Υπό κράτηση, εξαφάνιση και βασανιστήρια, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής βίας, έθεσαν οι συριακές δυνάμεις ασφαλείας τους Σύριους που επέστρεψαν στην πατρίδα τους έπειτα από αναζήτηση καταφυγίου στο εξωτερικό, δήλωσε σήμερα η Διεθνής Αμνηστία. Σε νέα της έκθεση με τίτλο «Οδεύεις προς τον θάνατό σου», η οργάνωση τεκμηρίωσε έναν κατάλογο φρικτών παραβιάσεων που διέπραξαν αξιωματικοί της Συρίας κατά 66 επαναπατριζόμενων, συμπεριλαμβανομένων 13 παιδιών. Μεταξύ αυτών των παραβιάσεων, η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε 5 περιπτώσεις κατά τις οποίες κρατούμενοι πέθαναν υπό κράτηση μετά την επιστροφή τους στη Συρία, ενώ η τύχη 17 ατόμων που υπέστησαν εξαναγκαστική εξαφάνιση παραμένει άγνωστη.
Οι στρατιωτικές εχθροπραξίες μπορεί να έχουν υποχωρήσει, αλλά η τάση της συριακής κυβέρνησης για άγριες παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων όχι.
Marie Forestier, ερευνήτρια για τα δικαιώματα των προσφύγων και των μεταναστών/ριών
Με μια σειρά κρατών, συμπεριλαμβανομένης της Δανίας, της Σουηδίας και της Τουρκίας, να περιορίζουν την προστασία και να ασκούν πίεση στους/στις πρόσφυγες από τη Συρία να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, οι ανατριχιαστικές μαρτυρίες στην έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας είναι απόδειξη ότι κανένα τμήμα της Συρίας δεν είναι ασφαλές για επιστροφές. Οι επαναπατριζόμενοι είπαν στη Διεθνή Αμνηστία ότι οι αξιωματικοί τούς στοχοποίησαν ρητά για την απόφασή τους να εγκαταλείψουν τη Συρία, κατηγορώντας τους για προδοσία ή «τρομοκρατία».
«Οι στρατιωτικές εχθροπραξίες μπορεί να έχουν υποχωρήσει, αλλά η τάση της συριακής κυβέρνησης για άγριες παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων όχι. Τα βασανιστήρια, οι εξαναγκαστικές εξαφανίσεις και οι αυθαίρετες ή παράνομες κρατήσεις, που ανάγκασαν πολλούς Σύριους να ζητήσουν άσυλο στο εξωτερικό, σήμερα είναι τόσο έντονα όσο ποτέ στη Συρία. Επιπλέον, το ίδιο το γεγονός της φυγής από τη Συρία είναι αρκετό για να θέσει τους/τις επαναπατριζόμενους/ες σε κίνδυνο στοχοποίησης από τις αρχές», δήλωσε η Marie Forestier, ερευνήτρια της Διεθνούς Αμνηστίας για τα δικαιώματα των προσφύγων και των μεταναστών/ριών.
«Οποιαδήποτε κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι η Συρία είναι πλέον ασφαλής αγνοεί εκούσια τη φρικτή πραγματικότητα, αφήνοντας τους/τις πρόσφυγες ακόμα μία φορά να φοβούνται για τη ζωή τους. Προτρέπουμε τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να χορηγήσουν καθεστώς πρόσφυγα σε άτομα από τη Συρία και να σταματήσουν αμέσως κάθε πρακτική που υποχρεώνει άμεσα ή έμμεσα τους ανθρώπους να επιστρέψουν στη Συρία. Οι κυβερνήσεις του Λιβάνου, της Τουρκίας και της Ιορδανίας πρέπει να προστατεύσουν τους/τις Σύριους/ες πρόσφυγες από την απέλαση ή οποιαδήποτε άλλη βίαιη επιστροφή, σύμφωνα με τις διεθνείς υποχρεώσεις τους».
Η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας τεκμηριώνει σοβαρές παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων από τη συριακή κυβέρνηση κατά προσφύγων που επέστρεψαν στη Συρία από τον Λίβανο, το Ρουκμπάν (άτυπος οικισμός μεταξύ των συνόρων Ιορδανίας και Συρίας), τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Τουρκία, την Ιορδανία και τα Ηνωμέα Αραβικά Εμιράτα, από τα μέσα του 2017 έως και την άνοιξη του 2021, βάσει συνεντεύξεων με 41 Σύριους/ες, συμπεριλαμβανομένων των επαναπατριζόμενων και των συγγενών και φίλων τους, καθώς και δικηγόρων, εργαζομένων στα ανθρώπινα δικαιώματα και ειδικών στα ζητήματα της Συρίας.
Στοχοποιήθηκαν γιατί εγκατέλειψαν τη χώρα
Οι αρχές στοχοποιούν τους επαναπατριζόμενους στη Συρία, κατηγορώντας όσους εγκατέλειψαν τη χώρα για προδοσία ή για υποστήριξη της «τρομοκρατίας». Η Διεθνής Αμνηστία τεκμηρίωσε 24 περιπτώσεις όπου άντρες, γυναίκες και παιδιά στοχοποιήθηκαν ως άμεσο αποτέλεσμα αυτών των αντιλήψεων και υποβλήθηκαν σε παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων βιασμών ή άλλων μορφών σεξουαλικής βίας, αυθαίρετων ή παράνομων κρατήσεων, βασανιστηρίων και άλλων μορφών κακομεταχείρισης. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι επαναπατριζόμενοι/ες στοχοποιήθηκαν απλώς και μόνο επειδή προέρχονταν από μέρη της Συρίας που ήταν υπό τον έλεγχο της αντιπολίτευσης.
Για παράδειγμα, τα μέλη της ασφάλειας συνέλαβαν τον Karim* τέσσερις ημέρες μετά την επιστροφή του από τον Λίβανο στο χωριό του στην επαρχία Χομς. Ο Karim μίλησε για την ανάκριση που πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκειας εξίμιση μηνών κράτησής του: «[Ένας αξιωματικός] είπε: «Ήρθατε για να καταστρέψετε τη χώρα και να ολοκληρώσετε αυτό που ξεκινήσατε πριν φύγετε». Είπα ότι έρχομαι στην πατρίδα μου, στο χωριό μου […] Αυτοί [αξιωματούχοι ασφαλείας] μου είπαν ότι είμαι τρομοκράτης επειδή προέρχομαι από [ένα διάσημο χωριό που στηρίζει την αντιπολίτευση]».
Ο Karim είπε στη Διεθνή Αμνηστία ότι βασανίστηκε κατά τη διάρκεια της κράτησης: «Αφού αφέθηκα ελεύθερος, για πέντε μήνες δεν μπορούσα να δω κανέναν από όσους/ες με επισκέφτηκαν. Φοβήθηκα πολύ για να μιλήσω σε οποιονδήποτε.
Είχα εφιάλτες, ψευδαισθήσεις. Μιλούσα κατά τη διάρκεια του ύπνου μου. Συνήθιζα να ξυπνάω κλαίγοντας και φοβισμένος.
»Είμαι ανάπηρος επειδή τα νεύρα του δεξιού χεριού μου έχουν καταστραφεί λόγω [βασανιστηρίων]. Μερικοί από τους δίσκους της πλάτης μου είναι επίσης κατεστραμμένοι».
Σεξουαλική βία
Οι ποινές για όσους/ες υποπτεύεται η κυβέρνηση είναι βάναυσες. Η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε 14 περιπτώσεις σεξουαλικής βίας που διέπραξαν οι δυνάμεις ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένων 7 υποθέσεων βιασμού σε βάρος πέντε γυναικών, ενός εφήβου κι ενός κοριτσιού πέντε ετών. Η σεξουαλική βία σημειώθηκε στα σημεία συνοριακής διέλευσης ή στα κέντρα κράτησης, κατά τη διάρκεια της ανάκρισης. Οι μαρτυρίες είναι συνεπείς και τεκμηριώνονουν με στιβαρότητα μοτίβα σεξουαλικής βίας και βιασμού που διαπράχθηκαν εναντίον αμάχων και κρατουμένων κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης από φιλοκυβερνητικές δυνάμεις.
Όταν η Noor* επέστρεψε από τον Λίβανο, τη σταμάτησε στα σύνορα ένας αξιωματικός ασφαλείας, ο οποίος της είπε: «Γιατί έφυγες από τη Συρία; Επειδή δεν σου αρέσει ο Bashar al-Assad και η Συρία; Είστε τρομοκράτες…»
Η Συρία δεν είναι ξενοδοχείο που αφήνεις και επιστρέφεις όταν θέλεις.
Ο αστυνομικός στη συνέχεια βίασε τη Noor και την πεντάχρονη κόρη της σε ένα μικρό δωμάτιο που χρησιμοποιείται για ανακρίσεις στο συνοριακό πέρασμα.
Η Yasmin* επέστρεψε από τον Λίβανο με τον έφηβο γιο της και την τρίχρονη κόρη της. Οι δυνάμεις ασφαλείας τούς συνέλαβαν αμέσως στα σύνορα και κατηγόρησαν τη Yasmin για κατασκοπεία υπέρ ξένης χώρα. Η Yasmin και τα παιδιά της μεταφέρθηκαν σε κέντρο κράτησης, όπου κρατήθηκαν για 29 ώρες. Οι αξιωματικοί βίασαν τη Yasmin και μετέφεραν τον γιο της σε άλλο δωμάτιο, όπου τον βίασαν με αντικείμενο.
Ο αξιωματικός που βίασε τη Yasmin είπε: «Αυτό για να σας καλωσορίσουμε στη χώρα σας. Εάν ξαναβγείτε από τη Συρία και επιστρέψετε ξανά, θα σας υποδεχτούμε με μεγαλύτερο τρόπο. Προσπαθούμε να ταπεινώσουμε εσένα και τον γιο σου.
Δεν θα ξεχάσετε [αυτή] την ταπείνωση σε όλη σας τη ζωή.
Ορισμένες οικογένειες επέλεξαν οι γυναίκες να επιστρέψουν στη Συρία πριν από τους συζύγους τους, υποθέτοντας ότι θα ήταν λιγότερο πιθανό να συλληφθούν απ’ ό,τι οι άντρες, εν μέρει επειδή οι γυναίκες δεν υπόκεινται σε υποχρεωτική στρατιωτική θητεία.
Ωστόσο, η Διεθνής Αμνηστία τεκμηρίωσε την αυθαίρετη ή παράνομη κράτηση 13 γυναικών, μερικές από τις οποίες ανακρίθηκαν για τους άντρες συγγενείς τους, και 10 παιδιών, ηλικίας μεταξύ τριών εβδομάδων και 16 ετών, που συνελήφθησαν μαζί με τις μητέρες τους. Οι δυνάμεις ασφαλείας υπέβαλαν 5 παιδιά σε βασανιστήρια και άλλες μορφές κακομεταχείρισης. Οι γυναίκες κινδυνεύουν εξίσου με τους άντρες όταν επιστρέφουν στη Συρία, και ως εκ τούτου θα πρέπει να τους παρέχεται το ίδιο επίπεδο προστασίας.
Βασανιστήρια και εξαναγκαστική εξαφάνιση
Συνολικά, η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε 59 περιπτώσεις αντρών, γυναικών και παιδιών που κρατήθηκαν αυθαίρετα μετά την επιστροφή τους στη Συρία, συχνότερα έπειτα από κατηγορίες για «τρομοκρατία». Σε 33 περιπτώσεις, οι επαναπατριζόμενοι/ες υπέστησαν βασανιστήρια ή άλλης μορφής κακομεταχείριση κατά τη διάρκεια της κράτησης ή της ανάκρισης. Οι αξιωματικοί χρησιμοποίησαν βασανιστήρια για να εξαναγκάσουν τους/τις κρατούμενους/ες να ομολογήσουν τα φερόμενα εγκλήματα, να τους/τις τιμωρήσουν για φερόμενα εγκλήματα ή για δήθεν αντίθεση στην κυβέρνηση.
Ο Yasin* συνελήφθη σε σημείο ελέγχου αμέσως μετά τη διέλευσή του από τα σύνορα με τον Λίβανο και πέρασε τέσσερις μήνες στη φυλακή.
Είπε: «Δεν ξέρω πόσο χρόνο πέρασα να με βασανίζουν σε αυτό το δωμάτιο […] Μερικές φορές, όταν [κάποιος πράκτορας] με χτυπούσε, μετρούσα κάθε χτύπημα. Μερικές φορές έφταναν τα 50 ή τα 60 και λιποθυμούσα. Μια φορά, έφτασαν τα 100».
Ο Ismael*, ο οποίος κρατήθηκε σε τέσσερα διαφορετικά σημεία επί τρεισήμισι μήνες, είπε:
Μου έκαναν ηλεκτροπληξία ανάμεσα στα μάτια. Ένιωσα ολόκληρο τον εγκέφαλό μου να τρέμει […] Ευχήθηκα να πεθάνω.
«Δεν ήξερα αν ήταν πρωί ή βράδυ. Δεν ήμουν σε θέση να σταθώ στα πόδια μου, ούτε να πάω στην ανάκριση. Έπρεπε να με κρατήσουν για να με πάνε εκεί και να με φέρουν πίσω».
Η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε 27 περιπτώσεις εξαναγκαστικής εξαφάνισης. Σε 5 περιπτώσεις, οι αρχές ενημέρωσαν τελικά τις οικογένειες ότι οι εξαφανισμένοι συγγενείς τους πέθαναν υπό κράτηση. Πέντε τελικά αφέθηκαν ελεύθεροι, ενώ η τύχη των άλλων 17 ατόμων παραμένει άγνωστη.
Η Ola*, που επέστρεψε από τον Λίβανο με τον αδελφό της το 2019, είπε ότι οι δυνάμεις ασφαλείας συνέλαβαν τον αδελφό της στο συνοριακό πέρασμα. Τις επόμενες εβδομάδες, επισκέφθηκαν επίσης την Ola στο σπίτι της και την ανέκριναν σχετικά με τους λόγους για τους οποίους έφυγε και επέστρεψε στη Συρία.
Μας βλέπουν σαν τρομοκράτες επειδή φύγαμε για τον Λίβανο
Ola
Πέντε μήνες αργότερα, οι αρχές ενημέρωσαν την οικογένεια της Ola ότι ο αδελφός της πέθανε υπό κράτηση.
Ο Ibrahim* είπε στην Αμνηστία ότι ο ξάδερφός του, μαζί με τη σύζυγό του και τα τρία μικρά παιδιά τους, ηλικίας 2, 4 και 8 ετών, συνελήφθησαν όταν επέστρεψαν από τη Γαλλία το 2019. Τη στιγμή συγγραφής της έρευνας, η οικογένεια μετρά δύο χρόνια και οχτώ μήνες εξαναγκαστικής εξαφάνισης.
Η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε 27 περιπτώσεις όπου οι επαναπατριζόμενοι/ες κρατήθηκαν ως μέσο εκβιασμού, με τις οικογένειες να πληρώνουν κατά μέσο όρο μεταξύ 3 και 5 εκατομμυρίων λιρών Συρίας (1.200 έως 27.000 δολάρια ΗΠΑ) για την απελευθέρωση των συγγενών τους.
Κανένα τμήμα της Συρίας δεν είναι ασφαλές
Το επίπεδο των μαχών στη Συρία έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία τρία χρόνια, με τη συριακή κυβέρνηση να ελέγχει τώρα περισσότερο από το 70% της χώρας. Στο πλαίσιο αυτό, οι συριακές αρχές ενθάρρυναν δημόσια τους/τις πρόσφυγες να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, ενώ αρκετές χώρες υποδοχής έχουν αρχίσει να επανεξετάζουν την προστασία που προσφέρουν στους ανθρώπους από τη Συρία. Στο Λίβανο και την Τουρκία, όπου πολλοί/ες πρόσφυγες αντιμετωπίζουν άσχημες συνθήκες διαβίωσης και διακρίσεις, οι κυβερνήσεις ασκούν αυξανόμενη πίεση στους/στις Σύριους/ες να επιστρέψουν.
Στην Ευρώπη, η Δανία και η Σουηδία έχουν επανεκτιμήσει τις άδειες διαμονής των αιτούντων/ουσών άσυλο που προέρχονται από μέρη θεωρούμενα ασφαλή για επιστροφή, συμπεριλαμβανομένης της Δαμασκού και των γύρω περιοχών. Ωστόσο, είναι αξιοσημείωτο ότι το ένα τρίτο των περιπτώσεων που καταγράφονται σε αυτή την έκθεση αφορούν παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων που έλαβαν χώρα στη Δαμασκό ή στην ευρύτερη περιοχή γύρω από τη Δαμασκό.
Οι χώρες που φιλοξενούν Σύριους/ες πρόσφυγες πρέπει να διασφαλίσουν τη συνεχή προστασία τους από τις θηριωδίες της συριακής κυβέρνησης.
Marie Forestier
Με βάση τα ευρήματα της έκθεσής της, η Διεθνής Αμνηστία καταλήγει στο συμπέρασμα ότι κανένα τμήμα της Συρίας δεν είναι ασφαλές για επαναπατριζόμενους/ες. Επιπλέον, οι άνθρωποι που έχουν εγκαταλείψει τη Συρία από την αρχή της σύγκρουσης διατρέχουν πραγματικό κίνδυνο να υποστούν διωγμό κατά την επιστροφή τους, λόγω των αντιλήψεων σχετικά με τις πολιτικές τους απόψεις ή απλώς ως τιμωρία για τη φυγή τους από τη χώρα.
«Η κυβέρνηση Assad προσπάθησε να απεικονίσει τη Συρία ως χώρα σε ανάκαμψη. Η πραγματικότητα είναι ότι οι συριακές αρχές εξακολουθούν να διαπράττουν εκτεταμένες και συστηματικές παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων που έχουν αποτέλεσμα εκατομμύρια ανθρώπους να αναζητούν ασφάλεια στο εξωτερικό», δήλωσε η Marie Forestier.
«Καλούμε τις συριακές αρχές να διασφαλίσουν την προστασία των επαναπατριζόμενων και να τερματίσουν τις παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων εναντίον τους, καθώς και να διασφαλίσουν τον σεβασμό, την προστασία και την εκπλήρωση των ανθρώπινων δικαιωμάτων όλων των ανθρώπων στη Συρία. Οι χώρες που φιλοξενούν Σύριους/ες πρόσφυγες πρέπει να συνεχίσουν να παρέχουν καταφύγιο και να εξασφαλίζουν συνεχή προστασία από τις θηριωδίες της συριακής κυβέρνησης».
*Όλα τα ονόματα έχουν αλλάξει
Πηγή: amnesty.gr
