του Παναγιώτη Λίλλη
Από τη χρονιά που εκδόθηκε το βιβλίο του Κορδάτου «Η κοινωνική σημασία της επανάστασης του 1821» (1927) και έσπασε τη μονοκρατορία της εθνικής μυθολογίας, το 1821 συνδέθηκε με τον αντικατοχικό αγώνα του ΕΑΜ και στη συνέχεια με έναν αριστερό λαϊκισμό που πάντα είχε σαν κύριους εχθρούς τους ξένους, την εξάρτηση και τον ιμπεριαλισμό.
Όμως τι νόημα έχει σήμερα αυτή η σχέση; Κατά τη γνώμη μας, η Αριστερά έχει δύο θεμιτούς στόχους μπροστά της. Ο πρώτος είναι θετικός. Η Αριστερά έχει υποχρέωση να μάθει, να κατανοήσει και να αποτιμήσει το πρώτο ρεύμα ριζοσπαστισμού στον βαλκανικό χώρο, που ήταν ο ελληνικός διαφωτισμός με τα κηρύγματά του αλλά και τις δημοκρατικές συνταγματικές κατακτήσεις της επανάστασης. Μπορούμε να το πούμε και διαφορετικά: ο Ρήγας Φεραίος (1757-1798), ο ριζοσπάστης δημοκράτης και φίλος της Γαλλικής Επανάστασης, ανήκει στην ελληνική και βαλκανική Αριστερά και όχι στην ελληνική άρχουσα τάξη.