Σάββατο, 20 Απρίλιος, 2024
ΕΡΕΥΝΕΣ

Picture3

Ο Αλμπερτ Γκέρινγκ με τη δεύτερη σύζυγό του, τσέχα καλλονή Μίλα

 

Έσωζε εβραίους και είχε επικηρυχθεί

ΒΙΕΝΝΗ Η ζωή, η δράση και η συμμετοχή του ναζιστή εγκληματία πολέμου Χέρμαν Γκέρινγκ είναι ευρέως τεκμηριωμένες, όπως και το μερίδιο ευθύνης που του αναλογεί στο Ολοκαύτωμα. 

Ελάχιστοι όμως γνωρίζουν ότι είχε έναν νεότερο αντιναζιστή αδελφό, ο οποίος διακινδύνευσε πολλές φορές τη ζωή του για να σώσει εβραίους και αντιφρονούντες, και μάλιστα κατέληξε να «επικηρυχτεί» από την Γκεστάπο στα τέλη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. 

Οπως αποκαλύπτει στο βιβλίο του υπό τον τίτλο «34» ο αυστραλός ιστορικός Γουίλιαμ Χέιστινγκς Μπερκ, η ζωή του «καλού» Αλμπερτ Γκέρινγκ υπήρξε το άκρως αντίθετο εκείνης του αδελφού του και δεύτερου ισχυρότερου άνδρα του Γ΄ Ράιχ. 

Οταν μετά τη σύλληψή του από τους Συμμάχους ο Αλμπερτ παρέδωσε στους ανακριτές ένα έγγραφο με 34 ονόματα ατόμων που είχε σώσει προσωπικά από τα νύχια της Γκεστάπο, εκείνοι πίστεψαν ότι επρόκειτο για « την εξυπνότερη προσπάθεια συγκάλυψης » που είχαν δει. 

Κατά πάσα πιθανότητα ο Αλμπερτ θα είχε την τύχη του αδελφού του, να καταδικαστεί σε θάνατο δηλαδή, αν ένας από τους ανακριτές δεν αναγνώριζε μεταξύ των ατόμων της λίστας το όνομα ενός συγγενούς του και δεν επιβεβαίωνε την απίστευτη ιστορία του. 

Ηταν πράγματι εξαιρετικά δύσκολο να πιστέψουν ότι ένας Γκέρινγκ θα πιανόταν στα χέρια με δύο άνδρες της Γκεστάπο για να γλιτώσει μια 75χρονη γυναίκα, την οποία είχαν αναγκάσει να φοράει στον λαιμό μια πινακίδα με την επιγραφή «Είμαι μια εβραία γουρούνα». Ο Αλμπερτ ωστόσο είχε δείξει από πολύ νωρίς την αντίθεσή του στο ναζιστικό καθεστώς. Μετά την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία και την αναρρίχηση του αδελφού του στην ιεραρχία, εκείνος έφυγε για την ακόμη ελεύθερη Αυστρία. 

Εκεί ο Αλμπερτ χρησιμοποίησε πολλές φορές το όνομά του για να φυγαδεύσει εβραίους φίλους του. Παρά τις εκ διαμέτρου αντίθετες ιδεολογικές τους απόψεις, τα δύο αδέλφια συνέχιζαν να διατηρούν καλές σχέσεις και ο Αλμπερτ κατέφευγε συχνά στον αδελφό του για βοήθεια. 

Τις περισσότερες φορές οι παρεμβάσεις του νεαρού Γκέρινγκ ήταν παράτολμες και η δράση του δεν πέρασε απαρατήρητη από τη ναζιστική ηγεσία. Συνεχώς όμως τον έσωζε το ισχυρό οικογενειακό του όνομα. Ο Χέρμαν φρόντισε μάλιστα να εξαφανίσει το ένταλμα σύλληψης που εκδόθηκε εναντίον του το 1939 ως « τρομοκράτη και δημόσιου εχθρού του Γ΄ Ράιχ ». 

Λίγα χρόνια αργότερα, όταν ο Αλμπερτ είχε πλέον εγκατασταθεί στην Πράγα, χρησιμοποίησε και πάλι το όνομά του και τη θέση του στην εταιρεία Skoda: πήρε ένα καμιόνι, πήγε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Τιρεσίενσταντ, όπου 33.000 άτομα έχασαν τη ζωή τους, και ζήτησε να του δώσουν 300 εργάτες. 

Οταν απομακρύνθηκαν από το στρατόπεδο απελευθέρωσε τους εβραίους αιχμαλώτους σε ένα κοντινό δάσος. Το 1944 εκδόθηκε και πάλι ένταλμα για τη σύλληψή του, ενώ η Γκεστάπο είχε λάβει εντολές να τον τουφεκίσει όταν τον έπιανε. 

Ο Αλμπερτ Γκέρινγκ σώθηκε λόγω της λήξης του πολέμου. Παρά τις πεποιθήσεις και τις πράξεις του, το έργο του άργησε πολύ να αναγνωριστεί και πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του φέροντας το στίγμα των πράξεων του αδελφού του. 

Πηγή:http://www.tovima.gr

Picture2

Την τελευταία θέση στον Δείκτη Ισότητας των Φύλων καταλαμβάνει η Ελλάδα, σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων (EIGE).

Παράλληλα, στην έκθεση διαπιστώνεται ότι η πρόοδος στην Ευρωπαϊκή Ενωση γίνεται με εξαιρετικά αργούς ρυθμούς καθώς, σύμφωνα με τον δείκτη ισότητας των φύλων του EIGE, η Ε.Ε. καταγράφει σήμερα βαθμολογία 66,2 σε σύνολο 100, τέσσερις μόλις βαθμούς υψηλότερη σε σύγκριση με μια δεκαετία πριν.

Η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση με 50 βαθμούς.

Στην πρώτη θέση είναι η Σουηδία με 82,6 βαθμούς.

Ειδικότερα, οι επιδόσεις της Ελλάδας στους έξι τομείς μέτρησης είναι οι παρακάτω:

• Στον τομέα εργασίας, ο οποίος μετράει το βαθμό στον οποίο οι γυναίκες και οι άνδρες μπορούν να ωφεληθούν από την ισότιμη πρόσβαση στην απασχόληση και τις καλές συνθήκες εργασίας, η Ελλάδα πέτυχε σκορ 64, 2 σε σχέση με μέσο όρο 71,5 στην ΕΕ.

• Στον τομέα των χρημάτων, που μετρά τις ανισότητες μεταξύ των φύλων όσον αφορά την πρόσβαση σε οικονομικούς πόρους και την οικονομική κατάσταση των γυναικών και ανδρών, η Ελλάδα πέτυχε σκορ 70,7 σε σχέση με μέσο όρο 79,6 στην ΕΕ.

• Στον τομέα της γνώσης, που μετρά τις ανισότητες των φύλων στο εκπαιδευτικό επίπεδο, τη συμμετοχή στην εκπαίδευση και την κατάρτιση κατά τη διάρκεια της πορείας ζωής και τον διαχωρισμό των φύλων, η Ελλάδα πέτυχε σκορ 55,6 σε σχέση με μέσο όρο 63,4 στην ΕΕ.

• Στον τομέα του χρόνου, ο οποίος μετρά τις ανισότητες των φύλων στην κατανομή του χρόνου που αφιερώνεται στη φροντίδα και στην οικιακή εργασία και τις κοινωνικές δραστηριότητες, η Ελλάδα πέτυχε σκορ 44,7 σε σχέση με μέσο όρο 65,7 στην ΕΕ.

• Στον τομέα της εξουσίας, ο οποίος μετρά την ισότητα των φύλων στις θέσεις λήψης αποφάσεων σε όλους τους πολιτικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς φορείς, η Ελλάδα πετυχαίνει σκορ μόλις 21,7 σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο που είναι 48,5.

• Στον τομέα της υγείας, που μετρά την ισότητα των φύλων σε τρεις πτυχές: την κατάσταση της υγείας, την υγιεινή συμπεριφορά και την πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, το σκορ της Ελλάδας ανέρχεται στο 83,1 σε σχέση όμως με τον επίσης υψηλότερο ευρωπαϊκό μέσο του 87,4.

Σημειώνεται ότι στην Ε.Ε. μία στις τρεις γυναίκες έχει υποστεί σωματική ή σεξουαλική βία, ή και τις δύο μορφές βίας, από την ηλικία των 15 ετών.

Επίσης, σχεδόν ένα στα τέσσερα άτομα στην Ευρωπαϊκή Ένωση ζει υπό την απειλή της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού και πάνω από τα μισά από αυτά τα άτομα είναι γυναίκες.

Είναι η τρίτη φορά που δημοσιεύεται η έκθεση.

Πηγή:http://m.tvxs.gr

Picture1

 

Ο Ακι Καουρισμάκι είναι ένας γίγαντας. Κυριολεκτικά και μεταφορικά. Είναι πολύ ψηλός, πολύ μεγαλόσωμος, με μια παρουσία άκρως υπαρκτή, μια γενναιόδωρη αίσθηση του χιούμορ, μια μεγάλη καρδιά και μια τεράστια αίσθηση του στιλ.

Εκτός από αυτά, είναι ένας σπουδαίος Φινλανδός σκηνοθέτης που στα 60 του χρόνια και στην περίπου εικοστή ταινία του καταφέρνει όχι μόνο να ανανεώνεται, όχι μόνο να ενσωματώνει στις ταινίες του την κερδισμένη ωριμότητα, αλλά και να μιλά για το σήμερα, για το προσφυγικό και τον ανθρωπισμό, με τον πιο καίριο, ζεστό και καμουφλαρισμένα μαχητικό λόγο.

Ο Φινλανδός μετρ του αποστασιοποιημένου χιούμορ, του αφαιρετικού πολιτικού λόγου και του πεισματικού ροκ εν ρολ παρουσίασε τη νέα του ταινία «Η άλλη όψη της ελπίδας» στη φετινή Berlinale, έφυγε με το Βραβείο Σκηνοθεσίας και μας άφησε με την ανάμνηση μιας από τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς.

Η «Αλλη όψη της ελπίδας», που βγαίνει στις αίθουσες μεθαύριο, είναι το δεύτερο μέρος της άτυπης τριλογίας των λιμανιών του Καουρισμάκι, έξι χρόνια μετά το «Λιμάνι της Χάβρης», και εκτυλίσσεται στο Ελσίνκι. Εκεί φτάνει ο Καλέντ, ένας πρόσφυγας από τη Συρία, έχοντας διανύσει την τραγικά γνώριμη διαδρομή Τουρκία – Ελλάδα – Ουγγαρία. Στο Ελσίνκι ζητά άσυλο, αλλά η χώρα μοιάζει ανέτοιμη να τον δεχτεί.

Αντίθετα, τον ρόλο τού οικοδεσπότη αναλαμβάνει ο Βίκστρομ, ένας μεσήλικας, παλαιάς κοπής άντρας, που προσπαθεί να κάνει το εστιατόριό του να πιάσει την καλή. Μπορεί ο Καουρισμάκι να κάνει μια ταινία για το προσφυγικό, αλλά χωρίς να το φωνάζει: απλώς επειδή, στο δικό του σύμπαν, έτσι κι αλλιώς, ανέκαθεν κέρδιζαν οι καλοί κι οι αδύναμοι, ο ανθρωπισμός κι η αγάπη.

Μιλήσαμε με τον Ακι Καουρισμάκι συνοδεία κρασιού (το να πεις ότι ο σκηνοθέτης είναι γερό ποτήρι είναι ευφημισμός) και, παραδόξως, ηλεκτρονικού τσιγάρου: «Κρίμα. 56 χρόνια καπνιστής για το τίποτα», είπε. «Οι ήρωες στις ταινίες μου καπνίζουν ακόμα, γιατί εγώ πιστεύω στην ελευθερία». Γιατί όσες ταινίες κι αν περάσουν, το χιούμορ του Καουρισμάκι και ο κομψός αυτοσαρκασμός του θα είναι ολοζώντανα. «Το κρασί βοηθά στο hangover», θα μας συμβουλέψει, «αλλά στο τέλος καταλήγεις αλκοολικός».

Ταξίδια με καράβι

Πέρα, όμως, από τις καταχρήσεις και τις απολαύσεις, ο Ακι Καουρισμάκι είναι ένας ομιλητής που δεν χορταίνεις να ακούς. Ενας δημιουργός φτιαγμένος από ταξίδια: «Διάβασα τα απομνημονεύματα του Μάικλ Πάουελ», λέει μιλώντας για… τη θάλασσα, «του μεγαλύτερου σκηνοθέτη που υπήρξε ποτέ στην Αγγλία, σπουδαιότερου κι από τον Χίτσκοκ, αν και δεν μπορείς να συγκρίνεις τέτοιες διάνοιες.

»Τα διάβασα καθισμένος στο λιμάνι του Ελσίνκι, λάτρευα να βλέπω τα καράβια να πηγαινοέρχονται. Μ’ αρέσει πολύ να ταξιδεύω με καράβι. Επειδή η Φινλανδία είναι ένα νησί. Πώς διάολο να φύγεις από εκεί χωρίς καράβι;».

Αν και τα τελευταία δώδεκα χρόνια ο Καουρισμάκι έχει εγκατασταθεί στην Πορτογαλία, που είναι «de facto όσο μακριά μπορείς να φύγεις από τη Φινλανδία». Το φευγιό είναι μέσα στη ζωή και στο μυαλό του, όπως και μέσα στην «Αλλη όψη της ελπίδας»: «Οταν ήμουν νέος, όλοι έφευγαν από τη Φινλανδία. Ενα εκατομμύριο πήγε στη Σουηδία, πεντακόσιες χιλιάδες στις ΗΠΑ, άλλες πεντακόσιες στην Αυστραλία.

»Κι ήταν οικονομικοί μετανάστες, δεν έφευγαν από κάποιον πόλεμο. Κι έτσι αναρωτιέμαι, αν τότε τόσοι από εμάς έγιναν μετανάστες, πώς μπορούμε τώρα να είμαστε τόσο αγενείς προς τους πρόσφυγες; Τόσο διαβολεμένα σκληροί;».

Ο Καουρισμάκι θεωρεί ότι είχε προβλέψει την ανθρωπιστική και οικονομική κρίση κι ότι, βαθιά μέσα του, ξέρει και τη λύση: «Ο κόσμος, από τη “Χάβρη” μέχρι τώρα, έχει αλλάξει προς το χειρότερο. Θυμάμαι πολύ καλά το Μιλένιουμ, όλοι χαμογελούσαν κι έσφιγγαν τα χέρια. Το δικό μου χαμόγελο ήταν στραβό. Σκεφτόμουν, τα πράγματα θα χειροτερέψουν, θα χειροτερέψουν πολύ. Κι έτσι κι έγινε. Είμαι ένας μεγάλος άντρας. Μεγαλούτσικος, ας πούμε.

Οπότε εγώ πια δεν έχω σημασία για κανέναν. Ποτέ δεν είχα, παρεμπιπτόντως. Αλλά αν οι άνθρωποι είχαν τα λογικά τους, κάθε μητέρα θα έπρεπε να πάει στα χαρακώματα και να τους κάνει μποϊκοτάζ. Να σταματήσει να ψωνίζει, να καθίσει κάτω και να απαιτήσει να αλλάξουν τα πράγματα. Κι όχι μεθαύριο, σήμερα. Κάθε μητέρα, κάθε γυναίκα, είτε έχει παιδιά είτε όχι. Και γιατί λέω γυναίκα; Γιατί οι άντρες έτσι κι αλλιώς είναι καθάρματα, έχουν αποδείξει εδώ και χρόνια ότι είναι τελείως ηλίθιοι».

«Mόνο ηλίθιοι αποκτούν την εξουσία»

Ο Καουρισμάκι θεωρεί προσωπικό ζήτημα την προσφορά προς τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη, εν προκειμένω τους πρόσφυγες: «Για την “Αλλη όψη της ελπίδας” με βοήθησαν πολλοί πρόσφυγες στη Φινλανδία, αλλά δεν μπορούσα καν να βάλω τα ονόματά τους στους τίτλους, γιατί θα φαινόταν ότι ήταν στη χώρα. Ντρέπομαι τόσο για την Ευρώπη. Το χρήμα κατακτά τα πάντα. Το χρήμα δεν έχει ηθική, είναι ξεκάθαρο ότι χάνουμε.

»Νικητής θα είναι η τεχνολογία και ο παγκόσμιος καπιταλισμός. Η Ευρώπη βρίσκεται σε πνευματική κρίση. Κι αυτό συμβαίνει επειδή σήμερα, οι μόνοι που θέλουν κι αποκτούν την εξουσία είναι ηλίθιοι. Ποιος θέλει την εξουσία σήμερα; Κανείς και γι’ αυτό την παίρνουν οι ηλίθιοι. Μετρήστε. Το 80% των πρωθυπουργών ή προέδρων χωρών είναι αγράμματοι ηλίθιοι. Το 10% και κάτι είναι δικτάτορες. Τι άλλο να προσθέσω; Καλή σας μέρα».

Λήδα Γαλανού
Πηγή: http://commonality.gr

 

Picture6

 

Το Μαρόκο είναι μια χώρα της βόρειας Αφρικής με περίπου 34 εκατομμύρια κατοίκους. Βρίσκεται στη γειτονιά μας, αλλά το γνωρίζουμε ελάχιστα και κυρίως σαν έναν εξωτικό οριεντάλ προορισμό για χίλιες και μια νύχτες. Για έναν Ευρωπαίο αρκεί λίγο Google και 300 ευρώ περίπου για να βρεθεί στην Καζαμπλάνκα. Αχνοφάνηκε στους χάρτες μας με την Αραβική Άνοιξη και με τους μαροκινούς πρόσφυγες που ξεβράστηκαν στις ευρωπαϊκές ακτές.

Ραδιοφωνική συνέντευξη στην Τζένη Τσιροπούλου και τη Νάντια Ρούμπου

Επιμέλεια κειμένου: Τζένη Τσιροπούλου

Ο Reda Zine είναι σκηνοθέτης, παραγωγός και μουσικός με καταγωγή από την Καζαμπλάνκα που εδώ και αρκετά χρόνια ζει κι εργάζεται ανάμεσα στην Ιταλία και το Μαρόκο. Έχει συμμετάσχει σε πλήθος καλλιτεχνικών πρότζεκτ, έχοντας συνεργαστεί μεταξύ άλλων με το δημοφιλές hip hop συγκρότημα Public Enemy. Πριν μερικές μέρες βρέθηκε για πρώτη φορά στην Αθήνα, καλεσμένος από τον Ελεύθερο Κοινωνικό Χώρο Nosotros ως κεντρικός ομιλητής στην εκδήλωση Χιπ Χοπ και Πολιτικός Ακτιβισμός.Έκανε βόλτες στα Εξάρχεια και συνάντησε Μαροκινούς πρόσφυγες καθώς και πολλούς νέους Έλληνες.

«Αυτή είναι η ελπίδα. Όλοι αυτοί οι νέοι που ανοίγουν χώρο στη ζωή τους και στην καρδιά τους για να καταλάβουν τον Άλλον» μας είπε όταν ήρθε στο ραδιοφωνικό στούντιο του TPP, σε μία από τις σπάνιες φορές που συζητάμε δημόσια μαζί με έναν Μαροκινό «πολίτη του κόσμου» για θέματα όπως η Αραβική Άνοιξη, η βιωμένη ισλαμοφοβία και το Ισλαμικό Κράτος ως μια «φασιστική επανάσταση» των νέων, κοιτάζοντας μέσα από μία μη Δυτικο-κεντρική ματιά.

 

The Long Road to The Hall of Fame του Reda Zine.

Ήταν, λοιπόν, 17 Δεκεμβρίου 2010 και σε μια μικρή, απομακρυσμένη πόλη της Τυνησίας, το Σίντι Μπουζίντ, ο 26χρονος Μοχάμεντ Μπουαζίζι τριγυρνούσε στους δρόμους πουλώντας λαχανικά στο καρότσι του. Μία αστυνομικός τον σταμάτησε και του έκοψε πρόστιμο, επειδή δεν είχε άδεια. Το πρόστιμο ήταν όλη η είσπραξη της ημέρας. Ο διοικητής της αστυνομίας δεν τον δέχθηκε ποτέ, ακόμα κι όταν ο νεαρός μικροπωλητής ακούστηκε να λέει: «Θα καώ ζωντανός αν δεν με δει». Τα χρήματα από την πώληση λαχανικών συντηρούσαν την εννιαμελή οικογένειά του. Ο Μοχάμεντ άρπαξε, τότε, ένα μπιτόνι βενζίνη από το κοντινότερο βενζινάδικο και αυτοπυρπολήθηκε στη μέση του δρόμου. Εκείνη τη στιγμή ξεκινούσε αυτό που τα Δυτικά Μέσα γρήγορα θα αποκαλούσαν «Αραβική Άνοιξη».

Picture1

 

 

Reda, πού σε βρήκε η Αραβική Άνοιξη το 2011; 

Ήμουν στην Ευρώπη, στην Ιταλία συγκεκριμένα, αλλά φυσικά παρακολουθούσα τα πάντα γιατί ήταν μια πολύ σημαντική στιγμή για το κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων και των ελευθεριών των χωρών του Νότου. Οι κινητοποιήσεις ξεκίνησαν στην Τυνησία τον Δεκέμβριο του 2010, ακολούθησε η Αίγυπτος στις 25 Γενάρη και τρίτο ήρθε το Μαρόκο με το κίνημα της 20ής Φεβρουαρίου.

Μας δίνεις μια εικόνα του κοινωνικο-πολιτικού πλαισίου που οδήγησε τελικά τους πολίτες να ξεσηκωθούν στο Μαρόκο;

Αυτή είναι η ερώτηση του ενός εκατομμυρίου! Δύσκολη ερώτηση. Όπως σε όλα τα μεγάλα γεγονότα της Ιστορίας, άλλοτε οι οιωνοί είναι εκεί κι άλλοτε τα γεγονότα σε πιάνουν προ εκπλήξεως. Κανείς δεν περίμενε πραγματικά την επανάσταση στην Τυνησία. Γιατί όλοι είχαμε πιστέψει, για την Τυνησία όπως και για το Μαρόκο, τη μυθολογία περί μιας περίπου δημοκρατικής χώρας, ενός όχι και τόσο σκληρά θρησκευτικού κράτους, όπου οι πολίτες απολαμβάνουν κάποια δικαιώματα και υπάρχει εν μέρει ελευθερία της έκφρασης. Από την άλλη, πολλοί έλεγαν ότι ο Μπεν Αλί (σ.σ. ο πρόεδρος της Τυνησίας από το 1987 μέχρι την άτακτη φυγή του το 2011) ήταν ένας τύραννος. Πάντως, κανένας μας δεν περίμενε όλο αυτό τον θυμό που πλημμύρισε τους δρόμους.

Picture2

Η πλειοψηφία ήταν νέοι άνθρωποι, 20, 25 χρόνων που δεν έτρεφαν καμία πίστη στα παραδοσιακά κόμματα. Είναι η γενιά που εμπνεύστηκε από την ελεύθερη κυκλοφορία της πληροφορίας χάρη στο ίντερνετ. Αυτοί οι νέοι αξιοποίησαν τα κοινωνικά δίκτυα προκειμένου να οργανώσουν τα πρώτα ραντεβού στους δρόμους του Μαρόκου. Τα συνθήματά τους ήταν απλά και ξεκάθαρα: Αξιοπρέπεια- Ισότητα-Δικαιοσύνη.

Κι αν ο βασιλιάς του Μαρόκου, Μοχάμεντ ΣΤ’, ήταν… γυμνός, κατάφερε παρ’ όλα αυτά να αναχαιτίσει την εξέγερση και το πολιτικό καθεστώς δεν ανατράπηκε, όπως έγινε σε άλλες χώρες.

Ναι, ας πούμε ότι η κυβέρνηση κι ο βασιλιάς έπαιξαν πολύ έξυπνα. Η κατάσταση στη διεθνή σκακιέρα ήταν γενικότερα περίεργη. Η γαλλική κυβέρνηση, για παράδειγμα, υποστήριζε την τυνησιακή κυβέρνηση του Μπεν Αλί, αλλά όλα συνέβαιναν τόσο γρήγορα που έπρεπε να επαναπροσδιορίσουν ποιο καθεστώς είναι δημοκρατικό και ποιος θα ήταν ένας καλός σύμμαχος. Ας δούμε και τη Λιβύη: ο Σαρκοζύ υποδέχονταν τον Καντάφι σαν βασιλιά στο Παρίσι, το ίδιο κι ο Μπερλουσκόνι στην Ιταλία, και μετά ο Καντάφι από τη μια μέρα στην άλλη έγινε ο μεγάλος δικτάτορας. Ο βασιλιάς έλαβε το μήνυμα γιατί η διαμαρτυρία της 20ής Φεβρουαρίου ήταν διαφορετική από οτιδήποτε άλλο είχαμε δει στο Μαρόκο. Έσπασε το τείχος της σιωπής. Οπότε απάντησε στον λαό: «Σας καταλαβαίνω και θα ξαναγράψουμε το Σύνταγμα».

Και σήμερα, πώς είναι η κατάσταση στο Μαρόκο;  

Θα ήθελα να κάνω μια γρήγορη αναδρομή στην ιστορία της χώρας για να κατανοήσουμε κάποια πράγματα καλύτερα. Το Μαρόκο απελευθερώθηκε από τη γαλλική αποικιοκρατία το 1956, ούσα μία από τις πρώτες αφρικανικές χώρες που κέρδισε την ανεξαρτησία της. Τη δεκαετία του ’60 γιορτάζαμε γενικότερα το τέλος των αποικιοκρατιών. Ο βασιλιάς που πήρε τα ηνία, τότε, είναι ένας πολύγλωσσος νέος, ο Χασάν Β’. Το Μαρόκο γνώρισε έπειτα δύο απόπειρες στρατιωτικών πραξικοπημάτων, το 1971 και το 1972. Και οι δύο απέτυχαν, γεγονός που δυνάμωσε τη μοναρχία. Μετά τη δεύτερη απόπειρα εναντίον του βασιλιά και της οικογένειάς του ξεκινάνε τα μαύρα χρόνια (les années de plomb) του Μαρόκου. Όλες οι αντικαθεστωτικές φωνές εξορίστηκαν, δολοφονήθηκαν ή σάπισαν σε μυστικές φυλακές. Κι έτσι οι άνθρωποι τη δεκαετία του ’80 έζησαν πολύ άσχημα, στερούμενοι πολλά βασικά δικαιώματα.

Σήμερα, στο μαροκινό βορρά, στην αρχαία περιοχή Ριφ, υπάρχει ξεσηκωμός και τον τελευταίο καιρό γεννήθηκε εκεί το κίνημα El Heraq (σημαίνει Το Κίνημα). Είναι μια παραδοσιακά υποβαθμισμένη περιοχή και οι άνθρωποι της διεκδικούν το δικαίωμα στην εκπαίδευση και την υγεία. Το καθεστώς θέλει να καταστείλει τις διεκδικήσεις και αυτή τη στιγμή εκατοντάδες πολίτες, δημοσιογράφοι, καλλιτέχνες και ακτιβιστές είναι στη φυλακή. Πολλά πράγματα άλλαξαν, αλλά πολλά παραμένουν ίδια.

Το φυτίλι ήταν ο θάνατος ενός ψαρά, τον Οκτώβριο του 2016, που τον συνέθλιψε η σκουπιδιάρα όταν πήδηξε μέσα για να πάρει πίσω την πραμάτεια που του είχε κατάσχει η αστυνομία;

Ναι. Αυτό, βέβαια, διογκώθηκε στην πορεία γιατί η περιοχή του Ριφ είναι πραγματικά περιθωριοποιημένη και ο κόσμος δεν αντέχει άλλο.

«Όλα μαύρα κι άραχνα στο Μαρόκο; Όχι. Όπου υπάρχει αγώνας, φυτρώνει ομορφιά»

Το τραγούδι «Inti Essout» το έγραψαν και το τραγούδησαν νέοι Τυνήσιοι καλλιτέχνες για να καλέσουν τον κόσμο να ψηφίσει και να πάρει στα χέρια του τη δημοκρατία που ονειρευόταν. Ήταν ένα κάλεσμα για τις πρώτες εκλογές που διεξήχθησαν αμέσως μετά την επανάσταση, ή αλλιώς Αραβική Άνοιξη για τους Δυτικούς. Η λέξη «δημοκρατία» σύχναζε πολύ στους δρόμους, τα καφενεία, το οικογενειακό τραπέζι, τους στίχους των ράπερ κλπ. Τι σήμαινε για εσάς η «δημοκρατία»;

Και μόνο το γεγονός ότι μιλάμε για μουσική σε ένα τέτοιο πλαίσιο και το ότι νέοι μουσικοί με πολιτικές ιδέες μαζεύτηκαν και χρησιμοποίησαν την τέχνη για να ευαισθητοποιήσουν και να κινητοποιήσουν τον κόσμο, αυτό είναι μέρος της δημιουργίας μιας κοινωνίας των πολιτών, μιας δημόσιας σφαίρας και δημόσιου χώρου. Και όλα αυτά είναι ήδη στοιχεία της δημοκρατίας. Αυτά δομούν τον χώρο δράσης μεταξύ της εξουσίας και των πολιτών.

Για τους περισσότερους ανθρώπους, η έννοια της δημοκρατίας δεν ήταν τίποτα παραπάνω από μια όμορφη, αφηρημένη λέξη, σαν να λέμε «ανθρώπινα δικαιώματα». Την ακούς από άκρη σε άκρη στον πλανήτη, αλλά πώς μεταφράζονται τα «ανθρώπινα δικαιώματα» όταν πρόκειται για αφροαμερικανούς, λατινοαμερικάνους ή βορειοαφρικανούς; Η δημοκρατία έπαψε να είναι μια εισαγόμενη έννοια των αποικιοκρατών όταν αρχίσαμε να δίνουμε τον δικό μας αγώνα για τη δημοκρατία στις δεκαετίες του ’80 και ’90.

Picture3

Γυναίκα που μόλις ψήφισε στις πρώτες ελεύθερες προεδρικές εκλογές στην Τυνησία τον Νοέμβριο του 2014. Για αποφυγή νοθείας, οι ψηφοφόροι μόλις ψηφίσουν βουτάνε το δάχτυλό τους στο μελάνι -ένα αμφιλεγόμενο μέτρο που εφαρμόζεται σε αναπτυσσόμενες χώρες. Photo: Jenny Tsiropoulou

Η έκρηξη ήρθε με τη λεγόμενη Αραβική Άνοιξη, όταν πια νέοι άνθρωποι που δεν είχαν στερηθεί τη γνώση και την πληροφορία όπως η γενιά των γονιών μας, συναντήθηκαν στους δρόμους κι άρχισαν να συζητάνε και να ανταλλάζουν ιδέες. Χωρίς πίστη στις παραδοσιακές κομματικές δομές, αναζητώντας καινούριους τρόπους.

Μόνο μέσα από τις διαδηλώσεις, η εξουσία παραχώρησε κάποια δικαιώματα. Το πρόβλημα, όμως, που αντιμετωπίσαμε ήταν ότι τα συντηρητικά ισλαμιστικά κόμματα ήταν ήδη εκεί με συγκεκριμένη οργάνωση και δομή και εντάχθηκαν στη λαϊκή αμφισβήτηση. Και έτσι εξηγείται το ότι κέρδισαν τις εκλογές το 2011, αφού το κίνημα της 20ής Φεβρουαρίου ήταν underground, ήταν νέοι άνθρωποι χωρίς εμπειρία και οργάνωση, που αρνήθηκαν να παίξουν το παιχνίδι των πολιτικών. Αυτοί οι νέοι, όμως, κέρδισαν, την εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και τη δύναμη του λαού. Αυτή ήταν η πρώτη και μεγαλύτερή μας νίκη: πιστέψαμε ότι αν ενωθούμε όλοι μαζί, γινόμαστε κινητήριος δύναμη για κοινωνική αλλαγή.

Η Αραβική Άνοιξη γέννησε πολλούς bloggers, ψηφιακό ακτιβισμό και καλλιτέχνες που άρχισαν να γίνονται ορατοί, αλλά τα παραδοσιακά αντικαθεστωτικά ΜΜΕ ασφυκτιούν μέχρι και σήμερα ελλείψει ελευθερίας της έκφρασης. Στο ίδιο πνεύμα, πολλοί απλοί πολίτες και καλλιτέχνες φυλακίστηκαν. Όσοι δεν αλλαξοπίστησαν, το πλήρωσαν ακριβά. Ένας από αυτούς είναι και ο ράπερ Mouad El Haqed, σύμβολο της εξέγερσης, ο οποίος είναι πολιτικός πρόσφυγας στις Βρυξέλλες. (σ.σ. Ο Mouad βρισκόταν στην Αθήνα μαζί με τον Reda, αλλά για λόγους υγείας δεν μπόρεσε να συμμετάσχει στη ραδιοφωνική εκπομπή.)

Σήμερα μπορεί ο καλλιτέχνης να πει τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη στο Μαρόκο; Υπάρχουν καλλιτεχνικά κινήματα;

Αν θέλεις να κάνεις μια ταινία, μπορείς να την κάνεις. Αν θες κρατική χρηματοδότηση, θα πας στον αρμόδιο φορέα να καταθέσεις το σενάριό σου προς έγκριση, όπως σε όλες τις χώρες του κόσμου. Αν δεν τους αρέσει, δε θα το εγκρίνουν, αλλά υπάρχει η επιλογή της ανεξάρτητης παραγωγής. Η καλλιτεχνική σκηνή είναι συνεχώς εν κινήσει και αυτό είναι υπέροχο. Αν δεν ξέρεις, νομίζεις ότι όλα είναι μαύρα κι άραχνα στην περιοχή μας, αλλά δεν είναι. Όπου υπάρχει αγώνας, φυτρώνει ομορφιά και ευτυχώς εμείς τα έχουμε και τα δύο.

Τα χρήματα για την καλλιτεχνική παραγωγή έρχονται κυρίως από τη Γαλλία;

Αυτό είναι μια πολιτική επιλογή που πρέπει να κάνει ο κάθε καλλιτέχνης. Εισάγουμε πολλά εμπορικά τηλεοπτικά και πολιτιστικά προϊόντα από την Αμερική και την Ευρώπη και όλοι ενδιαφέρονται να επενδύσουν στην Αφρική με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Η Γαλλία, ας πούμε, το κάνει σε μεγάλο βαθμό μέσω της γαλλοφωνίας.

«Ακούγαμε κασέτες με το Κοράνι και λόγους από σοφούς Ανατολίτες. Η καρδιά μας ποτιζόταν με βάλσαμο. […] Ο Χαμίντ ήταν περήφανος για μενα: το έδειχναν τα μάτια του. Ήταν μια νίκη στη μετριότητα της μικρής μας ζωής. Ρουφούσαμε τα λόγια του γιατί μπορούσαμε να τα καταλάβουμε. Είχε καταφέρει να μας επιστρέψει την περηφάνια μας με απλά λόγια που μας έδιναν φτερά και μας ταξίδευαν όσο μακριά μπορούσε να φτάσει η φαντασία μας. Δεν ήμαστε πια παράσιτα, απόβλητα του ανθρώπινου γένους, πιο τιποτένιοι από το τίποτα. Ήμαστε καθαροί και αξιοπρεπείς […] Τέλος οι αγώνες για το τίποτα, οι βρισιές και οι ηλίθιοι τσακωμοί, τέρμα στην καταθλιπτική ζωή πάνω στις ακαθαρσίες των άπιστων. Στα σκουπίδια η καρτερία που είχαν σταλάξει στις φλέβες μας οι αγράμματοι γονείς μας.»

Απόσπασμα από Τα Αστέρια του Σίντι Μουμέν του μαροκινού συγγραφέα Mahi Binebine που κέρδισε το βραβείο καλύτερου αραβικού μυθιστορήματος το 2010 (Μεταφράστηκε στα
ελληνικά το 2016).

 

«Τα λεφτά για τη φιλοσοφία έγιναν λεφτά για τζαμιά – Εγκατέλειψα το Μαρόκο πνευματικά πεινασμένος»

Σήμερα επικρατεί απογοήτευση στη βόρεια Αφρική, ειδικά στη γενιά σου. Ακόμα, υπάρχει πόλεμος στη Συρία, η Λιβύη κατακερματίστηκε… Στην Τυνησία και στο Μαρόκο, όπως είπες, οι ισλαμιστές κέρδισαν τις πρώτες εκλογές μετά το 2011. Η πιο κοσμική Τυνησία είναι πρώτη σε εξαγωγή τζιχαντιστών. Από το Μαρόκο φεύγουν λιγότεροι νέοι για τζιχάντ, αλλά φεύγουν. Πώς βλέπεις εσύ την ιστορία με το Ισλαμικό Κράτος (ΙΚ); Στη Δύση δεν το συζητάμε πολύ υπό αυτό το πρίσμα, αλλά αποτελεί μια άλλου είδους επανάσταση μετά την αποτυχία της Αραβικής Άνοιξης και τον αποκλεισμό των νέων από την οικονομία, την πολιτική κλπ; Μας έλεγες εκτός αέρα ότι είναι μια «φασιστική επανάσταση».

Κατ’ αρχάς να πω ότι δεν είμαι ειδικός σε ζητήματα θρησκείας ή τρομοκρατίας. Μιλάω ως πολίτης του κόσμου που παρακολουθεί τις εξελίξεις. Ας μη μιλάμε μόνο για το Ισλαμικό Κράτος. Πριν από αυτό υπήρχε η Αλ Κάιντα. Η τρομοκρατία χρησιμοποιείται πάντα σε συγκεκριμένο γεωπολιτικό πλαίσιο.  Μετά την 11η Σεπτεμβρίου όλος ο πλανήτης μιλούσε για την Αλ Κάιντα ως την τρομοκρατική οργάνωση. Μετά την αποτυχία της Αραβικής Άνοιξης μάθαμε το ΙΚ και είδαμε τους δικτάτορες να επιστρέφουν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο στα πράγματα. Αν ρωτάτε τη γνώμη μου, είναι μαθηματικά. Αν καταπιέζεις μια κοινωνία, όλη αυτή η καταπιεσμένη ενέργεια, θα πρέπει να εκτονωθεί κάπου και δυστυχώς, κάποιες φορές διοχετεύεται στην κακή πλευρά. Και με το «κακή» εννοώ όλον αυτό τον φανατισμό στο όνομα της θρησκείας, η οποία υποτίθεται ότι είναι μια πνευματική κατάσταση.

Θέλω να σας πω ότι μετά τις απόπειρες πραξικοπήματος τη δεκαετία του ’70, φίμωσαν κάθε αντικαθεστωτική φωνή.  Σκότωσαν, φυλάκισαν ή εξόρισαν τους αριστερούς και σχεδόν διέγραψαν τις κοινωνικές και ανθρωπιστικές σπουδές από τα σχολεία και τα πανεπιστήμια για να επενδύσουν στις θρησκευτικές σπουδές με λεφτά από τη Σαουδική Αραβία. Τα λεφτά για τη φιλοσοφία έγιναν λεφτά για τζαμιά. Και τα τζαμιά έγιναν πιο πολλά από τις βιβλιοθήκες. Γενιές υπέφεραν από όλο αυτό το εκπαιδευτικό σύστημα και αυτά είναι που προκαλούν τη μαζική μετανάστευση, το μηδενισμό και την κατάθλιψη.

«Έκανα εργασία για το Αλ Τζαζίρα και τρομοκρατούνταν ότι έκανα για την Αλ Κάιντα. Τόση άγνοια»

Picture5

O Reda Zine (δεξιά) με τους King Brothers, Charlie και Tony.  

Ένας Ευρωπαίος, τώρα, για να έρθει στο Μαρόκο απλώς μπαίνει στο ίντερνετ και κλείνει ένα εισιτήριο με 300 ευρώ περίπου και δε χρειάζεται καν βίζα. Από την άλλη, νέοι Μαροκινοί πνίγονται στη θάλασσα για να έρθουν στην Ευρώπη. Αρκετοί βρίσκονται αυτή τη στιγμή κλεισμένοι σε καμπ προσφύγων, όχι μακριά από εδώ που συζητάμε. Πώς νιώθεις γι’ αυτό;

Είναι πάρα πάρα πολύ εκνευριστικό. Και νιώθω προνομιούχος που δε χρειάστηκε να φύγω παράνομα από τη χώρα μου ή να κάψω το διαβατήριό μου. Δε χρειάστηκε να εγκαταλείψω τη χώρα μου επειδή είχα άδειο στομάχι, αλλά επειδή ήμουν πνευματικά πεινασμένος. Και είχα την τύχη να μπορεί η οικογένειά μου να πληρώσει για να σπουδάσω. Αλλά είμαι πάρα πολύ θυμωμένος με την αλαζονεία της Ευρώπης και του Βορρά που κλέβει τους φυσικούς πόρους -τον χρυσό, το πετρέλαιο, κλπ- από τα πλούσια αφρικανικά χώματα, αλλά δε δέχεται τους ανθρώπους από αυτόν τον τόπο. Οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν ότι η Ισπανία απέχει από εμάς μόλις 14 χιλιόμετρα και τη βλέπουμε σαν να μπορούμε να την πιάσουμε, αλλά δεν μπορούμε να πάμε ούτε δύο μέρες για τουρισμό εκεί. Η Ευρώπη επέλεξε να χτίσει τείχη: για να διαλέγει τα καλύτερα μυαλά και τα καλύτερα χέρια σκλάβων. Για αυτό οι άνθρωποι θυμώνουν και από την άλλη, ρισκάρουν τη ζωή τους για μια καλύτερη ζωή. Η Ελλάδα και η Ιταλία επωμίστηκαν μεγάλος βάρος των προσφύγων και δε μιλάω για αυτές τις χώρες, αλλά για τις άλλες που σφραγίζουν τα σύνορά τους και παίρνουν μόνο ό,τι χρειάζονται.

Η Ευρώπη ξεχνάει, ακόμα, ότι λόγω της αποικιοκρατίας, πάνω από 800.000 αφρικανοί και βορειοαφρικανοί πολέμησαν στο πλευρό της στον Α’ΠΠ και στον Β’ΠΠ και μαζί νίκησαν τους ναζί, ενώ μετά τον Β’ΠΠ αφρικανικά χέρια ξαναέχτισαν τις κατεστραμμένες ευρωπαϊκές χώρες.

Ως Μαροκινός που ζεις και στην Ιταλία, βιώνεις την ισλαμοφοβία;

Πολύ καλή ερώτηση, γιατί είναι κάτι που αυξάνεται συνεχώς με τη διεθνή πολιτική ατζέντα που εφαρμόζεται. Θα σας πω το εξής: Η διπλωματική μου εργασία το 2002 στη Σορβόννη, στο Παρίσι, ήταν πάνω στο παναραβικό τηλεοπτικό δίκτυο Αλ Τζαζίρα. Λόγω του ότι είχε προηγηθεί η 11η Σεπτεμβρίου, όλοι οι συνάδελφοί μου νόμιζαν ότι γράφω για την Αλ Κάιντα και είχαν τρομοκρατηθεί εξαιτίας της άγνοιάς τους. Από τότε, φανταστείτε, ξεκίνησα να το ζω. Επικρατεί πλήρης άγνοια. Λες «άραβας» και αμέσως συμπεραίνουν «μουσουλμάνος» και μετά «μουσουλμάνος» ίσον ισλαμιστής. Πίνεις μια μπύρα και μπερδεύονται. Η ξενοφοβία σπάει με τη γνώση, και η μουσική, η τέχνη είναι το καλύτερο εργαλείο που έχουμε εμείς σε αυτόν τον πόλεμο.

Αν πάμε στην Αμερική, ο Μοχάμεντ Άλι και ο Μάλκολμ X ήταν οι πρώτοι εκπρόσωποι του ισλάμ και θεωρούνταν σχεδόν τρομοκράτες, γιατί οι άνθρωποι το ’50 και το ’60 δεν είχαν ιδέα τι είναι το ισλάμ. Μετά ξεκίνησαν να διαβάζουν. Σήμερα ζούμε στην εποχή της προπαγάνδας και μένει να δούμε πού θα βγάλει όλο αυτό.

Σε τι πρότζεκτ δουλεύεις τώρα;

Η επόμενή μου δουλειά θα έχει να κάνει με την αφρικανική παρουσία στην ιταλική λογοτεχνία, ζωγραφική και γενικότερα στην τέχνη από την εποχή της Αναγέννησης. Τώρα διαβάζω πολύ και γράφω σε συνεργασία με την ιταλοσομαλή συγγραφέα Igiaba Scego. Θα αφηγηθούμε την παραμορφωμένη απεικόνιση αυτών των ξένων, από τότε μέχρι και τη σύγχρονη μετανάστευση.

Σε ευχαριστούμε πολύ Reda. Καλή συνέχεια σε όλα.

Εγώ σας ευχαριστώ. Επίσης.

Ακούστε τη ραδιοφωνική συνέντευξη που πήραν οι «Οι γνωστοί άγνωστοι», εδώ:

*Η κεντρική φωτογραφία είναι από την Τύνιδα το 2011. Photo credit: Fred Dufour/AFP

Πηγή:https://www.thepressproject.gr

Picture1

Οι ομοσπονδιακές εκλογές στη Γερμανία οδήγησαν τα κυβερνώντα κόμματα του πολιτικού κέντρου (SPD-CDU) σε ιστορικές απώλειες, με την Αριστερά να μην εκμεταλλεύεται την ευκαιρία και την Ακροδεξιά να επελαύνει, φτάνοντας στην τρίτη θέση. Όμως… κι από τις αποτυχίες μας έχουμε να μάθουμε. Η μαρξιστική Αριστερά στη Γερμανία προχωράει σε ανάλυση για τα συμπεράσματα που πρέπει να βγουν και τα καθήκοντα των αγωνιστών και της Αριστεράς για την επόμενη μέρα. Παραθέτουμε εδώ ενδιαφέροντα στοιχεία που αποδίδουν πιο αναλυτικά την εικόνα του αποτελέσματος και βοηθούν στην καλύτερη ερμηνεία του, όπως και τις εκτιμήσεις των Γερμανών συντρόφων, από τρία κείμενα που γράφτηκαν μετεκλογικά.

Η υποχώρηση του δικομματισμού

Για τον Μάνουελ Κέλνερ, στέλεχος της ISO, οργάνωσης της επαναστατικής Αριστεράς στη Γερμανία, οι θεαματικές απώλειες των Χριστιανοδημοκρατών CDU/CSU και του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SPD) και η δραματική επιτυχία του AfD με ένα εθνικιστικό, ρατσιστικό, υπερσυντηρητικό και ακροδεξιό προφίλ είναι τα χαρακτηριστικά που σημαδεύουν τις εκλογές της 24ης Σεπτεμβρίου 2017.

Η κατάρρευση του SPD αποτελεί έκφραση μιας διάβρωσης χωρίς γυρισμό του Σοσιαλδημοκρατικού εκλογικού κόμματος, που ξεκίνησε με την εφαρμογή των αντι-μεταρρυθμίσεων της «Ατζέντας 2010» (που ψηφίστηκε το 2003 από την κυβέρνηση του SPD / Πράσινων υπό τον Γκ. Σρέντερ). Yπάρχουν μεγάλες δυσκολίες στο να σχηματιστεί κυβέρνηση και δεν μπορούμε να αποκλείσουμε τίποτα τους επόμενους μήνες. Τα αποτελέσματα των εκλογών φαίνεται να οδηγούν σε μια πολιτική και κομματική κρίση που θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμη και σε νέες πρόωρες ομοσπονδιακές εκλογές.

Σε άρθρο της με τίτλο «Μετά τις εκλογές στη Γερμανία» η Angela Klein, στέλεχος επίσης της ISO, ισχυρίζεται ότι η Μέρκελ πλήρωσε εκλογικά την επιδείνωση των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης για σημαντικό τμήμα του πληθυσμού, ενώ και ο Μάρτιν Σουλτς πλήρωσε για τη συμμετοχή του στην ίδια κυβέρνηση, την απόλυτη ευθυγράμμισή του με τη Μέρκελ, αλλά και τη μη διαφοροποίησή του στην προεκλογική καμπάνια. «Στο τέλος της τηλεοπτικής μονομαχίας καταγράφτηκε περισσότερο περισσότερο ως συνεργάτης της Μέρκελ παρά ως αντίπαλός της», γράφει.

Η κοινωνική κατάσταση στη Γερμανία

Η εικόνα που περιγράφει είναι αποκαλυπτική:

Οι σοσιαλδημοκράτες ηγέτες των συνδικάτων διατείνονται ότι χάρη σε αυτούς και το SPD η κυβέρνηση νομοθέτησε  την κατώτατη ωρομισθία, αλλά πρόκειται για το αστείο ποσό των 8,84 ευρώ,  και η τήρησή του στην πράξη ούτε καν εξασφαλίζεται από τους κρατικούς μηχανισμούς. Ενώ οι συνδικαλιστικές ηγεσίες εξαγοράστηκαν και δέχτηκαν αδιαμαρτύρητα την αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης στα 67. Επιπλέον χτυπήθηκαν τα συνδικάτα που συσπειρώνουν εξειδικευμένους εργαζόμενους όπως οι μηχανοδηγοί και οι γιατροί, που από την πλευρά τους επέδειξαν σπουδαία μαχητικότητα και τα τελευταία χρόνια κατάφεραν πολλές φορές να αποτρέψουν την απώλεια των κεκτημένων τους.

Στην Ανατολική Γερμανία εκφράζεται έντονη δυσαρέσκεια για το γεγονός ότι μισθοί και συντάξεις, ακόμα και στο δημόσιο τομέα, παραμένουν μικρότερες από αυτές των δυτικών – ενώ το 90% των περιουσιακών στοιχείων ανήκουν στα χέρια δυτικών. Συνολικά στη Γερμανία, η κοινωνική ανισότητα έχει αυξηθεί μετά το 1998. Είναι μια από τις χώρες με τις μεγαλύτερες ανισότητες εισοδήματος και η χώρα με το μεγαλύτερο εισόδημα διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών. Το 10% των ιδιωτικών νοικοκυριών κατέχει περισσότερο από το ήμισυ του πλούτου.  Όσοι βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας ανέρχονται συνολικά σε 16%. Το ποσοστό παιδικής φτώχειας είναι 19%, στην Ανατολική Γερμανία 25%. Η μακροχρόνια ανεργία αντιπροσωπεύει το 36% του συνόλου της ανεργίας και παραμένει σχεδόν σταθερή τα τελευταία οκτώ χρόνια. Το χαμηλό επίσημο ποσοστό ανεργίας, κάτω από 6%, εξασφαλίζεται με ένα αυξανόμενο ποσοστό εργαζομένων που κερδίζουν λιγότερα από 10 ευρώ την ώρα: αυτοί αντιπροσωπεύουν το 20% του ενεργού πληθυσμού στη Γερμανία, στην Ανατολική Γερμανία άνω του 30%. Αυτό το νέο προλεταριάτο εργάζεται για πολύ περισσότερες ώρες από αυτές που πληρώνεται και παρόλα αυτά συχνά δεν μπορεί να ζήσει χωρίς τα κοινωνικά επιδόματα. Εξαιτίας των ιδιωτικοποιήσεων, τα τρένα για την καθημερινή μετακίνηση του κόσμου είναι ακριβά, ο κόσμος στιβάζεται σε άσχημες συνθήκες και πολλά δρομολόγια ακυρώνονται. Η κατάσταση στα σχολικά κτίρια επιδεινώνεται, η χώρα στερείται 5.000 εκπαιδευτικούς, τα ενοίκια έχουν ακριβύνει σημαντικά.

Η κατάσταση, σύμφωνα με τη συντρόφισσα, αναμένεται να γίνει ακόμα πιο ζοφερή για τον γερμανικό καπιταλισμό στο μέλλον, ενώ διαβλέπει βάθεμα της κρίσης στη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία, ατμομηχανή της εθνικής οικονομίας.

Ποιοι και γιατί ψηφίζουν AfD;

Η κοινωνική κατάσταση, αλλά και οι διαφορές ανατολικής και δυτικής Γερμανίας, έχουν σημασία για να κατανοήσει κανείς τον «χάρτη» των επιτυχιών του ακροδεξιού AfD.  

Όπως γράφει ο Κέλνερ, το AfD πέρα από το 12,6% και την τρίτη θέση (94 βουλευτές σε σύνολο 709), γίνεται επιπλέον το 1ο κόμμα στη Σαξονία με 27% και γενικά την 1η δύναμη στους άντρες ψηφοφόρους των κρατιδίων της Ανατολικής Γερμανίας, ενώ στη Βαυαρία, το AfD έρχεται στη δεύτερη θέση πίσω από το CSU σε αρκετές εκλογικές περιφέρειες. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν και τα στοιχεία για την «πολυσυλλεκτική» προέλευση των ψηφοφόρων του: Το AfD απέσπασε πάνω από ένα εκατομμύριο ψήφους από το CDU/CSU, σχεδόν μισό εκατομμύριο από το SPD και σχεδόν 400.000 από το κόμμα Die Linke και κατάφερε να κινητοποιήσει πάνω από ένα εκατομμύριο όσων απείχαν στις εκλογές το 2013.

Πολύ ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις για την επιρροή του AfD γίνονται και στην μετεκλογική ανακοίνωση του Δικτύου Marx21. Το 85% των ψηφοφόρων του δήλωσε ότι ψήφισε «επειδή έτσι μπορούσαν να εκφράσουν τη διαμαρτυρία τους». Προφανώς, ένα μεγάλο ποσοστό των ψηφοφόρων του AfD είδαν την ψήφο τους ως τη μέγιστη δυνατή τιμωρία για το μισητό στάτους κβρο. Παρ’ όλα αυτά, οι ψήφοι δεν οφείλονται σε «παραπλάνηση», αντίθετα προκύπτει συμφωνία με την ατζέντα που χρησιμοποιεί το ακροδεξιό κόμμα: Οι ψηφοφόροι του AfD πιστεύουν ότι «οι άνθρωποι δεν αισθάνονται πλέον ασφαλείς» (99%), «η επιρροή του Ισλάμ πρέπει να μειωθεί» (99%) και «η εισροή προσφύγων να περιοριστεί» (96%).

Το φαινόμενο AfD εντάσσεται στην ίδια κατηγορία με τα παραδείγματα Τραμπ και Λεπέν: το πολιτικό κέντρο διαβρώνεται, η ακροδεξιά ενισχύεται. Η υποκριτική χαρά της Μέρκελ για την «εκλογική νίκη» της δεν μπορεί να απαλύνει το χειρότερο αποτέλεσμα για το CDU / CSU από το 1949.

Σύμφωνα με τους συντρόφους, η αποχώρηση της Frauke Petry από την ηγεσία την επόμενη των εκλογών ανοίγει το δρόμο για την κυριαρχία της φασιστικής πτέρυγας του AfD, υπό τον Αλεξάντερ Γκάουλαντ και τον Μπγιερν Χέκε. Η Angela Klein, εντοπίζει σε αυτήν την αποχώρηση και το αποτέλεσμα μιας εσωκομματικής σύγκρουσης: γύρω από τη συμμετοχή -και το timing αυτής-  ή όχι σε κυβερνητικό συνασπισμό.

 

Ρατσισμός και Ισλαμοφοβία κυριαρχούν στην αστική πολιτική ατζέντα

Ο ρατσισμός είναι το βασικό όπλο που επιστρατεύει το AfD για να ριζώσει στο γόνιμο έδαφος της απογοήτευσης – ιδιαίτερα η ισλαμοφοβία. Οι πιθανότητες να μετακινηθεί ακροδεξιά η αντισυστημική οργή του κόσμου αυξάνεται δραστικά όταν οι αστικές δυνάμεις – πρωτίστως τα κόμματα, αλλά και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης – προσπαθούν να καταπολεμήσουν τη μικροαστική ακροδεξιά υιοθετώντας την ατζέντα της. Τα αποτελέσματα του AfD αποτελούν λογική συνέπεια μιας προεκλογικής εκστρατείας, όπου οι φασίστες κατάφεραν με όλη τους τη δύναμη να θέσουν στο επίκεντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης  τα θέματα των προσφύγων, του Ισλάμ, της τρομοκρατίας και της ασφάλειας.

Η δαιμονοποίηση των μουσουλμάνων και των προσφύγων ως τρομοκράτες και μισογύνηδες δεν πρωτοεμφανίστηκε σε αυτήν την προεκλογική εκστρατεία αλλά διεξάγεται αδιάκοπα από τις 11 Σεπτεμβρίου 2001. Τόσο τα δυο μεγάλα αστικά κόμματα όσο και ένα μεγάλο μέρος των μέσων μαζικής ενημέρωσης θα συνεχίσουν να επισείουν τον «ισλαμικό μπαμπούλα», συνδέοντας εσκεμμένα τη θρησκεία με αρνητικές λέξεις όπως  τρομοκρατία, γυναικεία καταπίεση, ομοφοβία ή αντισημιτισμός.

Αυτό φάνηκε γλαφυρά στην τηλεοπτική μονομαχία μεταξύ του Martin Schulz και της Angela Merkel: Με την ευγενική προσφορά των δημοσιογράφων όλη συζήτηση στράφηκε γύρω από τη μετανάστευση, τους μουσουλμάνους και την τρομοκρατία, ενώ θέματα όπως η νοσηλευτική φροντίδα, η εκπαίδευση και αυτοί που έμειναν έξω από το «οικονομικό θαύμα της Μέρκελ» αγνοήθηκαν πλήρως. Τα πρωτοσέλιδα της Bild (η γερμανική εφημερίδα με τη μεγαλύτερη κυκλοφορία στη Γερμανία) δεν μπορούσαν να διακριθούν από εκλογικές αφίσες του AfD (μας θυμίζει το δικό μας ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ…).

Το «φιλελεύθερο» FDP έθεσε την ανασυγκρότηση της αστυνομίας και του στρατού στο κέντρο της εκστρατείας του, ενώ στο ζήτημα των προσφύγων συμφωνούσε με τα αιτήματα του AfD. Το CDU υπογράμμισε τα «επιτεύγματά του» στον δραστικό περιορισμό του δικαιώματος ασύλου. Το SPD ήταν αυτό που πρώτο επανέφερε το ζήτημα του πρόσφυγα ως απειλή στην προεκλογική εκστρατεία. Δεν είναι λοιπόν περίεργο το γεγονός ότι το 44% περίπου των Γερμανών ψηφοφόρων δήλωνε ότι η μετανάστευση είναι το σημαντικότερο πρόβλημα στη χώρα. Στη Βαυαρία  το CSU επιτέθηκε στη Μέρκελ από τα δεξιά για το προσφυγικό – για να περιορίσει τις διαρροές προς το AfD. Το αποτέλεσμα ήταν να πάρει εκεί το AfD το ισχυρότερο αποτέλεσμά του στη Δύση.

Οι συνέπειες είναι καταστροφικές – μέχρι τώρα περισσότερο από το 50% του πληθυσμού φοβάται τους Μουσουλμάνους.

Το DIE LINKE , όπως και οι Πράσινοι, δεν κατάφεραν ή δεν προσπάθησαν να αμφισβητήσουν αυτή την ατζέντα. Όπως τονίζουν οι σύντροφοι του Marx12, το DIE LINKE θα έκανε ένα τεράστιο λάθος, εάν αποφύγει αυτό το ζήτημα για να «μην χάσει ψήφους». Ο ρατσισμός διασπάει την εργατική τάξη και παραλύει τον αγώνα που χρειάζεται για να ηττηθεί το AfD. Το όραμα για μια δίκαιη κοινωνία, το οποίο δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τους κοινωνικούς αγώνες, συνδέεται άρρηκτα με τον αγώνα κατά του ρατσισμού Αντίθετα, το δράμα στο Die Linke είναι πως στελέχη (και μάλιστα της αριστερής πτέρυγας του Die Linke) όπως η Σάρα Βάγκενκνεχτ τοποθετήθηκαν επανειλημμένα με τρόπο που υποκλινόταν σε τμήμα της ξενοφοβικής προπαγάνδας. Ένα καμπανάκι ήταν η απώλεια 400.000 ψηφοφόρων από το DIE LINKE προς το AfD, που δείχνει επίσης ότι πρέπει να εκπαιδεύουμε τον κόσμο μας στον αγώνα κατά του ρατσισμού – προκειμένου να μπορέσουν να αντισταθούν αποτελεσματικότερα στις ρατσιστικές προκαταλήψεις.

Το Die Linke και το τίμημα του κεντροαριστερού «κυβερνητισμού»

Το Die Linke σημείωσε επιτυχίες στις πόλεις του Αμβούργου και της Βρέμης καθώς και και στο Σάαρλαντ με πάνω από 12%. Στο Βερολίνο έγινε μάλιστα 2η δύναμη με 19%. Μεταξύ των ψηφοφόρων κάτω των 30 ετών πήρε 11%. Αλλά στα ανατολικά ομοσπονδιακά κράτη το κόμμα υπέστη μεγάλες απώλειες, με τις μεγαλύτερες στη Θουριγγία και το Βραδεμβούργο. Και στα δύο κρατίδια, το Linke βρίσκεται σε κυβερνητικό συνασπισμό με το SPD. Παρά το σχετικά ελκυστικό προεκλογικό του πρόγραμμα (ενάντια στις αντιμεταρρυθμίσεις, με προτάσεις υπέρ του κόσμου της εργασίας), όπου το  Die Linke συμμετείχε σε κυβερνητικούς συνασπισμούς , δεν υλοποίησε τις μεγάλες υποσχέσεις του, και υποτάχθηκε στη «ρεάλ πολιτίκ». Έτσι «κατάφερε» να εγγραφεί σε τμήμα του πληττόμενου κόσμου ως τμήμα του κατεστημένου: Πχ. το γεγονός ότι συμμορφώθηκε στη Σαξονία με τη συνταγματική δέσμευση για ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς και υποστήριξε την ιδιωτικοποίηση των αυτοκινητοδρόμων στη Θουριγγία, το Βρανδεμβούργο και το Βερολίνο θόλωσε την αντισυστημική εικόνα του.  

Το κενό αγώνων ως ερμηνεία

Φυσικά η καλή απόδοση του AfD και η στασιμότητα της Αριστεράς, οφείλονται και στο χαμηλό επίπεδο των κοινωνικών αγώνων.

Τα συνδικάτα, παρόλο που έχουν πληγεί σοβαρά από την συρρίκνωση του δημόσιου τομέα, τήρησαν σιγή ιχθύος αντί να οργανώσουν μαζικές κινητοποιήσεις για καλύτερη νοσηλευτική φροντίδα, εκπαίδευση και τις κοινωνικές παροχές. Αρκετοί ακτιβιστές βάσης έκαναν προσπάθειες να οργανώσουν την αντίσταση αλλά  αντιμετώπισαν τεράστια εμπόδια από τη γραφειοκρατία, ακόμη και στην προετοιμασία των μικρότερων ενεργειών απεργίας και διαμαρτυρίας. Το καλύτερο αντίδοτο στο AfD θα ήταν ο κοινός αγώνας των πολλών για τα πολιτικά και κοινωνικά τους δικαιώματα. Η πραγματική εμπειρία της ταξικής αλληλεγγύης θα αντιπαρατίθετο στον ρατσισμό τoυ AfD και η διεισδυτικότητα της διχαστικής ιδεολογίας θα συναντούσε εμπόδια. Ωστόσο, τα συνδικάτα  τα τελευταία 15 χρόνια «έβαλαν τα χέρια τους κι έβγαλαν τα μάτια τους».  Δεν στήριξαν το κίνημα ενάντια στις κοινωνικές «μεταρρυθμίσεις» του Χάρτς το 2003 («Διαδηλώσεις της Δευτέρας») , συμβάλλοντας έτσι στην καθήλωση των μισθών και τη μερική τους μείωση. Η αποδοχή των συμβάσεων μερικής απασχόλησης οδήγησε στη διάσπαση του εργατικού δυναμικού ανάμεσα στο «παραδοσιακό» εργατικό δυναμικό και σε εκείνους που απασχολούνται επισφαλώς – και οι τελευταίοι αυτοί συχνά εγκαταλείφθηκαν από τα συνδικάτα. Μετά την έναρξη της κρίσης το 2008 τα συνδικάτα συμμάχησαν με το κράτος και τους καπιταλιστές, φορτώνοντας την κρίση στο δημόσιο.  Επιπλέον η συνδικαλιστική γραφειοκρατία κατάπιε πλήρως την ιδεολογία της «ανταγωνιστικότητας» – με άλλα λόγια, η ελπίδα ότι με την ενίσχυση της γερμανικής μητρόπολης στον διεθνή ανταγωνισμό θα μπορούσαν να περισσέψουν και για τους εργαζόμενους κάποια ψίχουλα.

Υπάρχουν δείγματα που δείχνουν τις δυνατότητες για αντιστροφή του κλίματος. Στην προεκλογική εκστρατεία, για 2 μέρες έγιναν συγκεντρώσεις και διαμαρτυρίες για την επιδείνωση της κατάστασης στα δημόσια νοσοκομεία. Εκείνες τις 2 μέρες το επίκεντρο της συζήτησης μετατοπίστηκε και ευνοούσε την αριστερή-κοινωνική ατζέντα, υποχρεώνοντας τα αστικά κόμματα σε  υποσχέσεις για την αντιμετώπιση της κρίσης στη νοσηλευτική φροντίδα.

H Άγκ. Κλάιν κάνει αναφορά στις υπαρκτές αντιστάσεις, όπως τις κινητοποιήσεις που διοργανώσανε συνδικάτα και κάτοικοι στο Βρανδεμβούργο και στη Ρηνανία κατά της εκμετάλλευσης λιγνιτικών ορυχείων από επιχειρηματικούς κολοσσούς όπως η RWE, οι κινητοποιήσεις ασθενών και εργαζόμενων στα νοσοκομεία για τα προβλήματα στη δημόσια υγεία, όπως στο Αμβούργο , αγώνες κατά της ιδιωτικοποίησης δημόσιων υπηρεσιών όπως η ηλεκτρική ενέργεια και το νερό,  όπου σε κάποιες πόλεις οι ιδιωτικοποιήσεις ακυρώθηκαν με τη διοργάνωση τοπικών δημοψηφισμάτων, εργατικοί αγώνες ενάντια στις περικοπές και την επιδείνωση των εργασιακών συνθηκών, μικροί αγώνες μεν αλλά με μεγάλη κοινωνική στήριξη.

Κάποια θετικά παραδείγματα

Παρόλα αυτά, το αποτέλεσμα δεν ήταν «αντικειμενικά αναπόφευκτο». Κάποια παραδείγματα και στοιχεία που αναφέρει στην ανακοίνωσή του το Marx21 έχουν ιδιαίτερη σημασία:

Το DIE LINKE πέτυχε τη μεγαλύτερη άνοδο στο Αμβούργο, και δη στην περιοχή Αλτόνα, εκεί που γνώρισε τον πόλεμο από σύσσωμο τον επιχειρηματικό τύπο, λόγω της υποστήριξής του στις διαμαρτυρίες ενάντια στο  G20. Άλλη μια απόδειξη ότι ο κόσμος αναζητεί μια δύναμη που να εμπνεύσει στη μάχη με το σύστημα και να συγκρουστεί  μαζί του. Στο Αμβούργο το DIE LINKE πέτυχε ισχυρό αποτέλεσμα με 12,2% και μάλιστα σε αρκετές γειτονιές της περιοχής Altona βγήκε πρώτη δύναμη.

 Στη Βόρεια Νυρεμβέργη πέτυχε  11,7% και στρατολόγησε 100 νέα μέλη που διεξήγαγαν μάλιστα μια πολύ εξωστρεφή και μαχητική προεκλογική καμπάνια. Οι κινητοποιήσεις για να μην απελαθεί Αφγανός μαθητής επίσης έπαιξαν ρόλο στο καλό εκλογικό αποτέλεσμα.

Στο Βερολίνο-Neukölln, το DIE LINKE έλαβε 18,3% με αύξηση 4,1%, ενώ στο φτωχό βόρειο τμήμα του Neukölln το κόμμα έφθασε το 30%. Η επιτυχία αυτή οφείλεται στη μαχητική αντιμετώπιση της ακροδεξιάς και των κοινωνικών κινημάτων, ενώ κι εδώ παρουσίασε την τελευταία δεκαετία υπερδιπλασιασμό των μελών του.

Στο Münster,  το DIE LINKE συμμετείχε σε διάφορες μεγάλες διαμαρτυρίες κατά του AfD, κι έτσι  το Münster είναι η μόνη κοινότητα στη Γερμανία όπου το AfD πήρε λιγότερο από 5%, ενώ την ίδια στιγμή το DIE LINKE κατάφερε να αυξήσει τις ψήφους του κατά 65%.

Ακόμα και στην Ανατολή όπου η Αριστερά κατέρρευσε, υπήρχαν θετικές εξαιρέσεις: το DIE LINKE στη Λειψία από την αρχή πήρε μέρος στις κινητοποιήσεις κατά του ακροδεξιού κινήματος PEGIDA κι έτσι κράτησε σταθερές τις δυνάμεις του, σε σύγκριση με την υπόλοιπη Σαξονία.

 

Στροφή στο κίνημα και στην αντικαπιταλιστική πολιτική εναλλακτική

Στο δια ταύτα φαίνεται να συμφωνούν οι σύντροφοι και οι συντρόφισσες των οργανώσεων της επαναστατικής Αριστεράς:

Τα προβλήματα του κινήματος και της Αριστεράς, σε συνδυασμό την αντικειμενική κατάσταση που  κάνει τον κόσμο να ζητάει «αλλαγή», στρώνουν το έδαφος για την άνοδο της άκρας δεξιάς. Υπήρξαν μαζικές κινητοποιήσεις ενάντια στο AfD αλλά δεν αρκούν, αν και το καθήκον να τους πολεμήσουμε στους δρόμους παραμένει ζωτικό. Για να νικήσει η Αριστερά την Ακροδεξιά πρέπει να δείξει την εναλλακτική λύση ,  να αποτελέσει τμήμα της και να την χτίσει στους αγώνες. 

Οργάνωση της κοινωνικής και πολιτικής αντιπολίτευσης σε ρήξη με το αστικό-νεοφιλελεύθερο καθεστώς, ξεκάθαρος προσανατολισμός σε πόλεμο κατά του ρατσισμού και των φασιστών (αντιμετωπίζοντάς τους ως στήριγμα το συστήματος και ως γιαλαντζί αντισυστημικούς), χτίσιμο δεσμών με τους μαχητικούς πυρήνες αγωνιστών που ξεπηδούνε στα συνδικάτα, ενεργά και μαχητικά κομματικά μέλη για να εμπλακούν στις μάχες, ενότητα της Αριστεράς και των αγωνιστών στη δράση: Αυτά είναι τα στοιχεία για να ανταποκριθεί το DIE LINKE και η Αριστερά συνολικά στις τρέχουσες προκλήσεις. 

Πηγή:https://rproject.gr

Screen Shot 2017-09-22 at 7.08.37 AMΣε 22.500 ανέρχονται οι θάνατοι και οι εξαφανίσεις μεταναστών παγκοσμίως από την αρχή του 2014 ως και τον Ιούνιο του 2017, σύμφωνα με την έκθεση «Fatal Journeys» (ολέθρια ταξίδια) του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ).

Οι περισσότεροι θάνατοι συνεχίζουν να καταγράφονται στη Μεσόγειο, διαπιστώνει η έκθεση, και ανέρχονται σε 14.500 από το 2014 ως και τον Ιούνιο του 2017. Για το 2016 οι εξαφανίσεις και οι θάνατοι στη Μεσόγειο ανέρχονται σε 5.143 και ο αριθμός αυτός είναι ο μεγαλύτερος που έχει καταγραφεί ετησίως από το 2000 ως και σήμερα. Κατά τη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του 2017 έχουν καταγραφεί συνολικά 3.781 θάνατοι και εξαφανίσεις, εκ των οποίων οι 2.200 στην περιοχή της κεντρικής Μεσογείου. Ο αριθμός αυτός είναι συγκριτικά μικρότερος από τους 4.376 θανάτους που καταγράφηκαν το πρώτο εξάμηνο του 2016, ωστόσο είναι αυξημένος σε σχέση με τις αντίστοιχες περιόδους των ετών 2014-2015.

Συνέχεια

Συνέχεια

Picture4

Τι γίνεται αν δεν είμαστε εμείς οι ίδιοι άρρωστοι, αλλά ένα σύστημα που βρίσκεται σε αντίθεση με το ποιοι είμαστε ως κοινωνικά όντα;» ρωτάει ο συγγραφέας και ανεξάρτητος εκδότης βιβλίων για την ψυχική υγεία και τη θεραπεία, Rod Tweedy.

Η ψυχική ασθένεια αναγνωρίζεται πλέον ως μία από τις μεγαλύτερες αιτίες ατομικής δυστυχίας στις σύγχρονες κοινωνίες και πόλεις της Δύσης, συγκρίσιμη με τη φτώχεια και την ανεργία. Για παράδειγμα, στο Ηνωμένο Βασίλειο ένας στους τέσσερις ενήλικες έχει διαγνωσθεί με ψυχική ασθένεια και τέσσερα εκατομμύρια άνθρωποι λαμβάνουν αντικαταθλιπτικά κάθε χρόνο. «Ποιό μεγαλύτερο κατηγορητήριο ενός συστήματος θα μπορούσε να υπάρξει από μια επιδημία ψυχικών ασθενειών;», σημειώνει ο ερευνητής, συγγραφέας και αρθρογράφος George Monbiot, σχολιάζοντας τα στοιχεία.

Η συγκλονιστική έκταση αυτής της «επιδημίας» γίνεται όλο και πιο ανησυχητική ενώ ταυτόχρονα γνωρίζουμε ότι μεγάλο μέρος της μπορεί να προληφθεί. Αυτό οφείλεται στην καθοριστική συσχέτιση μεταξύ κοινωνικών – περιβαλλοντικών συνθηκών και των ψυχικών διαταραχών. Ο Richard Bentall, καθηγητής κλινικής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ, και ο Peter Kinderman, πρόεδρος της Βρετανικής Ψυχολογικής Εταιρείας, έχουν γράψει επιτακτικά για αυτήν τη σχέση τα τελευταία χρόνια, δίνοντας μεγάλη προσοχή στους «κοινωνικούς καθοριστικούς παράγοντες της ψυχολογικής μας ευημερίας». «Τα στοιχεία είναι συντριπτικά», σημειώνει ο Kinderman και τονίζει: «δεν είναι μόνο ότι υπάρχουν κοινωνικοί καθοριστικοί παράγοντες, αλλά ότι είναι συντριπτικά σημαντικοί».

Μια άρρωστη κοινωνία

Οι εμπειρίες της κοινωνικής απομόνωσης και αποξένωσης, της ανισότητας, της ιδεολογίας του υλισμού και του ίδιου του νεοφιλελευθερισμού, θεωρούνται σήμερα σημαντικές γενεσιουργές αιτίες για τις ψυχικές διαταραχές κι αυτό αντικατοπτρίζεται στους τίτλους πολλών πρόσφατων άρθρων και ομιλιών επί του θέματος από πολλούς ψυχοθεραπευτές και περιλαμβάνουν συζητήσεις για το αν ο «νεοφιλελευθερισμός είναι επικίνδυνος για την ψυχική υγεία» και αν «είναι ο νεοφιλελευθερισμός που μας κάνει να αρρωστήσουμε»;

Η κλινική ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια Jay Watts παρατηρεί στον Guardian ότι «οι ψυχολογικοί και κοινωνικοί παράγοντες είναι τόσο σημαντικοί και, για πολλούς, η κύρια αιτία του πόνου. Η φτώχεια, η σχετική ανισότητα, η ύπαρξη του ρατσισμού, του σεξισμού, του κοινωνικού εκτοπισμού και μιας ανταγωνιστικής κουλτούρας αυξάνουν την πιθανότητα ψυχικής οδύνης. Οι κυβερνήσεις και οι φαρμακευτικές εταιρείες δεν ενδιαφέρονται για αυτά τα αποτελέσματα, ρίχνοντας τη χρηματοδότηση σε μελέτες που εξετάζουν τη γενετική και τους φυσικούς βιοδείκτες, σε αντίθεση με τις κοινωνικές αιτίες. Ομοίως, υπάρχει ελάχιστη πολιτική βούληση ώστε να συνδυαστεί η αυξανόμενη ψυχική δυσφορία με τις κοινωνικές ανισότητες, αν και ο συσχετισμός είναι ισχυρός και πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι αυτός θα ήταν ο καλύτερος τρόπος για την αντιμετώπιση της τρέχουσας επιδημίας ψυχικών ασθενειών».

Υπάρχουν σαφώς πολύ ισχυρά και εδραιωμένα συμφέροντα, που συνειδητά ή ασυνείδητα ενεργούν για να αποκρύψουν ή να αρνηθούν αυτήν τη σχέση, γεγονός που κάνει πιο έντονη την προθυμία στους ψυχαναλυτές και θεραπευτές να αγκαλιάσουν αυτό το ευρύτερο, συναρπαστικό και μετακινούμενο πλαίσιο. Οι ειδικοί συχνά μιλάνε για την κοινωνία, το κοινωνικό πλαίσιο,  την κυρίαρχη ιδεολογία, τους περιβαλλοντικούς καθοριστικούς παράγοντες σε σχέση με τις ψυχικές διαταραχές και τις ασθένειες, αλλά μπορούμε να καταλάβουμε για ποια πτυχή της κοινωνίας μιλούν κυρίως. Και σε αυτό το πλαίσιο είναι μάλλον καιρός να αναφερθούμε στη λέξη ταμπού – τον καπιταλισμό.

Πολλές από τις σύγχρονες μορφές ψυχικής ασθένειας και ατομικής δυσφορίας που αντιμετωπίζουμε και ασχολούμαστε αποδεικνύεται ότι συσχετίζονται και ενισχύονται από τις διεργασίες και τα υποπροϊόντα του καπιταλισμού. Στην πραγματικότητα, μπορούμε να πούμε ότι ο καπιταλισμός είναι από πολλές απόψεις ένα σύστημα που παράγει ψυχική ασθένεια – και αν είμαστε σοβαροί και θέλουμε να αντιμετωπίσουμε όχι μόνο τις επιπτώσεις της ψυχικής δυσφορίας και της ασθένειας, αλλά και τις αιτίες, πρέπει να εξετάσουμε πιο προσεκτικά αυτό το σύστημα που λέγεται καπιταλισμός. Ακριβέστερα και πιο αναλυτικά πρέπει να δούμε τη φύση της πολιτικής και οικονομικής μήτρας από την οποία προκύπτουν και πώς η ψυχολογία συνενώνεται βασικά με κάθε πτυχή της μήτρας αυτής.

Πανταχού παρούσα νεύρωση

Ίσως ένα από τα πιο προφανή παραδείγματα αυτής της στενής σχέσης μεταξύ καπιταλισμού και ψυχικής δυσφορίας είναι η επικράτηση της νεύρωσης. Όπως ο Joel Kovel, ψυχίατρος και καθηγητής πολιτικών επιστημών, σημειώνει: «Το πιο εντυπωσιακό χαρακτηριστικό της νεύρωσης μέσα στον καπιταλισμό είναι ότι είναι πανταχού παρούσα». Στο κλασικό του δοκίμιο «Θεραπεία στον ύστερο καπιταλισμό», ο Kovel αναφέρεται στο «κολοσσιαίο βάρος της νευρωτικής δυστυχίας στον πληθυσμό, ένα βάρος που συνεχώς και προφανώς προδίδει την καπιταλιστική ιδεολογία, η οποία υποστηρίζει ότι ο πολιτισμός των αγαθών προάγει την ανθρώπινη ευτυχία»:

«Εάν, δεδομένου όλου του εξορθολογισμού, της άνεσης, της διασκέδασης και της επιλογής, οι άνθρωποι εξακολουθούν να είναι άθλια, αδυνατούν να αγαπήσουν, να πιστέψουν ή να αισθανθούν κάποια ακεραιότητα στη ζωή τους, θα μπορούσαν επίσης να αρχίσουν να συνάγουν το συμπέρασμα ότι κάτι ήταν σοβαρό λάθος στην κοινωνική τους τάξη».

Υπήρξε επίσης μια συναρπαστική έρευνα που έγινε πρόσφατα από τον Eli Zaretsky (Political Freud) και τον Bruce Cohen (συγγραφέα της Ψυχιατρικής Ηγεμονίας), που έχουν γράψει και οι δύο για τις σχέσεις μεταξύ της οικογένειας, της σεξουαλικότητας και του καπιταλισμού στη δημιουργία νευρώσεων.

Φυσικά ο Μαρξ ήταν ο σπουδαίος αναλυτής της αλλοτρίωσης, δείχνοντας πώς η καπιταλιστική οικονομία παράγει αλλοτρίωση ως μέρος της ίδιας της δομής της – επισημαίνοντας για παράδειγμα πως η αλλοτρίωση «παγιδεύεται» ενσωματωμένη σε προϊόντα, εμπορεύματα. Όπως επισημαίνει ο Pavon Cuellar, «ο Μαρξ ήταν ο πρώτος που συνειδητοποίησε ότι αυτή η αλλοτρίωση παίρνει ουσιαστικά περιεχόμενο και ενσαρκώνεται στα πράγματα – στα «προϊόντα». Αυτά τα αγαθά «φετίχ», όπως προσθέτει, φαίνεται να υπόσχονται να επιστρέψουν, όταν καταναλώνονται, το υποκειμενικό-κοινωνικό κομμάτι που χάνεται από τους αποξενωμένους, ενώ παράγουν: «οι αλλοτριωμένοι έχουν χάσει αυτό που φαντάζονται [ή ελπίζουν] φετίχ».

Αυτή η κατανόηση της αλλοτρίωσης είναι πραγματικά το βασικό ζήτημα για τον Μαρξ. Οι άνθρωποι πιθανώς τον γνωρίζουν σήμερα για τη θεωρία του περί Κεφαλαίου – πώς τα ζητήματα εκμετάλλευσης, κέρδους και ελέγχου συνεχώς χαρακτηρίζουν και επανεμφανίζονται στον καπιταλισμό – αλλά το βασικό μέλημα του Μαρξ και αυτό που παραμελείται ή παρερμηνεύεται συνεχώς είναι η άποψή του για την ανθρώπινη δημιουργικότητα και τη σημασία της – την «κολοσσιαία παραγωγική δύναμη» του ανθρώπου, όπως την ονομάζει -και αλλοτριώνει ο καπιταλισμός. Ο Μαρξ αναφέρει αυτήν την εξαιρετική παγκόσμια μετασχηματιστική ενέργεια ως «ενεργό είδος ζωής», αλλά αυτές οι τεράστιες δημιουργικές ενέργειες και μετασχηματιστικές ικανότητες μετατρέπονται στον καπιταλισμό σε κάτι αλλόκοτο, υποδουλωμένο, φετιχοποιημένο.

Μετασχηματισμός της επιθυμίας

Για τον Μαρξ, είναι η αλλοτρίωση και η βαθιά «εξάρθρωση» του ανθρώπινου πνεύματος που χαρακτηρίζει τον βιομηχανικό καπιταλισμό. Παρομοιάζοντας την κατάσταση αυτή με μια μητέρα που αφού γεννάει, της αφαιρείται αμέσως το μωρό, το οποίο μετατρέπεται σε κάτι ξένο, αλλότριο, κάτι που μοιάζει με κούκλα – με ένα εμπόρευμα.

Πράγματι, ο καταναλωτισμός και ο υλισμός είναι ευρέως αναγνωρισμένοι σήμερα ως βασικοί μοχλοί μιας σειράς προβλημάτων ψυχικής υγείας, από τον εθισμό έως την κατάθλιψη. Όπως σημειώνει ο George Monbiot, «Η αγορά περισσότερων υλικών αγαθών συνδέεται με την κατάθλιψη, το άγχος και τις δυσλειτουργικές σχέσεις. Είναι κοινωνικά καταστροφικό και αυτοκαταστροφικό». Η ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια Sue Gerhardt έχει γράψει πολύ εύστοχα για αυτή την σχέση, υποδηλώνοντας ότι στις σύγχρονες κοινωνίες συχνά «συγχέουμε την υλική ευημερία με την ψυχολογική ευημερία». Στο βιβλίο της «Η Εγωιστική Κοινωνία» δείχνει πόσο επιτυχώς και αμείλικτα ο καταναλωτικός καπιταλισμός ανασχηματίζει το μυαλό μας και επαναπροσδιορίζει το νευρικό μας σύστημα με τη δική του εικόνα. Γιατί «θα χάναμε μεγάλο μέρος του τι είναι ο καπιταλισμός», σημειώνει, «εάν παραβλέψουμε τον ρόλο του στην εμπορία της επιθυμίας».

Μια άλλη βασική πτυχή του καπιταλισμού και των επιπτώσεών του στην ψυχική ασθένεια είναι φυσικά η ανισότητα. Όπως αναφέρθηκε στην έκθεση του Royal College of Psychiatrists: «Η ανισότητα είναι ένας βασικός καθοριστικός παράγοντας της ψυχικής ασθένειας: όσο μεγαλύτερο είναι το επίπεδο της ανισότητας, τόσο χειρότερα είναι τα αποτελέσματα της ψυχικής υγείας. Τα παιδιά από τα φτωχότερα νοικοκυριά έχουν τριπλάσιο κίνδυνο ψυχικής κακής υγείας από τα παιδιά από τα πλουσιότερα νοικοκυριά. Η ψυχική ασθένεια συνδέεται σταθερά με τη στέρηση, το χαμηλό εισόδημα, την ανεργία, την κακή εκπαίδευση, τη χειρότερη σωματική υγεία».

Ορισμένοι ειδικοί πρότειναν μάλιστα ότι ο ίδιος ο καπιταλισμός, ως τρόπος σκέψης ή αντίληψης για τον κόσμο, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μάλλον «ψυχοπαθητικό» ή παθολογικό σύστημα. Υπάρχουν σίγουρα κάποιες εντυπωσιακές αντιστοιχίες μεταξύ σύγχρονων χρηματοπιστωτικών και εταιρικών συστημάτων και ατόμων που έχουν διαγνωστεί με κλινική ψυχοπάθεια, όπως διαπίστωσαν ορισμένοι αναλυτές.

Ο Robert Hare, για παράδειγμα, μια από τις κορυφαίες μορφές στην ψυχιατρική στον κόσμο και συντάκτης της ευρέως αποδεκτής «λίστας ελέγχου Hare» που χρησιμοποιείται για να δοκιμάσει την ψυχοπάθεια, παρατήρησε στον δημοσιογράφο Jon Ronson: «Δεν έπρεπε να έκανα την έρευνά μου μόνο στις φυλακές. Θα έπρεπε να είχα περάσει αρκετό καιρό στο Χρηματιστήριο». «Αλλά σίγουρα οι ψυχοπαθείς των χρηματιστηριακών αγορών δεν μπορούν να είναι τόσο κακοί όσο οι ψυχοπαθείς των κατά συρροή δολοφόνων;» ρωτάει ο δημοσιογράφος. «Οι κατά συρροή δολοφόνοι καταστρέφουν τις οικογένειες. Οι εταιρικοί και πολιτικοί ψυχοπαθητικοί καταστρέφουν τις οικονομίες. Καταστρέφουν τις κοινωνίες» απάντησε.

Παθολογικοί φορείς

Αυτά τα χαρακτηριστικά, όπως ο Joel Bakan γράφει στο βιβλίο του «The Corporation», είναι κρυπτογραφημένα στην ίδια τη δομή των σύγχρονων εταιρειών – είναι μέρος του βασικού DNA τους και modus operandi. «Η νόμιμα καθορισμένη εντολή της εταιρίας είναι να επιδιώκει, αμείλικτα και χωρίς εξαίρεση, το δικό της συμφέρον, ανεξάρτητα από τις συχνά βλαβερές συνέπειες που θα μπορούσε να προκαλέσει σε άλλους». Ως εκ τούτου, με τον δικό της νομικό ορισμό, η εταιρία είναι ένας παθολογικός θεσμός και ο Bakan παραθέτει τα διαγνωστικά χαρακτηριστικά της προεπιλεγμένης παθολογίας τους (έλλειψη συμπάθειας, επιδίωξη ιδιοτέλειας, μεγαλοπρέπεια, ρηχή επιρροή, επιθετικότητα, κοινωνική αδιαφορία) για να δείξει ποιος είναι ο αξιόπιστος διαταραγμένος ασθενής.

Γιατί όλες αυτές οι σύγχρονες κοινωνικές και οικονομικές πρακτικές και διαδικασίες δημιουργούν τόσες πολλές ασθένειες, τόσες πολλές διαταραχές; Για να απαντήσουμε σε αυτό, πρέπει να κοιτάξουμε πίσω στο ευρύτερο σχέδιο του Διαφωτισμού και στα ψυχολογικά μοντέλα της ανθρώπινης φύσης από τα οποία προέκυψε. Ο σύγχρονος καπιταλισμός εξελίχθηκε μέσα από ένα στενό, «ορθολογικό» συμφέρον – την έννοια του homo economicus. Όπως τονίζει ο Iain McGilchrist, «Ο καπιταλισμός και ο καταναλωτισμός, και οι ανθρώπινες σχέσεις που παράγουν, βασίζονται στη χρησιμότητα, στην απληστία και τον ανταγωνισμό, και ήρθαν να αντικαταστήσουν αυτές που βασίζονται σε αισθητή σύνδεση και πολιτισμική συνέχεια».

Τώρα γνωρίζουμε πόσο λανθασμένο και καταστροφικό είναι αυτό το μοντέλο του εαυτού. Η πρόσφατη νευροεπιστημονική έρευνα για τον «κοινωνικό εγκέφαλο», μαζί με τις συναρπαστικές εξελίξεις στη θεωρία της σύγχρονης προσκόλλησης, την αναπτυξιακή ψυχολογία και τη διαπροσωπική νευροβιολογία, αναθεωρούν σημαντικά και αναβαθμίζουν αυτήν την μάλλον γραφική παλιομοδίτικη άποψη του απομονωμένου «ορθολογικού» ατόμου, αποκαλύπτοντας μια πολύ πιο πλούσια και πιο εξελιγμένη κατανόηση της ανθρώπινης ανάπτυξης και ταυτότητας, μέσω της αυξημένης γνώσης της ενδοεπιλογής του «δεξιού ημισφαιρίου», των ασυνείδητων διαδικασιών, της συμπεριφοράς των ομάδων, του ρόλου της ενσυναίσθησης στην ανάπτυξη του εγκεφάλου και της σημασίας του πλαισίου και της κοινωνικοποίησης.

Όπως παρατηρεί ο νευροεπιστήμονας David Eagleman, ο ίδιος ο ανθρώπινος εγκέφαλος βασίζεται σε άλλους εγκεφάλους για την ίδια του την ύπαρξη και ανάπτυξη – η έννοια του «εγώ», σημειώνει, εξαρτάται από την πραγματικότητα του «εμείς»: Είμαστε ένας απλός τεράστιος οργανισμός, ένα νευρωνικό δίκτυο ενσωματωμένο σε έναν πολύ μεγαλύτερο ιστό νευρωνικών δικτύων. Οι εγκέφαλοί μας είναι τόσο ριζικά συνδεδεμένοι ώστε να αλληλεπιδρούν, ότι δεν είναι καν σαφές, που ο καθένας από μας αρχίζει και που τελειώνει. Το ποιος είστε εσείς έχει να κάνει με το ποιοι είμαστε εμείς. Η αλήθεια είναι ότι χρειαζόμαστε ο ένας τον άλλον.

«Δεν υπάρχει κανένας μοναδικός εγκέφαλος», παρατηρεί ο Louis Cozolino, «οι εγκέφαλοι υπάρχουν μόνο μέσα σε δίκτυα άλλων εγκεφάλων». Μερικοί μάλιστα έχουν ορίσει αυτή τη νέα νευρολογική και επιστημονική κατανόηση των βαθιών μοτίβων αλληλεξάρτησης, της αμοιβαίας συνεργασίας και του κοινωνικού εγκεφάλου ως «Νευρο-μαρξισμό».

Ο καπιταλισμός φαίνεται να έχει τις ρίζες του σε ένα ριζικά παραμορφωμένο, αφελές και ντεμοντέ μοντέλο του δέκατου έβδομου αιώνα για το ποιοι είμαστε. Προσπαθεί να μας κάνει να σκεφτούμε ότι είμαστε απομονωμένοι, αυτόνομοι, ανταγωνιστικοί, αποσαφηνισμένοι. Η βλάβη που αυτή η άποψη του εαυτού μας έχει κάνει είναι ανυπολόγιστη.

Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν και ενθαρρύνονται να πιστεύουν ότι αυτά τα προβλήματα και οι διαταραχές – ψύχωση, σχιζοφρένεια, άγχος, κατάθλιψη, αυτοτραυματισμός – αυτά τα συμπτώματα ενός «άρρωστου κόσμου» είναι δικά τους. «Αλλά τι γίνεται αν το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι ζούμε σε λανθασμένη κοινωνία;» ρωτά ο Tom Syverson. Ίσως ο Adorno ήταν σωστός όταν είπε, «λάθος ζωή δεν μπορεί να ζήσει σωστά».

Η ρίζα αυτού του «ζει κακώς» φαίνεται να είναι επειδή ζούμε σε ένα κοινωνικό και οικονομικό σύστημα αντίθετο τόσο με την ψυχολογία όσο και με τη νευρολογία μας. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι ο εσωτερικός και ο εξωτερικός μας κόσμος αλληλεπιδρούν διαρκώς και βαθιά μεταξύ τους και ότι, επομένως, αντί να διαχωρίζουμε την κατανόηση των οικονομικών και κοινωνικών πρακτικών από την κατανόηση της ψυχολογίας και της ανθρώπινης ανάπτυξης, χρειαζόμαστε να τα συσχετίσουμε, να τα ευθυγραμμίσουμε. Και για να συμβεί αυτό, χρειαζόμαστε έναν νέο διάλογο μεταξύ του πολιτικού και του προσωπικού κόσμου, ένα νέο ολοκληρωμένο πρότυπο για την ψυχική υγεία και μια νέα πολιτική.

Πηγή:http://tvxs.gr

Picture2

Την περασμένη Τρίτη η κυρία Βασιλική Αθυρίδου-Αβαροπούλου έκλεισε τα 106 χρόνια. Συμπτωματικά, την ίδια ημέρα έμαθε ότι το παγκόσμιο κέντρο για τη διατήρηση της μνήμης του Ολοκαυτώματος Yad Vashem σκοπεύει να τιμήσει την ίδια και τον εκλιπόντα σύζυγό της Κωνσταντίνο Αθυρίδη με τον τίτλο του Δικαίου των Εθνών, γιατί κατά την Κατοχή έκρυψαν μία οικογένεια εβραίων. Η ζωή της διατρέχει την ιστορία της Θεσσαλονίκης από την απελευθέρωση, την πυρκαγιά του 1917 και την Κατοχή μέχρι τα γλέντια των παλαιών Θεσσαλονικέων.

Συνέντευξη στη Σοφία Χριστοφορίδου || Δημοσιεύτηκε στη «Μακεδονία της Κυριακής» 3/9/2017

Η κυρία Βασιλική γεννήθηκε τον Αύγουστο του 1911, όταν η Θεσσαλονίκη ήταν ακόμη μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τον Οκτώβριο του 1912, όταν ο ελληνικός στρατός εισήλθε στην πόλη, “η μητέρα μου με πήρε αγκαλιά, μου έβαλε και μία σημαία στο χέρι και πήγαμε να υποδεχτούμε τον ελληνικό στρατό που θα περνούσε, με το βασιλιά και το διάδοχο, κι εγώ, όπως μου έλεγαν, έπαιζα με τη σημαία, χαιρετούσα, ήμουν όλο χαρά”. Ίσως γι’ αυτό στα παιδικά τους παιχνίδια υποστήριζε το βασιλιά, σε αντίθεση με την αδερφή της που “ήταν με τον Βενιζέλο”. Πάντως η οικογένεια διάβαζε καθημερινά τη βενιζελική “Μακεδονία”, μιας και υπήρχαν φιλικές σχέσεις με τον ιδρυτή της εφημερίδας Κωνσταντίνο Βελλίδη.
Η οικογένεια έμενε αρχικά στην Απελλού και αργότερα στην περιοχή του Ιπποδρομίου, ανάμεσα σε μουσουλμάνους και εβραίους. “Ο τούρκος μπακάλης μάς έδινε μπίλιες να παίζουμε. Η μαμά μου, Αντιγόνη, έκανε παρέα με τις Τουρκάλες, έμαθε και τουρκικά. Της έδιναν φρέσκα αυγά για εμάς που ήμασταν μωρά. Το 1921 πήγαμε σε ένα σπίτι στην οδό Μιαούλη, εκεί έμεναν όλο εβραίοι και κάναμε παρέα με εβραιοπούλες, αυτές ήξεραν γαλλικά, εγώ πήγαινα στο γαλλικό σχολείο και έτσι τα βρίσκαμε”.

Η φωτιά του 1917

Θυμάται ακόμα και την ημέρα της μεγάλης πυρκαγιάς του 1917. “Ήμουν έξι χρόνων τότε. Μόλις είχαμε βγει από τα λουτρά Ισλαχανέ, κοντά στου Κεμάλ το σπίτι, είδαμε καπνό και φλόγες κοντά στον Άγιο Δημήτριο. Το βράδυ που κατέβηκε η φωτιά, ο μπαμπάς μου ειδοποίησε και ήρθαν άγγλοι αξιωματικοί της Αντάντ, μας πήραν αγκαλιά και με τις νυχτικιές όπως ήμασταν μας πήγαν στα εβραίικα μνήματα, εκεί που είναι το πανεπιστήμιο τώρα, για να προστατευτούμε. Εκεί κοιμηθήκαμε δυο βραδιές”. Η φωτιά κατέστρεψε το εργοστάσιο ποτοποιίας της οικογένειας Αβαρόπουλου, δίπλα από το μέγαρο Στάιν και η μονάδα μεταφέρθηκε στα Λαδάδικα, κάτω από το ξενοδοχείο “Μινέρβα”.

Η υποδοχή των προσφύγων

Ο πατέρας της Ευστράτιος Αβαρόπουλος είχε γεννηθεί στην Αρετσού της Μικράς Ασίας και εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1905, για να ανοίξει ένα παράρτημα του εργοστασίου ποτοποιίας, που διατηρούσε η οικογένεια στην Κωνσταντινούπολη. Μετά τη μικρασιατική καταστροφή, η μητέρα της κατέβαινε κάθε μέρα στο λιμάνι και βοηθούσε τις οικογένειες που έφταναν στη Θεσσαλονίκη να εγκατασταθούν στα σπίτια που άφηναν πίσω τους οι Τούρκοι που εγκατέλειπαν την πόλη, ενώ είχε μετατρέψει τον πρώτο όροφο του δικού της σπιτιού σε ξενώνα προσφύγων. “Μία μέρα, μας είπε η μαμά μου, κατέβηκε μία μητέρα με ένα κοριτσάκι στη δική μου ηλικία και μία κοπελίτσα που σπούδαζε φαρμακοποιός, η οποία πάνω στην απελπισία της βούτηξε στη θάλασσα να πνιγεί. Αμέσως έτρεξαν και έβγαλαν την κοπέλα. Τους φιλοξενήσαμε έναν μήνα μέχρι να βρουν σπίτι. Η μαμά μου γνώριζε τον Πεντζίκη και στο φαρμακείο του έβαλε την κοπελίτσα να δουλέψει, και έτσι βολεύτηκαν”.

Ο πόλεμος και η Κατοχή

“Όταν κηρύχτηκε ο πόλεμος, ο άντρας μου πήγε στο μέτωπο και γύρισε έπειτα από έξι μήνες. Μου έστελνε επιστολικά δελτάρια και κάθε φορά κοιτούσα στο χάρτη να δω πού βρισκόταν” θυμάται. H κυρία Βασιλική κατατάχτηκε στους “Φίλους του Στρατού” και γυρνούσε στις γειτονιές καταγράφοντας τις ανάγκες των οικογενειών που άφησαν πίσω τους οι φαντάροι που πολεμούσαν στην Αλβανία. Τις πρώτες ημέρες του πολέμου “ακούγαμε τα ιταλικά αεροπλάνα και τρέχαμε να κρυφτούμε σε ένα όρυγμα που είχαμε στον κήπο, τότε μέναμε στην Κηφισιά. Έπεσαν δύο βόμβες πολύ κοντά μας και τρομοκρατηθήκαμε”.
Ο σύζυγός της επέστρεψε από το μέτωπο και κρύφτηκε στα Κουφάλια, γιατί στο μεταξύ είχαν εισβάλει οι Γερμανοί στην πόλη, και ζήτησε από την οικογένειά του να του φέρει πολιτικά ρούχα, για να μην κινδυνέψει φορώντας τη στολή του στρατιώτη. “Το μαγαζί μας με τα εδώδιμα αποικιακά είχε αδειάσει, κάθε μέρα έπεφτε η αξία των χρημάτων, πήγαμε στην Αθήνα και φορτώσαμε σε καΐκι εμπορεύματα”.
Το σπίτι της στην εξοχή επιτάχθηκε από τους Γερμανούς για να χρησιμοποιηθεί ως αναρρωτήριο. Μια μέρα ήρθαν και την ειδοποίησαν ότι τη νύχτα κάποιοι έβγαλαν τις πόρτες και τα παράθυρα από το σπίτι, θύμωσε ο Γερμανός που ήταν υπεύθυνος και απειλούσε σε αντίποινα να ξεσπιτώσει όσους κατοικούσαν τριγύρω και θα σκότωνε τους δράστες. “Με παρακάλεσαν να μιλήσω στον Γερμανό. Έτρεμα από το φόβο αλλά τον παρακάλεσα, του είπα ότι είμαι η νοικοκυρά του σπιτιού και ότι ίσως ήθελαν να εκδικηθούν εμάς. Ο Θεός τον φώτισε και είπε ότι ‘τους συγχωρώ, έκαναν ζημιά και σε σας, ας μείνουν οι οικογένειες στα σπίτια τους’. Όταν βγήκα έξω με φιλούσαν”.
Για το Μαύρο Σάββατο του 1942, όταν οι Γερμανοί συγκέντρωσαν τους εβραίους της Θεσσαλονίκης στην πλατεία Ελευθερίας, τους βασάνισαν και τους εξευτέλισαν, η κ. Αθυρίδου θυμάται πως “βγήκαν στα μπαλκόνια απέναντι από την πλατεία αυτοί που συμπαθούσαν τους Γερμανούς και οι γυναίκες τους, και κορόιδευαν τους εβραίους”.

Η διάσωση των εβραίων

Ήταν αρχές Φθινοπώρου του 1944, λίγο πριν την αποχώρηση των Γερμανών. Η στάση των κατακτητών είχε σκληρύνει πολύ και απειλούσαν με άμεσο τουφεκισμό όποιον έκρυβε εβραίους. Στο σπίτι των Αθυρίδηδων φτάνει ένας εβραίος φίλος της οικογένειας και παρακαλεί να κρύψουν τα δυο του παιδιά. Η μητέρα της κυρίας Βασιλικής είπε “φέρε τα, κάτι θα κάνουμε”. Τα πήγε με το τραμ μέχρι το παλιό σχολείο της κόρης της, το Καλαμαρί και παρακάλεσε τις καλόγριες να κρύψουν τα παιδιά. Εκείνες έβαλαν τον όρο τα παιδιά να γίνουν καθολικά, αλλά δεν μπορούσε μόνη της να πάρει τέτοια απόφαση. Στη συνέχεια συνεννοήθηκε με κάποιον φίλο της οικογένειας, έναν γιατρό ονόματι Τζηρίτη, που έμενε στην Ερμού, ο οποίος έκρυψε τα δύο παιδιά, ώσπου να τελειώσει ο πόλεμος.
“Ένα βράδυ κατά τις 10 ακούμε να μας χτυπούν την πόρτα. Ήταν ο Μάρκος Ασσαέλ με το γιο του, τους ήξερε ο άντρας μου από την αγορά. Του λέει ‘κύριε Κώστα, σε παρακαλώ, μας πρόδωσαν στο σπίτι που κρυβόμασταν, τέσσερις ώρες περπατούμε στα χωράφια, αν μπορείτε να μας δεχτείτε. Βγήκα στο παράθυρο κι εγώ και είπα έλα, κύριε Μάρκο, πες στις γυναίκες να έρθουν. Ήταν πέντε άτομα σε ένα δωμάτιο, είχα και τους γονείς μου και τα παιδιά στο σπίτι. Ο γιος μου ο Γρηγόρης ήταν 10 χρόνων και φοβόμασταν ότι θα του ξέφευγε το μυστικό. Είπε ο άνδρας μου να μην πάει σχολείο, έβαλε τα κλάματα το παιδί και τελικά του είπαμε ότι είναι φίλοι μας, αλλά του κρύψαμε ότι ήταν εβραίοι. Αυτές τις 15 μέρες που έμειναν σε εμάς είχαμε μια αγωνία… Μία μέρα έρχεται χαρούμενος ο άνδρας μου με μία σαμπάνια, λέει ‘έλα, κύριε Μάρκο, να το γιορτάσουμε, ετοιμάσου για το σπίτι του. Μόλις το άκουσε έφυγε κατευθείαν, με τις παντόφλες στα πόδια, πήγε στο σπίτι του, αλλά το σπίτι το είχαν ‘επιτάξει’ κάποιοι και δεν έβγαιναν” θυμάται η κυρία Βασιλική.
Για αυτή τους την πράξη το Yad Vashem τίμησε τη Βασιλική Αθυρίδου και τον εκλιπόντα σύζυγό της Κωνσταντίνο με τον τίτλο “Δίκαιοι των Εθνών”. Η τελετή προγραμματίζεται να γίνει εντός του 2017.

 

 

Η ζωή στην παλιά Θεσσαλονίκη

“Η Θεσσαλονίκη ήταν πολύ όμορφη. Θυμάμαι τους μιναρέδες στην πόλη όπου ανέβαιναν οι Τούρκοι κι έλεγαν προσευχές. Είχε και πολλές συναγωγές” λέει. Η κυρία Βασιλική έχει πολλές εικόνες από την πόλη.

“Πιο κάτω από τον Λευκό Πύργο είχε σκαλοπάτια, νοίκιαζε βαρκούλες ο μπαμπάς μας να μας γυρίζει παντού. Πηγαίναμε στα καφενεδάκια του Καραμπουρνού για καφέ, λουκούμια και βανίλιες”.
“Για μπάνιο υπήρχε το Μπεχτσινάρ, όπου υπήρχε και ένας ωραιότατος κήπος, είχε χώρο για ιππασία για τις κυρίες από τα προξενεία, και τι δεν είχε! Για να κάνουμε μπάνιο υπήρχαν από εδώ παραγκούλες για τις γυναίκες, πιο μακριά για τους άντρες και στη μέση μία βάρκα με έναν ναύτη να σφυρίζει αν κάποιος πήγαινε προς την ‘απαγορευμένη’ πλευρά. Δεν ήταν μιξ το μπάνιο, αλλά καμιά φορά οι τολμηροί πήγαιναν στην πλευρά των κοριτσιών”.
“Στην Αριστοτέλους, εκεί που ήταν η σχολή Αλιάνζ και σήμερα το ξενοδοχείο ‘Ηλέκτρα’, το 1932 είχε 4-5 κινηματογράφους είχε και χώρο για πατινάζ, ήταν πολύ ωραία. Στη Φλέμιγκ υπήρχε ένας πολύ μεγάλος χώρος για θερινό θέατρο και βλέπαμε την Γκόλφω, τη Μέλπω και δεν ξέρω τι άλλο. Εκεί είδα και τη Μαρίκα Νεζερ”. Πηγαίναμε και στο θέατρο του Λευκού Πύργου. Μια φορά, πριν από τη δικτατορία, ήμουν με τον άνδρα μου στη Ροτόντα, τότε δεν είχε γίνει εκκλησία και βλέπαμε θέατρο. Πετιέται ένας κύριος και λέει ‘ντροπή σας στο άγιο αυτό μέρος κάνετε θέατρο; Να διαλυθείτε. Η παράσταση συνεχίστηκε βέβαια, αλλά ντροπιαστήκαμε”.
“Εγώ είμαι πολύ του χορού και του τραγουδιού, έπαιζα και πιάνο. Ευτυχώς αγαπούσε αυτή τη ζωή και ο άντρας μου, αγαπούσε τα ταξίδια, τους χορούς, τις συντροφιές. Πηγαίναμε σε μεγάλους χορούς, στο “Μεντιτερανέ”, στη Λέσχη Συντακτών, στο “Σπλέντιτ πάλας” στην Εθνικής Αμύνης. Ήμασταν όλοι μαζί, τι θα πει χριστιανός και εβραίος; Κάθε Πέμπτη είχε jour fixe στο Λουξεμβούργο, η Τζίλντα έπαιζε το βιολί. Εκεί κι αν δεν χόρεψα βαλς!”
Μία εφημερίδα της εποχής έκανε μία διαφήμιση για την ποτοποιία Αβαρόπουλου, του πάτερα της κυρίας Βασιλικής. Η οδός Καλαποθάκη, όπου βρίσκεται το Μέγαρο Στάιν και τότε βρισκόταν το εργοστάσιό της οικογένειας Άβαροπουλου, τότε λεγόταν Βουλγαροκτόνου. Έλεγε λοιπόν η ρεκλάμα “Στην οδό Βουλγαροκτόνου και στου Στάιν τη σειρά, στους Αφούς Αβαροπούλου, πήγατε καμιά φορά; Κι αν δεν πήγατε, να πάτε, γιατί τρέχουν οι πελάται, σαν τη μέλισσα στο μέλι. Κι αν απ’ τα κρασιά τους πιείτε, έναν αιώνα θε να ζείτε”. Τελικά η κόρη του ποτοποιού απέδειξε ότι η διαφήμιση δεν ήταν καθόλου υπερβολική.

Πηγή:https://sofistories.com

1Στις 9 Απριλίου το 1912, ο Αφροαμερικάνος Thomas Miles από την Λουιζιάνα, λιντσαρίστηκε εξαιτίας της καταγωγής και του χρώματός του.
Τον κρέμασαν σε δέντρο και τον πυροβόλησαν μέχρι να πεθάνει.
Το παράπτωμά του ήταν ότι, τον είδαν να ανταλλάσσει γράμματα με μια λευκή γυναίκα. Μετά το θάνατό του, η σύζυγος και ο γιος του, έφυγαν από την Λουιζιάνα και δεν γύρισαν ποτέ πίσω.
Πολλά χρόνια αργότερα η εγγονή, αποφάσισε να ψάξει στοιχεία για τα γεγονότα του 1912. «Το μόνο που κατάφεραν ήταν να διαλύσουν μια οικογένεια», ανέφερε.

Συνέχεια
Προηγούμενο1...424344...66Επόμενο Σελίδα 43 από 66

Η ΑΠΟΨΗ ΜΑΣ/ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

Το Σάββατο 6/4/2024 στις 7.30μ.μ. στο Κυριακάτικο Σχολείο Μεταναστών, Γιατράκου 22 στο Μεταξουργείο, η ομάδα κινηματογραφικών προβολών σας προσκαλεί στην επόμενη προβολή του 2024....

© 2012-2023 | Κίνηση «Απελάστε το Ρατσισμό»