Όταν μου προτάθηκε από το Κόκκινο να γράψω ένα κείμενο για την lgbt σελίδα που εγκαινίασε πρόσφατα, σκέφτηκα ότι θα ήταν καλό να ξεκινήσουμε από τα βασικά, αλλά με έμφαση στην ελληνική πραγματικότητα. Ακόμα εξάλλου και μέσα στον ίδιο το χώρο του λεσβιακού, γκέι, αμφί, τρανς (εφεξής ΛεΓκΑΤ) κινήματος συναντάει κανείς/μια συχνά την ελλιπή γνώση για την ιστορία και το παρόν των διεκδικήσεών μας στην Ελλάδα, ενώ αντίθετα είναι κοινά μοιρασμένη π.χ. η γνώση για την εξέγερση του Stonewall το 1969.
Στην Ελλάδα, η ιστορία του οργανωμένου ΛεΓκΑΤ κινήματος ξεκινά με το ΑΚΟΕ (Απελευθερωτικό Κίνημα Ομοφυλόφιλων Ελλάδας) το 1977, μια αυτόνομη ομάδα χωρίς καταστατικό, πρόεδρο και εγγεγραμμένα μέλη και με ισχυρές αναφορές στις ιδεολογίες της μη σταλινικής Αριστεράς και της αυτονομίας που ανθούσαν τη συγκεκριμένη περίοδο. Την αφορμή για τη δημιουργία του έδωσε το νομοσχέδιο «Περί της εξ αφροδισίων νόσων προστασίας και ρυθμίσεως συναφών θεμάτων», το οποίο προέβλεπε, στην αρχική του μορφή, διώξεις, φυλάκιση ακόμα και εξορία των ομοφυλοφίλων. Κορυφαία στιγμή του ΑΚΟΕ ήταν η διοργάνωση στο Γαλλικό Ινστιτούτο το 1983 συνεδρίου με τίτλο «Σεξουαλικότητες και πολιτική», με τη συμμετοχή Ελλήνων και ξένων διανοούμενων, ενώ εξέδωσε από το 1978 ως και το 1990 το περιοδικό “Αμφί”. Από την άλλη μεριά, το ΑΚΟΕ δεν είχε κάποια ατζέντα θεσμικών διεκδικήσεων και λειτούργησε περισσότερο στην κατεύθυνση της ενδυνάμωσης των μελών του και της ενημέρωσης για το ζήτημα του σεξουαλικού προσανατολισμού. Την ίδια περίοδο δραστηριοποιείται η ομάδα του περιοδικού “Κράξιμο” (1981 – 1993), που εκδιδόταν από την “εκδιδόμενη τραβεστί Πάολα”, όπως έγραφε στο εξώφυλλό του, με ριζοσπαστική θεματολογία και ελευθερόστομη γλώσσα. Στην ομάδα του περιοδικού “Κράξιμο” χρωστάμε τις πρώτες προσπάθειες για Pride στην Αθήνα, από το 1992 ως το 1995 στο λόφο του Στρέφη. Ο λεσβιακός ακτιβισμός εκπροσωπείται τη δεκαετία του ’80 από την Αυτόνομη Ομάδα Ομοφυλόφιλων Γυναικών, η οποία όμως συνδέει την εαυτή της περισσότερο με τη φεμινιστική ατζέντα, παρά με συγκεκριμένες ΛεΓκΑΤ διεκδικήσεις.
Η δεκαετία του ’90 βρίσκει διαλυμένο το ΑΚΟΕ και το περιοδικά “Αμφί” και “Κράξιμο” να αναστέλλουν τη λειτουργία τους, το 1990 και το 1993. Έχει ξεκινήσει όμως το 1988 η πρώτη θεσμική ΛεΓκΑΤ οργάνωση, η Ελληνική Ομοφυλόφιλη Κοινότητα (ΕΟΚ) με αρκετές από τις διεκδικήσεις που συναντάμε και σήμερα, για τη νομοθετική καταπολέμηση των διακρίσεων απέναντι στους/τις ΛεΓκΑΤ. Η Ελληνική Ομοφυλοφιλική Κοινότητα χαρακτηρίστηκε σε μεγάλο βαθμό από την ιδιαίτερη προσωπικότητα του ισόβιου προέδρου της Βαγγέλη Γιανέλλου και τη χαμηλή ενεργοποίηση – δραστηριοποίηση των μελών της ΛεΓκΑΤ κοινότητας, οπότε χωρίς να παραγνωρίζουμε τη σημαντική αξία που είχε στην εποχή που έδρασε, τα αποτελέσματά της υπήρξαν κάπως περιορισμένα, παρά την εικοσάχρονη λειτουργία της. Το 1995 ιδρύεται επίσης στη Θεσσαλονίκη η Σύμπραξη κατά της Ομοφυλοφοβίας, θεσμικό σωματείο που λειτουργεί μέχρι και σήμερα, το οποίο έχει όμως εστιάσει κυρίως στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού της πόλης, με τη διοργάνωση του Πανοράματος Ταινιών με ΛεΓκΑΤ θεματολογία, τη διοργάνωση ημερίδων και την έκδοση βιβλίων.
Η πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα αποτέλεσε και περίοδο ανθοφορίας του ΛεΓκΑΤ κινήματος, τουλάχιστον στην Αθήνα. Συστήνεται η Λεσβιακή Ομάδα Αθήνας το 2000, η οποία παραμένει ορατή και μαχητική ως και σήμερα (πρόσφατα απέκτησε και μία αδελφή ομάδα, τη Λεσβιακή Ομάδα Θεσσαλονίκης), το 2004 συγκροτείται η Ομοφυλοφιλική Λεσβιακή Κοινότητα Ελλάδας, το 2005 οργανώνεται το πρώτο Athens Pride, δημιουργείται το Σωματείο Αλληλεγγύης Τραβεστί και Τρανσέξουαλ Ελλάδας και στη συνέχεια το διάδοχό του Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών. Παράλληλα αρχίζουμε να συναντάμε ομάδες με το σεξουαλικό προσανατολισμό ως βασική θεματολογία, τον οποίο όμως να συνδέουν με ευρύτερα προτάγματα κοινωνικής χειραφέτησης, όπως οι ανενεργές πλέον Πρωτοβουλία Ομοφυλόφιλων Ενάντια στην Καταπίεση (φιλική προς το ΣΕΚ) και οι Homorebels (με ισχυρές αναφορές στον Α/Α χώρο), αλλά και οι queer ομάδες στην Πρίζα, QVZine και Losotras (οι δύο τελευταίες ενεργές ως και σήμερα στον χώρο της κατάληψης Σκαραμαγκά και στο κοινωνικό κέντρο Νοσότρος αντίστοιχα).
Ειδικά αν μιλήσουμε για την τελευταία δεκαετία, είναι πολύ δύσκολο να τεθεί ένα πλαίσιο διεκδικήσεων που να συνδέει όλες τις ΛΕΓκΑΤ και queer ομάδες μεταξύ τους. Το Athens Pride έχει βασικό του στόχο τη ΛεΓκΑΤ ορατότητα και περηφάνια, η ΟΛΚΕ και το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών εστιάζουν σε θεσμικές διεκδικήσεις, όπως η επέκταση του πολιτικού γάμου και του σύμφωνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια, η δημιουργία ή επέκταση νόμων που θα προστατεύουν τα ΛεΓκΑΤ άτομα από το μίσος και τη βία και η πλήρης ιατροφαρμακευτική υποστήριξη των τρανς που εμπλέκονται σε επέμβαση επαναπροσδιορισμού φύλου, ενώ η Λεσβιακή Ομάδα Αθήνας εκδίδει το εξαιρετικό περιοδικό «Νταλίκα» και δραστηριοποιείται με προβολές, πάρτι και συζητήσεις που στοχεύουν στην ενδυανάμωση της λεσβιακής ταυτότητας. Οι queer ομάδες από την άλλη επιτίθενται στις απαιτήσεις της κάθε μορφής σεξουαλικής κανονικότητας, ανοίγοντας τη συζήτηση για την απελευθέρωση συνολικά της επιθυμίας, είτε ΛεΓκΑΤ είτε ετεροφυλόφιλης. Καθώς όμως το κείμενο ήδη άγγιξε και ελαφρώς ξεπέρασε το όριο των λέξεών του, η συζήτηση αυτή καλύτερα να περιμένει για μια επόμενη φιλοξενία στο περιοδικό του Κόκκινου.
του Κώστα Σπηλιώστη
πηγή:kokkino.org
