Δεν καις το καταφύγιό σου αν δεν νιώθεις ότι σε αλυσοδένουν σ’ αυτό. Η ζωή ήταν αφόρητη – και με το πρόσχημα να προστατευτεί ο γενικός πληθυσμός στην πανδημία, χειροτέρεψε. Αλλά τι γίνεται με τη δική μας ασφάλεια;
Η Παρβάνα Αμίρι έγραφε στο σκοτάδι μόνο με το φως ενός φακού. Από τον Σεπτέμβριο του 2019 που έφτασε στα ανοιχτά της Λέσβου με την οκταμελή οικογένειά της, και για τους μήνες που ακολούθησαν στη Μόρια, έβρισκε ανάπαυλα μόνο στην ανήλιαγη σκηνή και στην πένα της. Για τη δεκαεφτάχρονη σήμερα Παρβάνα το ταξίδι της από το Αφγανιστάν στην πολυπόθητη Ευρώπη δεν ήταν εύκολο, έγινε όμως πηγή έμπνευσης. Πολυγραφότατη, ήδη με δύο βιβλία και ποιήματα με την υπογραφή της, σήμερα ζει πίσω από τα τείχη που ύψωσε η κυβέρνηση στο καμπ της Ριτσώνας. Τα «γράμματά» της όμως ταξιδεύουν παντού.
Αν και λογοτεχνικά γραμμένα, τα «Γράμματα στον κόσμο από τη Μόρια» (εκδ. «Ακυβέρνητες Πολιτείες»), η δεύτερη συγγραφική της προσπάθεια, είναι σχεδόν δημοσιογραφικές καταγραφές, με πρωτοπρόσωπες μαρτυρίες ανθρώπων που διαμένουν στο καμπ. Το πρώτο θυμωμένο της «Γράμμα» από τη δική της σκοπιά απευθύνεται στην Ευρώπη, ενώ στα επόμενα κεφάλαια ο πρωταγωνιστής αλλάζει.
Η Παρβάνα γίνεται η φωνή του τρανς αγοριού από το Αφγανιστάν, του ασυνόδευτου ανηλίκου, της μητέρας που δεν μπορεί να ταΐσει τα παιδιά της, της γυναίκας που πλάθει ψωμί και παρατηρεί τα γέρικα χέρια της. Μπαίνει στη θέση του άλλου, αφηγείται ιστορίες και στην τελευταία σελίδα συνειδητοποιεί κανείς πως τα δεκατέσσερα γράμματα είναι, ουσιαστικά, ένας δρόμος προς την κάθαρση.
Η Παρβάνα έχει πολλά να πει: για τη σημασία της καταγραφής, την ενσυναίσθηση, για τα ορατά και αδιόρατα τείχη. «Προσπάθησα να ασχοληθώ με πολλές διαστάσεις του ίδιου προβλήματος. Γράφω για να λειτουργώ σαν γέφυρα μεταξύ των μέσα στο καμπ και του υπόλοιπου κόσμου», μας λέει. Η Ευρώπη, συνεχίζει, έμοιαζε κάποτε «Μητέρα της Ελευθερίας».
Αυτό άλλαξε σύντομα όταν έφτασε στη Μόρια – και φαίνεται σαν παιχνίδι της μοίρας γράμματα να δημοσιεύονται από μια Μόρια που έγινε στάχτες και η Παρβάνα την άφησε πριν προλάβει να τη δει να καίγεται: «Οι πρώτες νύχτες ήταν οι χειρότερες. Οι δικοί μου με παρότρυναν να γράφω και τους απαντούσα “Από πού να ξεκινήσω;”. Μετά γνώρισα άλλους ανθρώπους και σκέφτηκα ότι οι εμπειρίες τους πρέπει να ακουστούν. Ηταν τα αυθόρμητα λόγια ενός κοριτσιού που δεν ήξερε τίποτα και ήρθε ξαφνικά αντιμέτωπη με το περίφημο “Welcome to Hell”. Σύντομα κατάλαβα τη στάση κάποιων ΜΜΕ και πώς μας περιγράφουν, πόσα αγνοούν για εμάς».
Μία τέντα, τονίζει η Παρβάνα, δεν είναι σπίτι: «Δεν καις το καταφύγιό σου αν δεν νιώθεις ότι σε αλυσοδένουν σ’ αυτό. Η ζωή ήταν αφόρητη – και με το πρόσχημα να προστατευθεί ο γενικός πληθυσμός στην πανδημία, χειροτέρεψε. Αλλά τι γίνεται με τη δική μας ασφάλεια; Ας δούμε τι συμβαίνει ακόμη και στη Ριτσώνα: δίνουν εκατομμύρια για τείχη και δεν φροντίζουν για εκπαίδευση, υγειονομική περίθαλψη, μεταφορικά μέσα, ψυχολογική υποστήριξη».
Είναι σχεδόν έτοιμη να εκδώσει το τρίτο της βιβλίο: γράμματα αυτή τη φορά από τη Ριτσώνα. Πώς είναι να βρίσκεται κανείς από την άλλη μεριά αυτού του τείχους; «Υπάρχει η αίσθηση παραίτησης από τον κόσμο μέσα στο καμπ, φοβόμαστε πως χάνουμε επαφή με τον έξω κόσμο και πως ακόμη κι η δημοσιογραφική κάλυψη θα είναι ισχνή. Είναι δύσκολο όταν προσπαθείς να ενσωματωθείς με την τοπική κοινωνία, πασχίζεις να βρεις τη φωνή σου και να δραστηριοποιηθείς, ταυτόχρονα να υψώνονται παντού τείχη, είτε νοητά είτε πραγματικά».
Το 2020, στο ξέσπασμα της πανδημίας, ιδρύει το Refugees Youth Movement, ένα «σχολείο» μέσα στο καμπ που απαρτίζεται από μια ομάδα νέων προσφύγων από διαφορετικές χώρες, και κάνει εκπαιδευτικές και πολιτιστικές δραστηριότητες. «Το RYM ξεκίνησε για να πληροφορήσουμε τον κόσμο για τον κορονοϊό, ενώ μία από τις δράσεις είναι μέσα ενδυνάμωσης για τα κορίτσια και τις γυναίκες του καμπ. Σκοπός είναι να συνεργαστούμε με παιδιά και από τη Χαλκίδα και να ανοιχτούμε προς την κοινωνία», υπογραμμίζει.
Η πρώτη της συγγραφική προσπάθεια, «To ελαιόδεντρο κι η γριούλα», αφορά την καθημερινότητα στη Μόρια από την οπτική γωνία μιας υπεραιωνόβιας ελιάς, ανάμεσα στις τόσες που περιέβαλλαν το καμπ. Με τη συνεργασία της Μαρίλης Στρουξ και την υποστήριξη του δικτύου αλληλεγγύης Welcome 2 Europe, το βιβλίο δημοσιεύτηκε ως αυτοέκδοση εικονογραφημένο στα αγγλικά.
«Αν τα λιοντάρια δεν έχουν δικούς τους ιστορικούς, οι ιστορίες τους γράφονται από τους κυνηγούς, λέει μια αφρικανική παροιμία». Η Μαρίλη Στρουξ, φωτορεπόρτερ στο Αμβούργο και ιδρυτικό μέλος του W2EU, γνώρισε την Παρβάνα τη δεύτερη μέρα που έφτασε στη Μόρια και κάπως έτσι αποφάσισαν να κάνουν μαζί ένα βιβλίο, με την ιστορία της Παρβάνα και σκίτσα δικά της.
Η ίδια ασχολείται με ανήλικους πρόσφυγες ακτιβιστικά, κάνοντας παρόμοια εγχειρήματα από το 2009: «Θέλω να δώσω τα εργαλεία ως φωτογράφος για να τα πάρουν και να δημιουργήσουν μόνα τους την ιστορία τους. Εχω εκδώσει πολλά zines με ανήλικους πρόσφυγες που τα κάνουμε μικρά βιβλιαράκια. Είναι ένας τρόπος ενδυνάμωσης, όπως κι εγώ νιώθω δυνατή πίσω από την κάμερά μου».
Η Στρουξ μετανάστευσε στην Ελβετία την περίοδο της χούντας, όταν ήταν στην ηλικία της Παρβάνα. «Εγώ ήμουν “λουξ” μετανάστρια, καμία σχέση το δικό μου βίωμα με εκείνο των προσφύγων, αλλά το κουβαλώ πάντα μαζί μου. Είναι ένας από τους αέρηδες που με σπρώχνουν σε αυτό που κάνω», λέει.
Η ιστορία έγινε πρόσφατα και ταινία φτιαγμένη με σχέδια, φωτογραφίες και «οικιακά» βίντεο. Η διάρκειας 18 λεπτών ταινία δημιουργήθηκε σε ένα από τα εξ αποστάσεως Κινηματογραφικά Εργαστήρια του σκηνοθέτη Βασίλη Λουλέ «Κινηματογραφώντας προφορικές ιστορίες». Σήμερα, όπως τα «Γράμματα» της Παρβάνα, «ταξιδεύει» κι αυτή στα αμφιθέατρα της Γερμανίας: «Παρουσιάζουμε το φιλμάκι σε πανεπιστήμια και ακόμα και φοιτητές που δεν γνωρίζουν λεπτομέρειες για το προσφυγικό συγκινούνται, κάνουν ερωτήσεις για να μάθουν περισσότερες πληροφορίες, προβληματίζονται. Είναι κι αυτός ένας τρόπος να γκρεμίζεις τα τείχη».
▪ Το φιλμάκι «Το ελαιόδεντρο» μπορείτε να το βρείτε εδώ
Πηγή: https://www.efsyn.gr
