«O μύθος του Παύλου Μελά»: Σαν σήμερα, 13 Οκτώβρη 1904, πεθαίνει, υπο αδιευκρίνιστες συνθήκες, ο δήθεν «εθνικός ήρωας»Παύλος Μελάς, στρατιωτικός γνωστός και ως «Μακεδονομάχος». Γεννήθηκε στη Μασσαλία το 1870 με πατέρα μεγαλέμπορο και αργότερα δήμαρχο Αθηναίων και επέλεξε, όπως και τα αδέλφια του, τη στρατιωτική καριέρα. Το 1891 αποφοίτησε από την Ευελπίδων και την επόμενη χρονιά παντρεύτηκε τη Ναταλία Δραγούμη, κόρη τού τότε υπουργού Εξωτερικών και μετέπειτα πρωθυπουργού (την εποχή του Κιλελέρ). Ο Μελάς, που μεγάλωσε σε ένα αυταρχικό περιβάλλον, μοιραζόταν με αυτό τον ίδιο βαθύ συντηρητισμό, και περιφρόνηση για τον απλό λαό (τους «μικρούς ανθρώπους») αλλά και ένα κοινό μίσος για τις «δημοκρατικές θεωρίες που λυμαίνονται την Ευρώπη». Για πρώτη φορά ο ανθυπολοχαγός Μελάς απασχόλησε τη δημόσια ζωή το 1894, όταν μαζί με 85 συναδέλφους του πραγματοποίησε τον πρώτο του «ηρωισμό»: Ενοχλημένοι από ένα άρθρο της «Ακροπόλεως» (14/8/1894), το οποίο συνέδεε ειρωνικά τις βιαιοπραγίες αξιωματικών κατά πολιτών με τη δαπανηρότατη συντήρησή τους από το καταχρεωμένο κράτος, ο Μελάς και οι άλλοι βαθμοφόροι τραμπούκοι μαζί με τους φαντάρους τους, πραγματοποιούν επίθεση στα γραφεία της εφημερίδας και το σπίτι του ιδιοκτήτη της Γαβριηλίδη και τα ρήμαξαν με τσεκούρια, αξίνες κ.α ,τσεπώνοντας και όσα χρήματα βρέθηκαν στα κατεστραμμένα συρτάρια. Παραπέμφθηκαν σε στρατοδικείο με την κατηγορία της φθοράς ξένης περιουσίας και αθωώθηκαν όμως πανηγυρικά δίχως την παραμικρή αιτιολογία. Ενάμιση μήνα μετά, ορισμένοι από τους επιδρομείς προχώρησαν στην ίδρυση της «Εθνικής Εταιρείας» («Ε.Ε.»), μυστικής οργάνωσης με καταστατικό σκοπό «την αναζωπύρωσιν του εθνικού φρονήματος» μέσα απο τον αλυτρωτισμό. Μοναδική συνεισφορά της «Εθνικής Εταιρείας» στην Ελλάδα υπήρξε η προβοκάτσια που όδηγησε σε εθνική συμφορά: η πυροδότηση του καταστροφικού ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897 με την εισβολή 3.000 έμμισθων «ανταρτών» της στο οθωμανικό έδαφος το 1897. Παρά τους αρχικούς λεονταρισμούς των ψευτοπατριωτών εθνικιστών, ο ελληνικός στρατός διαλύθηκε μέσα σε μια βδομάδα και εγκατέλειψε πανικόβλητος ακόμη και τη Λαμία, με τα στρατεύματα του σουλτάνου να κατευθύνονται προς την Αθήνα. Το Ελληνικό κρατίδιο του 1830 επέζησε τελικά εκλιπαρώντας τις προστάτιδες Δυνάμεις.Ο ρόλος του Μελά σε αυτήν την προβοκάτσια και καταστροφή ήταν κομβικός: Με την κάλυψη ανωτέρων μετέφερε αυτοπροσώπως «εθελοντές»-προβοκάτορες της «Ε.Ε». και τους μετέφερε στα σύνορα, με μια αμαξοστοιχία 55 βαγονιών, για να πυροδοτήσει τον πόλεμο. Λίγες μέρες μετά, πληροφορεί τον μπαμπά του πως οι εξελίξεις δεν είναι ευχάριστες: οι «εθελοντές» «έχουν επιστρέψει όλοι» στο ελληνικό έδαφος και πολλοί «πωλούν δεξιά και αριστερά τα όπλα των»: Ο Μελάς μπορεί να πυροδότησε τον πόλεμο, ο ίδιος όμως, μια βδομάδα μετά την κήρυξή του, κι ενώ η μονάδα του βρίσκεται ήδη στα σύνορα, είναι στη….Λάρισα και την κατάρρευση του μετώπου θα την πληροφορηθεί ενώ παρακολουθεί -αδειούχος- τον… Επιτάφιο. Μετα τον πόλεμο ο Μελάς συνεχίζει την δράση του και αργότερα, μαζί με τον Δραγούμη και με μια παρέα πρώην εταίρων της «Ε.Ε.» οργανώνουν ένοπλη ελληνική επέμβαση στη Μακεδονία κατά των κομιτατζήδων, με στόχο τους υπουργικούς διαδρόμους της Αθήνας. Οι στόχοι του εγχειρήματος περιγράφονται απο τον Δραγούμη ως «πραξικόπημα», με σκοπό την απαλλαγή από τη «σιχαμερή λάσπη (του)κοινοβουλευτισμού» και την κατάληψη της εξουσίας από «την δική μας Κυβέρνησιν». Ο «Μακεδονικός Αγώνας» γίνεται όχημα για αντιδραστικά σχέδια στο εσωτερικό της Ελλάδας : «να κάνωμε ένα πραξικόπημα τη στιγμή που θα είναι αναγκαίο, είτε να ριχτούμε επί των Βουλγάρων, είτε να καταλάβωμεν την χώραν που μας ανήκει». Η δράση του Μελά στη Μακεδονία, που κατέληξε στον θάνατο και την ηρωοποίησή του, περιλαμβάνει δύο εισβολές και μια «ιδιωτική» επίσκεψή», όλες το 1904. Η πολεμική του δράση, περιορίστηκε σε μία και μοναδική, άδοξη συμπλοκή. Στις αποστολές αυτές η δράση του Μελά και της ομάδας του ήταν η τρομοκρατία άοπλων σλαβόφωνων χωρικών, σχέδια εκκαθαρίσεων κ.α, αντίστοιχη με την τρομοκρατία των κομιτατζήδων ενάντια σε Ελληνικούς πληθυσμούς. Ο Μελάς θα δώσει την πρωτη (και τελευταία) μάχη της ζωής του 11 Οκτώβρη 1904.Επιτίθεται με 60 ενόπλους στο Νέρετ (σημ. Πολυπόταμος) της Φλώρινας, πάλι με στόχο χωρικούς προγραμμένους ως κομιτατζήδες. Ακολούθησε δίωρη συμπλοκή. Εξω από το χωριό, δέχονται επίθεση κομιτατζήδων και το σκάνε. Οι μισοί αποχωρούν και οι υπόλοιποι με τον Μελά περιφέρονται για να καταλήξουν στη Στάτιτσα.Οι χωρικοί τους καρφώνουν, σαν δήθεν κομιτατζήδες στις οθωμανικές αρχές, που τους εντοπίζουν και αρχίζουν πυροβολισμοί.Οι περισσότερες αφηγήσεις συντρόφων του Μελά αμφισβητούν το ότι υπήρξε σημαντική μάχη και είναι αμφίβολο ότι ο Μελάς συμμετείχε σε αυτήν.Κάποια στιγμή τη νύχτα προσπάθησε να διαφύγει, όμως τραυματίστηκε. Οι μαρτυρίες ποικίλουν για το αν απεβίωσε,αυτοκτόνησε, ζήτησε από τον Ντίνα(μέλος της ομάδας του) να τον αποτελειώσει ή ο τελευταίος τον σκότωσε. Ο Τύπος κατασκεύασε τον μύθο του «ήρωα» Μελά για τις επιδιώξεις και την εθνικιστική προπαγάνδα της άρχουσας τάξης. Για τους ίδιους λόγους, που άλλαζουν ονόματα σε κάθε εποχή, ο μύθος του δήθεν ήρωα Μελά συνεχίζει να συντηρείται όχι μόνο απο εθνικιστικούς και φασιστικούς κύκλους αλλά και ακόμα απο το επίσημο Ελληνικό αστικό κράτος, μέχρι σήμερα.
Πηγές: «Ποιος σκότωσε τον Παύλο Μελά; Το άγνωστο εθνικό θρίλερ», Ιός, «Ο Μακεδονικός Αγών και τα εις Θράκην γεγονότα «, Διεύθυνσις Ιστορίας Στρατού, «Ο αληθινός Παύλος Μελάς», Τάσος Κωστόπουλος, «Τα Τετράδια του Ιλιντεν», Ιωνας Δραγούμης, «Παύλος Μελάς», Ναταλία Μελά.
