Συγκριτική έρευνα πέντε δυτικοευρωπαϊκών χωρών δείχνει ότι οι μουσουλμάνοι της Γερμανίας είναι καλύτερα ενσωματωμένοι στην κοινωνία. Ένας στους πέντε πολίτες ωστόσο δεν τους θέλει για γείτονες.
Φρένο στα ισλαμοφοβικά συνθήματα της Εναλλακτικής για τη Γερμανία AfD βάζει συγκριτική έρευνα του γερμανικού Ιδρύματος Bertelsmann για την ενσωμάτωση μουσουλμάνων, που μετανάστευσαν πριν το 2010 στη Γερμανία, την Γαλλία, τη M. Βρετανία, την Αυστρία και την Ελβετία.
Η έρευνα καταρρίπτει το επιχείρημα ότι οι μουσουλμάνοι μετανάστες δεν είναι «συμβατοί» με τη γερμανική κοινωνία, μιας και δείχνει ότι εντάσσονται καλύτερα σε σχέση με τις άλλες τέσσερεις χώρες στην αγορά εργασίας.
Όταν η «δημοκρατική» Γαλλία δολοφονούσε 1,5 εκατομμύρια Αλγερινούς
Του Γιώργου Αλεξάτου
Ενάμισι εκατομμύριο ήταν οι Αλγερινοί που σκοτώθηκαν από τη δημοκρατική Γαλλία στα χρόνια του εθνικοαπελευθερωτικού τους αγώνα, 1954-62. Στην τεράστια πλειονότητα άμαχοι. Κάπου διακόσιες χιλιάδες ήταν παιδιά κάτω των δεκαπέντε.
Σε έναν πληθυσμό έντεκα εκατομμυρίων, μιλάμε για έναν νεκρό ανά εφτά ανθρώπους.
Πόσο παλιάνθρωπος μπορεί να είναι κάποιος που σωπαίνει γι’ αυτό το έγκλημα της αστικής δημοκρατίας και για δεκάδες τέτοια ανάλογα, αλλά αγανακτεί με τα εγκλήματα του κομμουνισμού!
Είναι επίσημο: Google και Facebook λογοκρίνουν ανοιχτά και με την «βούλα» τους χρήστες τους!
Η λογοκρισία του Google μειώνει την επισκεψιμότητα ιστοσελίδων αριστερής κατεύθυνσης!
Κέντρο λογοκρισίας – το δεύτερο! – στο Essen της Γερμανίας από το Facebook.
Η γνωστή αμερικανική πολυεθνική εταιρεία Google, δημιουργός της εξαιρετικά δημοφιλούς ομώνυμης μηχανής αναζήτησης στο Διαδίκτυο, ασκεί θεωρητικά κρυφή, στην πράξη όμως ανοιχτή λογοκρισία στους χρήστες του Ίντερνετ. Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξαν, μετά από ενδελεχή έρευνα αρκετών μηνών, δύο επιφανείς Αμερικανοί αριστεροί διανοούμενοι, οι Andre Damon, δημοσιογράφος και αρθρογράφος του World Socialist Web Site (wsws.org) και David North, βετεράνος μαρξιστής θεωρητικός (με τροτσκιστική κατεύθυνση) και εθνικός Πρόεδρος του Κόμματος Σοσιαλιστικής Ισότητας των ΗΠΑ (Socialist Equality Party – SEP).
Όπως μας πληροφορεί σε ρεπορτάζ ειδικού συνεργάτη της η ρωσική αριστερή ιστοσελίδα fondsk.ru, όλα ξεκίνησαν από τις αλλαγές που επέφερε η Google στο σύστημα αναζήτησης, οι οποίες οδήγησαν σε απότομη μείωση της επισκεψιμότητας σελίδων με αριστερή (όλων των αποχρώσεων) και αντιπολεμική κατεύθυνση.
Σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή της Google, η οποία εκφράστηκε μέσω ενός εκ των αντιπροέδρων της εταιρείας, του Ben Gomes, οι αλλαγές αυτές, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν τον Απρίλιο του τρέχοντος έτους, είχαν ως στόχο την προστασία των χρηστών του Διαδικτύου από προσβλητικό ή μη έγκυρο περιεχόμενο, όπως και από διαφόρων ειδών «θεωρίες συνωμοσίας», οι οποίες ευδοκιμούν και στον κυβερνοχώρο. Σύμφωνα, μάλιστα, με τα λεγόμενα του Gomes, η Google «τελειοποίησε τις μεθόδους εκτίμησης και ανανέωσε τους αλγορίθμους αναζήτησης για την παροχή όσο το δυνατόν πιο αξιόπιστης πληροφόρησης».
Ωστόσο, όπως φάνηκε εκ του αποτελέσματος, η Google δεν επεξεργάστηκε ένα σύστημα προστασίας των χρηστών, αλλά ένα εργαλείο σκληρού ιδεολογικού ελέγχου καιλογοκρισίας, που αποτρέπει ή αποκλείει τους χρήστες από τις χώρες της Δύσης από την ανάγνωση κειμένων με «ανεπιθύμητο», πολιτικά και ιδεολογικά, περιεχόμενο.
Με βάση, λοιπόν, τα στοιχεία της έρευνας των δύο Αμερικανών αριστερών διανοούμενων, η επισκεψιμότητα της σελίδας wsws.org έπεσε κατά 67% μέσα σε διάστημα 3 μηνών! Ίδιο ποσοστό πτώσης της επισκεψιμότητάς της είχε στο ίδιο διάστημα η ιστοσελίδα alternet.org, ενώ η globalresearch.ca, προσωπική ιστοσελίδα του Καναδού πολιτικού επιστήμονα και επικριτή της Ουάσιγκτον Michel Chossudovsky, είχε πτώση κατά 62%.
«Από τον Μάιο του 2017 η επισκεψιμότητα της ιστοσελίδας Common Dreams μέσω της μηχανής αναζήτησης της Google έπεσε σχεδόν κατά 50%», δήλωσε στον ανταποκριτή της fondsk.ru ο αρχισυντάκτης του site, Aaron Kaufman.
Ανάλογες συνέπειες είχαν και άλλες ιστοσελίδες που τηρούν επικριτική στάση προς την πολιτική των κρατών της Δύσης, τέτοιες όπως οι consotriumnews.com (μείωση επισκεψιμότητας κατά 47%), socialistworker.org (-47%), wikileaks.org (-30%), truth-out.org (-25%), counterpunch.org (-21%) κ.ά. Τα δεκατρία (13) ενημερωτικά sites που έπαθαν τη μεγαλύτερη ζημιά από τους «νεωτερισμούς» της Google, ήταν όλα, σαν να είχαν επιλεγεί ειδικά, αντικαπιταλιστικής και αντιπολεμικής κατεύθυνσης.
Οι δύο Αμερικανοί ερευνητές τονίζουν, ότι οι ιστοσελίδες που περιέχουν άρθρα με λέξεις όπως «σοσιαλισμός» ή «μαρξισμός» έχουν περισσότερες πιθανότητες να μπουν στη «μαύρη λίστα» της Google, αφού με τους «νεωτερισμούς» της αμερικανικής πολυεθνικής το περιεχόμενό τους θα θεωρηθεί «ανεπιθύμητο» ή «αναξιόπιστο».
Έτσι λοιπόν, η μηχανή αναζήτησης της Google «κουβαλά» επισήμως τις ιδεολογικές προκαταλήψεις των δημιουργών της και, βεβαίως, εμπλέκεται ενεργά σε πολιτικάπαιχνίδια και πραγματοποιεί ανοιχτή και ευθεία επίθεση στην ελευθερία του λόγου των χρηστών του Διαδικτύου.
Και κέντρο λογοκρισίας του Facebook στο Essen της Γερμανίας!
Την ίδια ώρα στο Essen της Γερμανίας το γνωστό σε όλους μας Facebook ανοίγει το δεύτερο, ήδη, κέντρο λογοκρισίας και ελέγχου των πληροφοριών που διακινούνται μέσω του συγκεκριμένου μέσου κοινωνικής δικτύωσης.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες που δίνει σε άρθρο του που δημοσιεύθηκε στις 11/08 το αμερικανικό αριστερό site wsws.org (στο οποίο αναφερθήκαμε και νωρίτερα), το Facebook ανακοίνωσε την Τετάρτη 09/08 ότι θα ανοίξει ένα νέο κέντρο ελέγχου στο Essen με 500υπαλλήλους. Ως αποτέλεσμα, ο αριθμός των εργαζομένων που είναι υπεύθυνοι για τη λογοκρισία και τον έλεγχο περιεχομένου στη Γερμανία θα διπλασιαστεί. Η εταιρεία είχε μέχρι τώρα μόνο ένα αντίστοιχο κέντρο στο Βερολίνο.
Και συνεχίζει το αμερικανικό site: «Ενώ τα εκπαιδευτικά έγγραφα και οι εσωτερικές οδηγίες για τους εργαζόμενους κρατήθηκαν αυστηρά μυστικές, η εταιρεία οργάνωσε μια περιήγηση στο κέντρο (λογοκρισίας, στγ) του Βερολίνου για επιλεγμένα μέσα μαζικής ενημέρωσης πριν από ένα μήνα.
Οι δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί WDR, Die Zeit και Spiegel Online είχαν τη δυνατότητα να κοιτάξουν «κλειδωμένες» οθόνες και να θέτουν ερωτήσεις εργαζομένων ειδικά προετοιμασμένων για την περίσταση στα γραφεία της Arvato, θυγατρικής της Bertelsmann, η οποία εκτελεί τις διαγραφές για το Facebook. Και τα τρία μέσα μαζικής ενημέρωσης εστίασαν τις μεταγενέστερες αναφορές τους σχετικά με τις δύσκολες συνθήκες εργασίας των εργαζομένων και τους παρουσίαζαν ως υπεύθυνους απλώς για τη διαγραφή βίντεο βίαιων αποκεφαλισμών και παιδικής πορνογραφίας.
Στην πραγματικότητα, τα εκατομμύρια των χρηστών του Διαδικτύου λογοκρίνονταισυστηματικά μέσα σε ερμητικά κλειστά γραφεία. Οι εκθέσεις σχετικά με τη διαγραφήκρίσιμων θέσεων και την παρεμπόδιση των αριστερών και προοδευτικών αρθρογράφων αυξήθηκαν ραγδαία τους τελευταίους μήνες».
Αναφέρονται, στη συνέχεια, χαρακτηριστικά παραδείγματα «τιμωριών» από το Facebook σε αριστερούς διανοούμενους-χρήστες του συγκεκριμένου μέσου, όπως του Γερμανού σατιρικού συγγραφέα Leo Fischer, του Βερολινέζου blogger Jörg Kantel και της Αυστριακής συγγραφέως Stephanie Sargnagel, μετά από συστηματικές αναφορές ακροδεξιών (φασιστών, νεοναζί, ρατσιστών) χρηστών, την ίδια στιγμή που περιεχόμενο που καλλιεργεί το φυλετικό, εθνοτικό, θρησκευτικό ή σεξουαλικής ταυτότητας μίσος περνάει «απαρατήρητο» από τους λογοκριτές του μέσου. Οι «τιμωρίες» αυτές ξεκινούν από διαγραφή συγκεκριμένων κειμένων και μπορεί να καταλήξουν ακόμη και σε αποκλεισμόαπό την χρήση του Facebook για ορισμένο χρονικό διάστημα (από 1-2 μέρες έως και μήνες ολόκληρους!). Και, βεβαίως, με βάση αυτήν την πρακτική, ο κατάλογος των λογοκρισμένων συγγραφέων θα μπορούσε να επεκταθεί κατά βούληση.
Την ίδια ώρα, ενώ θέσεις μέσα στο Facebook που υπερασπίζονται την ακραία βία και τη βίαιη δολοφονία ή περιέχουν προσβολές κρίνονται συχνά ως «μη προβληματικές», οι υπάλληλοι-λογοκριτές του διατάσσονται να διαγράψουν αμέσως θέσεις όπως πχ «Κάποιος να πυροβολήσει τον Trump», επειδή ως αρχηγός κυβέρνησης, ο Trump ήταν μέρος μιας «προστατευμένης κατηγορίας». Επομένως, κατά την εκδοχή της «ελευθερίας του λόγου» που ισχύει μόνο στο Facebook, απαγορεύεται σε έναν χρήστη να επιτεθεί καθ’ οιονδήποτε τρόπο στην (οποιανδήποτε) κυβέρνηση, εφόσον η (οποιαδήποτε) κυβέρνηση θεωρείται «προστατευμένη κατηγορία».
Πρόκειται για μια προφανή παραβίαση της ελευθερίας του λόγου, μια σημαντική παράμετρος της οποίας είναι το δικαίωμα των πολιτών να επικρίνουν τις κυβερνήσεις (τους).
Όπως παρατηρεί παρακάτω το wsws.org, «Οι στενές σχέσεις μεταξύ της κυβέρνησης και των μηχανισμών λογοκρισίας των μεγάλων εταιρειών είναι ιδιαίτερα σαφείς στη Γερμανία. Παρά το γεγονός ότι την 1η Ιουλίου μόνο το 1,5% των χρηστών του Facebook προέρχεται από τη Γερμανία, το 16% των 7.500 λογοκριτών του Facebook θα λειτουργήσει στη Γερμανία μέχρι το τέλος του έτους λειτουργίας της νέας εγκατάστασης. Στα τέλη Ιουνίου, το ομοσπονδιακό κοινοβούλιο (Bundestag) ψήφισε τον λεγόμενο «Νόμο περί επιβολής δικτύων», ο οποίος υποχρεώνει εταιρείες όπως το Facebook να εκπληρώσουν τις ευθύνες ενός λογοκριτή. Χωρίς δικαστική απόφαση, η εταιρεία πρέπει να διαγράψει «προφανώς παράνομο περιεχόμενο» εντός 24 ωρών ή να επιβληθεί πρόστιμο μέχρι 50 εκατ. ευρώ. Οι μεγάλες εταιρείες αφέθηκαν να καθορίσουν τι είναι «προφανώς παράνομο».
Όλα τα παραπάνω αποτελούν ένα μέρος, μόνο, της, οργουελιανής έμπνευσης, «δυστοπίας» που ετοιμάζουν να φορτώσουν στις πλάτες των πολιτών οι κυβερνήσεις και τα παγκόσμια κέντρα πολιτικής και οικονομικής εξουσίας. Και μόνο η άρνηση της αδράνειας, η δραστηριοποίηση και κινητοποίηση των πολιτών, όχι μόνο για την αποτροπή κάθε είδους αντιδημοκρατικής εκτροπής, αλλά και για την δημιουργία ένος νέου κόσμου, χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, είναι ικανή να βάλει φρένο στις επιδιώξεις των παγκόσμιων πολιτικών και οικονομικών ελίτ και να τις στείλει μια και καλή στο «χρονοντούλαπο της Ιστορίας»…
*Ο Βασίλης Μακρίδης είναι δημοσιογράφος και μεταφραστής της ρωσικής γλώσσας, απόφοιτος του Κρατικού Πανεπιστημίου του Ροστόβ-να-Ντονού (νυν Νότιο Περιφερειακό Πανεπιστήμιο της Ρωσίας), μέλος του Τμήματος Εξωτερικής Πολιτικής της ΛΑ.Ε.
Πηγή:http://www.iskra.gr
Μάνος Κατράκης: «Οι καλύτερες διακοπές μου ήταν η περίοδος της πεντάχρονης εξορίας μου»
«Πορεύτηκα μάλλον έντιμα στη ζωή μου, και στην πολιτική και στην ιδιωτική, και στην επαγγελματική μου ζωή. Και κει ίσως οφείλω ένα πάρα πολύ μεγάλο μέρος της σημερινής τοποθέτησης που έχει κάνει ο κόσμος στη δουλειά μου: στην εντιμότητά μου, στο ότι δεν είμαι άνθρωπος των παραχωρήσεων, των υποχωρήσεων…» εγάλος ηθοποιός, υπόδειγμα γενναίου αγωνιστή, συνειδητού κομμουνιστή, ένας μοναδικός, σπουδαίος άνθρωπος που η εικόνα του παραμένει ζωντανή και αναλλοίωτη στο πέρασμα των «κακών» μας καιρών. Ο Μάνος Κατράκης γεννήθηκε στις 14 του Αυγούστου 1908 στο Καστέλι Κισσάμου Κρήτης. Ήρθε στην Αθήνα το 1915. Πρωτοεμφανίστηκε επίσημα στο Θέατρο το 1926, στο έργο «Ερωτόκριτος». Στρατεύτηκε το 1940, πήρε μέρος στην Αντίσταση (ΕΑΜ), ενταγμένος στο ΚΚΕ, διώχτηκε, εξορίστηκε. Το 1981 τιμήθηκε με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών. Συμμετείχε στο Εθνικό Θέατρο, στο Λαϊκό Κρατικό Θέατρο Βόρειας Ελλάδας, στην Αυλαία με τη Μαρίκα Κοτοπούλη κ.ά. Το 1954 εγκαινίασε με την Κυβέλη το Θέατρο Αθηνών. Το 1955 ίδρυσε το Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο και το 1977 το Μικρό Λαϊκό Θέατρο. Θα γράψει σε πρόγραμμα παράστασης το 1955: «Πριν από τριάντα χρόνια αντίκρισα για πρώτη φορά τα φώτα της ράμπας από τη μικρή κι αξέχαστη σκηνούλα του θεάτρου των «Νέων του Παγκρατιού». Ήταν μια νύχτα του Ιουνίου του 1928. Γιάννης Ξανθάκης λεγόταν ο άνθρωπος που με πήρε απ’ το χέρι και με πήγε στο «Ντελίς», στην πρόβα του θιάσου, που έπαιζε κείνη την εποχή στο Παγκράτι υπό τους Παντόπουλο και Νικολόπουλο. Σήμερα, ύστερα από τρεις δεκαετηρίδες, έχω τη μεγάλη ευτυχία να διευθύνω το Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο…». Ο Μάνος Κατράκης συνεργάστηκε με πολλούς από τους σημαντικότερους ηθοποιούς. Στο θέατρο ερμήνευσε ρόλους στα έργα: «Αγαπητικός της βοσκοπούλας», «Ο μονοσάνδαλος», «Το κορίτσι με το κορδελάκι», «Η Αντιγόνη της Κατοχής», «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», «Ο Καπετάν Μιχάλης», «Ιούλιος Καίσαρ», «Φουέντε Οβεχούνα», «Ενκαρνάδα», «Τέλος του ταξιδιού», «Ηλίθιος», «Χρυσό χάπι», «Οθέλλος», «Δον Κιχώτης», «Οιδίπους Τύραννος», «Προμηθέας Δεσμώτης», «Πέρσες», «Βασιλιάς Ληρ», «Φθινοπωρινό ταξίδι», «Τελευταίοι», «Ντα» κ.ά., ενώ έπαιξε σε δεκάδες κινηματογραφικές ταινίες. Το 1984 θα παίξει στην ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Ταξίδι στα Κύθηρα» και στο θέατρο ανεβάζει με τον θίασό του και πρωταγωνιστεί στο «Ταμπού», έργο του Ιταλού συγγραφέα Νικόλα Μπανσάρι. Σε συνέντευξή του στο περιοδικό Πολιτιστική θα μιλήσει για τις δουλειές που έκανε πριν το θέατρο, για το ξεκίνημά του στη σκηνή, για τις αντιζηλίες, τις αυλές, για την αγωνιστική ζωή του, τα κυνηγητά, τις εξορίες, για την πνευμονία που άρπαξε μετά από θητεία δεκαετιών στα υπόγεια θέατρα, για τη θεατρική παιδεία στην Ελλάδα, τους νέους, και τα σχέδιά του. Ο λόγος του είναι χειμαρρώδης, ασυγκράτητος, μα όχι φλύαρος, δομημένος στέρεα, μεστός και ουσιαστικός. Ένας Κατράκης αποκαλυπτικός, διδακτικός και απολαυστικός. Απολαύστε τον και εσείς.
― Είχατε πει παλιότερα ότι δεν σας αρέσουν τα στέρφα λόγια και πως ό,τι είναι να πείτε το λέτε με τη δουλειά σας. Όμως θα ήθελα να μας μιλήσετε για τον άνθρωπο Μάνο Κατράκη.
― Το να μιλάει κανείς για τον εαυτό του είναι δύσκολο. Τι να σας πω; Εγώ είμαι ένα απλό παιδί. Ξεκίνησα απ’ το άκρο δυτικό της Κρήτης: μας έφερε η μάνα μου στην Αθήνα για να μας κάνει ανθρώπους. Πάρα πολλές ταλαιπωρίες και κακουχίες και δυστυχίες και κατατρεγμοί, λόγω της καταγωγής μας, που ’μαστε απ’ την Κρήτη, και με τα βενιζελοβασιλικά που όποιοι ήτανε Κρητικοί ήτανε κόκκινο πανί. Περάσαμε των παθών μας τον τάραχο, εδώ στην Παλιά Ελλάδα, που λέμε. Και καταλαβαίνετε ότι οι δυσκολίες της ζωής ήτανε τεράστιες και για να σπουδάσει κανείς και για να βρει το δρόμο του. Εγώ βέβαια δεν ξεκίνησα για ηθοποιός. Δεν ήξερα καλά-καλά τι θα πει θέατρο. Ξεκίνησα για μια πιο θετική δουλειά. Δηλαδή στην αρχή ήμουνα αφιονισμένος με τη θάλασσα, ήθελα να γίνω ναυτικός. Κάναμε ένα γαμπρό που ανακατευόταν με τις οικοδομές, ήθελε να με κάνει μηχανικό οικοδομών, πήγα στο μικρό Πολυτεχνείο, δεν το τελείωσα, τελικά, συμπτωματικά τελείως, βρέθηκα στο θέατρο. Αυτά σας τα λέω τώρα με άλματα μεγάλα, τεράστια άλματα. Τελείως συμπτωματικά βρέθηκα στο θέατρο, σ’ ένα χώρο που δεν είχα καμιά οικείωση και μπορώ να πω ότι ακόμα δεν την έχω. Θέλω να πω ότι η νοοτροπία του θεάτρου δεν μ’ έχει αιχμαλωτίσει, δεν μ’ έχει πάρει με το μέρος της εντελώς. Όπως είναι οι τρόποι που μεταχειρίζονται οι άνθρωποι στο θέατρο. Όχι ότι είναι τρόποι ανεπίτρεπτοι, όχι, αλλά χρειάζεται κάποια ευελιξία, κάποια ανοχή πολλές φορές, ίσως, κάποια ένταξη σε κάποιο ρεύμα ή σε μια αυλή ενός ισχυρού θεατρικού παράγοντα. Όταν ήμουν στο Εθνικό Θέατρο οι σκηνοθέτες μεταξύ τους είχαν αντιζηλίες, ο ένας είχε τη μία του αυλή, ο άλλος την άλλη του αυλή, οι διευθυντές είχαν τα σαλόνια τους με τις αυλές τους κλπ. Εγώ δεν ήμουνα ποτέ ικανός να ενταχθώ πουθενά. Και καταλαβαίνετε ότι όλη αυτή η ιστορία μου δημιούργησε κάποιες δυσκολίες. Μιλώντας για τον εαυτό μου και συνοψίζοντας αυτά πού σας λέω και με πολλά άλλα γεγονότα που για να τα πούμε χρειάζονται ίσως μέρες και όχι ώρες, εκείνο που μπορώ να πω για τον εαυτό μου υπεύθυνα ―χαίρομαι που είμαι σε θέση στα 75 μου χρόνια να το διαπιστώνω και να το λέω― είναι ότι η ζωή μου υπήρξε μια ζωή φαινομενικά ήρεμη, ουσιαστικά όμως φοβερά ανήσυχη, φαινομενικά ίσως λίγο άτονη, ουσιαστικά φοβερά έντονη και αγωνιστική. Το συμπέρασμά μου είναι ότι πορεύτηκα μάλλον έντιμα στη ζωή μου, και στην πολιτική και στην ιδιωτική, και στην επαγγελματική μου ζωή. Και κει ίσως οφείλω ένα πάρα πολύ μεγάλο μέρος της σημερινής τοποθέτησης που έχει κάνει ο κόσμος στη δουλειά μου: στην εντιμότητά μου, στο ότι δεν είμαι άνθρωπος των παραχωρήσεων, των υποχωρήσεων. Παραχωρήσεις βέβαια και ο λεγόμενος «θεός» μπορεί να έχει κάνει, πολλές φορές για χάρη του υιού του Ιησού ή της παρθένου Μαρίας. Φυσικά κι εγώ πιθανόν να έχω κάνει μερικές παραχωρήσεις αλλά τέτοιες: «θεϊκές». Δεν έχω κάνει πολλές παραχωρήσεις. Αυτά μπορώ να σας πω για τον εαυτό μου, συνοψίζοντας τη ζωή μου.
― Πείτε μας για το θέατρο και τη δική σας 55χρονη πορεία στο χώρο του.
― Δύσκολα χρόνια, πολύ δύσκολα. Πέρασα πάρα πολύ δύσκολες στιγμές. Ήρθαν στιγμές που ήμουν έτοιμος να τα παρατήσω, μάλιστα σε μια περίοδο τελείως καθοριστική της παραπέρα πορείας μου και της εξέλιξής μου. Ήτανε το 1946. Στο θέατρο «Ρεξ» έγινε ένας μικρός πειραματικός θίασος, παράρτημα του θιάσου της Μαρίκας Κοτοπούλη, με την επωνυμία «Αυλαία», και με την εμπνευσμένη διεύθυνση του Τάκη Μουζενίδη, ενός σκηνοθέτη που έμελλε να γίνει ο μόνιμος σχεδόν συνεργάτης μου στα κατοπινά χρόνια, όταν έκαμα το «Λαϊκό Θέατρο». Οφείλω πολλά στη συνεργασία μου, του «Λαϊκού Θεάτρου», με τον Μουζενίδη. Τότε λοιπόν ανεβάσαμε 4 έργα: τον «Δον Κάρλος» του Σίλερ, ένα έργο επαναστατικό, το έργο του Τσβάιχ, «Του φτωχού τ’ αρνί», επίσης προοδευτικό έργο, το επαναστατικό έργο είναι «Άνθρωπος του διαβόλου» του Μπέρναρντ Σω και το κορύφωμα, το επιστέγασμα της χρονιάς εκείνης ήτανε το εγχείρημα να ανεβάσουμε την «Τρικυμία» του Σαίξπηρ, που περιέχει έναν τεράστιο ρόλο, το ρόλο του Πρόσπερου, που είχε ανατεθεί σε μένα. Εγώ ήμουνα βέβαια το βασικό στέλεχος της δουλειάς αυτής μαζί με άλλα αξιόλογα στελέχη, τον Νίκο Χατζίσκο, τον Νίκο Τζόγια, τον Γιώργο Δρακόπουλο, τον Κώστα Παππά και διάφορους άλλους. Ο ρόλος όμως έσπαγε κόκαλα, ήθελε πολλή πείρα, πολλή ωριμότητα και πολλά άλλα στοιχεία που έπρεπε να έχει ένας ηθοποιός. Με βασάνισε τόσο πολύ που κάποτε ορκίστηκα στον εαυτό μου και στο «θεό του θεάτρου» ―διότι ο «θεός του θεάτρου» είναι ξεχωριστός απ’ τους άλλους θεούς― ότι, αν αποτύχω, θα φύγω απ’ το θέατρο. Και πράγματι, βασανίστηκα πάρα πολύ για να βγάλω τον ρόλο. Το αποτέλεσμα ήταν, δυστυχώς, ευνοϊκό για τις τότε προσδοκίες μου. Γιατί λέω «δυστυχώς»; Είναι άλλο θέμα αυτό, δεν θα επεκταθώ. Θα το εξηγήσω με δυο λόγια μοναχά. Πέτυχα λοιπόν στον Πρόσπερο και φυσικά δεν έφυγα απ’ το θέατρο. Είπα «δυστυχώς» γιατί όταν κανείς δουλεύει όπως δούλεψα εγώ ―και δουλεύουν κι άλλοι άνθρωποι βέβαια, δεν είμαι ο μόνος στο θέατρο― δεν χαίρεται ζωή. Δεν ζεις, δεν έχεις Κυριακή, δεν έχεις σχόλη, δεν έχεις γιορτή, δεν έχεις καθημερινή, δεν έχεις ανάπαυλα, δεν έχεις διακοπές. Η πρώτη φορά που επιχείρησα να κάνω διακοπές στη ζωή μου, πιστέψτε το, είναι τώρα. Κι αν σας πω ότι οι καλύτερες διακοπές μου ήταν η περίοδος της πεντάχρονης εξορίας μου; Παρά τους βασανισμούς, παρά τα μαρτύρια, παρά τις κακουχίες, πιστέψτε με, είχαμε κάποιες στιγμές που αναπνέαμε καθαρό αέρα, με καταλαβαίνεις; Εδώ δεν τις έχουμε ούτε αυτές τις στιγμές. Αυτό που σου λέω είναι γεγονός. Μπορεί στη Μακρόνησο να με λιανίσανε στο ξύλο, αλλά όταν την άλλη μέρα το πρωί ξύπνησα και πήρα μια βαθιά ανάσα, ανάπνευσα ιώδιο, αέρα καθαρό, και ο αέρας ο καθαρός και το ιώδιο, πίστεψέ με, ήταν τα γιατρικά και τα φάρμακά μας την εποχή εκείνη. Το παιδί όταν γεννιέται, και το βάζουν στα μπαμπάκια και το προσέχουν μην κρυώσει και το μπουμπουλώνουνε, γίνεται φιλάσθενο και ασθενικό. Όταν τ’ αφήνουνε στο χώμα γίνεται θηρίο. Θα μου πείτε: τι θες Κατράκη τώρα, να γυρίσουμε πίσω στις πρωτόγονες… Όχι, αλλά ο άνθρωπος προσπαθεί ν’ αποφύγει ό,τι είναι δυνατόν, μπας και κρυώσει μπας και το ’να μπας και τ’ άλλο. Εδώ η φυσικοθεραπεία σήμερα σχεδόν κοντεύει να καταργήσει, ας πούμε, την επιστημονική φαρμακολογία. Δηλαδή όλες αυτές οι εκατοντάδες χιλιάδες τα φάρμακα που υπάρχουν, θα μπορούσαν να είχαν μειωθεί στο ελάχιστο αν ακολουθούσαμε μια φυσική ζωή οι άνθρωποι. Να μάθουμε ν’ αντέχουμε το κρύο, να μαθαίνουμε να περπατάμε, να μαθαίνουμε να γυμναζόμαστε λιγάκι, να μαθαίνουμε να τρώμε και όσπρια, και τη σαρδέλα και το μπιφτέκι, και το φιλέτο, να τρώμε κυρίως φυσικές τροφές, λάχανα, χόρτα, σπόρους. Δεν θα είχαμε τώρα το να περνάει η ζωή μας μέσα από ένα σάντουιτς ή από ένα τοστ με ζαμπόν και φρέσκο βούτυρο και κάτι πασαλειμμένες κονσερβοποιημένες κρέμες, που ποιος ξέρει τι προσθέτουν στον ήδη κλονισμένο οργανισμό μας. Τώρα γιατί σας τα λέω αυτά τα πράγματα. Δεν είμαι γιατρός. Αλλά για να σας δώσω να καταλάβετε τη δίψα μου να ζήσω κι εγώ κάποιες στιγμές όπως ονειρευόμουνα όταν ήμουνα παιδί, που ήμουνα φοβερά ελεύθερο παιδί και με πετροπολέμους και με εκδρομές και με φουτμπόλ και με πορείες και με ορειβασίες… Όταν μπήκα στο θέατρο τα ’χασα όλα αυτά. Δεν μπορούσα να κάνω τίποτα. Κλείστηκα σ’ ένα κουτί, και μάλιστα αυτά τα τελευταία χρόνια στα υπόγεια αυτά, τα καταραμένα υπόγεια που λέγονται θέατρα, αυτά που θα ’πρεπε να είχαν απαγορευτεί δια νόμου, σαν χώροι που ενσταβλίζονται μέσα χιλιάδες άνθρωποι κάθε βράδυ και αναπνέουν ο ένας τα χνώτα του αλλουνού, χωρίς ούτε εξαερισμό καν. Ξέρετε ότι τα περισσότερα θέατρα, τα υπόγεια, έχουν αυτόματες αντλίες που δουλεύουν νυχθημερόν και βγάζουν τα νερά από κάτω; Εγώ εκεί έπαθα πνευμονία, στο «Μπροντγουαίη», εκεί πήρα πνευμονία. Διότι η αντλία ήτανε δίπλα μου. Αν σταματήσει μια στιγμή, πλημμυρίζει το θέατρο. Είμαστε 30 μέτρα κάτω απ’ την επιφάνεια του εδάφους. Και όλα τα θέατρα. Ποια να πάρουμε; Το «Μπροντγουαίη», του Χατζηχρήστου», το «Άλφα», του «Βεάκη» απέναντι, τα περισσότερα θέατρα είναι υπόγεια. Καταγώγια. Δεν είναι θέατρα αυτά. Εκεί μέσα περνάει η ζωή μας. Σε κάποια καμαρίνια στενά, ανύπαρκτα, με ανύπαρκτες συνθήκες διαβίωσης. Λοιπόν, πώς να μη λαχταράω ν’ αναπνεύσω λίγον αέρα; Δυστυχώς δεν είχα αυτή τη χαρά. Δεν λέω, ορισμένοι συνάδελφοί μου τα καταφέρανε. Αλλά επειδή ήμουνα ίσως λιγάκι πιο ανήσυχος, οι ασχολίες μου ήταν πολύ περισσότερες, επεκτεινόντουσαν και έξω από την επαγγελματική μου ζωή, και στην πολιτική μου ζωή και γενικότερα στα κοινωνικά θέματα. Δεν είχα και θέατρο μόνιμο στην ΑΘήνα, μια στέγη μόνιμη, παρά ήμουνα σαν τον Θέσπη, πότε δω πότε κει, έκανα περισσότερο περιοδείες. Μες στην Αθήνα ελάχιστα έχω δουλέψει συστηματικά, να πω ότι έχω ένα θέατρο δύο τρία χρόνια, τέσσερα χρόνια και κάνω μια δουλειά. Εκτός απ’ τα τελευταία τρία τέσσερα χρόνια, που ήμουνα στο «Μπροντγουαίη» κι ανέβασα τρία τέσσερα έργα, μέσα σ’ αυτά και το «Ντα» και στέργιωσα. Το θέατρο είναι περίεργο: μπορεί να είσαι πρώτης τάξεως θίασος, πρώτης τάξεως ηθοποιός, αλλά άμα δεν το ξέρουν το θέατρο, την πόρτα του θεάτρου, πού να σε βρούνε; Σε ψάχνουν εδώ, σε ψάχνουν εκεί. Όταν είσαι τον ένα χρόνο εδώ, δυο χρόνια δεν παίζεις στην Αθήνα το χειμώνα, μετά πας αλλού, άλλα τρία τέσσερα χρόνια δεν παίζεις, μετά πας αλλού… πού να σε βρούνε; Βλέπετε ο Κώστας Μουσούρης και η Μαρίκα Κοτοπούλη παλιά και η Αλίκη τώρα με το θέατρο που έχει, κι ο Ληναίος, που έχουνε χρόνια το θέατρό τους, έχουνε πλέον πελατεία, δημιουργούν πελατεία. Είναι όπως τα γνωστά μαγαζιά. Καταλάβατε; Είναι τα μαγαζιά. Το μαγαζί. Βέβαια όταν σπιθίσει ένα έργο, όταν είναι ένα έργο που θα κάνει αυτό που λέμε στο θέατρο «μπαμ», τότε στην άκρη τού κόσμου να είναι το θέατρο θα το βρούνε. Δεν θα ’ρθούνε βέβαια όσοι θα ερχόντουσαν αν ήταν σ’ ένα κεντρικό σημείο, αλλά πάντως θα ’ρθούνε. Δεν υπάρχει θέμα. Αλλά αυτό είναι σπάνιο. Δεν συμβαίνει συχνά στο θέατρο το «μπαμ». Μιλάω για το σοβαρό θέατρο, το θέατρο πρόζας. Δεν λέω ότι δεν είναι σοβαρό το λεγόμενο ελαφρό θέατρο, το μιούζικαλ ή η επιθεώρηση. Απεναντίας. Κι αυτό σοβαρότατο θέατρο είναι. Όταν γίνεται σωστά είναι σοβαρότατο, πολλές φορές είναι σοβαρότερο από το λεγόμενο σοβαρά θέατρο. Θέλω να πω ότι έχει ίσως περισσότερες δυσκολίες. Ένα σωστό μουσικό θέατρο, με σωστούς ηθοποιούς του μουσικού θεάτρου. Οι ηθοποιοί αυτοί είναι άξιοι θαυμασμού. Διότι πρέπει να ξέρουν όχι μονάχα να μιλάνε, να αλλάζουν, και γρήγορα μάλιστα, χαρακτήρα και φάτσες, αλλά και να χορεύουν, να τραγουδάνε και χίλια δυο πράγματα να κάνουνε. Πράγματα που εμείς δεν ξέρουμε. Αν μας βάλετε εμάς, τους περισσότερους, να χορεύουμε, να τραγουδάμε, δεν ξέρουμε. Κακώς. Είναι θέμα παιδείας πλέον, θεατρικής παιδείας. Κακώς δεν το ξέρουμε. Εν πάση περιπτώσει έτσι συμβαίνει στην Ελλάδα.
― Ποια είναι η κατάσταση της θεατρικής παιδείας στην Ελλάδα; Πώς βλέπετε τους νέους ανθρώπους του θεάτρου;
— Η θεατρική παιδεία στην Ελλάδα είναι άθλια, σε γενικές γραμμές. Για μένα είναι απαράδεκτη. Και γι’ αυτό ήμουνα κι εναντίον της άδειας ασκήσεως επαγγέλματος του ηθοποιού, γιατί από κάθε σχολή, ανεξάρτητα από επάνδρωση ικανή να μορφώσει και να βγάλει σωστούς τεχνίτες του θεάτρου, έβγαινε το κάθε παιδί ηθοποιός. Έπαιρνε ένα χαρτί και σου λέει: γράφει ηθοποιός εδώ. Με το «ό,τι δηλώσεις» του Τσαρούχη γινόσουνα ηθοποιός, κατάλαβες; Λοιπόν, οι άνθρωποι αυτοί ήτανε ατελέστατα μορφωμένοι θεατρικά. Δεν μιλάω για όλες τις σχολές, αλλά για τις περισσότερες, τη συντριπτική πλειοψηφία των σχολών αυτών. Δεν είμαι εναντίον της θεατρικής παιδείας, μη γίνει παρεξήγηση. Απεναντίας μάλιστα. Είμαι υπέρ της θεατρικής παιδείας αλλά είμαι και υπέρ του περιορισμού των σπουδαστών στη θεατρική παιδεία και υπέρ της δυνατότητας της απορρόφησης των πτυχιούχων, αμέσως, σχεδόν, σε διάφορους θιάσους. Γιατί αλλιώτικα δημιουργούμε κηφήνες, ακαμάτες και αργόσχολους. Πώς μπορούν τώρα να δουλέψουν οι κάπου 3.000 ηθοποιοί που υπάρχουν όταν δεν δουλεύουν πάνω από 500; Οι υπόλοιποι τι κάνουν; Δεν ξέρω τι κάνουν. Δεν είναι καλύτερα τα χέρια αυτά να μπουν ας πούμε δημιουργικά σε άλλες δουλειές, σε οποιαδήποτε δουλειά, σε άλλες επιστήμες, σε άλλα επαγγέλματα; Το σανίδι είναι γλυκό, δεν φεύγει κανείς εύκολα από το σανίδι. Δεν φτάνει το ταλέντο για να είσαι καλός ηθοποιός, για να μείνεις καλός ηθοποιός. Δεν λέω να γίνουν όλοι πρωταγωνιστές, δεν γίνονται όλοι. Το θέατρο δεν ζει μόνο με πρωταγωνιστές, ζει και με βοηθητικά πρόσωπα, αλλά τα βοηθητικά πρόσωπα να ξέρουνε τι λένε, να ξέρουνε πού πατάνε, να ξέρουνε πώς τα λένε. Πρώτα πρώτα να ξέρουνε, να μαθαίνουνε την ελληνική γλώσσα. Γιατί σπάνια, λίγοι απ’ αυτούς μιλάνε ελληνικά. Μιλάνε παρεφθαρμένα ελληνικά. Τριάντα σου λέει, φεγγάρι. Δεν είναι ούτε τριά-ντα, ούτε φε-γγάρι. Είναι τριάν-τα και φε(ν)γγάρι. Αυτό το ν, το μικρό αυτό γραμματάκι που λέγεται ν, ενδιάμεσα, στην εκφορά του λόγου, έχει πολύ μεγάλη σημασία για τη μουσικότητα, για τον ήχο και την αισθητική μιας γλώσσας. Στις ξένες χώρες, πάρτε την αγγλική σχολή ας πούμε, οι απόφοιτοι μαθητές μιας σχολής μιλάνε άπταιστα, αλάθητα τη γλώσσα τους, πολύ ωραία, καταλαβαίνεις τι λένε. Εδώ τρομάζεις να πάρεις μια φράση σωστή απ’ τη σκηνή, από πόσους ανθρώπους να πάρεις σωστή φράση; Πόσοι άνθρωποι μιλάνε σωστά στο ελληνικό θέατρο; Κατά τη γνώμη μου η θεατρική παιδεία είναι ελλειπής. Αν ιδρυθούν ακαδημίες σωστές, επανδρωμένες με σωστά στελέχη, πρέπει οι σχολές αυτές να διαλυθούν. Βέβαια ο ηθοποιός πρέπει να ’ναι ελεύθερος να διαλέγει τη σχολή του και που θα πάει να σπουδάσει. Όσα χρόνια θέλει να σπουδάζει. Αλλά δεν υπάρχει λόγος να παίρνει δίπλωμα ότι είναι ηθοποιός. Τι δίπλωμα ηθοποιού; Δεν υπάρχει δίπλωμα ηθοποιού. Μπορεί κάποιος να είναι καλύτερος ηθοποιός κι από μένα κι απ’ όλους τους άλλους. Αν του δοθεί η ευκαιρία, να βγει στο σανίδι να τα πει. Αν θέλει από κει και πέρα να σπουδάσει και να προχωρήσει, τότε να πάει να μορφωθεί σε μια σχολή, στο εξωτερικό, όπου θέλει να πάει.
― Τι ετοιμάζετε αυτόν τον καιρό; Ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον;
― Για το μέλλον είναι πολλά τα σχέδιά μου. Εξαρτάται πρώτα από την υγεία βέβαια, το κύριο, το βασικό θέμα. Παίζω στην πολυθρύλητη ταινία του Αγγελόπουλου «Ταξίδι στα Κύθηρα», που σταμάτησε πέρυσι λόγω καιρικών συνθηκών και μιας αρρώστιας δικής μου, που έτυχε να πάρω μια πνευμονία εκεί πάνω. Παράλληλα παίζω κι ένα μικρό χαρακτηριστικό ρόλο στην ταινία του [Νίκου] Τζίμα «Λευτεριά χωρίς σύνορα» [η ταινία θα βγει στις αίθουσες με τοην ονομασία «Τα χρόνια της θύελλας»]. Ύστερα από μια αποχή θεληματική, εμφανίζομαι σ’ ένα καινούργιο θέατρο. Εγκαινιάζω το «Ελληνικό» με το έργο «Ταμπού» του Ιταλού συγγραφέα Νικόλα Μπανσάρι. Είναι ένα έργο με δυο πρόσωπα, αλλά είναι πολύ ενδιαφέρον. Επίσης το «Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο» θ’ ανεβάσει ένα καινούργιο έργο του Γιώργου Παπακυριάκη, συγγραφέα του «Δατς ωλ». Το θέατρο «Ελληνικό» θα αποτελέσει τη μόνιμη πια στέγη του «Λαϊκού Θεάτρου». Στη συνέχεια θ’ αναγγείλω ίσως ένα ρεπερτόριο για τα δύο πρώτα χρόνια της εγκατάστασής μου στο θέατρο αυτό και τις προθέσεις μου. Επίσης μέσα στα σχέδιά μου τα μελλοντικά είναι η επαναλειτουργία ―λέω επαναλειτουργία γιατί είχε αρχίσει να λειτουργεί― του «Μικρού Λαϊκού» που αποτελεί για μένα ένα πειραματικό παράρτημα του «Λαϊκού Θεάτρου», με αυτόνομη διεύθυνση και οργάνωση. Θα ασχολείται ακριβώς με έρευνες γύρω από τις καινούργιες τάσεις του θεάτρου σε όλους τους τομείς. Και στον καθαρά υποκριτικό και στον συγγραφικό και στον σκηνογραφικό και σ’ όλους τους τομείς του θεάτρου. Πηγή:http://www.katiousa.gr
Οδηγός αντιμετώπισης ρατσιστικής βίας.
Τέσσερα σκίτσα για να βγάλεις γλώσσα στον ρατσισμό!
Της Χρύσας Λύκου
Τα πράγματα δεν πάνε καλά στον πλανήτη και δυστυχώς αυτή η διαπίστωση είναι κοινώς αποδεκτή. Η φτώχεια και η ανασφάλεια δημιουργούν ένα αίσθημα φόβου στους πολίτες, προσωποποιώντας τον στους συνανθρώπους τους.
Βία και Επανάσταση το 1917
Η επαναστατική βία του 1917 ωχριά σε σύγκριση με τη βία στα μέτωπα του Μεγάλου Πολέμου
Ζούμε σε έναν κόσμο γεμάτο βία και πρέπει να την αντιμετωπίσουμε πολιτικά. Το 1917 η βία του πολέμου είχε εξαπλωθεί παντού. Προς το τέλος του Ιστορία της Ρώσικης Επανάστασης, ο Τρότσκι έγραφε:
«Δεν είναι αξιοπαρατήρητο ότι για τα θύματα των κοινωνικών επαναστάσεων αυτοί που αγανακτούν συχνότερα είναι οι ίδιοι εκείνοι που, αν δεν υπήρξαν απευθείας οι αυτουργοί του παγκόσμιου πολέμου, προετοίμασαν τουλάχιστον και εξύμνησαν τα θύματά του, ή ακόμα υπόμειναν να τα βλέπουνε να πέφτουν;». [2]
Οι εκτιμήσεις τοποθετούν τον αριθμό των εμπόλεμων και άμαχων νεκρών κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ανάμεσα σε δεκαπέντε και δεκαοκτώ εκατομμύρια. Στα τέλη του 1917, ένας σοσιαλιστής γιατρός υπολόγιζε ότι «η τρελή πορεία του άρματος του θανάτου» είχε οδηγήσει σε «6.364 νεκρούς την ημέρα, 12.726 τραυματίες και 6.364 ανάπηρους». Η εκτίμησή του μπορεί να μην είναι πολύ ακριβής αλλά αντιλαμβάνεται σωστά τα μεγέθη. Δεν πέθαναν άνθρωποι μόνο από τις ίδιες τις πολεμικές συγκρούσεις αλλά και από την πείνα και τις ασθένειες που τις συνόδευαν.
Η Επανάσταση του Φλεβάρη ξέσπασε την εκατοστή τριακοστή πέμπτη εβδομάδα του πολέμου. Ο Οκτώβρης έφθασε την εκατοστή εβδομηκοστή εβδομάδα. Στις σχεδόν 250 ημέρες που μεσολάβησαν -μια περίοδο η οποία παρουσιάζεται από κάποιους ιστορικούς ως περίοδος επαναστατικής αιματοχυσίας, με περίπου 2500 νεκρούς μάλλον- στην Ευρώπη πρέπει να πέθαναν περίπου ενάμιση εκατομμύριο περισσότεροι άνθρωποι.
Στο Ανατολικό Μέτωπο, τα θύματα του πολέμου μεταξύ Φλεβάρη και Οκτώβρη ήταν λιγότερα, αλλά ξεπέρασαν τους 100.000 παρόλα αυτά. Αυτή η σχετική ειρήνη επιτεύχθηκε σε μεγάλο βαθμό γιατί τα ρωσικά στρατεύματα είχαν αρχίσει να αποσύρονται, πυροβολώντας μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις όποιον τολμούσε να μπει στον δρόμο τους. Ήταν κι αυτοί φόνοι, αλλά φόνοι που διαπράττονταν για να ξεφύγει κανείς από το θάνατο ή για να προστατεύσει άλλους: η βία είναι περίπλοκο πράγμα.
Επίσης, η βία προσανατολίζεται σε διάφορες κατευθύνσεις. Τον Μάη του 1917, οι πλύστρες τις Πετρούπολης κατέβηκαν σε απεργία. Προσπάθησαν να βγάλουν τους πάντες από τους χώρους εργασίας ρίχνοντας νερό πάνω σε κλιβάνους και σιδερωτήρια. Κάποιοι ιδιοκτήτες αντιθέτως, χρησιμοποίησαν βραστό νερό πάνω στις απεργούς, τις απείλησαν με καυτά σίδερα, τσιμπίδες κι ακόμη και περίστροφα.
Υπάρχουν κι άλλες τέτοιες περιπτώσεις, γιατί καμία αληθινή επανάσταση δεν είναι αναίμακτη. Αλλά μεγάλο μέρος της βίας έρχεται στη συνέχεια, όταν η παλαιά τάξη πραγμάτων, που στην αρχή είχε αποπροσανατολιστεί, αρχίζει να επιτίθεται.
Το 1917, η βία ήταν περιορισμένη σε σχέση με τη σκληρότητα του Α΄ Παγκοσμίου ή σε σχέση με τον εμφύλιο που θα ακολουθούσε. Μπορούμε μάλιστα να βρούμε και παραδείγματα γενναιόδωρης συμπεριφοράς των επαναστατών απέναντι στους αντιπάλους τους -πράξεις ανόητες, αφού εκείνοι που απελευθερώνονταν προσχωρούσαν γρήγορα στην ένοπλη αντεπανάσταση. Συνεπώς, είναι πολύ απλοϊκό να πούμε ότι «η βία φέρνει βία». Καλύτερο είναι μάλλον να παρουσιάσουμε κάποιους από τους μύθους γύρω από την επαναστατική βία.
Η αιματηρή αναίμακτη επανάσταση
Η επανάσταση του Φλεβάρη φάνηκε να κερδίζει ευρεία υποστήριξη, αλλά ήταν εξαιρετικά βίαιη σε σχέση με άλλα γεγονότα του ίδιου έτους. Στρατός και αστυνομία πυροβολούσαν τα πλήθη, και κάποιοι μέσα από τα πλήθη απαντούσαν στους πυροβολισμούς. Στρατιώτες πυροβολούσαν άλλους στρατιώτες. Οι περισσότερες αναφορές υπολογίζουν τους νεκρούς στην Πετρούπολη σε περίπου χίλιους πεντακόσιους, αλλά είναι πολύ πιθανό να υποτιμούν το πραγματικό κόστος σε ανθρώπινες ζωές. Όσοι έπεσαν στην υπηρεσία της επανάστασης ανταμείφθηκαν με το μαζικότερο μνημόσυνο που είχε γίνει ποτέ. Σχεδόν η μισή πόλη -ένα εκατομμύριο άνθρωποι- βγήκαν στον δρόμο.
Η παλαιά τάξη είχε τελειώσει. Πλήθη θρηνούσαν και πανηγύριζαν με μια πρωτοφανή αίσθηση αδελφοσύνης. Ακόμη και σήμερα έχουμε την τάση να βλέπουμε τον Φλεβάρη ρόδινα, ίσως γιατί οι διαθέσεις έμελλε να αλλάξουν τόσο γρήγορα μέσα στους επόμενους μήνες.
Η νέα προσωρινή κυβέρνηση — στο αριστερό άκρο του υπόλοιπου κόσμου— ήθελε να εγκαθιδρύσει την πιο προχωρημένη μορφή φιλελεύθερης δημοκρατίας που μπορούσε κανείς να φανταστεί, αλλά έπρεπε να το κάνουν στα ερείπια της παλαιάς τσαρικής τάξης πραγμάτων.
O Αλεξάντερ Κερένσκι[3] θα έγραφε αργότερα, «σε ολόκληρη τη ρωσική επικράτεια δεν υπήρχε όχι μόνο κυβερνητική εξουσία αλλά κυριολεκτικά ούτε ένας αστυνομικός». Οι φυλακές είχαν ανοίξει τον Φλεβάρη και δεν απελευθερώθηκαν μόνο πολιτικοί κρατούμενοι αλλά και χιλιάδες εγκληματίες. Οι άνθρωποι έκαναν επιδρομές στις οπλαποθήκες.
Η κυβέρνηση προσπάθησε να αναπτύξει νέες πολιτικές, νέους θεσμούς και νέες οργανώσεις για την τήρηση της τάξης, συμπεριλαμβανομένων των λαϊκών πολιτοφυλακών. Κήρυξε αμνηστίες, κατάργησε την ποινή του θανάτους και θεσμοθέτησε το δικαίωμα του συνέρχεσθαι.
Επίσης, ήθελε να αποτελέσει μια γέφυρα ανάμεσα στους έχοντες και τους μη έχοντες. Το πρόβλημα όμως ήταν ότι οι ελίτ ήθελαν ένα είδος τάξης και ο λαός ένα άλλο. Μερικές μέρες μετά την παραίτηση του Τσάρου ένας αξιωματικός έγραφε «Αυτοί [οι απλοί φαντάροι] νομίζουν ότι τα πράγματα θα πρέπει να γίνουν καλύτερα για αυτούς και χειρότερα για εμάς». Οι δύο πλευρές συγκρούστηκαν γύρω από αυτό που θεωρούσαν τάξη και δικαιοσύνη και γύρω από το είδος ισχύος που θα χρειαζόταν για να τα επιτύχουν.
Τον Απρίλη πια, ο πρίγκιπας Λβοφ, που τότε ήταν πρωθυπουργός, εξέδιδε εγκυκλίους με τις οποίες ικέτευε τον κόσμο να σταματήσει να διαπράττει εγκλήματα. Μία από αυτές γράφει ότι είναι αναγκαίο «με όλη την ισχύ του νόμου, να μπει ένα τέλος σε κάθε εκδήλωση βίας και ληστείας». Σε αυτές τις «ληστείες» περιλαμβάνονταν και οι ληστείες στους δρόμους αλλά η εγκύκλιος εννοούσε επίσης ότι έπρεπε να σταματήσουν τους αγρότες από το να «αρπάζουν» τη γη της αριστοκρατίας.
Η αποκατάσταση της τάξης ήταν σχεδόν αδύνατη. Τοπικοί παράγοντες ανάγκαζαν τις νέες αρχές να δρουν -ή να μην δρουν- με τρόπους που υπέσκαπταν τις οδηγίες της Πετρούπολης. Ακόμη και φτάνοντας στον Οκτώβρη, μόνο τριάντα επτά από τις πενήντα επαρχίες της ευρωπαϊκής Ρωσίας είχαν έστω τις νέες πολιτοφυλακές με αστυνομικά καθήκοντα. Στο μεταξύ, μεγάλα τμήματα του στρατού βρίσκονταν σε αναβρασμό.
Ένας κόσμος ανάποδα
Τις μέρες του Φλεβάρη, ένας εύστροφος εγκληματίας λήστεψε ένα σπίτι δηλώνοντας ότι είναι από μια επαναστατική επιτροπή. Σύντομα ακολούθησαν το παράδειγμά του και άλλοι. Η εγκληματικότητα ανέβηκε παντού.
Τον Οκτώβρη πια, ο Τζον Ριντ [4] έγραφε, «Οι πρωινές εφημερίδες [της Πετρούπολης] ήταν γεμάτες με ιστορίες για κλοπές, τολμηρά εγκλήματα και οι εγκληματίες έμεναν ατιμώρητοι»[5]. Οι άνθρωποι σταμάτησαν να κουβαλούν πολύτιμα αντικείμενα και αμπάρωσαν τις πόρτες τους. Οι εγκληματίες αστειεύονταν ότι τώρα χρειάζονταν αυτοί αστυνομική προστασία, γιατί ήταν οι μόνοι που είχαν τίποτα που άξιζε να κλαπεί.
Η κατάρρευση του στρατού αποτελούσε ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα. Όπου δεν είχε καταρρεύσει παρέμενε σε μεγάλο βαθμό μια δύναμη για την τήρηση της τάξης, αλλά ο έλεγχός του ξεγλιστρούσε από τα χέρια της προσωρινής κυβέρνησης και περνούσε στους επαναστάτες. Στο μεταξύ, η μαζική λιποταξία προκαλούσε σοβαρά προβλήματα βίας, καθώς συμμορίες περιφερόμενων στρατιωτών προσπαθούσαν να επιστρέψουν στα σπίτια τους ή να επιβιώσουν στο περιθώριο της ζωής της πόλης.
Ωστόσο, το μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν ότι η επανάσταση είχε γυρίσει τον κόσμο ανάποδα. Η παλιά Ρωσία του σεβασμού και της ευλάβειας είχε εξαφανιστεί. Οι άνθρωποι είχαν φορέσει παντού τις στρατιωτικές και πολιτικές στολές τους, τα σιρίτια και τις επωμίδες, τα κουμπιά, τα παράσημα και τις κορδέλες. Τώρα δεν μπορούσαν να βγουν από τα σπίτια τους χωρίς τον φόβο της βίας.
Αρχικά, οι ελίτ παρακολουθούσαν περιφρονητικά τα γεγονότα, με ένα είδος πικρόχολης θυμηδίας. «Οι κατώτερες τάξεις αντιλαμβάνονταν την επανάσταση σαν ένα είδος πασχαλινού καρναβαλιού», έγραφε ένας σύγχρονος παρατηρητής, «οι υπηρέτες για παράδειγμα, εξαφανίζονταν για μέρες ολόκληρες, έκαναν βόλτες φορώντας κόκκινες κορδέλες, τριγυρνούσαν μέσα σε αυτοκίνητα και επέστρεφαν στο σπίτι το πρωί, ίσα-ίσα για να πλυθούν και να ξαναφύγουν για διασκέδαση».
Αλλά η διάθεση των ελίτ άλλαξε όταν έγινε εμφανές ότι η επανάσταση δεν θα σταματούσε. Οι μάζες δεν ήταν πια παραιτημένες και πατριωτικές, ευγνωμονούσες ακόμη και για ψίχουλα. Συσπειρωμένες τώρα, με τα βρώμικα, νοτισμένα και κουρελιασμένα ρούχα τους, άρχισαν να έχουν απαιτήσεις. Μουρμούριζαν μέσα απ’ τα δόντια τους, έβηχαν, έφτυναν και έβριζαν. Από «πατριωτικός μύθος», έγραφε ο Τρότσκι, ο λαός είχε μετατραπεί σε «φρικτή πραγματικότητα».
Η μεταστροφή της διάθεσης των ελίτ μπορεί να γίνει αισθητή στον τρόπο με τον οποίο περιγράφονται οι καθημερινοί άνθρωποι από τους εξωτερικούς παρατηρητές. Οι ήρωες του Φλεβάρη παρουσιάζονται τώρα ως αδαής όχλος.
Όταν ο Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ -κομψός Καντέτος[6]- περιέγραφε τις μέρες του Ιούλη[7] στην Πετρούλη, είχε γράψει ότι ο λαός είχε «τα ίδια παρανοϊκά, ηλίθια, ζωώδη πρόσωπα που θυμόμαστε όλοι από τις μέρες του Φλεβάρη». Αντιπροσώπευαν μια «φυσική πλημμύρα» που θα έπρεπε κανείς να τη φοβάται.
Χωρίς αίσθηση της ειρωνείας, οι προνομιούχοι έλεγαν, «μην κάνετε σε εμάς αυτό που κάναμε σε εσάς». Όταν οι αγροτικές κοινότητες απαλλοτρίωναν τη γη, την ξαναμοίραζαν ισότιμα. Σε κάποιες περιπτώσεις, έδωσαν στον προηγούμενο γαιοκτήμονα το μερίδιο που αντιστοιχούσε σε έναν αγρότη. Έχοντας ήδη δει το αρχοντικό του να καίγεται, ο γαιοκτήμονας είναι πιθανό να είδε αυτή την απόφαση ως μια τελευταία πράξη εξευτελισμού. Αλλά για τους αγρότες ήταν απλώς μια χειρονομία φυσικής δικαιοσύνης.
Όταν οι φυλακισμένοι αξιωματικοί διαμαρτύρονταν για τις συνθήκες στο φρούριο της Κροστάνδης, οι νέοι δεσμοφύλακες απαντούσαν, «Είναι αλήθεια ότι τα κτίρια των φυλακών στην Κρονστάνδη είναι φριχτά, όμως αυτές είναι οι ίδιες φυλακές που ο τσαρισμός έχτισε για εμάς».
Ο Τρότσκι, που είχε φυλακιστεί από την προσωρινή κυβέρνηση, δοκίμασε την έκπληξη όταν τον Οκτώβρη οι υποστηριχτές της κυβέρνησης τον ικέτευαν να μην φυλακίσει τους συλληφθέντες υπουργούς στα ίδια μέρη που τον είχαν φυλακίσει εκείνοι. Πράγματι, τους επέτρεψε τον κατ’ οίκον περιορισμό για κάποιο διάστημα.
Η επανάσταση του 1917 δεν είχε να κάνει με αφηρημένα ερωτήματα νόμου και τάξης: οι άνθρωποι έδιναν πραγματικές μάχες για το ποιου ο νόμος και ποιου η τάξη θα επιβαλλόταν στη χώρα.
Σε ποιον ανήκει η γη;
Ο νόμος αναδύεται από τις κοινωνικές και πολιτικές δομές. Μια εφημερίδα υποστήριζε ότι «οι θεμελιώδεις αρχές της κοινωνίας [είναι] η προσωπική ασφάλεια και ο σεβασμός για την ατομική ιδιοκτησία», αλλά ένα πλακάτ σε μια διαδήλωση έγραφε ότι «το δικαίωμα στη ζωή είναι σημαντικότερο από το δικαίωμα στην ιδιοκτησία».
Πουθενά δεν έγινε οξύτερη αυτή η σύγκρουση από όσο στο ζήτημα της ιδιοκτησίας.
Οι περισσότεροι αγρότες θεωρούσαν ότι οι ευγενείς είχαν χρησιμοποιήσει την κρατική εξουσία για να τους πάρουν τη γη. «Η ιδιοκτησία της γης είναι ένα από τα πιο αφύσικα εγκλήματα», αλλά «αυτό το έγκλημα θεωρείται δικαίωμα με βάση τους νόμους των ανθρώπων», έγραφε ένας αυτοδίδακτος χωρικός [8]. «Η αδικία της ατομικής ιδιοκτησίας της γης συνδέεται αναπόφευκτα με το πλήθος των εγκλημάτων και των αδικιών που απαιτούνται για την προστασία της». Η ανάκτηση της γης έγινε ένα είδος αποκατάστασης της αδικίας.
Κάποια μέλη των τοπικών αντιπροσώπων της προσωρινής κυβέρνησης συμμερίζονταν αυτή την άποψη, αλλά, όπως ήταν αναμενόμενο, οι γαιοκτήμονες δεν τη συμμερίζονταν. Στην Πετρούπολη, η κυβέρνηση κρατούσε μια διφορούμενη στάση και υποσχέθηκε μια αγροτική μεταρρύθμιση στο μέλλον. Οι ριζοσπάστες είχαν διαφορετική άποψη. «Υπάρχει μια βασική αντίθεση ανάμεσα στο τι θεωρούμε νόμο και τάξη εμείς και οι αντίπαλοί μας», έλεγε ο Λένιν:
«Μέχρι τώρα νόμιζαν ότι νόμος και τάξη είναι ό,τι συμφέρει τον γαιοκτήμονα και τον γραφειοκράτη, αλλά εμείς υποστηρίζουμε ότι νόμος και τάξη είναι το συμφέρον της πλειοψηφίας των αγροτών. . . Το σημαντικό για εμάς είναι η επαναστατική πρωτοβουλία και οι νόμοι θα έπρεπε να είναι το αποτέλεσμά της. Αν περιμένετε μέχρι να γραφτούν οι νόμοι χωρίς να αναπτύξετε την επαναστατική δράση, τότε δεν θα πάρετε ούτε νόμο ούτε και γη».
Αυτή η άποψη προεικονίζει ένα νέο νομικό σύστημα, από τα κάτω προς τα πάνω.
Στο Κράτος και Επανάσταση, ο Λένιν γράφει εκτενέστερα γύρω από αυτή την αξιοσημείωτη αξίωση. Για να αντιμετωπιστούν οι καταχρήσεις και το έγκλημα, έγραφε:
«Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη μηχανή, ιδιαίτερος μηχανισμός καταπίεσης, αυτό θα το κάνει μόνος του ο ένοπλος λαός με την ίδια απλότητα και ευκολία με την οποία μια οποιαδήποτε ομάδα πολιτισμένων ανθρώπων, ακόμη και στη σημερινή κοινωνία, χωρίζει αυτούς που δέρνονται ή δεν επιτρέπει τη χρήση βίας ενάντια σε μία γυναίκα».[9]
Ο Μαξίμ Γκόργκι διαφώνησε αναφέροντας πόσες φορές είχε δει ανθρώπους στα χωριά να καταφεύγουν πρόθυμα στη βία, ακόμη κι εναντίον γυναικών. Οι ιστορικοί συντάσσονται σε μεγάλο βαθμό με τον Γκόργκι και δεν δίνουν αρκετή προσοχή, παραδόξως, στο αποτέλεσμα αυτής της σύγκρουσης ανάμεσα στην παλαιά και τη νέα τάξη.
Μετά τον Φλεβάρη άρχισαν να αναδύονται νέες δυνάμεις επιβολής της τάξης. Τα Σοβιέτ και οι Εργοστασιακές Επιτροπές πολλαπλασιάστηκαν και άρχισαν να οργανώνουν τις δυνάμεις τους, έστω και ανεπαρκώς. Στην Κρονστάνδη, που κάποιοι τη θεωρούσαν ως τον κολοφώνα της επαναστατικής σκληρότητας, τα Σοβιέτ και οι Επιτροπές έκλεισαν τα πορνεία, απαγόρευσαν τη μέθη δημοσία και έθεσαν εκτός νόμου ακόμη και τη χαρτοπαιξία.
Συγκροτήθηκαν και εργατικές πολιτοφυλακές, διαφορετικές από αυτές που ήταν πιστές στην προσωρινή κυβέρνηση. Αυτές οι πολιτοφυλακές εμφανίστηκαν αυθόρμητα στην Πετρούπολη και σε κάποια άλλα μέρη. Με μια δόση υπερβολής ίσως, η Πράβδα υποστήριζε ότι χάρη σε αυτές τις ομάδες «οι βανδαλισμοί εξαφανίστηκαν από τους δρόμους σαν την άμμο που τη σκορπίζει η θύελλα».
Προς τα τέλη Μαρτίου, καθώς η κυβέρνηση προσπαθούσε να δημιουργήσει τη δική της αστυνομική δύναμη, οι εργάτες δημιούργησαν περισσότερες μονάδες της Κόκκινης Φρουράς. Η αριθμητική τους δύναμη δεν ήταν σταθερή αλλά εκτινάχθηκε τον Οκτώβρη. Στις παραμονές της Επανάστασης υπήρχαν μάλλον σε όλη τη Ρωσία.
Νέοι και άπειροι, αν και ίσως πιο αποτελεσματικοί από τις καταρρακωμένες πολιτοφυλακές, χρησίμευσαν ως υπόδειγμα για μια διαφορετική τάξη πραγμάτων. «Ο Τύπος κατηγορούσε τις πολιτοφυλακές για πράξεις βίας, επιτάξεις και παράνομες συλλήψεις», έγραφε ο Τρότσκι:
«Το δίχως άλλο, η πολιτοφυλακή χρησιμοποιούσε βία: ίσα-ίσα γι’ αυτό είχε δημιουργηθεί. Το έγκλημά της ήταν, ωστόσο, ότι μεταχειριζόταν βία απέναντι στους εκπροσώπους της τάξης που δεν ήταν συνηθισμένη να την ανέχεται και δεν ήθελε να εξοικειωθεί μ’ αυτήν».[10]
Οι Επαναστάτες χρησιμοποίησαν και φιλομπολσεβίκικες στρατιωτικές μονάδες, οι οποίες έπαιξαν έναν κεντρικό ρόλο στην Πετρούπολη τον Οκτώβρη. Η σύγκρουση διαφορετικών κοσμοθεωριών αποτυπώνεται και στον τρόπο με τον οποίο περιγράφονται αυτοί οι στρατιώτες. Για την προσωρινή κυβέρνηση ήταν αναξιόπιστοι, αλλά για εκείνους που έσπρωχναν μπροστά την επανάσταση, οι μόνες «αναξιόπιστες μονάδες» ήταν αυτές που εξακολουθούσαν να υποστηρίζουν την κυβέρνηση.
Τάξη από τα κάτω
Για να επιβάλει την τάξη, η προσωρινή κυβέρνηση στράφηκε στη βία. Στο εξής, η διαμαρτυρία στο μέτωπο ενάντια στον πόλεμο θα τιμωρείτο με καταναγκαστικά έργα. Ο Κερένσκι εξαπέλυσε την επίθεση του Ιούνη με την ελπίδα να στηρίξει την πολεμική προσπάθεια των Συμμάχων και να ενισχύσει την τάξη στο εσωτερικό, αλλά πολλοί στρατιώτες αρνήθηκαν να πολεμήσουν. Στη συνέχεια, τον Ιούλη, σκοτώθηκαν 55 άνθρωποι σε χαοτικές διαμαρτυρίες στην Πετρούπολη.
Η κυβέρνηση χαρακτήρισε αποτυχημένο πραξικόπημα τις μέρες του Ιούλη. Συνέλαβε τον Τρότσκι και εξανάγκασε τον Λένιν στην παρανομία. Στον στρατό εφαρμόστηκε εκ νέου η ποινή του θανάτου, αλλά έγιναν λίγες μόνο εκτελέσεις, γιατί αντιτάχθηκαν τα στρατεύματα.
Οι ανώτερες τάξεις άρχισαν να βλέπουν έναν ισχυρό ηγέτη στο πρόσωπο του Αρχιστράτηγου Κορνίλοφ [11]. Όταν απέτυχε το πραξικόπημά του, η κατάσταση έγινε ακόμη πιο έκρυθμη. Οι απαλλοτριώσεις γης πολλαπλασιάζονταν στην ύπαιθρο και η κυβέρνηση έστειλε τα λιγοστά αξιόπιστα στρατεύματά της για να τις σταματήσει.
Τα γεγονότα του Οκτώβρη διαφέρουν σημαντικά από τη χαοτική βία του Φλεβάρη. Υπήρξαν γύρω στους δεκαπέντε νεκρούς και πενήντα τραυματίες στην Πετρούπολη. Η προσωρινή κυβέρνηση ήταν ένα άδειο κέλυφος. «Μυρίζουμε αποσύνθεση», είπε ένας υπουργός.
Η βία περιορίστηκε χάρη σε μια νέα ανερχόμενη εξουσία: τα Σοβιέτ. Την Κυριακή 22 Οκτώβρη, το καθεστώς του Φλεβάρη είδε εκατοντάδες χιλιάδες να πλημμυρίζουν τους δρόμους για την Ημέρα του Σοβιέτ της Πετρούπολης. Αν είχαν ξεσπάσει σοβαρές συγκρούσεις, η κυβέρνηση θα μπορούσε να είχε καλέσει το πολύ εικοσιπέντε χιλιάδες ένοπλους υποστηρικτές. Τουλάχιστον εκατό χιλιάδες στρατιώτες ήταν έτοιμοι να πολεμήσουν για το Σοβιέτ.
Στην πραγματικότητα, οι επαναστάτες κατέλαβαν την εξουσία με αξιοσημείωτη τάξη. Το Σοβιέτ της Πετρούπολης έβγαλε αφίσες που έγραφαν:
«Το Σοβιέτ των Εργατών και Στρατιωτών Αντιπροσώπων της Πετρούπολης αναλαμβάνει τη διατήρηση της επαναστατικής τάξης στην πόλη . . . Η φρουρά της Πετρούπολης δεν θα επιτρέψει τη βία και την αναταραχή. Ο πληθυσμός καλείται να συλλαμβάνει τους βάνδαλους και τους προβοκάτορες εκατομαυρίτες[12] και να τους παραδίδει στους επιτρόπους των Σοβιέτ στον πλησιέστερο στρατώνα».
Όταν έπεσαν τα Χειμερινά Ανάκτορα, οι μπολσεβίκοι διοικητές διέσωσαν τους πρώην υπουργούς από τον τουφεκισμό και αντί γι’ αυτό τους συνέλαβαν. Τα στρατεύματα προχωρούσαν σε ελέγχους των επιτιθέμενων, των αμυνομένων και των κοινών ληστών για να αποτρέψουν τις λεηλασίες.
Το Υπουργείο Πολέμου, που μόλις και μετά βίας εξακολουθούσε να λειτουργεί, συνεχάρη άθελά του τους επαναστάτες σε ένα από τα τελευταία του ανακοινωθέντα:
«Οι στασιαστές διατηρούν την τάξη και την πειθαρχία. Δεν έχουν καθόλου υπάρξει περιπτώσεις καταστροφής ή πογκρόμ. Το αντίθετο μάλιστα, περιπολίες στασιαστών έχουν προχωρήσει στην κράτηση περιπλανώμενων φαντάρων… Το σχέδιο των στασιαστών εκτυλίχθηκε αναμφίβολα απαρέγκλιτα και αρμονικά».
Στις 26 Οκτώβρη, το Σοβιέτ κάλεσε και την υπόλοιπη Ρωσία να προσχωρήσει στη νέα εξουσία: «Όλη η επαναστατική Ρωσία και ολόκληρος ο κόσμος έχουν στραμμένο το βλέμμα τους σε εσάς». Στην Πετρούπολη κατέστρεψαν κελάρια με κρασί για να περιορίσουν τα περιστατικά μέθης μεταξύ των νικητών.
Στη Μόσχα έγιναν σκληρές μάχες και σκοτώθηκαν αρκετές εκατοντάδες. Στην υπόλοιπη χώρα όμως, έλεγε αργότερα ο Λένιν, «μπαίναμε σε όποια πόλη θέλαμε, διακηρύσσαμε την κυβέρνηση των Σοβιέτ και μέσα σε μερικές μέρες περνούσαν στην πλευρά μας τα εννέα δέκατα των εργατών».
Τα πράγματα έγιναν βιαιότερα στην περιφέρεια, εκεί όπου οι υποστηρικτές της προσωρινής κυβέρνησης μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τμήματα του παλαιού στρατού για να αντισταθούν στην Επανάσταση. Το μεγαλύτερο αιματοκύλισμα έγινε εκεί.
Μαθαίνοντας την ωμότητα
Οι Επαναστάσεις είναι βίαιες, αλλά η βία έχει πολλές όψεις. Στις αρχές του 1918, η Ρωσική Επανάσταση φαινόταν νικηφόρα, έκανε έκκληση για ειρήνη και ζήτησε από τους λαούς να ξεσηκωθούν και να την επιβάλουν. Όμως, οι ευρωπαϊκές δυνάμεις δεν ήθελαν ούτε την ειρήνη ούτε και μια επιτυχημένη επανάσταση στα πόδια τους. Έτσι, οι Κεντρικές Δυνάμεις έσπασαν την εκεχειρία και άσκησαν τη δική τους βία στο Ανατολικό Μέτωπο. Επίσης, υποστήριξαν την αντεπαναστατική βία μέσα στη Ρωσία. Στην πραγματικότητα, χωρίς αυτή την εξωτερική βοήθεια θα ήταν δύσκολο να συντηρηθεί ο εμφύλιος πόλεμος που επακολούθησε.
Στα τέλη του1917, ο πρώην Αρχιστράτηγος Αλεξέεφ κάλεσε τις αντιμπολσεβίκικες δυνάμεις να συγκεντρωθούν στο Ντον και στο Κουμπάν. Μέχρι τον Φλεβάρη του 1918 είχαν εμφανιστεί μόλις 4.000 στρατιώτες. Το προηγούμενο έτος, η τάξη των Ρώσων αξιωματούχων αριθμούσε γύρω στα 250.000 άτομα. Προφανώς, πολύ λίγοι ήταν διατεθειμένοι να συνεχίσουν να πολεμούν. Χωρίς σημαντική στήριξη από το εξωτερικό, αυτοί οι αντεπαναστάτες δεν θα είχαν ούτε την αυτοπεποίθηση ούτε και τα μέσα να συνεχίσουν τον πόλεμο. Στο πλαίσιο αυτό, όπως είπε αργότερα ο Τρότσκι, η επανάσταση αναγκάστηκε κι αυτή να διδαχθεί την ωμότητα.
Σημειώσεις
1. Ο Mike Haynes είναι ένας ιστορικός που εργάζεται στο Ηνωμένο Βασίλειο. Είναι ένας από τους συγγραφείς του History and Revolution Refuting Revisionism (Verso 2017), μαζί με τους Jim Wolfreys, Daniel Bensaid, Geoff Eley και Marc Ferro.
2. Τρότσκι Λέων, Ιστορία της Ρωσικής Επανάστασης (Ι-ΙΙ), μτφρ. Λ. Μιχαήλ, Αλλαγή, Αθήνα, 1984 (1930), τ. ΙΙ, σ. 600.
3. ΣτΜ. Αλεξάντρ Φιοντόροβιτς Κερένσκι. Δικηγόρος, λαϊκιστής της δεξιάς που πήρε μέρος στην πρώτη προσωρινή κυβέρνηση ως Υπουργός Δικαιοσύνης, στη συνέχεια έγινε Υπουργός Πολέμου και Ναυτικού της κυβέρνησης συνασπισμού τον Μάη του 1917, και τελικά έγινε Πρωθυπουργός μετά τις μέρες του Ιούλη. Παρά τον αμφίβολο ρόλο που έπαιξε στο πραξικόπημα του Kornilov, παρέμεινε πρωθυπουργός μέχρι την επανάσταση του Οκτώβρη. Αρκετές από τις διευκρινιστικές υποσημειώσεις αυτού του άρθρου προέρχονται από το βιβλίο του Νταβίντ Μαντέλ, Εργοστασιακές Επιτροπές και Εργατικός Έλεγχος στην Πετρούπολη το 1917, μτφρ. Σιαμανδούρας Σωτήρης, Red Marks, Αθήνα, 2017 (1993) .
4. ΣτΜ. Ριντ Τζον, ριζοσπάστης αμερικανός δημοσιογράφος που κάλυψε τη μεξικάνικη και τη ρώσικη επανάσταση. Το διάσημο βιβλίο του «Δέκα μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο» είναι το ρεπορτάζ για την επανάσταση του Οκτώβρη. Ήταν ένα από τα ιδρυτικά μέλη του κομμουνιστικού κόμματος των ΗΠΑ. Πέθανε στη Ρωσία και τάφηκε στο Κρεμλίνο.
5. Ριντ Τζον, Δέκα μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο, Red Marks, Αθήνα, 2014 (1919), σ. 90.
6. Καντέτοι, κόμμα υπέρ της συνταγματικής δημοκρατίας που στρεφόταν όλο και πιο δεξιά μετά την επανάσταση του 1905 και έγινε το κύριο κόμμα των κατεχουσών τάξεων μετά τον Φλεβάρη του 1917.
7. ΣτΜ. Μέρες του Ιούλη, Στις 3 και 4 Ιούλη, εργάτες και στρατιώτες διαμαρτύρονται για να ωθήσουν τους μετριοπαθείς ηγέτες της Κεντρικής Εκτελεστικής Επιτροπής των Σοβιέτ να πάρουν την εξουσία. Η κυβέρνηση, με τη στήριξη κάποιων μετριοπαθών σοσιαλιστών, απαντά στο κίνημα των εργατών και των μπολσεβίκων με την καταστολή. Η αντίδραση εδραιώνεται για πολλές εβδομάδες.
8. Steinberg Mark D., Voices of Revolution, 1917, Yale University Press, New Haven, 2003.
9. Λένιν Βλαντίμιρ Ίλιτς, Κράτος και Επανάσταση, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα, 1987 (1917), σ.91.
10. Τρότσκι Λέων, Ιστορία της Ρωσικής Επανάστασης (Ι-ΙΙ), μτφρ. Λ. Μιχαήλ, Προμηθέας, Αθήνα, 1961 (1930), τ. Ι, σ. 367.
11. Λαβρ Γκεόργκιεβιτς Κορνίλοφ. Νεαρός στρατηγός που έγινε Ανώτατος Διοικητής των Ενόπλων Δυνάμεων και τέθηκε επικεφαλής του αποτυχημένου πραξικοπήματος της δεξιάς στις 27-31 Αυγούστου 1917. Αυτό το πραξικόπημα υποστηρίχθηκε από πολλούς καντέτους, και αρχικά τουλάχιστον είχε θετική υποδοχή από τον πρωθυπουργό Κερένσκι. Η αποτυχία του, που οφειλόταν στους στρατιώτες και τους ένοπλους εργάτες, συμπεριλαμβανομένων των μπολσεβίκων που είχαν απελευθερωθεί από τη φυλακή, βοήθησε να δημιουργηθούν οι συνθήκες που επέτρεψαν στους μπολσεβίκους να πάρουν την πλειοψηφία στα Σοβιέτ και να ανατρέψουν την κυβέρνηση συνασπισμού. Μετά την απόδρασή του από τη φυλακή, ο Kornilov πέθανε το 1918 πολεμώντας στο πλευρό των Λευκών κατά τη διάρκεια του εμφυλίου.
12. ΣτΜ. Εκατομαυρίτες. Αναφέρονται και ως Μαύροι Εκατό. Ακραίο εθνικιστικό κίνημα, θα λέγαμε πρωτοφασιστικό χωρίς υπερβολή, των αρχών του 20ου αιώνα, που οι ρίζες του βρίσκονται στα 1900 αλλά οι πρώτες οργανώσεις του συγκροτούνται ως όργανα της αντεπανάστασης το 1905. Ρωσοκεντρικό, ξενοφοβικό, αντισημιτικό, αναφανδόν στο πλευρό του Τσάρου και της απολυταρχίας, το κίνημα αυτό χρησιμοποιούσε συστηματικά αυτό που θα ονομάζαμε παρακρατικές τακτικές, δηλαδή βία, βασανιστήρια, δολοφονίες και πογκρόμ.
Πηγή:https://rproject.gr
Έρευνα: Η πίστη σε «αξιοκρατία» και «αριστεία» βλάπτει τα φτωχά παιδιά
Φτωχά παιδιά και παιδιά μειονοτήτων που πιστεύουν σε μια ψευδή αρχή «αξιοκρατίας» μπορεί να οδηγηθούν σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα αυτοεκτίμησης και επικίνδυνη συμπεριφορά, υποστηρίζει πρόσφατη έρευνα που χρηματοδοτήθηκε από το πανεπιστήμιο της Αριζόνας και δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Child Development.
Η έρευνα εξέτασε τον τρόπο με τον οποίο η πίστη στη «δικαιοσύνη του αμερικανικού συστήματος» επηρεάζει την πορεία μαθητών της έκτης δημοτικού που προέρχονται από χαμηλά οικονομικά στρώματα ή ανήκουν σε φυλετικές και εθνικές μειονότητες.
«Οι μαθητές που πίστεψαν ότι επικρατεί (κοινωνική) δικαιοσύνη» εξηγούσε ο δάσκαλος Ξιάν Μπάρετ στο περιοδικό Atlantic «ξεσπούν στα πρώτα χρόνια του γυμνασίου και αρχίζουν να αμφισβητούν τον εαυτό τους για προβλήματα τα οποία δεν θα μπορούσαν να ελέγξουν».
Η έρευνα αποδεικνύει ότι παιδιά που αποδέχονται το «αμερικανικό ιδεώδες», σύμφωνα με το οποίο η σκληρή δουλειά και η επιμονή οδηγεί αναπόδραστα στην επιτυχία, αρχίζουν να αμφισβητούν τις ικανότητές τους γεγονός που τα οδηγεί σε επικίνδυνες συμπεριφορές.
«Όταν ανήκεις σε προνομιούχα στρώματα της κοινωνίας και πιστεύεις ότι το σύστημα είναι δίκαιο και συνεπώς θα πας μπροστά αν προσπαθήσεις αρκετά σκληρά, δεν δημιουργούνται εσωτερικές συγκρούσεις… απλώς αισθάνεσαι ικανοποιημένος με τον εαυτό σου που τα κατάφερε» εξηγούσε η επικεφαλής της έρευνας, Έριν Γκόντφρεϊ, καθηγήτρια εφαρμοσμένης ψυχολογίας στην σχολή Steinhardt του πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.
Για αυτούς όμως που έχουν περιθωριοποιηθεί – οικονομικά, εθνικά και φυλετικά – συνεχίζει η Γκόντφρεϊ «η πίστη στο σύστημα τους οδηγεί σε σύγκρουση με τον εαυτό τους. Θα σκεφτούν «εάν το σύστημα είναι δίκαιο γιατί βλέπω τους ανθρώπους με πιο σκούρο δέρμα να καταλήγουν σε συγκεκριμένες (χαμηλές) θέσεις εργασίας;». Έτσι αρχίζουν να πιστεύουν ότι έχουν κάποιο πρόβλημα οι ίδιοι ή η κοινωνική ομάδα στην οποία ανήκουν.
Η Αμερικανίδα καθηγήτρια υποστηρίζει ότι το σύστημα εκπαίδευσης στις ΗΠΑ είναι οικοδομημένο πάνω σε τέτοιες αντιλήψεις που ως στόχο είχαν να δικαιολογήσουν τις θεσμοθετημένες ανισότητες στην κοινωνία.
Οι 5 θεσσαλονικείς εβραίοι που ξεγέλασαν τους ναζί και το θάνατο
Ο Φρέντυ Ασσαέλ βρέθηκε στην πρώτη σειρά των συγκεντρωμένων από τους Γερμανούς εβραίων στην Πλατεία Ελευθερίας στις 11 Ιουλίου του 1942. (Ο Φρέντυ είναι 4ος από δεξιά, ο ψηλός με το μαύρο κοστούμι)
Η συγκλονιστική ιστορία της οικογένειας Ασσαέλ και πώς η αγάπη των φίλων και ο έρωτας συνέβαλαν ώστε να μη χαθεί στο Άουσβιτς
Του Βαγγέλη Πλάκα
Θεσσαλονίκη, 11 Ιουλίου 1942. Οι κατοχικές δυνάμεις συγκεντρώνουν στην πλατεία Ελευθερίας κάτω από τον καυτό καλοκαιρινό ήλιο όλους τους άντρες εβραίους της Θεσσαλονίκης, ηλικίας 18 έως 45 ετών. Υπό εξευτελισμούς και βασανιστήρια τους καταγράφουν και λίγες ημέρες μετά τους οδηγούν στα καταναγκαστικά έργα.
Στην πρώτη σειρά βρίσκεται ο 23χρονος Φρέντυ Ασσαέλ, που ξυλοκοπείται άγρια και εγγράφεται πρώτος στη λίστα. Μία σειρά γεγονότων και απίστευτων συγκυριών θα γλιτώσει το νεαρό εβραίο από τα καταναγκαστικά έργα και αργότερα και από τα τρένα του θανάτου από τη Θεσσαλονίκη προς το Άουσβιτς-Μπιρκενάου. Εκεί όπου βρήκαν φρικτό θάνατο περισσότεροι από 44.000 θεσσαλονικείς εβραίοι, καθώς από τους 46.091 που μεταφέρθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης επέστρεψαν μόνο 1.950. Ελάχιστοι κατάφεραν να ξεφύγουν από τις ναζιστικές δυνάμεις και να μην μπουν στα τρένα προς την Πολωνία και το θάνατο. Κάποιοι μπόρεσαν και έφυγαν προς Αθήνα ή κρύφτηκαν στην ύπαιθρο, άλλοι βγήκαν στο βουνό ή γλίτωσαν, γιατί είχαν ή κατάφεραν και απέκτησαν την ιταλική υπηκοότητα. Τρεις μόλις εβραϊκές οικογένειες κατάφεραν και κρύφτηκαν μέσα στη Θεσσαλονίκη, κάτω από τη μύτη των ναζί με τη βοήθεια χριστιανικών οικογενειών, που με κίνδυνο της ζωής τους τους έκρυψαν σε σπίτια μέσα στην πόλη. Η πενταμελής οικογένεια Ασσαέλ (οι γονείς Μάρκο και Ίντα, και τα παιδιά τους Φρέντυ, Ζανίν και Λουλού) κρύφτηκε από τον Μανώλη Κονιόρδο και τη Μαρία Βουδούρογλου στο σπίτι της στην περιοχή της σημερινής νομαρχίας, περνώντας το χρόνο της ακόμη και μέσα σε μία ειδική κρύπτη, ξεγελώντας τις κατοχικές δυνάμεις αλλά και πολλούς καταδότες. Η “ΜτΚ” παρουσιάζει σήμερα την ιστορία της…
O Φρέντυ Ασσαέλ γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1919. Ήταν μαθητής της Γερμανικής σχολής, αλλά ο πατέρας του Μάρκο τον σταμάτησε όταν στη Γερμανία ανέβηκε στην εξουσία ο Χίτλερ. Σπούδασε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο χημικός μηχανικός και αποφοίτησε με άριστα. Με την επιστροφή του στη Θεσσαλονίκη εργάστηκε στο εργοστάσιο παραγωγής λαδιού του Ξενάκη στην περιοχή Φιξ. Ο Μάρκο ήταν παραγωγός και έμπορος ειδών οικιακής χρήσης και διατηρούσε κατάστημα στη Φράγκων. Ήταν παντρεμένος με την Ίντα και εκτός από τον Φρέντυ είχαν και δύο κόρες, τη Ζανίν και τη Λουλού. Η οικογένεια έμενε σε ένα διώροφο σπίτι στη Βασιλίσσης Όλγας.
Η είσοδος των γερμανικών κατοχικών δυνάμεων στη Θεσσαλονίκη άλλαξε άρδην τη ζωή στην πόλη και ειδικά του εβραϊκού πληθυσμού. Το εργοστάσιο λαδιού επιτάχθηκε για τις ανάγκες του γερμανικού στρατού, ωστόσο ένα τυχαίο γεγονός θα αποδειχθεί σημαντικό για την εξέλιξη της ιστορίας. Ο Φρέντυ εντοπίζει ένα λάθος στον υπολογισμό της ποσότητας που οι Γερμανοί υπέγραψαν πως παρέλαβαν και ενημερώνει τους προϊσταμένους του. Η εντιμότητά του εκτιμάται και από τους γερμανούς αξιωματικούς Μίνζιγκερ και Κούκουκ. Όταν θα συμβούν τα γεγονότα της πλατείας Ελευθερίας και ο Φρέντυ θα ξυλοκοπηθεί άγρια, οι δύο αυτοί Γερμανοί, που θα τον δουν την επομένη χτυπημένο, θα εισηγηθούν να χαρακτηριστεί απαραίτητος ως χημικός μηχανικός για τη λειτουργία του, σημαντικού για τις κατοχικές δυνάμεις εργοστασίου λαδιού, ώστε να μην οδηγηθεί στα καταναγκαστικά έργα. Και έτσι ο Φρέντυ πήρε τη σχετική άδεια εξαίρεσης, η οποία μάλιστα φέρει την υπογραφή του διαβόητου Μαξ Μέρτεν.
Η στάση των Γερμανών με τον καιρό θα σκληρύνει και η οικογένεια Ασσαέλ θα διωχθεί από το σπίτι της, όπως και όλοι οι εβραίοι, και θα οδηγηθεί σε γκέτο. Είναι το πρελούδιο της εξόντωσής τους και αυτό το αντιλαμβάνεται ένας στενός φίλος της οικογένειας, ο Μανώλης Κονιόρδος, ο οποίος καλεί τους Ασσαέλ να κρυφτούν, ώστε να μην μπουν στα τρένα του θανάτου προς την Πολωνία. Εκτός από τη φιλική σχέση με την οικογένεια, ακόμη ένα βασικό κίνητρο του ενδιαφέροντος του Κονιόρδου ήταν και ο έρωτας για την πανέμορφη Λουλού. Τελικά τους πείθει και η οικογένεια κρύβεται σε ένα φιλικό σπίτι, ωστόσο η απουσία από το γκέτο γίνεται γρήγορα αντιληπτή.
Ο Φρέντυ συλλαμβάνεται στο εργοστάσιο και οδηγείται μπροστά στον “σκληρό” των SS Aλόις Μπρούνερ. Θα σταματήσει τα βασανιστήρια μόνο όταν ο Φρέντυ του δείξει το χαρτί με την υπογραφή Μέρτεν.
Ο γιος του Φρέντυ, Ανδρέας Ασσαέλ, διηγείται στη “ΜτΚ” το περιστατικό: “‘Εσείς με χτυπάτε εδώ, αλλά εγώ είμαι υπεύθυνος για την παράγωγη 50 τόνων λαδιού που τώρα θα χαλάσει, εάν δεν με πιστεύετε τηλεφωνήστε στους Γερμανούς Μίνζιγκερ και Κούκουκ’, του λέει ο Φρέντυ και όντως ο Μπρούνερ τηλεφωνεί. Του εξηγούν ότι ο πατέρας μου είναι τίμιος και απολύτως απαραίτητος στο εργοστάσιο. Ο Μπρούνερ γυρνάει στο πατέρα μου και του λέει. ‘Δεν ξέρω πώς το πήρες αυτό το χαρτί, εβραίε, θα πας τώρα στο εργοστάσιο να δουλέψεις και αύριο το πρωί θα έρθεις εδώ με τους δικούς σου και θα σας δώσω ένα χαρτί να παραμείνετε στη Θεσσαλονίκη. Έχεις το λόγο μου, το λόγο ενός γερμανού αξιωματικού’”.
Το άλλο πρωί, παρά τις διαφωνίες του Κονιόρδου, η οικογένεια Ασσαέλ εμφανίζεται στον Μπρούνερ. Ήταν Πρωτομαγιά του 1943. Ο Μάρκο βασανίζεται και ο Μπρούνερ δεν δείχνει καμία διάθεση να τηρήσει το λόγο της στρατιωτικής του τιμής. Ωστόσο, ένα προσυνεννοημένο από τον Φρέντυ τηλεφώνημα των δύο γερμανών προϊσταμένων του στο εργοστάσιο θα αποτελέσει το ‘διαβατήριο’ προς την έξοδό τους. Ο Μπρούνερ γυρνά στον πατέρα μου και λέει: ‘Εσύ στο εργοστάσιο… οι άλλοι εδώ’. ‘Δεν πάω πουθενά, μαζί ήρθαμε και μαζί θα φύγουμε και αύριο θα ξαναέρθουμε, για να μας δώσετε το χαρτί που μας υποσχεθήκατε’. Ο Μπρούνερ εντυπωσιάστηκε από το θάρρος του πατέρα μου και τα άψογα γερμανικά του, το ξανασκέφτηκε και λέει: ‘Δρόμο όλοι και αύριο στις 8 εδώ, θα σας έχω έτοιμα τα χαρτιά’”, μεταφέρει ο κ. Ανδρέας Ασσαέλ το περιστατικό.
Οι Ασσαέλ φεύγουν και έκτοτε εξαφανίζονται με τη βοήθεια του Κονιόρδου…
Στο σπίτι της Μαρίας Βουδούρογλου
Η Μαρία Βουδούρογλου ήταν γεννημένη στη Μικρά Ασία. Ο σύζυγός της είχε δολοφονηθεί από τους Τούρκους και ως πρόσφυγας έφθασε στη Θεσσαλονίκη. Εργαζόταν ως οικονόμος της βρετανικής πρεσβείας και είχε βασανιστεί από τους Γερμανούς για να αποκαλύψει βρετανικά μυστικά. Πολλές φορές είχε κρύψει στο σπίτι της αποκομμένους βρετανούς στρατιώτες και ήταν βαθιά χριστιανή, πατριώτισσα και έτρεφε μίσος για τους Γερμανούς.
Έμενε στον πάνω όροφο ενός διώροφου σπιτιού ιδιοκτησίας της στη σημερινή περιοχή της νομαρχίας μαζί με το γιο της Αντώνη, ενώ είχε και μία παντρεμένη κόρη, τη Μαίρη. Σε αυτήν οδήγησε τους Ασσαέλ ο Κονιόρδος, αρχικά για να τους κρύψει για λίγες ημέρες. Οι λίγες ημέρες ωστόσο έγιναν ενάμισης χρόνος, μέχρι την απελευθέρωση. Ο κ. Ανδρέας Ασσαέλ περιγράφει: “Η Μαρία αποδείχθηκε σοφή, κράτησε όλες τις προφυλάξεις, για να μη μάθει κανείς τίποτα. Κάθε δύο μήνες έστελνε τους δικούς μου αλλού και έκανε μία συγκέντρωση με γυναίκες της γειτονιάς, ψώνιζε τα τρόφιμα από διαφορετικούς μπακάληδες για να μη φανεί ότι αγοράζει για περισσότερους. Έφτιαξε μία κρύπτη μέσα στο σπίτι: σε μία γωνιά του σπιτιού υπήρχε μια αποθήκη, εκεί βάλανε ένα κρεβάτι και από επάνω τοποθέτησαν τα κάρβουνα. Σε περίπτωση κίνδυνου οι Ασσαέλ τρύπωναν από κάτω και έκλειναν την είσοδο της κρυψώνας με ένα κουτί κάρβουνα. Οι δικοί μου κάνανε συχνά πρόβες για να μειώσουν το χρόνο που χρειαζόντανε για να μπούνε κάτω από το κρεβάτι με τα κάρβουνα και η Μαρία γελούσε, βλέποντάς τους κάθε φορά μουτζουρωμένους από τα κάρβουνα”. Και όντως χρειάστηκε κάποιες φορές να χρησιμοποιήσουν την κρυψώνα, όπως όταν οι Γερμανοί εισέβαλαν στο σπίτι για να το επιτάξουν, αλλά τελικά δεν το έκαναν, διότι έκριναν πως η τουαλέτα δεν πληρούσε τις… προδιαγραφές τους.
Για μία μικρή περίοδο κρύφτηκαν, μεταξύ άλλων, και στο σπίτι του Ιωσήφ Χαλεπλή στη Χαριλάου, που έκρυβε επίσης και έναν Άγγλο. Μία ημέρα μετά που έφυγαν οι Ασσαέλ, οι Γερμανοί ανακάλυψαν πως ο Χαλεπλής έκρυβε Βρετανούς και τον εκτέλεσαν…
Έτσι πέρασαν οι μήνες και έφθασαν οι ώρες της απελευθέρωσης. Ο κ. Ανδρέας Ασσαέλ περιγράφει τον πρώτο αέρα ελευθερίας που ανέπνευσε η οικογένεια: “Ξαφνικά κοντακιές πέφτουνε βροχή στην εξώπορτα: ‘Ανοίξτε εν ονόματι του Λαϊκού Στρατού, ξέρουμε ότι κρύβεις εβραίους, δεν θα τους πειράξουμε, θέλουμε τα λεφτά για τον αγώνα”. Μόλις τα ακούει αυτά η Μαρία, φωνάζει στους δικούς μου. ‘Φύγετε, θα τους καθυστερήσω. – Δεν ντρέπεστε, Έλληνες να φέρεστε έτσι;’. Οι Ασσαέλ έχουν ήδη φύγει από την πίσω σκάλα. Κάποια στιγμή, κάπου στη Μαρτίου, καταλαβαίνουν ότι για πρώτη φορά μετά από ενάμιση χρόνο είναι όλοι μαζί στο δρόμο”.
Μέχρι τα πράγματα να ηρεμήσουν, οι Ασσαέλ φιλοξενήθηκαν στο σπίτι του Κώστα Αθυρίδη, φίλου του Μάρκο. Θα χρειαστεί ωστόσο πολύς καιρός έως ότου η ζωή τους μπει ξανά σε μια κανονικότητα… Και φυσικά δεν ήταν ποτέ ξανά η ίδια… Για τους Ασσαέλ, για την εβραϊκή κοινότητα, για την ίδια τη Θεσσαλονίκη…
ΥΓ. Τελικά ο Μανώλης Κονιόρδος και η Λουλού Ασσαέλ δεν παντρεύτηκαν. Ο Μανώλης Κονιόρδος, η Μαρία Βουδούρογλου και ο Αντώνης τιμήθηκαν με τον τίτλο του “Δίκαιου των Εθνών”.
Πηγή:https://makthes.gr
Steven Bowman, “Η Αντίσταση των Εβραίων στην κατοχική Ελλάδα”.
(κεντρική φωτογραφία: Ο Σαλβατώρ Μπακόλας (δεύτερος από δεξιά), 2η Μεραρχία ανταρτών της ΕΠΟΝ, τμήμα του ΕΛΑΣ, τον Οκτώβριο του 1944. Steven Bowman, “Η Αντίσταση των Εβραίων στην κατοχική Ελλάδα”.)
Στοιχεία και ανέκδοτες φωτογραφίες από την έρευνα του Αμερικανού ιστορικού Steven Bowman “Η Αντίσταση των Εβραίων στην κατοχική Ελλάδα” . Διαβάστε περισσότερα για το βιβλίο στη στήλη «Βιβλιοαναγνώσεις» του shades – ηλεκτρονική περιοδική έκδοση.
Τα αποσπάσματα και οι φωτογραφίες παρακάτω δημοσιεύτηκαν για πρώτη φορά στη σελίδα της Ισραηλιτική Κοινότητα Αθήνας. Η έρευνα του Αμερικανού ιστορικού φωτίζει ιστορικές πλευρές σχετικά με τη συμμετοχή Ελλήνων Εβραίων στα παρτιζάνικα τμήματα του ΕΛΑΣ και στο κομμουνιστικό κίνημα γενικότερα. Κρίνουμε ότι είναι πολύτιμες οι πληροφορίες στο βιβλίο του και αυτό γιατί μέχρι προσφάτως υπήρχε ένα μεγάλο κενό στη βιβλιογραφία και μεγάλη άγνοια από πλευράς των διαφόρων αριστερών, αντιεξουσιαστικών ομάδων και οργανώσεων και των οπαδών τους. Η αναδημοσίευση αυτή αποτελεί μια μικρή συμβολή στην ιστορική συζήτηση, ωστόσο βέβαια θα υπάρξουν πολλές περισσότερες από πλευράς μας, που θα καταπιαστούν με σελίδες της ιστορίας του κομμουνιστικού κινήματος κατά τη διάρκεια του πολέμου και της εμπλοκής των Ελλήνων Εβραίων.
Οι Εβραίοι και η Αντίσταση (απόσπασμα από την Εισαγωγή)
“Η συμμετοχή των Εβραίων στο ελληνικό αντιστασιακό κίνημα είναι μόνο μερικώς γνωστή μέσα από τις υπάρχουσες πηγές και τα απομνημονεύματα. Οι περισσότεροι Εβραίοι δεν παρουσίαζαν τον εαυτό τους ως Εβραίο και πολλοί υπηρέτησαν σε διάφορες θέσεις στην Αντίσταση φέροντας ψεύτικα ονόματα. Γι’ αυτό και η προσφορά τους προσμετρήθηκε στη γενικότερη προσφορά των Ελλήνων, ενώ η ιδιαίτερη εβραϊκή τους ταυτότητα δεν καταγράφηκε ούτε στα επίσημα έγγραφα της Αντίστασης, ούτε στα απομημονεύματα πολλών από εκείνους που συμμετείχαν. Ο Ιωσήφ Μάτσας, παλαίμαχος των βουνών, αφιέρωσε τα χρόνια που έζησε στα Ιωάννινα μετά τον πόλεμο σε μια επιστημονική μελέτη των εμπειριών των Ελλήνων Εβραίων και στην καταγραφή των Εβραίων μαχητών στην Αντίσταση. ‘Οταν πέθανε, η μελέτη του ήταν ακόμη αδημοσίευτη. Είχε, ωστόσο, κατορθώσει να δημοσιεύσει αποσπάσματά της όταν το πολιτικό κλίμα στην Ελλάδα είχε γίνει πιο ευνοϊκό για μια επανεκτίμηση της Αντίστασης. Είχε υπολογήσει ότι υπήρχαν περίπου 650 Εβραίοι μαχητές σε ένα σύνολο περίπου 30.000 ανταρτών (…).
Στον υπολογισμό του Μάτσα πρέπει να προστεθούν εκείνοι οι ‘Ελληνες Εβραίοι που δεν αναφέρονται ονομαστικά, καθώς και αλλοδαποί Εβραίοι από την Αυστρία, τη Γιουγκοσλαβία, τη Bουλγαρία και ακόμη την Πολωνία και την Παλαιστίνη. Ανάμεσα στους τελευταίους ήταν Θεσσαλονικείς Εβραίοι στη BEF που παγιδεύτηκαν στην Ελλάδα μετά τη βρετανική υποχώρηση. Γι’ αυτό δεν φαίνεται υπερβολικός ένας αριθμός πλησιέστερος στους 1.000 Εβραίους, δηλαδή λίγο παραπάνω από το 3%, που ήταν σημαντικά υψηλότερο από το ποσοστό των Εβραίων στον γενικό πληθυσμό.
Ο ρόλος των Εβραίων στην Αντίσταση δεν μπορεί να περιοριστεί σε αυτούς που βρίσκονταν στο πεδίο της μάχης. Πολλοί υπηρέτησαν στον εφοδιασμό, ως στρατολόγοι και ως διερμηνείς. Αρκετοί από τους τελευταίους εμφανίζονται στο βιβλιάριο μισθοδοσίας του Christopher Woodhouse. ‘Αλλοι πρόσφεραν τεχνικές ικανότητες, όπως ο Ιωσήφ κοέν στην Κρήτη που έδρασε ως τυπογράφος για μερικές εβδομάδες. Πολλοί στην Αθήνα ήταν σε επαφή με τα αστικά στελέχη του ΕΑΜ και έδρασαν σε πολιτικό επίπεδο και στη συλλογή πληροφοριών. ‘Αλλοι έδρασαν ως δικηγόροι ή δάσκαλοι και συνδιαλέγονταν με ‘Ελληνες πολιτικούς κατά τη διάρκεια της Κατοχής.
Και, τέλος, σημαντική ήταν και η προσφορά εκείνων που υπηρέτησαν σε ελληνικές μονάδες με τους Βρετανούς στη βόρεια Αφρική. Οι Παλαιστίνιοι Εβραίοι συνεργάστηκαν με τον ΕΛΑΣ για να οργανώσουν δίοδο διαφυγής στο Αιγαίο, ενώ το Εβραϊκό Πρακτορείο της Παλαιστίνης παρείχε στην ελληνική Αντίσταση και χρήματα και απαιτούμενα εφόδια.
Επιπλέον, πολλοί από τους χιλιάδες Εβραίους που βρήκαν καταφύγιο στα βουνά είχαν δευτεροβάθμια και πανεπιστημιακή εκπαίδευση καθώς και εμπορικές και επαγγελματικές γνώσεις. Ορισμένοι απ’ αυτούς διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της επαναστατικής κοινωνίας που δημιούργησε ο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ για να συγχρονίσει τις μέχρι τότε παραμελημένες ελληνικές ορεινές κοινότητες. Πολλές από τις χιλιάδες γυναίκες που διέφυγαν στα βουνά υπηρέτησαν ως νοσοκόμες, και μερικές απόκτησαν θρυλική φήμη. Η συλλογή και η ταξινόμηση αυτών των ιστοριών θα ρίξει φως στο ρόλο των Εβραίων στην Αντίσταση και θα συμβάλει στην καλύτερη κατανόηση του τρόπου λειτουργίας του κινήματος κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (…).”
“Ανάμεσα στους Εβραίους μαχητές που αναφέρει ο Συνταγματάρχης Δημητρίου (Καπετάν Νικηφόρος), ήταν και δύο αδέλφια από τη Ξάνθη, ο Λουί Κοέν, επονομαζόμενος “Κρόνος”, και ο νεώτερος αδερφός του, ο δεκαεξάχρονος Ισαάκ. Και οι δύο ήταν πολύ δραστήριοι και γενναίοι μαχητές. Ο Κρόνος είχε επίσης αναλάβει καθήκοντα επισιτισμού, όπου έκανε θαύματα, σύμφωνα με τα λεγόμενα του διοικητή του. Χάρη στη γλωσσομάθειά του, ήταν πολύτιμος για την ανάκριση των Ιταλών και Γερμανών αιχμαλώτων, καθώς και στις επαφές με τους Βρετανούς αξιωματικούς-συνδέσμους από τις Συμμαχικές αποστολές που προσκολλούνταν στους αντάρτες. Ο Λουί τιμήθηκε με εύφημο μνεία από τον διοικητή του και τον αξιωματικό Δημήτριο Αρβανίτη, ενώ έχαιρε και της εκτίμησης των συμπολεμιστών του και των κατοίκων των περιοχών Παρνασσού-Γκιώνας-Οίτης για τις πράξεις του κατά τη μάχη των Καρουτών στις 5 Αυγούστου 1944, κατά την οποία πληγώθηκε. Ο αδερφός του Λουί, Ισαάκ, τον οποίο οι συμπολεμιστές του θυμούνται ως “Κρονάκι”, τιμήθηκε κι αυτός για τη γενναιότητά του.”
“‘Αλλοι Εβραίοι αντάρτες υπό τις εντολές του Δημητρίου (Καπετάν Νικηφόρου) ήταν ο Μωϋσής Γιουσουρούμ, που υπηρέτησε από το 1943, ο Γιομτώβ Μωσέ (Μαλαγιάς) και ο Σαλβατώρ Μπακόλας, που ήρθε στη μονάδα του από την Εύβοια.”
“Ο γιατρός Μανώλης (Εμμανουήλ) Αρούχ ήταν ο αρχίατρος του Τάγματος 5/34. Το τάγμα αυτό απέκτησε σύντομα τη φήμη της καλύτερης ιατρικής μονάδας στη Στερεά Ελλάδα, όχι μόνο ανάμεσα στους αντάρτες αλλά και ανάμεσα στους κατοίκους των βουνών που επισκέπτονταν το νοσοκομείο. Ο γιατρός Αρούχ πολέμησε γενναία με τη μονάδα του στα πεδία των μαχών. Από τον Ιανουάριο του 1944 και μετά υπηρέτησε ως γιατρός στο Τάγμα 34/2. Τον Αύγουστο 1944 μεταφέρθηκε στο αρχηγείο της 2ης Μεραρχίας όπου και υπηρέτησε μέχρι τη στιγμή που αποστρατεύτηκε.”
“Ο Ιωσήφ Μάτσας ήταν ένας από τους εκατοντάδες νέους Θεσσαλονικείς Εβραίους που στρατολόγησε ο Μάρκος Βαφειάδης και τους οδήγησε στα βουνά. Ορισμένοι από αυτούς επέστρεψαν στη συνέχεια για να συνοδεύσουν τους γονείς τους στο δρόμο που νόμιζαν πως οδηγούσε στην εξορία στην Πολωνία. ‘Εχοντας αποκτήσει σημαντική εμπειρία στις μάχες στην Αλβανία, ο Μάτσας τάχθηκε επικεφαλής μιας ομάδας σαράντα μαχητών, δέκα από τους οποίους ήταν Εβραίοι. Η αλληλεγγύη που έδειξε το ΚΚΕ για την εβραϊκή εργατική και φοιτητική τάξη, ξεκίνησε από τα πρώτα χρόνια του μεσοπολέμου και συνεχίστηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της Κατοχής. Από όλους, όμως, τους Εβραίους που πήγαν στα βουνά, αυτοί που πρόσκεινταν στον κομμουνισμό ήταν μειοψηφία. Αρκετοί από αυτούς ήταν σοσιαλιστές που παραδέχονταν το ευρύτερο και επίσημο πρόγραμμα του ΕΑΜ για τη μεταρρύθμιση της ελληνικής κοινωνίας. Ακόμη περισσότεροι από αυτούς ήταν εκείνοι που δεν ανήκαν κάπου πολιτικά. Αυτοί μπήκαν στην Αντίσταση λόγω έλλειψης άλλης διεξόδου, για να ξεφύγουν από τους διωγμούς και τον εκτοπισμό. Οι τελευταίοι, όπως και πολλοί από τους συμπατριώτες τους, αποτελούσαν τη συντριπτική πλειοψηφία των Εβραίων που βρίσκονταν στα βουνά. Κάποιοι από αυτούς είχαν λάβει ενεργό μέρος στην Αντίσταση και κάποιοι άλλοι απλώς κρύβονταν. Υπηρέτησαν ως κατώτεροι αξιωματικοί και υπαξιωματικοί στις τάξεις του ΕΛΑΣ, ενώ τις ανώτερες βαθμίδες τις επάνδρωνε ο Στρατηγός Σαράφης με βενιζελικούς (δημοκρατικούς) αξιωματικούς που είχαν αποστρατευθεί κατά τη διάρκεια του μοναρχικού πολιτεύματος του Μεταξά. Η εκπαιδευσή τους καθώς και οι γλωσσικές και οργανωτικές τους ικανότητες, έδωσαν στους Εβραίους τη δυνατότητα να συνδράμουν σημαντικά στην υποδομή του αντιστασιακού στρατού του ΕΛΑΣ, όπως είχαν κάνει και νωρίτερα κατά την αλβανική εκστρατεία.”
Άλλες Εβραιοπούλες αναδείχτηκαν σε σημαντικές θέσεις στον ΕΛΑΣ λόγω της δυναμικής τους προσωπικότητας. Η Κάρμεν Κάκις από τη Δράμα, για παράδειγμα, με τα κόκκινα μαλλιά και τη γλυκιά φωνή της στο τραγούδι, ήταν καπετάνισσα, εντεταλμένη να στρατολογεί γυναίκες στην Αντίσταση. Πολλές φορές, την έστειλαν στη Σκόπελο για ανάπαυση όπου έμενε με τη Λιλή Μιτράνη. Η Μιτράνη ήταν δασκάλα από τη Θεσσαλονίκη που είχε ζητήσει από την κυβέρνηση μετάθεση σε μια ασφαλή περιοχή όπου θα μπορούσε να διδάσκει φανερά ως Εβραία. Αυτό κατόρθωσε να κάνει στη Σκόπελο όπου παρέμεινε καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου. Παράλληλα, ανήκε στην Αντίσταση και προσέφερε κατά καιρούς τη φιλοξενία της σε όσους συναγωνιστές την είχαν ανάγκη.”
Steven Bowman “Η Αντίσταση των Εβραίων στην κατοχική Ελλάδα”. Το βιβλίο του Steven Bowman διατίθεται στο Εβραϊκό Μουσείο της Αθήνας.
Μεγαλώνοντας τα παιδιά σου χωρίς να τους επιβάλεις το φύλο τους
Το Del LaGrace Volcano το γνωρίσαμε στο Gender Fest που διοργανώθηκε φέτος, για πρώτη φορά στην Αθήνα.
Πρόκειται για ένα εικαστικό καλλιτέχνη και πολιτιστικό παραγωγό που δεν περιορίζεται στους τυπικούς ορισμούς κανονικότητας του φύλου (gender variant). Ως μέλος της κοινότητας, προωθεί θέματα και αντιλήψεις σχετικά με το φύλο και τη σεξουαλική ταυτότητα για κοινωνικούς, πολιτικούς αλλά και προσωπικούς σκοπούς.
Μεταξύ άλλων έχει κάνει την παραγωγή για τέσσερα βιβλία [«Love Bites» (1991), «The Drag King Book» (με Jack/Judith Halberstam, 1999), «Sublime Mutations» (2000) και «Sex Works» (2005)] και έχει αναφερθεί και αναπαραχθεί σε πολυάριθμες εκδόσεις, δοκίμια και βιβλία πάνω στις οπτικές τέχνες και στην queer και φεμινιστική θεωρία.
Τα πιο πρόσφατα μικρού μήκους βίντεο του Del, περιλαμβάνουν: «GENDER QUEER: Qu’est-ce que c’est?» (2005), «The Passionate Spectator» (2003) και το «Journey Intersex» (2000).
Το Vice παρουσιάζει ένα μικρό ντοκυμαντέρ σχετικά με την οικογένειά του, χρησιμοποιώντας το δικό του οικογενεικό παράδειγμα για να παρουσιάσει το πως είναι να μεγαλώνεις παιδιά δίχως να τους επιβάλεις ένα φύλο ή στερεοτυπικές αντιλήψεις περί φύλου. Στο βίντεο μαζί του εμφανίζονται τα δύο γλυκήτατα παιδιά του και η μητέρα της συντρόφου του.
Ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα του ντοκυμαντέρ είναι αυτό που τα παιδιά αποκαλούν τον έναν γονέα mama και τον άλλον γονέα mapa. Είναι πραγματικά πολύ όμορφο, μια οικογένεια να δημιουργεί τους δικούς της όρους σύμφωνα με την δική της πραγματικότητα.
Δείτε το!
Πηγή:http://lesbian.gr
Προηγούμενο
Η ΑΠΟΨΗ ΜΑΣ/ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
Προβολή ταινίας «Τα χελιδόνια της Καμπούλ» στο Κυριακάτικο Σχολείο Μεταναστών
Το Σάββατο 6/4/2024 στις 7.30μ.μ. στο Κυριακάτικο Σχολείο Μεταναστών, Γιατράκου 22 στο Μεταξουργείο, η ομάδα κινηματογραφικών προβολών σας προσκαλεί στην επόμενη προβολή του 2024....
