Συρία: Μετά την πτώση του Χαλεπιού

Τρα­γω­δία

Πρώτο, είναι μια νέα αν­θρώ­πι­νη τρα­γω­δία, στη με­γά­λη αλυ­σί­δα τρα­γω­διών που ζει η ευ­ρύ­τε­ρη πε­ριο­χή (Συρία, Ιράκ, Υε­μέ­νη, Λιβύη, Τουρ­κία). Όταν συ­γκρού­ο­νται μη­χα­νι­σμοί προ­πα­γάν­δας, αρκεί η κοινή λο­γι­κή. Στο Χα­λέ­πι προ­ε­λαύ­νουν σι­ι­τι­κές πο­λι­το­φυ­λα­κές που κι­νη­το­ποι­ή­θη­καν από Ιράν, Συρία, Αφ­γα­νι­στάν, Λί­βα­νο, για «θρη­σκευ­τι­κό πό­λε­μο» με ό,τι συ­νε­πά­γε­ται αυτό. Η μοίρα των σου­νι­τών στη Φα­λού­τζα, το Ρα­μα­ντί (και προ­σε­χώς στη Μο­σού­λη) μετά την «απε­λευ­θέ­ρω­σή» τους από το Ισλα­μι­κό Κρά­τος, αρκεί ως προει­δο­ποί­η­ση.

Στο ανα­το­λι­κό Χα­λέ­πι αμ­φι­σβη­τή­θη­κε ένο­πλα η εξου­σία του Άσαντ για 4 χρό­νια. Η τύχη της Χάμα το 1982 (όταν ο πα­τέ­ρας Άσαντ συ­νέ­τρι­ψε μια ένο­πλη εξέ­γερ­ση των Αδελ­φών Μου­σουλ­μά­νων) ή πιο πρό­σφα­τα της Χομς (που με­τα­τρά­πη­κε σε «πό­λη-φά­ντα­σμα» από τον γιό Άσαντ) αρ­κούν ως προει­δο­ποί­η­ση.

Το Χα­λέ­πι σφυ­ρο­κο­πή­θη­κε επί μήνες από τη ρω­σι­κή αε­ρο­πο­ρία. Θα ήταν του­λά­χι­στον αφε­λής όποιος υπο­τι­μά ότι ο ρω­σι­κός στρα­τός «ξα­να­στή­θη­κε στα πόδια του» με τη νίκη του στην Τσε­τσε­νία, όπου απέ­κτη­σε μια πολύ συ­γκε­κρι­μέ­νη «εκ­παί­δευ­ση» στο «πώς ανα­κα­τα­λαμ­βά­νεις πό­λεις από ισλα­μι­στές αντάρ­τες».

Ση­μείο κα­μπής

Δεύ­τε­ρο, πρό­κει­ται για ένα πο­λι­τι­κό μή­νυ­μα. Αν και η δυ­να­μι­κή του 2011 είχε θα­φτεί εδώ και πολύ καιρό, η ανα­κα­τά­λη­ψη του Χα­λε­πιού από τις δυ­νά­μεις του Άσαντ δια­τη­ρεί έναν ισχυ­ρό συμ­βο­λι­σμό για όσους (κυ­ρί­ως πρό­σφυ­γες πλέον) ήλ­πι­ζαν ότι θα ζή­σουν κά­πο­τε σε μια Συρία χωρίς τον Άσαντ. «Δεν υπάρ­χει ρουά-ματ. Ο βα­σι­λιάς δεν πε­θαί­νει!», φώ­να­ζε ο δε­σμο­φύ­λα­κας στον κρα­τού­με­νο, σε μια συ­ρια­κή ται­νία μι­κρού μή­κους.

Τρίτο, πρό­κει­ται για ένα γε­γο­νός που απο­τε­λεί ση­μείο κα­μπής στην πο­ρεία του πο­λέ­μου. Ολο­κλη­ρώ­νε­ται με την ανα­κα­τά­λη­ψη του Χα­λε­πιού, η εκ­στρα­τεία του Άσαντ με στόχο να θέσει υπό τον έλεγ­χό του τη λε­γό­με­νη «χρή­σι­μη Συρία». Μπο­ρεί στο χάρτη να είναι το 30% του εδά­φους, αλλά πρό­κει­ται για τις ση­μα­ντι­κό­τε­ρες πό­λεις, την πλειο­ψη­φία του πλη­θυ­σμού, τις βα­σι­κές οδι­κές αρ­τη­ρί­ες, που «ενώ­νο­νται» σε ένα «Υ». Οι Κούρ­δοι και οι σύμ­μα­χοί τους στις Συ­ρια­κές Δη­μο­κρα­τι­κές Δυ­νά­μεις ελέγ­χουν τη βο­ρειο­α­να­το­λι­κή Συρία, το Ισλα­μι­κό Κρά­τος δια­τη­ρεί τη Ράκα, στο Ιντλίμπ (όπου την εξου­σία κρατά η Αλ Νούσ­ρα και άλλες σα­λα­φι­στι­κές ορ­γα­νώ­σεις) «σπρώ­χνο­νται» συ­στη­μα­τι­κά όσοι εγκα­τα­λεί­πουν τις πό­λεις που ανα­κα­τα­λαμ­βά­νει το κα­θε­στώς, ενώ το φι­λο­δυ­τι­κό «Μέ­τω­πο του Νότου» είναι κα­θη­λω­μέ­νο σε μια λω­ρί­δα γης στα σύ­νο­ρα με την Ιορ­δα­νία, σε μια άτυπη εκε­χει­ρία με το κα­θε­στώς που κρα­τά­ει πάρα πολ­λούς μήνες.

Και τώρα;

Δια­μορ­φώ­νε­ται ένα σκη­νι­κό που μένει να φανεί αν θα ανα­τρα­πεί ένο­πλα ή αν θα πα­γιω­θεί έστω προ­σω­ρι­νά. Σ’ αυτό το γρίφο υπάρ­χουν πολ­λοί πα­ρά­γο­ντες: Αν η Ρωσία θα δώσει πρά­σι­νο φως στον Άσαντ να ανα­κα­τα­λά­βει όλη τη Συρία. Αν οι ΗΠΑ θα πα­ρα­μεί­νουν σε γραμ­μή «ανο­χής» της επέ­λα­σης του Άσαντ ή ο «θρή­νος» για το Χα­λέ­πι προ­ε­τοι­μά­ζει μια σκλή­ρυν­ση της στά­σης τους. Ποιος θα κι­νη­θεί τα­χύ­τε­ρα προς τη Ράκα (οι Κούρ­δοι και οι σύμ­μα­χοί τους ή ο Άσαντ; Και με ποιας με­γά­λης δύ­να­μης τη στή­ρι­ξη;). Τι θα γίνει με την «τουρ­κι­κή» ζώνη στη βό­ρεια Συρία, αλλά και με τη Ρο­ζά­βα.

Και βέ­βαια, οι πλη­γές του εμ­φυ­λί­ου (που πήρε έντο­νο «θρη­σκευ­τι­κό» χα­ρα­κτή­ρα και γί­νε­ται όλο και πιο άγριος) μέ­νουν ανοι­χτές και μπο­ρούν να τρο­φο­δο­τή­σουν νέες συ­γκρού­σεις: από μια στρο­φή των αντι­κα­θε­στω­τι­κών πο­λι­το­φυ­λα­κών σε «ανταρ­το­πό­λε­μο» ή και σε ακόμα πε­ρισ­σό­τε­ρες επι­θέ­σεις «τρο­μο­κρα­τί­ας» (άλλοι από φόβο τι θα τους συμ­βεί αν πα­ρα­δο­θούν, άλλοι από επι­μο­νή να συ­νε­χι­στεί η «τζι­χάντ», άλλοι με την εν­θάρ­ρυν­ση της Σα­ου­δι­κής Αρα­βί­ας και του Κατάρ) μέχρι τη δράση των πο­λυά­ριθ­μων πο­λι­το­φυ­λα­κών που έχουν ου­σια­στι­κά αντι­κα­τα­στή­σει τον παλιό «συ­ρια­κό στρα­τό». Τα διαρ­κή εμπό­δια στην υλο­ποί­η­ση της εκε­χει­ρί­ας για με­τα­φο­ρά αμά­χων είναι ένα πρώτο δείγ­μα: Σι­ϊ­τι­κές πο­λι­το­φυ­λα­κές πυ­ρο­βο­λούν λε­ω­φο­ρεία που έχει στεί­λει το ίδιο το κα­θε­στώς για με­τα­φο­ρά πο­λιορ­κη­μέ­νων του Χα­λε­πί­ου, σα­λα­φι­στές πυρ­πο­λούν λε­ω­φο­ρεία που θα με­τέ­φε­ραν τους πο­λιορ­κη­μέ­νους (από τους αντι­κα­θε­στω­τι­κούς) των αλε­βι­τι­κών χω­ριών.

Είναι μια με­γά­λη συ­ζή­τη­ση η ίδια η «λύση» που ίσως προ­κύ­ψει και η οποία κατά πάσα πι­θα­νό­τη­τα δεν θα αλ­λά­ζει τις ζωές των Σύρων προς το κα­λύ­τε­ρο. Αλλά όπως φαί­νε­ται απέ­χου­με ακόμα από έστω αυτή τη «σάπια» λύση, που του­λά­χι­στον θα έβαζε ένα τέλος στη φρίκη του πο­λέ­μου.

«Αν­θρω­πι­στι­κά» γε­ρά­κια

Τα γε­γο­νό­τα στο Χα­λέ­πι απο­τέ­λε­σαν ση­μα­ντι­κό γε­γο­νός και όσον αφορά τη διε­θνή συ­ζή­τη­ση. Πάνω στην πτώση του Χα­λε­πιού σπε­κου­λά­ρουν οι οπα­δοί του «φι­λε­λεύ­θε­ρου πα­ρεμ­βα­τι­σμού» για να αντε­πι­τε­θούν ιδε­ο­λο­γι­κά και να απο­κα­τα­στή­σουν το δόγμα της «αν­θρω­πι­στι­κής πα­ρέμ­βα­σης». Το δόγμα αυτό είχε δε­χτεί τε­ρά­στια πλήγ­μα­τα μετά το Ιράκ. Επι­χει­ρή­θη­κε να «ανα­βα­πτι­στεί» στη Λιβύη, αλλά τα κα­τα­στρο­φι­κά απο­τε­λέ­σμα­τα της επέμ­βα­σης απο­δυ­νά­μω­σαν ακόμα πε­ρισ­σό­τε­ρο το επι­χεί­ρη­μα.

Σή­με­ρα η τρα­γω­δία στο Χα­λέ­πι αξιο­ποιεί­ται ως «αντε­πι­χεί­ρη­μα». Αν το Ιράκ και η Λιβύη έδει­ξαν «το κό­στος των επεμ­βά­σε­ων», λέει ο συλ­λο­γι­σμός, το Χα­λέ­πι δεί­χνει «το κό­στος της μη-επέμ­βα­σης». Κι έτσι ο υπο­κρι­τι­κός «θρή­νος» για τους άμα­χους νε­κρούς του Χα­λε­πιού συ­νο­δεύ­ε­ται από «αυ­το­κρι­τι­κές» πο­λι­τι­κών στε­λε­χών του «δυ­τι­κού κό­σμου που δεν έπαι­ξε το ρόλο του» και κρι­τι­κές σε όποιον ενα­ντιώ­θη­κε στην προ­ο­πτι­κή πα­ρέμ­βα­σης στη Συρία το 2013. Αυτοί που έχουν τόσο αίμα στα χέρια τους προ­σπα­θούν σή­με­ρα να «ισο­φα­ρί­σουν», ισχυ­ρι­ζό­με­νοι ότι «έχει αίμα στα χέρια του» και όποιος αντι­δρά στην κλι­μά­κω­ση του πο­λέ­μου!

Αρι­στε­ρά

Απέ­να­ντι σε αυτή την πίεση, πολ­λές αντι­δρά­σεις κό­σμου της Αρι­στε­ράς ήταν βαθιά προ­βλη­μα­τι­κές. Η «φι­λι­κό­τη­τα» προς τον Άσαντ και τη Ρωσία, που συ­νο­δεύ­ει κά­ποιες ανα­λύ­σεις από το 2011 ακόμα, έφτα­σε σε πα­ρο­ξυ­σμό το τε­λευ­ταίο διά­στη­μα, στη­ριγ­μέ­νη σε επι­χει­ρή­μα­τα που ανή­κουν πα­ρα­δο­σια­κά στο ιδε­ο­λο­γι­κό οπλο­στά­σιο του αντι­πά­λου –από μια κα­τά­στα­ση «άρ­νη­σης» όσον αφορά τους άμα­χους νε­κρούς, μέχρι τη δι­καιο­λό­γη­ση των εγκλη­μά­των «αφού οι αντάρ­τες είχαν οχυ­ρω­θεί σε πυ­κνο­κα­τοι­κη­μέ­νες πε­ριο­χές», μέχρι την πε­ρι­γρα­φή όσων συ­νέ­βη­σαν ως «απε­λευ­θέ­ρω­ση»! Επι­στρα­τεύ­τη­κε το «δι­καί­ω­μα της νό­μι­μης κυ­βέρ­νη­σης να ζη­τή­σει τη βο­ή­θεια του Ιράν και της Ρω­σί­ας», που ανα­κα­λύ­πτει «νο­μι­μό­τη­τα» στον Μπα­σάρ, που κλη­ρο­νό­μη­σε την εξου­σία από τον πα­τέ­ρα του, ο οποί­ος την είχε κα­τα­λά­βει με πρα­ξι­κό­πη­μα ενά­ντια στην αρι­στε­ρή πτέ­ρυ­γα του Μπάαθ, που «αθω­ώ­νει» κάθε ιμπε­ρια­λι­στι­κή επέμ­βα­ση, αν αυτή γίνει «κα­τό­πιν πρό­σκλη­σης της νό­μι­μης κυ­βέρ­νη­σης».

Αλλά πιο επι­κίν­δυ­νη είναι η «κρυφή γοη­τεία του πο­λέ­μου ενά­ντια στην τρο­μο­κρα­τία». Όλη η επι­χει­ρη­μα­το­λο­γία που επι­στρα­τεύ­τη­κε για να στη­ρί­ξει την επι­χεί­ρη­ση Άσαντ-Ρω­σί­ας στο Χα­λέ­πι οδη­γεί εύ­κο­λα κά­ποιον να ετοι­μα­στεί να πα­νη­γυ­ρί­σει και για την επι­χεί­ρη­ση Βα­γδά­της-ΗΠΑ στη Μο­σού­λη, ή να στη­ρί­ξει τον (δι­κτά­το­ρα, αλλά κο­σμι­κό) Σίσι στον πό­λε­μό του κατά του εκεί ισλα­μι­κού αντάρ­τι­κου (ή να κάνει την αυ­το­κρι­τι­κή του που ενα­ντιώ­θη­κε στην αμε­ρι­κα­νι­κή επέμ­βα­ση στο Αφ­γα­νι­στάν, που δεν «πα­νη­γύ­ρι­σε» τα αμε­ρι­κα­νι­κά χτυ­πή­μα­τα στη νότια Υε­μέ­νη κατά της Αλ Κάι­ντα, ή τις βόμ­βες του «διε­θνούς συ­να­σπι­σμού» στη Ράκα).

Ο Όουεν Τζό­ουνς, με τον οποίο μπο­ρεί να δια­φω­νή­σει κα­νείς σε πολλά ως «θε­ω­ρη­τι­κό» της αρι­στε­ρής πτέ­ρυ­γας των Ερ­γα­τι­κών, πα­ρε­νέ­βη εύ­στο­χα στο διά­λο­γο με άρθρο του.

«Η Συρία μας υπεν­θυ­μί­ζει την ανά­γκη της συ­νέ­πειας. Όσοι από μας ενα­ντιω­θή­κα­με πα­θια­σμέ­να στους πο­λέ­μους της Δύσης σε Ιράκ και Λιβύη δεν εί­μα­στε απο­λο­γη­τές του Πού­τιν και του Άσαντ. Αντί­στοι­χα, όσοι κα­τη­γο­ρούν τους αντι­πά­λους της δυ­τι­κής επέμ­βα­σης θα έπρε­πε να ντρέ­πο­νται πε­ρισ­σό­τε­ρο για το Ιράκ και τη Λιβύη: για τους εκα­το­ντά­δες χι­λιά­δες νε­κρούς, τη θρη­σκευ­τι­κή σύ­γκρου­ση, τα εκα­τομ­μύ­ρια εκτο­πι­σμέ­νων, τις εξ­τρε­μι­στι­κές ορ­γα­νώ­σεις που άν­θι­σαν μέσα στο χάος. Θα έπρε­πε να μι­λή­σουν για τη συμ­μα­χία της Δύσης με μια δι­κτα­το­ρία που απο­κε­φα­λί­ζει κόσμο όπως η Σα­ου­δι­κή Αρα­βία, η οποία εξά­γει εξ­τρε­μι­σμό –και στη Συρία– και η οποία σφα­γιά­ζει Υε­μέ­νιους πο­λί­τες με βρε­τα­νι­κές βόμ­βες.

Αν ενα­ντιώ­νε­σαι στα εγκλή­μα­τα πο­λέ­μου, αν ενα­ντιώ­νε­σαι στις δο­λο­φο­νί­ες αθώων πο­λι­τών, πρέ­πει να μιλάς όποιος κι αν είναι ο υπεύ­θυ­νος. Δεν υπάρ­χει αντί­φα­ση στο να ενα­ντιώ­νε­σαι στα εγκλή­μα­τα και της δυ­τι­κής και της ρω­σι­κής εξω­τε­ρι­κής πο­λι­τι­κής ή στο να κα­ταγ­γέλ­λεις τις βόμ­βες και της Συ­ρί­ας και της Σα­ου­δι­κής Αρα­βί­ας. Εγώ αυτό το απο­κα­λώ συ­νέ­πεια».

ΥΓ: Κά­ποιοι σύ­ντρο­φοι εστιά­ζουν στην ανά­γκη «να ητ­τη­θούν τα σχέ­δια του αμε­ρι­κα­νι­κού ιμπε­ρια­λι­σμού» και «να επι­βιώ­σει το μπα­α­θι­κό κρά­τος». Aν αξί­ζει το μπα­α­θι­κό κρά­τος κά­ποια αντι-ιμπε­ρια­λι­στι­κή στή­ρι­ξη (σή­με­ρα και όχι το 1960), ποια ήταν πραγ­μα­τι­κά τα σχέ­δια των ΗΠΑ για τη Συρία (το 2011 και όχι το 2003), τι συ­νέ­βη στη Συρία (το 2011, το 2013, το 2015…) και ποια η σχέση ΗΠΑ-φο­ντα­με­ντα­λι­στι­κού Ισλάμ (το 2016 και όχι το 1979), όλα αυτά θα απαι­τού­σαν ένα άλλο άρθρο. Αλλά πέραν αυτών των δια­φω­νιών, θα ήταν πιο φρό­νι­μο να πε­ριο­ρι­στεί κα­νείς στη θέση ότι «η γε­ω­πο­λι­τι­κή» ιε­ραρ­χεί­ται ψη­λό­τε­ρα από όσα κάνει το κα­θε­στώς Άσαντ στη Συρία, και να μην επι­χει­ρεί να τα «ξε­πλύ­νει» βα­φτί­ζο­ντας τα πάντα «προ­πα­γάν­δα» και βλέ­πο­ντας πα­ντού «να­τοϊ­κούς»… Αυτό είναι μια καλή αφε­τη­ρία, για να συ­ζη­τη­θούν σο­βα­ρά και τα πα­ρα­πά­νω…

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την «Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά» που κυ­κλο­φο­ρεί