«Ναι μεν αλλά» στον ρατσισμό δεν έχει

«Όσες φορές έχω δεχτεί επιθέσεις είναι από Ελληνες, όχι από ξένους»
Ζακ Κωστόπουλος

Με κοινό αίτημα να αποδοθεί δικαιοσύνη στο αποτρόπαιο λιντσάρισμα του Ζακ Κωστόπουλου πλήθος κόσμου συμμετείχε στην εκδήλωση-συναυλία που συνδιοργάνωσαν η Πρωτοβουλία Justice For Zak/Zackie και η πλατφόρμα ενημέρωσης omniatv στον πολυχώρο «Kremlino» στον Πειραιά το βράδυ της Κυριακής.

Οι δικηγόροι της οικογένειας Κωστόπουλου, Άννυ Παπαρρούσου και Κλειώ Παπαπαντολέων, η δημοσιογράφος Άννα Νίνη (VICE) και το μέλος του omnia Λουκάς Σταμέλλος έθεσαν τα δεδομένα και τις προεκτάσεις του θανάτου του 32χρονου ακτιβιστή που μέρα μεσημέρι και σε δημόσια θέα δέχτηκε άγρια επίθεση από δύο καταστηματάρχες και τέσσερις αστυνομικούς και άφησε την τελευταία του πνοή στο κέντρο της Αθήνας χωρίς οι διασώστες του ΕΚΑΒ να τον βοηθήσουν και με δεκάδες αυτόπτες μάρτυρες να παρακολουθούν το ξεψύχισμά του σαν δρώμενο αρχαίας τραγωδίας.

Στη συγκάλυψη της ανθρωποκτονίας από τις αστυνομικές αρχές αναφέρθηκε η Αννυ Παπαρρούσου εξηγώντας ότι ο αστυνομικός που έφτασε πρώτος στο σημείο επικέντρωσε την προσοχή του στο αφήγημα του κοσμηματοπώλη, ότι υπήρχε επίδοξος ληστής με μαχαίρι. Για τον λόγο αυτό, συνέχισε η δικηγόρος, η αρχική δικογραφία δεν περιλαμβάνει τους δύο κατηγορούμενους, τον κοσμηματοπώλη και τον μεσίτη, παρά μόνο τις καταθέσεις αστυνομικών που ισχυρίστηκαν ότι «άσκησαν τη νόμιμη και αναγκαία βία επειδή είχαν να κάνουν με ένα επικίνδυνο περιστατικό, έναν δράστη σε κατάσταση αμόκ».

Ευτυχώς, όμως, τα βίντεο που είδαν το φως της δημοσιότητας έριξαν φως και στην υπόθεση και μαζί με τις δύο ιατροδικαστικές εκθέσεις (σ.σ. της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Αθηνών και του ιατροδικαστή Σωκράτη Τσαντίρη εκ μέρους της οικογένειας Κωστόπουλου) αποδείχθηκε ότι ο Ζακ πέθανε από τα πολλαπλά χτυπήματα που δέχτηκε από τους κατηγορούμενους καταστηματάρχες και αστυνομικούς, πρόσθεσε η ίδια.

Ιδιαίτερη αναφορά έκανε η κ. Παπαρρούσου στο βίντεο που δημοσιοποίησε η «Εφ.Συν» και απαθανατίζει αστυνομικούς να κλοτσούν τον αιμόφυρτο Ζακ. Το βίντεο ανατρέπει τους ισχυρισμούς των αστυνομικών ότι άσκησαν την απόλυτα αναγκαία βία και κινητοποίησε το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, που διέταξε ΕΔΕ. Ωστόσο, σύμφωνα με τη δικηγόρο, «δεν έχουμε καμία ενημέρωση για τη διαδικασία που ακολουθείται, δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε από επίσημους φορείς αν έχει γίνει ΕΔΕ, εναντίον ποιων στρέφεται, σε ποια συμπεράσματα έχει καταλήξει».

Για την Κλειώ Παπαπαντολέων εξίσου καθοριστική με τη στάση των αστυνομικών ήταν η απραξία των διασωστών του ΕΚΑΒ.  «Δεν νοείται κάποιος που έχει νομική υποχρέωση να περιθάλπει να μην απομακρύνει τον κόσμο και να μην κάνει ενέργειες να απομακρύνει τους αστυνομικούς που τον χτυπάνε. Μιλάμε για τα στοιχειώδη: να δημιουργήσεις ασφάλεια σε κάποιον που κείτεται αιμόφυρτος στον δρόμο και όχι να του βάλεις μια γάζα και να φύγεις», είπε η δικηγόρος και αναφέρθηκε στο δελτίο του ασθενοφόρου για την υπόθεση («Παραλάβαμε έναν άνθρωπο μπλε, που αιμορραγούσε, χωρίς ζωτικά σημεία», Εφ.Συν, 13.10.2018).

«Είναι προφανές ότι υπάρχουν ρατσιστικά στοιχεία στο συγκεκριμένο έγκλημα. Ο Ζακ ταυτοποιήθηκε στα μάτια όλων ως άτομο του περιθωρίου», συνέχισε η κ. Παπαπαντολέων και σημείωσε με έμφαση ότι αν δεν υπήρχε το βιντεοληπτικό υλικό η δολοφονία του Ζακ θα παρέμενε αχαρτογράφητο πεδίο, όπως δεκάδες επιθέσεις με ρατσιστικό κίνητρο τα τελευταία χρόνια.

«Επειδή η σκηνή του εγκλήματος εγκαταλείφθηκε πλήρως από την αστυνομία, υπάρχουν κρίσιμα στοιχεία που έχουν χαθεί οριστικά και μόνο οι αυτόπτες μάρτυρες μπορούν να αναπληρώσουν», τόνισε επίσης και απηύθυνε έκκληση σε όποιον είδε τον Ζακ τις ώρες πριν από τη δολοφονία του να προσέλθει να καταθέσει ή να εισφέρει τη μαρτυρία του στην πλατφόρμα της Forensic Architecture που δημιουργήθηκε γι’ αυτό τον σκοπό.

Στις τελευταίες στιγμές του Ζακ «που δεν αποτελούσε απειλή για κανέναν αλλά έψαχνε καταφύγιο», αναφέρθηκε η Αννα Νίνη και υπογράμμισε τη στάση των ΜΜΕ που αναπαρήγαγαν το αστυνομικό δελτίο. «Υπήρχαν δημοσιογράφοι που περιέγραφαν ότι οι κατηγορούμενοι κλοτσούσαν στον αέρα για εκφοβισμό. Πρόκειται για μια εντελώς συνειδητή στάση καθώς δεν αποκλείστηκαν στην ενημέρωση ούτε από την Πολιτική Αγωγή ούτε από την οικογένεια του Ζακ», ανέφερε η δημοσιογράφος του VICE.

Στην πρωτοβουλία των κινήσεων του μεσίτη και στους αντιφατικούς ισχυρισμούς του εστίασε μεταξύ άλλων ο Λουκάς Σταμέλλος τονίζοντας ότι ο μεσίτης συνέχισε το λιντσάρισμα του Ζακ και τις επόμενες μέρες μέσω twitter «σε μια προσπάθεια να χτίσει κλίμα και να θεμελιώσει το αρχικό αφήγημα πριν κληθεί στον ανακριτή» («Στάσιμες οι έρευνες, προκλητικότατος ο κατηγορούμενος», Εφ.Συν., 8.11.2018).

Χαιρετισμό στην εκδήλωση απηύθυναν o αδερφός του Ζακ, Νίκος Κωστόπουλος, η συγγραφέας Μάρω Δούκα, ο δημοσιογράφος της «Εφ.Συν.» Περικλής Κοροβέσης, ο διευθυντής του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας Γαβριήλ Σακελλαρίδης, ο πρόεδρος της ΟΛΚΕ Τέλης Ράπτης, ο Στέφανος Λεβίδης από τη Forensic Arcitecture και η Χρύσα Πετσιμέρη εκ των δικηγόρων της οικογένειας του θύματος.

Ακολουθούν αποσπάσματα από τις τοποθετήσεις τους.

Ενώνω τη φωνή μου μαζί με τη δική σας ενάντια στον τραμπουκισμό, τον ρατσισμό και τον φασισμό και με τη σκέψη μου κυρίως στη μητέρα του Ζακ.
Από εκείνη την Παρασκευή που λίντσαραν μέρα μεσημέρι στο κέντρο της Αθήνας τον Ζακ Κωστόπουλο έχουν περάσει σχεδόν τρεις μήνες.
Το ζητούμενο είναι: Θα υπάρξει κοινωνική, ηθική, δικαστική δικαίωση για τον Ζακ; Θα τιμωρηθούν οι δολοφόνοι; Θα αποτελέσει ο μαρτυρικός θάνατός του την απαρχή αγώνων για τη διεκδίκηση του σεβασμού που δικαιούμαστε γι’ αυτό που είμαστε;
Ήταν τολμηρός ο Ζακ, είχε κοινωνική συνείδηση και ταξική, ήταν σε θέση να νοιαστεί τον άλλον, είχε συναίσθηση, ήξερε πού ζει και με ποιους, ήταν ρεαλιστής, δεν εξιδανίκευσε, είχε απλώς επιλέξει να ζει σε συμφωνία με τον εαυτό του, με τις βαθύτερες ανάγκες του.
Περφόρμερ, με μια εξαιρετική περσόνα, τη Ζάκι, στο πλευρό του, κριτικός, επικριτικός αλλά και με βαθιά κατανόηση και αγάπη για τον άλλον και για τον ίδιο.
Από μένα για τον Ζακ: Μέσα στον άγριο άνεμο ψηλά ψηλά, απ’ το ύψος του λευκότερου γλάρου, ελευθερία.

Μάρω Δούκα, συγγραφέας

Η δολοφονία του Ζακ είναι μια ακτινογραφία της ελληνικής κοινωνίας. Είναι η νοοτροπία μιας κοινωνίας που έχει κάνει πολλά τέτοια εγκλήματα. Και αν ο Ζακ δεν είχε την τύχη να ανήκει σε μια μαχητική ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, η δολοφονία του θα πέρναγε απαρατήρητη. Θα πέρναγε η εκδοχή της αστυνομίας και όλη αυτή θα είχαν ως αλήθεια.
Δεν υπάρχει εξουσία από τη στιγμή που συγκροτείται η ανθρωπότητα που να μη στηρίζεται σε διακρίσεις. Ο διαφορετικός είναι μη άνθρωπος. Στο σημείο που το διαφορετικό δεν αποκτήσει λόγο, δύναμη, μαχητικότητα και δεν συγκροτηθεί, είμαστε όλοι υποψήφιοι Ζάκηδες.

Περικλής Κοροβέσης, δημοσιογράφος της «Εφ.Συν.» – συγγραφέας

Η δολοφονία του Ζακ είναι εμβληματική υπόθεση γιατί συγκεντρώνει μια σειρά από αντιφάσεις στην ελληνική κοινωνία. Είναι ο φόβος του διαφορετικού. ο φόβος ενός ανθρώπου που στο μυαλό κάποιων εκφεύγει από μια κανονικότητα και γίνεται το τέλειο θύμα για να αναδυθούν τα κατώτερα ένστικτα.
Η υπόθεση του Ζακ έχει απελευθερώσει ταυτόχρονα και θετικά ένστικτα. Είναι ένας κόσμος που υπερβαίνει αυτό που λέμε κίνημα, είναι κόσμος που μέχρι τώρα δεν είχε καμία σχέση ούτε με την πολιτική ούτε με τα δικαιώματα και όμως με αυτή την υπόθεση νιώθει την ανάγκη να πει «όχι, δεν είναι δυνατόν να χτυπάνε έναν άνθρωπο στο κεφάλι».
Έχει σημασία να διεθνοποιηθεί η υπόθεση και να ασκηθεί η μέγιστη δυνατή πίεση, δηλαδή να εκθέσουμε όλους αυτούς που συγκαλύπτουν είτε εσκεμμένα είτε διά της κεκτημένης ταχύτητας, που έχουν σημαντικό ρόλο στα πράγματα – είτε είναι πολιτική ηγεσία της αστυνομίας είτε της δικαιοσύνης. Έχει σημασία να πάμε στο υπ. Δικαιοσύνης και στο υπ. Προστασίας του Πολίτη και να παρουσιάσουμε χιλιάδες υπογραφές από όλο τον κόσμο και να τους πούμε: «Δεν θα περάσει και αυτό!»

Γαβριήλ Σακελλαρίδης, διευθυντής του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας

Θέλω να σταθώ σε κάτι που ακούω κάθε μέρα εδώ και τρεις μήνες: «Ναι, υπήρξε πολλή βία σ’ αυτή την επίθεση αλλά και ο μακαρίτης…».
Όχι, ναι μεν αλλά στον ρατσισμό δεν έχει. Θα πρέπει να καταλάβει η κοινωνία ότι δεν είναι τόσο μεγάλη η απόσταση από το να μη σας ενοχλούσε να μην υπάρχουμε με το να μη θέλατε να υπάρχουμε και με το να μας σκοτώνετε.
Από το 1931 υπάρχει ένα χιλιοτραγουδισμένο τραγούδι συνδεδεμένο με όλους τους αγώνες και αυτό θα πρέπει να απαντήσουμε ακόμα και σήμερα: το «Which side are you on?».
Ναι μεν αλλά δεν είστε μαζί μας. Θα ήθελα να σας ζητήσω να μείνετε μέχρι το τέλος μαζί μας και να μπορούμε να διεκδικούμε το αυτονόητο: το δικαίωμα στη ζωή.

Τέλης Ράπτης, πρόεδρος της OΛΚΕ

Η Forensic Architecture έχει δημιουργήσει μια ηλεκτρονική πλατφόρμα όπου ο κόσμος μπορεί να ανεβάσει επώνυμα ή ανώνυμα υλικό από την επίθεση. Δεν είμαστε διατεθειμένοι να δεχτούμε το σαθρό αφήγημα των αστυνομικών αρχών και σκοπεύουμε να το ερευνήσουμε σε βάθος.
Το υλικό θα κατατεθεί στον ανακριτή μέσω της Πολιτικής Αγωγής, αλλά και σε δημόσιο διάλογο μέχρις ότου φτάσουμε στην αλήθεια και αποδοθεί δικαιοσύνη.

Στέφανος Λεβίδης, Forensic Architecture

Τη συζήτηση συντόνισε η δημοσιογράφος Μαρία Λούκα και υπήρχε ταυτόχρονη διερμηνεία στη νοηματική γλώσσα από τη HandsUp.

Ακολούθησε συναυλία και για τον Ζακ τραγούδησαν οι Φοίβος Δεληβοριάς, Δημήτρης Μυστακίδης, Υπόγεια Ρεύματα, Μάρθα Φριντζήλα, Αφροδίτη Μάνου, Αποστόλης Μπαρμπαγιάννης, Παντελής Κυραμαργιός.

Πηγή φωτογραφιών: Αλέξανδρος Κατσής, Justice For Zak/Zackie