Οργή και θλίψη, ο Ζακ θα μας λείψει
Είναι πρωί 22 Σεπτέμβρη. Κυκλοφορεί η είδηση ότι «ληστής, μάλλον τοξικομανής, απεβίωσε καθώς επιχειρούσε να ληστέψει κοσμηματοπωλείο». Υπάρχει μάλιστα και σχετικό βίντεο. Στο βίντεο βλέπουμε έναν άντρα εμφανώς αδύναμο και ευάλωτο να έχει εγκλωβιστεί στο άδειο κατάστημα (ακόμα δεν είναι ξεκάθαρο αν είχε σκοπό να κλέψει κάτι ή να διαφύγει κάποιας εμπλοκής). Προσπαθεί να σηκώσει ένα πυροσβεστήρα για να σπάσει την πόρτα και να διαφύγει, αλλά του είναι αδύνατο, παραπατάει. Στη συνέχεια προσπαθεί να ξεφύγει από την προθήκη του καταστήματος. Ο ιδιοκτήτης του κοσμηματοπωλείου μαζί με ένα ακόμη άτομο, μάλλον περαστικό, βρίσκονται έξω από το μαγαζί και αρχίζουν να πετούν πέτρες. Κάποια στιγμή φαίνεται οι ίδιοι να σπάνε το τζάμι και ο άντρας βρίσκεται ανήμπορος πεσμένος στο πάτωμα ανάμεσα σε γυαλιά. Σε αυτήν την κατάσταση αρχίζουν να τον κλωτσάνε και να τον λιντσάρουν. Σε καμία στιγμή δε φαίνεται να απειλείται η ζωή τους. Οι περαστικοί αρκετοί, απλά κοιτάνε. Έχουμε φτάσει πράγματι στο σημείο να θεωρείται αποδεκτός ο ξυλοδαρμός σε βαθμό δολοφονίας ενός ανήμπορου, εγκλωβισμένου ανθρώπου;
H τραγική αυτή ιστορία, για πολλούς από εμάς έγινε ακόμα πιο επίπονη όταν μάθαμε ότι ο άνθρωπος αυτός είναι ο Ζαχαρίας (Ζακ) Κωστόπουλος ή αλλιώς Zackie Oh. Ένας από τους πιο αγαπητούς ακτιβιστές του ΛΟΑΤΚΙ κινήματος. Γενναίος, αγωνιστής, χαρισματικός, ευαίσθητος, ταλαντούχος, φιλόζωος. Πάλευε κάθε μέρα της ζωής του να αφήσει τον κόσμο λίγο καλύτερο από ότι τον βρήκε. Και όχι απλά πάλευε, ο Ζακ τα κατάφερνε. Κατάφερε με τη γενναιότητα και την επιμονή του να μοιράσει θάρρος σε όλους μας και να αποτελεί συνεχή έμπνευση για τα κινήματα που οδήγησαν στα κεκτημένα των τελευταίων ετών (σύμφωνο συμβίωσης, νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου, τεκνοθεσία). Ο Ζακ ήταν επίσης και ο άνθρωπος που τόλμησε στη συντηρητική Ελλάδα των Λοβέρδων και του κοινωνικού στίγματος να αποκαλύψει ότι είναι θετικός στον ιό HIV και να δώσει περήφανη φωνή και πρόσωπο στον αγώνα για τα δικαιώματα των οροθετικών, αδιαφορώντας για το όποιο προσωπικό κόστος.
Η ζωή του Ζακ δεν ήταν εύκολη. Αντιμέτωπος με πολλαπλά κοινωνικά στίγματα, γκέι, genderqueer, μη “αρρενωπός”, drag queen, οροθετικός, αγωνιζόταν για πράγματα που οι περισσότεροι θεωρούν δεδομένα. Όπως, για παράδειγμα, το να βγει έξω από το σπίτι του χωρίς να φοβάται ότι θα δεχτεί επίθεση (ναι, είχε δεχθεί επιθέσεις και Bullying πολλές φορές). Ποτέ όμως δεν ήταν αυτοαναφορικός. Μιλούσε για όλα τα διαφορετικά άτομα τα οποία εγκλωβίζονται στις κοινωνικές νόρμες, ενάντια σε κάθε καταπίεση, εκμετάλλευση και αδικία. Γιατί ο Ζακ δεν ήταν ο μόνος.
Και η δολοφονία του δεν ήταν η μόνη. Η οικονομική κρίση των τελευταίων 8 ετών έχει οδηγήσει μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας στην απελπισία. Νέοι άνθρωποι ζουν μέσα στην ανασφάλεια, μη γνωρίζοντας αν θα έχουν δουλειά τον άλλο μήνα, αν θα μπορούν να πληρώσουν το νοίκι τον άλλο μήνα και μη βρίσκοντας καμία ορατή διέξοδο της ανάγκης τους να δημιουργήσουν. Τα πράγματα γίνονται χειρότερα, αν είσαι κάπως «διαφορετικός» όπως ο Ζακ. Τότε οι διέξοδοι είναι ακόμα λιγότερες. Έτσι, το «περιθώριο» μεγαλώνει, με χιλιάδες άτομα να βρίσκονται στο όριο της φτώχειας, δεκάδες αστεγοι, δεκάδες άτομα πεταμένα στο πεζοδρόμιο, ενώ κανείς δε νιώθει ασφαλής ότι αύριο δε θα έρθει η σειρά του.
Σε αυτές τις συνθήκες, παλεύουν δύο νοοτροπίες. Από τη μια, αυτή που αντιλαμβάνεται ότι συλλογικά, με ανθρωπιά και αλληλεγγύη θα νικήσουμε την κρίση και την απελπισία, η πλευρά που επέλεξε ο Ζακ. Και από την άλλη, η κοινωνική αποκτήνωση, ο εκφασισμός και η τοξική αρρενωπότητα που επιβάλλουν τα ΜΜΕ, προσφέροντάς μας αποδιοπομπαίους τράγους θυσία για να διοχετεύσουμε την οργή μας. Αυτοί δεν είναι ποτέ οι ισχυροί φυσικά (κανείς δεν λίντσαρε άλλωστε το Φλώρο), αλλά οι πιο αδύναμοι, οι τοξικοεξαρτημένοι, οι γκει, οι λεσβίες, οι τρανς, οι γυναίκες, οι μετανάστες, οι εργαζόμενοι στο σεξ. Όλα αυτά τα άτομα δεν έρχονται αντιμέτωπα μόνο με την οικονομική βία, αλλά και κάθε άλλη, έμφυλη, ρατσιστική. Δέχονται από τον πηγαίο σεξιστικό λόγο του κάθε Αμβρόσιου, μέχρι κοινωνικό αποκλεισμό και δολοφονικές επιθέσεις. Το “στίγμα” της διαφορετικότητας υπάρχει σε κάθε άτομο το οποίο δεν συμβαδίζει με το Ελληνικό ματσο στερεότυπο ενώ η έμφυλη βία συνεχίζει να καταστρέφει ζωές γυναικών, με τις γυναικοκτονίες και τους βιασμούς να έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια.
Ο εκφασισμός της κοινωνίας δεν εμφανίζεται μόνο με την είσοδο της Χρυσής Αυγής στην βουλή. Η εικόνα ενός πεσμένου ανθρώπου να ξυλοκοπείται με μανία ενώ οι περαστικοί κοιτούν αδιάφορα, είναι η καθημερινή νίκη του φασισμού. Όπως προφητικά είχε γράψει ο ίδιος ο Ζακ «Όταν βλέπεις να επιτίθενται σε κάποιον, γιατί κοιτάς από την άλλη; Δε λέω να παίξεις ξύλο γιατί ούτε εγώ το έχω με το ξύλο αλλά μπορείς να βάλεις μια φωνή. Να κάνεις κάτι, να αντιδράσεις με κάποιον τρόπο. Για παράδειγμα, την επίθεση που δέχτηκα ως περιστατικό όταν το έγραψα, στο Facebook είχα θεωρητική αλληλεγγύη και συμπαράσταση. Όμως σκεφτόμουν από όλους εσάς όταν το βλέπετε στο δρόμο, γιατί δεν κάνετε κάτι;» Τα ΜΜΕ που αθώωσαν τους δύο δολοφόνους, το μίσος ενάντια στους εξαρτημένους που εκτοξεύτηκε άμεσα αποτελούν κομμάτια της φασιστικής απειλής που υπάρχει στην κοινωνία. Αναμένουμε ότι μετά την γνωστοποίηση της ταυτότητας του θύματος, θα ξεκινήσει ένα κρεσέντο ομοφοβίας, Λοβερδικής ρητορείας κατά των οροθετικών και φοβίας προς τους εξαρτημένους.
Απάντηση στον κανιβαλισμό και την αποκτήνωση μιας κοινωνίας σε κρίση, πρέπει να αποτελέσουν ιδέες αλληλεγγύης, ανθρωπιάς, συλλογικότητας και οργάνωσης. Για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει κατ’ αρχάς η αριστερά να εγκαταλείψει με πολύ πιο γρήγορους ρυθμούς συντηρητικά αντανακλαστικά και να αποτελέσει χώρο έκφρασης των αντισεξιστικών κινημάτων, των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων, όλων των διαφορετικών, καθώς και των αιτημάτων τους. «Ελπίζω μια μέρα η αριστερά να είναι αρκετά άξια για να σε κερδίσει», είχα πει κάποτε στο Ζακ. Και ακόμα αυτό εύχομαι.
Οφείλουμε στο Ζακ (και στη Zackie Oh) να μην αφήσουμε τη δολοφονία του να περάσει αθόρυβα. Οφείλουμε στο Ζακ να απαιτήσουμε την τιμωρία των δραστών. Και κυρίως, οφείλουμε στο Ζακ, η δολοφονία του να γίνει αφορμή για ένα νέο κίνημα που θα απαιτήσει να μη χαθεί κανένας άλλος επειδή είναι φτωχός, επειδή είναι αδύναμος, επειδή είναι διαφορετικός, επειδή δεν είναι αρκετά κανονικός. Οφείλουμε να γίνουμε κι εμείς γενναίοι σαν το Ζακ και να τα βάλουμε με τους ισχυρούς της γης και όχι με τους αδύναμους. Για να μη χάσουμε άλλους με αυτόν τον τρόπο, για να υπερισχύσει η κοινωνία του Ζακ και όχι η κοινωνία του εκφασισμού.
Δανάη Παπαδοπετράκη
Παντελής Κατσιλιέρης
