Σαν σήμερα το 1959 απελευθερώνεται
από τις ελληνικές αρχές ο τελευταίος Ναζί που κρατούνταν για τη
διάπραξη εγκλημάτων πολέμου στην Ελλάδα, ο Μαξ Μέρτεν…
Το όνομα του χιτλερικού αξιωματικού Μαξ Μέρτεν
συνδέθηκε στην Ελλάδα όχι μόνο με την εξολόθρευση των 56.000 και πλέον
Εβραίων Ελλήνων υπηκόων της Θεσσαλονίκης αλλά και με την πολιτική
κατάσταση στην Ελλάδα στο τέλος της δεκαετίας του ’50.
Ο Μέρτεν,
εναντίον του οποίου είχε σχηματιστεί δικογραφία ως εγκληματία πολέμου
από το 1947, είχε συλληφθεί και μεταφερθεί σε φυλακές της Αθήνας,
δικάστηκε τον Φεβρουάριο του 1959 και καταδικάστηκε σε «κατά συγχώνευσιν
κάθειρξιν» 25 ετών αλλά λίγους μήνες αργότερα μεταφέρθηκε στη Δυτική
Γερμανία για να εκτίσει (υποτίθεται) εκεί την ποινή του. Το 1960 αφέθηκε ελεύθερος.
Τον Ιανουάριο του 1959 η τότε κυβέρνηση Καραμανλή
φέρνει στη Βουλή για ψήφιση νομοσχέδιο «περί αναστολής διώξεως
εγκληματιών πολέμου» και το δικαιολογεί με το ότι, όπως δήλωσε ο τότε
υπουργός Δικαιοσύνης Καλίας, «πρέπει να παραμεριστούν τα εμπόδια διά την ανάπτυξιν των σχέσεών μας με τη Δυτική Γερμανία». Η αντιπολίτευση, με τους Κ. Μητσοτάκη, Ηλ. Τσιριμώκο και Στ. Ηλιόπουλο, καταγγέλλει την «αμνήστευση των εγκληματιών του ελληνικού λαού»
και κατηγορεί την κυβέρνηση ότι έχει υποκύψει σε πιέσεις της
δυτικογερμανικής κυβέρνησης, πράγμα το οποίο αρνείται ο τότε υπουργός
Εξωτερικών Ευ. Αβέρωφ. Ο Αβέρωφ είχε συνοδεύσει τον πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή τον Νοέμβριο του 1958 σε επίσκεψη στη Βόννη, όπου είχαν συνομιλίες με τον καγκελάριο Αντενάουερ για «αποκατάσταση των σχέσεων μεταξύ των χωρών».
Στη διάρκεια της συζήτησης στη Βουλή αποκαλύπτεται ότι η σύζυγος του υπουργού και στενού συνεργάτη του Καραμανλή Ντάκου Μακρή, η Δοξούλα, το γένος Λεοντίδου, ήταν γραμματέας του Μέρτεν
στην Κατοχή και, φυσικά, δημιουργείται ζήτημα. Πάντως, υπό την πίεση
της αντιπολίτευσης και των αντιδράσεων του ελληνικού και του βρετανικού
Τύπου (οι «Times» του Λονδίνου είχαν γράψει ότι η Ελλάδα «αμνηστεύει
τους σφαγείς της»), η κυβέρνηση δέχεται να εξαιρεθεί από τα μέτρα ο Μέρτεν, για τον οποίο προβλέπεται «να παραμείνη εις την δικαιοδοσίαν των ελληνικών δικαστηρίων».
Πράγματι ο Μέρτεν
οδηγήθηκε στο Ειδικό Στρατοδικείο Εγκληματιών Πολέμου στις 11
Φεβρουαρίου 1959 με ένα πλήθος κατηγοριών για παράνομες φυλακίσεις
εβραϊκής καταγωγής Ελλήνων της Θεσσαλονίκης, για εγκλεισμό 56.000 σε
στρατόπεδο συγκεντρώσεως, για θάνατο από ασιτία, για καταστροφή εβραϊκού
νεκροταφείου, για εκτόπιση 40.000 στη Γερμανία κτλ. Οι μάρτυρες
κατηγορίας είναι αποκαλυπτικοί, το ακροατήριο κατά πλειονότητα εβραϊκό,
ανάμεσά τους και απεσταλμένοι ξένων εφημερίδων καθώς και άγγλοι
νομομαθείς, και τα μέτρα της Αστυνομίας εντός και εκτός του δικαστηρίου
αποτρεπτικά για κάθε δημόσια αντιναζιστική εκδήλωση. Ο ίδιος ο Μέρτεν
μόλις 45 ετών τότε, κομψοντυμένος και φιλομειδής, δηλώνει φυσικά
αθώος και μόνο για ορισμένα πταίσματα αναλαμβάνει την ευθύνη αλλά και
γι’ αυτά «εκτελούσε εντολές ανωτέρων του». Ευχαριστεί τους τρεις
μάρτυρες υπερασπίσεως (οι επί Κατοχής διευθυντές τράπεζας και άλλων
οργανισμών της Μακεδονίας) που, σε αναγκαστική συνταξιοδότηση τώρα,
ήρθαν να του συμπαρασταθούν. Για όλες τις κατηγορίες καταδικάζεται σε
φυλάκιση 6-20 ετών και «κατά συγχώνευσιν εις κάθειρξιν 25 ετών».
Ο λοχαγός Μαξ Μέρτεν με τον βοηθό υπασπιστή του Μάισνερ
έφθασαν στη Θεσσαλονίκη τον Απρίλιο του 1942, έναν χρόνο μετά την
κατάληψη της Ελλάδας από τους Γερμανούς, και δύο μήνες αργότερα ανέλαβε
την ευθύνη της εφαρμογής της διαταγής της 7ης Ιουλίου της τοπικής
Komandatur για «τα μέτρα κατά των Εβραίων και των περιουσιών αυτών» στην
περιοχή της Μακεδονίας. Κατά σύμπτωση την ίδια εποχή υπηρετούσε στα
γραφεία της Βέρμαχτ στη Θεσσαλονίκη ο Κουρτ Βάλντχαϊμ, ο μετέπειτα γενικός γραμματέας του ΟΗΕ και αργότερα πρόεδρος της Αυστρίας.
Πηγη:http://stavrochoros.pblogs.gr/2009/09/ypothesh-karamanlh-merten-1959-.html
