Σε λιγότερο από τρεις εβδομάδες το Υπουργείο Δικαιοσύνης φέρνει προς ψήφιση το νομοσχέδιο για τους όρους κτήσης της Ελληνικής ιθαγένειας από παιδιά μεταναστών. Μπορεί η σημασία της εξέλιξης αυτής να υποβαθμίζεται μέσα στην δίνη της διαπραγμάτευσης, η κατάθεση όμως του νομοσχεδίου αναδεικνύει ξανά όλες εκείνες τις εμπειρίες πόνου, ντροπής, ταλαιπωρίας και απόρριψης που έχουν ζήσει τα παιδιά των μεταναστών και φυσικά ανοίγει στην ουσία της την συζήτηση για το τι κοινωνία θέλουμε. Μια κοινωνία που να στηρίζεται στο αίμα ή μια κοινωνία στην οποία οι άνθρωποι που έχουν μεγαλώσει είτε από επιλογή είτε από ανάγκη να ζουν ισότιμα και να μετέχουν στην διαμόρφωση μιας καλύτερης δημοκρατίας.Το νομοσχέδιο για την ιθαγένεια είναι προσαρμοσμένο στην απορριπτική για τον ν. 3838/2010 απόφαση του ΣΤΕ και αφορά παιδιά που γεννήθηκαν εδώ, γράφτηκαν στην πρώτη δημοτικού και συνεχίζουν να φοιτούν όταν υποβληθεί η αίτηση, οι γονείς τους διαμένουν νόμιμα για πέντε χρόνια, και τα παιδιά που δεν γεννήθηκαν εδώ αλλά μεγάλωσαν εδώ και ένας από τους δύο γονείς διαμένει νόμιμα για δέκα χρόνια. Δικαίωμα κτήσης ιθαγένειας θεμελιώνουν και όσοι –όσες δεν γεννήθηκαν εδώ, είναι όμως απόφοιτοι ΑΕΙ η ΤΕΙ ή κατέχουν απολυτήριο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Μειώνεται επίσης το απαιτούμενο διάστημα για απόκτηση άδειας στους επί μακρόν διαμένοντες. Ας σκεφτεί κανείς ότι η απεργία πείνας των μεταναστών κατάφερε το απαιτούμενο χρονικό διάστημα να μειωθεί από τα δέκα στα 8, ενώ με το νέο νομοσχέδιο μειώνεται στα 7 και, παράλληλα, νομιμοποιείται το παιδί της γυναίκας χωρίς χαρτιά.
Με ειδική ρύθμιση γίνεται επίσης μια καλύτερη ρύθμιση σχετικά με τα εισοδηματικά κριτήρια για την απόκτηση άδειας στους επί μακρόν διαμένοντες.
Μισή ζωή να μαζεύεις δικαιολογητικά
Η Ευδοκία Ετερί είναι 25 χρονών. Γεννήθηκε στην Γεωργία και το 1997, στα 8 της χρόνια, ήρθε στην Ελλάδα, όπου τελείωσε το Λύκειο και φοίτησε στο τμήμα Κοινωνικής Διοίκησης στο Δημοκρίτειο.
Το 2007 είχε περάσει ο νόμος περί μαθητείας. Όσοι είχαν φοιτήσει σε ελληνικά σχολεία για 6 χρόνια μπορούσαν να πάρουν υπηκοότητα. «Μέχρι να έρθει η πληροφορία στην οικογένειά μου, άλλαξε το σύστημα». Παρότι πληρούσε τις προϋποθέσεις, η Ευδοκία δεν κατάφερε να πάρει ιθαγένεια ούτε με τον νόμο Ραγκούση.
« Ο νόμος εφαρμόστηκε για πολύ λίγο και έχασα την δυνατότητα. Έτσι, μετά από 16 χρόνια σχολείο δεν έχω ελληνική ταυτότητα», λέει και γελάει. «Μισή ζωή για να έχεις ένα χαρτί!».
«Το νομοσχέδιο αυτό ανοίγει κάποιες πόρτες που μέχρι στιγμής οι αλλοδαποί έβρισκαν κλειστές. Θα δικαιωθούν πολλά παιδιά είτε που γεννήθηκαν εδώ ή που ζουν και σπουδάζουν. Επιπλέον, θα λυθούν και τα χέρια των οικογενειών που θα απαλλαγούν από τη γραφειοκρατία και το άγχος να μαζέψουν τα χρήματα για την ανανέωση των αδειών παραμονής», μας λέει.
Το να μην έχεις ιθαγένεια , σύμφωνα με την Ευδοκία, σημαίνει μια ζωή να μαζεύεις ένα σωρό δικαιολογητικά, να ανανεώνεις την άδεια παραμονής πληρώνοντας παράβολα και να εργάζεσαι χωρίς ένσημα, καθώς η άδεια παραμονής συνδέεται με τις σπουδές. Ακόμα και όταν καταφέρεις να έχεις άδεια εργασίας, αυτή λήγει κάθε φορά που λήγει και η άδεια παραμονής, το ίδιο και το βιβλιάριο υγείας. Όλα είναι προσωρινά, παρά το γεγονός ότι η Ευδοκία έχει επιλέξει να αποτελεί εδώ χρόνια κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας. Έχει απλά διαφορετικό αίμα. Διαφορετικό;
Σημασία έχει η επιλογή
«Η σύνδεση της ιθαγένειας με το αίμα είναι τουλάχιστον απαρχαιωμένη», λέει ο Τάσος Σαμπάρ . Ο Τάσος γεννήθηκε στο Πολύγυρο της Χαλκιδικής, η μαμά του είναι από τον Αγ. Δομίνικο και ο μπαμπάς του από την Αίγυπτο. Ο ίδιος είναι 24 χρονών και σήμερα κάνει πρακτική στην ΑΡΣΙΣ. Δεν ξέρει ακόμη αν θα καταφέρει να ενταχθεί στις διατάξεις του νομοσχεδίου. «Όταν ήμουν 7, απελάθηκε η μαμά μου. Ο πατέρας μας δούλευε ως ψαράς, και λόγω προβλημάτων υγείας που αντιμετώπιζε, χάσαμε την επαφή μαζί του. Ζούσαμε για κάποια χρόνια σε μια οικογένεια γερόντων στην Καβάλα. Μετά μας πήγαν στο Κέντρο Προστασίας παιδιού στη Δράμα.
«Από μικρός είχα πρόβλημα ένταξης και για τον λόγο αυτό άλλαξα μόνος μου το όνομά μου. Μετά, στο ορφανοτροφείο, συνέβαινε το αντίθετο. Εκεί δεν είχα πρόβλημα ένταξης γιατί δεν υπήρχαν πολλοί Έλληνες. Στη συνέχεια είχα πρόβλημα στο σχολείο, γιατί ήμουν παιδί του ορφανοτροφείου… Έχω άδεια παραμονής για ανθρωπιστικούς λόγους. Ακόμη όμως δεν έχω διαβατήριο, λόγω των γραφειοκρατικών προβλημάτων που προέκυπταν πάντα. Τώρα αναμένω την αρμόδια επιτροπή να το ξαναεξετάσει», μας λέει. Και προσθέτει:
«Το τι ακριβώς είμαι μπορεί μετά από τόσα χρόνια να μην έχει και τόσο σημασία, ούτε πιστεύω ότι έχει να κάνει με το πόσο Έλληνας νοιώθει ή δεν νοιώθει κανείς, αλλά με το που έχει επιλέξει να ζει κανείς. Το θέμα είναι να ζήσει χωρίς τα εκατοντάδες καθημερινά προβλήματα που χιλιάδες παιδιά αντιμετωπίζουν. Να ζήσει χωρίς αυτόν τον διαρκή φόβο».
Η Μόνικα Πρίφτη μας λέει πως είναι από τους «τυχερούς» που έχει ιθαγένεια. Γεννήθηκε στην Αλβανία. Από τα πέντε της χρόνια ζει στην Ελλάδα και εργάζεται ως κοινωνική λειτουργός στην ΑΡΣΙΣ. Όπως και η Ευδοκία συναντά καθημερινά παιδιά τα οποία έχουν παρόμοια προβλήματα με τα δικά της.
«Εγώ την γλίτωσα σχετικά νωρίς. Πήρα την ιθαγένεια το 2009, λόγω μια ρύθμισης που έδινε την δυνατότητα αυτή σε ομογενείς. Τότε ηρέμησα. Ήμουν από τα μωρά που ήρθαν με τα πόδια από τα βουνά της Αλβανίας. Από μικρή ο φόβος μου ήταν μην μας γυρίσουν πίσω».
«Την πρώτη περιθωριοποίηση την νοιώθεις στο σχολείο. Μας έλεγαν ‘όλοι οι αλλοδαποί να βγουν από την τάξη να τους καταγράψουμε’. Μια οικογένεια, εκτός από το ψυχολογικό σκέλος, έχει πάντα να αντιμετωπίσει και τα παράβολα χιλιάδων ευρώ που χρειάζονται για την ανανέωση της άδειας παραμονής. Ακόμη και η θεώρηση του βιβλιαρίου, που συνδέεται με τα ένσημα (50), είναι ένα μεγάλο ζήτημα. Αν σε καιρό κρίσης ένας Έλληνας δυσκολεύεται να βρει δουλειά, είναι προφανές πόσο πιο δύσκολο είναι αυτό για έναν αλλοδαπό».
Για την Μόνικα τα κριτήρια είναι αυστηρά και στο νέο νομοσχέδιο. «Θα έπρεπε να μην εξαρτά την λήψη ιθαγένειας από καθεστώς νομιμότητας . Υπάρχουν παιδιά που οι γονείς τους δεν κατάφεραν να έχουν για πέντε συνεχή χρόνια χαρτιά-άδεια διαμονής – και αυτά δεν θα ενταχθούν στην ρύθμιση. Υπάρχουν επίσης παιδιά που για διάφορους λόγους δεν κατάφεραν να τελειώσουν στο σχολείο. Θα πρέπει και τα παιδιά αυτά να αποκτήσουν την ιθαγένεια .Είναι κομμάτι της κοινωνίας αυτής και θα πρέπει να έχουν τα δικαιώματα που τους αξίζουν», μας εξηγεί.
Ο νόμος Ραγκούση έδωσε ιθαγένεια σε ελάχιστα παιδιά μεταναστών
Το 2010 ξεκίνησε από την Ελληνική Ένωση για τα δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ), ενώσεις μεταναστών, κοινωνικές οργανώσεις, αλλά και τον ΣΥΡΙΖΑ, ένας μεγάλος αγώνας για να αποδοθεί ιθαγένεια στα παιδιά των μεταναστών. Ο αγώνας αυτός δεν διεκδικούσε μόνο την ψήφιση, αλλά και την διεύρυνση των κριτηρίων συμπερίληψης στον υπό ψήφιση τότε νόμο 3838 του Γ. Ραγκούση. Παρά τις φωνές και τους τραμπουκισμούς των χρυσαυγιτών και της δεξιάς για το ποιος είναι ή δεν είναι Έλληνας πολίτης, ο νόμος ψηφίστηκε, αν και με περιοριστικές διατάξεις. Ως γνωστόν δε, ίσχυσε μόνο για δύο χρόνια περίπου. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του υπ. Εσωτερικών, μόνο 7000 αλλοδαποί έκαναν χρήση των διατάξεών του, ενώ οι ιθαγένειες που χορηγήθηκαν ήταν σχεδόν οι μισές συγκριτικά με το 2009 και αφορούσαν επί το πλείστον ομογενείς. Τον Δεκέμβριο του 2012 ο νόμος πάγωσε με εγκύκλιο του τότε αναπληρωτή Υπουργού Εσωτερικών Χ. Αθανασίου ενόψει και της απόφασης του ΣΤΕ. Η απόφαση ήταν τελικά απορριπτική, καθώς βασικές διατάξεις του νόμου κρίθηκαν ως αντισυνταγματικές.
Σπάει η αντίληψη ότι Έλληνας είναι αυτός που γεννιέται Έλληνας
«Το νομοσχέδιο για την ιθαγένεια αποσκοπεί στο να μπορέσει να συμπεριλάβει τα παιδιά των μεταναστών στην κρίσιμη ηλικία που τα παιδιά την έχουν ανάγκη και αυτή είναι η στιγμή που μπαίνουν στο σχολείο, κοινωνικοποιούνται, έρχονται σε επαφή με μια δομή διοίκησης του κράτους», τονίζει ο Δημήτρης Χριστόπουλος, καθηγητής Κοινωνικών Επιστημών στην Πάντειο και μέλος της ΕΕΔΑ.
«Προτάσσει το στοιχείο της εκπαίδευσης που δείχνει την βούληση ένταξης, ενώ παράλληλα σπάει την αντίληψη ότι Έλληνας είναι αυτός που γεννιέται. Εκτός από τα παιδιά των μεταναστών, στις ρυθμίσεις του εντάσσονται οι ενήλικες που πληρούν τις προϋποθέσεις του νομοσχεδίου. Βασική μέριμνά μας ήταν οι διατάξεις του να αντέξουν στην αναμέτρηση με το ΣΤΕ. Υπ` αυτήν την έννοια, σε σχέση με το νόμο Ραγκούση έχουμε ίδια στρατηγική, αλλά διαφορετική τακτική».
Όσον αφορά τις κατηγορίες μεταναστών που δεν εντάσσονται στις ρυθμίσεις του ο Δ. Χριστόπουλος αναδεικνύει ως πιο κρίσιμη την προϋπόθεση ολοκλήρωσης εννιά χρόνων εκπαίδευσης. «Όποιο παιδί δηλαδή δεν τα καταφέρνει να τελειώσει το σχολείο, δεν παίρνει ιθαγένεια, τίθεται δηλαδή ένα ταξικό ζήτημα», δηλώνει.
« Έχουμε ένα αυστηρό όριο λόγω ΣτΕ, το οποίο όμως θα προσπαθήσουμε να εξαντλήσουμε», ξεκαθαρίζει. «Παρ`όλα αυτά το νομοσχέδιο έχει την λογική να κλιμακώνει τις προσδοκίες. Κάποιοι που χάνουν την δυνατότητα ένταξης μπορούν να ενταχθούν στις διαδικασίες πολιτογράφησης», καταλήγει.
Ένα άλλο υπόδειγμα για μια άλλη Ευρώπη
«Το κυβερνητικό έργο στο σύνολό του, αλλά και πιο ειδικά η πολιτική στον τομέα των πολιτικών δικαιωμάτων, αποτελούν ένα υπόδειγμα για το ποια είναι η άλλη Ευρώπη. Η σημασία αυτού του διαφορετικού υποδείγματος, στα συμφραζόμενα της ανόδου της ακροδεξιάς σε ολόκληρη την Ευρώπη, είναι νομίζω προφανής», σημειώνει ο Δημοσθένης Παπαδάτος-Αναγνωστόπουλος, συντονιστής του Τμήματος Δικαιωμάτων του ΣΥΡΙΖΑ. Και προσθέτει: «Με μια υπέρβαση αρμοδιοτήτων του ΣτΕ στα όρια του θεσμικού πραξικοπήματος, ένα διοικητικό δικαστήριο, καθ`υπαγόρευση της Δεξιάς και της Ακροδεξιάς, υπεξαίρεσε από την Βουλή το δικαίωμά της να ορίζει ποιος είναι ένα Έλληνας πολίτης. Με το νομοσχέδιο, η ανωμαλία αυτή τελειώνει».
«Η κυβέρνηση, όπως σε όλη την κλίμακα της πολιτική της, έτσι και στα ζητήματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είναι υποχρεωμένη να ασκεί πολιτική καλύπτοντας ανάγκες του σήμερα με στραμμένο όμως το βλέμμα στο μέλλον. Στην περίπτωση της ιθαγένειας, του δικαιώματος δηλαδή στα δικαιώματα, ο ΣΥΡΙΖΑ δείχνει πώς θέλει την κοινωνία. Η ελληνική κοινωνία του σήμερα και του αύριο δεν στηρίζει τους δεσμούς που την συνέχουν μόνο στην κοινή μνήμη ή πολύ περισσότερο το «αίμα», δηλαδή την καταγωγή, αλλά στις κοινές ανάγκες, τις αγωνίες και την ελπίδα των ανθρώπων που ζουν και δουλεύουν σήμερα εδώ. Με την ιθαγένεια σήμερα, όπως και με το επικείμενο νομοσχέδιο για το σύμφωνο συμβίωσης ή τον πρόσφατο νόμο για τις φυλακές, η κυβέρνηση διαψεύδει όσους είχαν βιαστεί να προεξοφλήσουν μια δεξιά στροφή του ΣΥΡΙΖΑ λόγω της συγκατοίκησης με τους ΑΝΕΛ», καταλήγει ο Δημοσθένης Παπαδάτος- Αναγνωστόπουλος.
Σταυρούλα Πουλημένη
Photo Credit: Konstantinos Tsakalidis / SOOC
Πηγή: alterthess.gr
