Απίστευτη ανατροπή στις προεδρικές εκλογές στο Ιράν: Μήνυμα (έως φάρσα) στο καθεστώς

Ανα­τρο­πή όλων των προ­βλέ­ψε­ων έφερε το απο­τέ­λε­σμα των προ­ε­δρι­κών εκλο­γών στο Ιράν.

Στη δια­δι­κα­σία έγκρι­σης των υπο­ψη­φιο­τή­των, ο Ανώ­τα­τος Ηγέ­της της χώρας, Αγια­το­λάχ Χα­με­νεΐ, είχε φρο­ντί­σει να «κόψει» τους δύο βα­σι­κούς αντα­γω­νι­στές του: τον Ραφ­σαν­ζα­νί, ιστο­ρι­κό ηγέτη της «με­ταρ­ρυθ­μι­στι­κής» πτέ­ρυ­γας του ιρα­νι­κού κα­θε­στώ­τος και τον Μα­σάιε, τον εκλε­κτό του απερ­χό­με­νου «σκλη­ρο­πυ­ρη­νι­κού» προ­έ­δρου Αχ­μα­ντι­νε­τζάντ, ο οποί­ος είχε έρθει επί­σης σε ρήξη με τον Αγια­το­λάχ.

Όλες οι ανα­λύ­σεις συμ­φω­νού­σαν ότι ο Χα­με­νεΐ και ο στε­νός του κύ­κλος «οχυ­ρώ­νο­νταν» απέ­να­ντι σε κάθε εν­δε­χό­με­νο:

α) Την πι­θα­νό­τη­τα οι εκλο­γι­κοί εν­δο­κα­θε­στω­τι­κοί αντα­γω­νι­σμοί να αξιο­ποι­η­θούν ως «χα­ρα­μά­δα» για το λαϊκό κί­νη­μα (όπως συ­νέ­βη το 2009, με τη λαϊκή εξέ­γερ­ση που προ­κά­λε­σε η ακύ­ρω­ση της εκλο­γι­κής νίκης του με­ταρ­ρυθ­μι­στή Μου­σα­βί).

β) Μια εν­δε­χό­με­νη όξυν­ση της έντα­σης με τις ΗΠΑ, η οποία θα απα­γό­ρευε «ανε­ξάρ­τη­τες» πο­λι­τι­κές (είτε συμ­φι­λιω­τι­κές όπως του Ραφ­σαν­ζα­νί, είτε επι­θε­τι­κές όπως του Μα­σάιε) και θα επέ­βαλ­λε τον πλήρη έλεγ­χο της δια­χεί­ρι­σης της κρί­σης από την Ανώ­τα­τη Ηγε­σία.

Μετά από αυτή την εξέ­λι­ξη, οι εκλο­γές χα­ρα­κτη­ρί­στη­καν ως «δια­γω­νι­σμός με­τα­ξύ εκλε­κτών του Χα­με­νεΐ». Η υπο­ψη­φιό­τη­τα του Χασάν Ρο­χα­νί, ενός «δευ­τε­ρο­κλα­σά­του» με­τριο­πα­θή κλη­ρι­κού, θε­ω­ρή­θη­κε –σωστά– από όλους τους ανα­λυ­τές «δια­κο­σμη­τι­κή», μια επί­φα­ση «πλου­ρα­λι­σμού» για το κα­θε­στώς.

Τη μέρα των εκλο­γών έσκα­σε η βόμβα: Αυτός ο άν­θρω­πος εξε­λέ­γη πρό­ε­δρος του Ιράν και μά­λι­στα από τον πρώτο γύρο, συ­γκε­ντρώ­νο­ντας το 51% των ψήφων.

Το εκλο­γι­κό απο­τέ­λε­σμα δεν με­τα­φρά­ζε­ται σε στή­ρι­ξη στον ίδιο το Ρο­χα­νί, αλλά σε μή­νυ­μα προς την κο­ρυ­φή του κα­θε­στώ­τος, εκ­φρά­ζει το πλειο­ψη­φι­κό αί­τη­μα για δη­μο­κρα­τι­κές ελευ­θε­ρί­ες.

Το νέο δη­μο­κρα­τι­κό κί­νη­μα

Πριν το 2009, η αποχή από την πο­λι­τι­κή (και τις εκλο­γές) ήταν η κυ­ρί­αρ­χη τάση σε όσους δυ­σφο­ρού­σαν με το κα­θε­στώς. Οι αντι­φρο­νού­ντες θε­ω­ρού­σαν τις εκλο­γές φάρσα και το κα­θε­στώς μπο­ρού­σε να ελέγ­χει τις εκλο­γές.

Ο Μου­σα­βί εκεί­νη τη χρο­νιά επέ­λε­ξε να κάνει μια «κα­νο­νι­κή» προ­ε­κλο­γι­κή εκ­στρα­τεία, με πο­λι­τι­κές συ­ζη­τή­σεις, με πο­λι­τι­κές αντι­πα­ρα­θέ­σεις στα τη­λε­ο­πτι­κά πα­ρά­θυ­ρα και με κε­ντρι­κό θέμα τη δη­μο­κρα­τία. Ήταν μια προ­σπά­θεια να ξα­να­πο­κτή­σει μα­ζι­κή βάση το «με­ταρ­ρυθ­μι­στι­κό μπλοκ» που είχε απα­ξιω­θεί από τις νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρες πο­λι­τι­κές που εφάρ­μο­ζε, όταν ήταν κυ­ρί­αρ­χο.

Αλλά άνοι­ξε τους ασκούς του Αιό­λου. Η βάση της ιρα­νι­κής κοι­νω­νί­ας απέ­κτη­σε εν­δια­φέ­ρον για την πο­λι­τι­κή, το κα­θε­στώς υπο­χρε­ώ­θη­κε να απα­ντή­σει με μια αυ­ταρ­χι­κή στρο­φή (και εκτε­τα­μέ­νη νο­θεία), οι μάζες απά­ντη­σαν με τη λαϊκή εξέ­γερ­ση, που τότε κα­τε­στά­λη βίαια.

Αυτή η εμπει­ρία απο­δει­κνύ­ε­ται πως έμει­νε βαθιά χα­ραγ­μέ­νη στον ιρα­νι­κό λαό. Φέτος, η Ουά­σινγ­κτον και Ιρα­νοί εξό­ρι­στοι κα­λού­σαν τον κόσμο σε αποχή από τη «φάρσα». Ο Χα­με­νεΐ, έχο­ντας δια­σφα­λί­σει τη «σύν­θε­ση» των υπο­ψη­φιο­τή­των, κά­λε­σε τους Ιρα­νούς να «συμ­με­τά­σχουν μα­ζι­κά στις εκλο­γές και να απο­δεί­ξουν την πίστη τους στην Ιρα­νι­κή Δη­μο­κρα­τία».

Ο ιρα­νι­κός λαός επέ­στρε­ψε τη «φάρσα» στον Χα­με­νεΐ. Αντα­πο­κρί­θη­κε στο κά­λε­σμά του, συμ­με­τέ­χο­ντας εντυ­πω­σια­κά κατά 75%, αλλά αξιο­ποί­η­σε τη μο­να­δι­κή «χα­ρα­μά­δα» που άφησε το κα­θε­στώς, εκλέ­γο­ντας από το που­θε­νά τον Ρο­χα­νί.

Προς το παρόν, η κο­ρυ­φή του κα­θε­στώ­τος δεν δεί­χνει ση­μά­δια πα­νι­κού, ούτε προϊ­δε­ά­ζει για κά­ποια αυ­ταρ­χι­κή στρο­φή.

Αφε­νός δεν της το επι­τρέ­πει το εκ­κω­φα­ντι­κό εκλο­γι­κό απο­τέ­λε­σμα και οι μνή­μες του 2009. Αφε­τέ­ρου ίσως πήρε στα σο­βα­ρά το μή­νυ­μα. Όχι μόνο των εκλο­γών, αλλά και των αρα­βι­κών εξε­γέρ­σε­ων. Η κα­τό­πιν εορ­τής πα­ρα­δο­χή Σύ­ριων κα­θε­στω­τι­κών πως «όλα ίσως είχαν απο­τρα­πεί, αν αντα­πο­κρι­νό­μα­σταν στα λαϊκά αι­τή­μα­τα», σί­γου­ρα έχει προ­βλη­μα­τί­σει και την Τε­χε­ρά­νη.

Με αυτή την έν­νοια ίσως δούμε το ιρα­νι­κό κα­θε­στώς να παίρ­νει το δρόμο μιας «δη­μο­κρα­τι­κής άνοι­ξης από τα πάνω». Οι πρώ­τες ενέρ­γειες του νέου προ­έ­δρου (π.χ. το αν θα ελευ­θε­ρω­θούν ή όχι οι πο­λι­τι­κοί κρα­τού­με­νοι του «Πρά­σι­νου Κύ­μα­τος») και το αν αυτές θα συ­να­ντή­σουν αντί­στα­ση από τον κύκλο του Χα­με­νεΐ, θα είναι ένα πρώτο δείγ­μα για το πώς θα αντι­με­τω­πί­σει το κα­θε­στώς την πρό­κλη­ση.

Ωστό­σο, το εν­δια­φέ­ρον στρέ­φε­ται στους «από τα κάτω». Με τη συ­μπλή­ρω­ση 45 χρό­νων από το 1968, αξί­ζει να θυ­μό­μα­στε μια άλλη «Άνοι­ξη», εκεί­νη της Πρά­γας, όταν μια αντί­στοι­χη προ­σπά­θεια με­ταρ­ρυθ­μί­σε­ων «από τα πάνω», οι οποί­ες θα εκτό­νω­ναν την οργή, άνοι­ξε το δρόμο σε μια μα­ζι­κή εξέ­γερ­ση που απαί­τη­σε πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρα…