28 Δεκεμβρίου 2021. Το ναυαγισμένο σκάφος ρυμουλκήθηκε στον κόλπο της Νάουσας και καταστράφηκε, ενώ τα πράγματα των προσφύγων, σακίδια, ρούχα και τρόφιμα, που είχαν εγκλωβιστεί, έπεσαν στην ακτή και στο νερό.
Φωτ.: Alexandra Senfft
Δημήτρης Αγγελίδης
Τελειωμό δεν έχουν τα πλήγματα που υφίσταται από τη μοίρα και τις εγκληματικές πολιτικές 31χρονος Σύρος πρόσφυγας, ο οποίος έπειτα από 7 χρόνια νόμιμης ζωής με την οικογένειά του στη Γερμανία, ήρθε στην Ελλάδα για επίσκεψη σε συγγενή και επαναπροωθήθηκε παράνομα στην Τουρκία. ● Υστερα βρέθηκε στο μοιραίο σκάφος με προορισμό την Ιταλία που ναυάγησε ανοιχτά της Πάρου κι ενώ γλίτωσε τον πνιγμό, «πνίγεται» στο αδιέξοδο της Αμυγδαλέζας όπου περιμένει να βρει το δίκιο του. ●Σήμερα το πρωί οι κρατούμενοι ναυαγοί της Αμυγδαλέζας μεταφέρθηκαν από την αστυνομία σε καμπ εκτός Αττικής.
Η δικηγόρος Κατερίνα Τσαποπούλου έφευγε από την Αμυγδαλέζα την Τετάρτη 4 Ιανουαρίου το μεσημέρι χωρίς να έχει καταφέρει να συναντήσει τους επιζώντες πρόσφυγες από το ναυάγιο που είχε γίνει στην Πάρο την παραμονή των Χριστουγέννων, το τρίτο πολύνεκρο ναυάγιο προσφύγων ύστερα από αυτά στη Φολέγανδρο και στα Αντικύθηρα τις προηγούμενες ημέρες.
Οι ναυαγοί της Πάρου είχαν μεταφερθεί στις 27 Δεκεμβρίου στο κέντρο κράτησης στην Αμυγδαλέζα, όπως και επιζώντες από τα άλλα ναυάγια, και εκείνη την ημέρα βρίσκονταν ακόμα σε καραντίνα λόγω κορονοϊού, όπως ενημέρωσαν τη δικηγόρο οι αστυνομικοί του κέντρου. Η δικηγόρος έστειλε στους πρόσφυγες μήνυμα ότι δεν την αφήνουν να τους δει και ότι θα ξαναπεράσει σε λίγες μέρες μόλις βγουν από την καραντίνα.
Λίγα λεπτά αργότερα, πήρε ένα μήνυμα που μόλις το διάβασε διαισθάνθηκε ότι επρόκειτο για κάτι πολύ σημαντικό. Ο αποστολέας είπε ότι βρισκόταν στο κέντρο κράτησης και συστήθηκε με το όνομά του. «Ζούσα στη Γερμανία και είχα άσυλο εκεί, αλλά ήρθα στην Ελλάδα τον Φεβρουάριο του 2021. Η αστυνομία με συνέλαβε, πήρε τα χαρτιά μου και το διαβατήριο και με πέταξε στην Τουρκία. Από τότε προσπαθώ να επιστρέψω. Και να ‘μαι τώρα εδώ», έγραφε.
Τις επόμενες τρεις ημέρες η δικηγόρος συζήτησε διεξοδικά στο whatsapp με τον Ιμπραήμ, τον αποστολέα του μηνύματος (το όνομά του έχει αλλαχθεί για λόγους προστασίας), είδε φωτογραφίες εγγράφων, συνομίλησε με την οικογένειά του που βρίσκεται στη Γερμανία και με άλλον συγγενή του, όπως και με άλλες πηγές, και μπόρεσε να ανασυστήσει την ιστορία μιας από τις πιο τραγικές και εγκληματικές υποθέσεις διαχείρισης του προσφυγικού τα τελευταία χρόνια.
Ο Ιμπραήμ, συριακής καταγωγής, 31 ετών σήμερα, έφτασε στη Λιψία της Γερμανίας τον Νοέμβριο του 2014. Συγγενείς του ζούσαν στη Λιψία από χρόνια και ο ίδιος ζήτησε άσυλο, έβγαλε άδεια διαμονής και άδεια εργασίας και εγκαταστάθηκε στη γερμανική πόλη. Στις 19 Φεβρουαρίου 2021, έχοντας χάσει τη δουλειά του σε γερμανική εταιρεία τον προηγούμενο Απρίλιο μέσα στην πανδημία και με πρόσφατα ανανεωμένη άδεια διαμονής και ταξιδιωτικό έγγραφο που του επιτρέπει να ταξιδεύει στην Ευρώπη, ταξίδεψε με την απογευματινή πτήση της Aegean από το Βερολίνο στην Αθήνα, πήρε το τρένο για Θεσσαλονίκη και έφτασε με ΚΤΕΛ στην Αλεξανδρούπολη την επομένη.
Το σχέδιο ήταν να συναντήσει μετά από χρόνια που είχαν να ιδωθούν συγγενή του που είχε φτάσει στην πόλη και να ταξιδέψουν στη Θεσσαλονίκη. Το σχέδιο ματαιώθηκε και μαζί ματαιώθηκαν όλα τα σχέδια του Ιμπραήμ για τη ζωή του. Στις 20 Φεβρουαρίου το απόγευμα, ενώ με τον συγγενή του είχαν πάρει κάτι να φάνε στον δρόμο, τους σταμάτησε η αστυνομία, κατάσχεσε τα γερμανικά του έγγραφα χωρίς εξήγηση, τους έβαλε σε ένα σκούρο μπλε κλειστό βαν και τους οδήγησε σε χώρο κράτησης, όπου αργότερα έφεραν κι άλλους σε ομάδες των 7-8 ατόμων, συνολικά γύρω στα 50 άτομα.
Κλοπή και επαναπροώθηση
Την επομένη, γύρω στις 6 το απόγευμα, τους έβαλαν όλους σε φορτηγό του στρατού και τους μετέφεραν στην όχθη του Εβρου. Ενας αξιωματικός με μαύρα ρούχα και καλυμμένo πρόσωπο επιτηρούσε από ύψωμα, άλλοι δυο τους συνόδευαν και τους έλεγαν να κάνουν ησυχία όσο τους αφαιρούσαν χαρτιά και κινητό και δύο τούς περίμεναν σε φουσκωτό, ένας οδηγός και ένας που τους κρατούσε ακίνητους και αμίλητους, μέχρι που έφτασαν πενήντα μέτρα από την τουρκική όχθη και τους έριξαν στο ποτάμι.
Περπατούσαν μουσκεμένοι όταν τους βρήκαν Τούρκοι συνοροφύλακες, τους έβαλαν γύρω από φωτιά να στεγνώσουν και κάλεσαν ταξί για να τους μεταφέρει στην Κωνσταντινούπολη, πληρώνοντας ο καθένας 50 ευρώ. Στην Κωνσταντινούπολη, την πόλη από την οποία είχε πετάξει για την Ευρώπη πριν από επτά χρόνια, ο Ιμπραήμ έμεινε σε συμπατριώτες του, κλεισμένος μέσα όχι μόνο λόγω των αυστηρών μέτρων για την πανδημία -γενικό λοκντάουν τον Μάιο και στη συνέχεια απαγόρευση κυκλοφορίας τις καθημερινές το βράδυ μετά τις εννιά και ολόκληρο το Σαββατοκύριακο μέχρι τα μέσα του καλοκαιριού- αλλά και από βαρύ πένθος για την τροπή που είχε πάρει η ζωή του και από φόβο μήπως συλληφθεί χωρίς χαρτιά.
Στις 26 Αυγούστου έκλεισε ραντεβού με το γερμανικό προξενείο, υποβάλλοντας αίτηση μέσω ηλεκτρονικής εφαρμογής, για να μπορέσει να ξαναγυρίσει στη χώρα. Aλλά οι μήνες περνούσαν χωρίς αποτέλεσμα και, όπως ακουγόταν, η διαδικασία μπορούσε να τραβήξει περισσότερο από χρόνο.
Την παραμονή των Χριστουγέννων, ο Ιμπραήμ επιβιβάστηκε μαζί με άλλους 78 ή 79 πρόσφυγες σε σκάφος διακινητών με προορισμό την Ιταλία. Το ταξίδι είναι πολύ πιο ακριβό, πολύ πιο μακρινό και πολύ πιο επικίνδυνο από το ταξίδι στην Ελλάδα, αλλά το προτιμούν όλο και περισσότεροι πρόσφυγες, καθώς η άφιξή τους στην Ελλάδα σημαίνει πιθανότατα ότι θα συλληφθούν και θα επαναπροωθηθούν παράνομα στην Τουρκία από τις ελληνικές αρχές.
Από άλλο ένα τραγικό γύρισμα της τύχης, ο Ιμπραήμ κατέληξε στη χώρα που ήθελε να αποφύγει. Αργά το απόγευμα, ενώ το σκάφος βρισκόταν βορειοδυτικά της Πάρου, η μηχανή σταμάτησε να λειτουργεί, οι επιβάτες πιθανότατα πανικοβλήθηκαν και μετακινήθηκαν στη μία πλευρά και το σκάφος αναποδογύρισε. Το Λιμενικό περισυνέλεξε 16 νεκρούς και πρόλαβε να διασώσει 63 πρόσφυγες. Το πτώμα άλλου ενός από το ναυάγιο της Πάρου ξεβράστηκε ύστερα από λίγες μέρες στην Τήνο.
Οι επιζώντες μεταφέρθηκαν όσοι χρειάστηκαν πρώτες βοήθειες στο κέντρο υγείας του νησιού, φιλοξενήθηκαν για δυο ημέρες στο ΕΠΑΛ «κάτω από εντελώς ακατάλληλες συνθήκες υγιεινής και διαβίωσης, έστω και προσωρινής φιλοξενίας», όπως σημείωνε σε ανακοίνωσή του ο δήμαρχος Μάρκος Ι. Κωβαίος, και στη συνέχεια μεταφέρθηκαν στην Αμυγδαλέζα, όπου κρατήθηκαν σε ελάχιστα καλύτερες συνθήκες.
Αυτή ήταν η ιστορία που κατάφερε να ανασυστήσει η δικηγόρος Κατερίνα Τσαποπούλου μέσα σε τρεις μέρες μετά το μήνυμα του Ιμπραήμ. Την τρίτη ημέρα, την Παρασκευή 7 Ιανουαρίου, ενημέρωσε τη γερμανική πρεσβεία στην Αθήνα, ζητώντας να εκδοθεί άμεσα ταξιδιωτικό έγγραφο για να μπορέσει να επιστρέψει ο Ιμπραήμ στη Γερμανία. Υπέβαλε επίσης αναφορά στη Frontex, που επιχειρεί στον Εβρο και έχει μεταξύ άλλων ευθύνη να τηρείται το ευρωπαϊκό δίκαιο που απαγορεύει τις επαναπροωθήσεις.
Ακόμα, υπέβαλε αναφορά στον Συνήγορο του Πολίτη, που αποτελεί τον Εθνικό Μηχανισμό Διερεύνησης Περιστατικών Αυθαιρεσίας, για να διερευνήσει «τις ενέργειες και παραλείψεις οργάνων της ΕΛ.ΑΣ.» σε «ζητήματα προσβολής της ελευθερίας μέσω καταστροφής νομιμοποιητικών εγγράφων, κράτησης και επαναπροώθησης», όπως και σε «ζητήματα παραβίασης των κανόνων διεθνούς προστασίας και διακινδύνευσης της ζωής και σωματικής ακεραιότητας».
Η δικηγόρος συνεργάζεται επίσης στενά με δικηγόρο στη Γερμανία για να συμπληρωθεί ο φάκελος του Ιμπραήμ και να γίνουν πολύπλοκες και χρονοβόρες γραφειοκρατικές ενέργειες σε μια προσπάθεια να επανέλθει η ζωή του στην κανονικότητα που είχε έναν χρόνο νωρίτερα. Η άδεια διαμονής χάνει την ισχύ της αν δεν αποδεικνύει ο δικαιούχος την παρουσία του στη χώρα κάθε έξι μήνες. Το ίδιο και η άδεια εργασίας, αν δεν παρουσιαστεί κανείς σε ραντεβού του ταμείου ανεργίας για την αναζήτηση δουλειάς.
Σε άθλια κατάσταση
Η δικηγόρος κατάφερε να συναντήσει από κοντά τον Ιμπραήμ στην Αμυγδαλέζα στις 12 Ιανουαρίου, αφού έληξε η περίοδος της καραντίνας. Στη σύντομη συνομιλία τους, όπου έπρεπε να μιλούν και οι δυο προσεκτικά καθώς γινόταν υπό την παρουσία του αστυνομικού βάρδιας, ο Ιμπραήμ της έδειξε δυο συνταγές γιατρού από την Τουρκία με ημερομηνία 16/3/2021 και 19/11/2021, ζητώντας τα φάρμακα που είχε χάσει στο ναυάγιο.
Η δικηγόρος έμαθε αργότερα από ψυχίατρο που συμβουλεύτηκε ότι πρόκειται για αγωγή που δίνεται συνήθως σε ψυχωσικό ή καταθλιπτικό επεισόδιο. Μιλώντας με άνθρωπο που τον γνώριζε στην Κωνσταντινούπολη, έμαθε ότι ο Ιμπραήμ εμφάνισε διαταραχές που τρόμαξαν τους γύρω του και συχνά στεκόταν μπροστά στον τοίχο και παραμιλούσε. Με δεδομένο ότι δεν είχε εμφανίσει ποτέ ανάλογα συμπτώματα στη Γερμανία ούτε είχε διαγνωστεί με πρόβλημα ψυχικής υγείας, όπως τη διαβεβαίωσε και η οικογένειά του, η εκδήλωση της ψυχικής ασθένειας οφείλεται πιθανότατα στην επαναπροώθησή του.
Η δικηγόρος επισήμανε στους αστυνομικούς βάρδιας την ανάγκη να συνεχιστεί η φαρμακευτική αγωγή, αλλά της απάντησαν ότι δεν είναι δική τους αρμοδιότητα και πρέπει να ζητήσει τα φάρμακα ο ίδιος στην πρωινή αναφορά. Ζήτησε επίσης από τους παθολόγους του κέντρου κράτησης, όπου δεν υπάρχει ειδικός ψυχικής υγείας, να τον παραπέμψουν για διάγνωση.
Συμφώνησαν, αλλά παραπομπή δεν έχει γίνει, ούτε του έχουν δοθεί φάρμακα. Τις επόμενες ημέρες, ο Ιμπραήμ τέθηκε ξανά σε καραντίνα 10 ημερών, καθώς εντοπίστηκε κρούσμα στον χώρο όπου κρατείται. Μετά το τέλος της καραντίνας, το αίτημά του για άσυλο καταγράφηκε κατά προτεραιότητα στην Υπηρεσία Ασύλου, που, όπως επισημαίνει η δικηγόρος, έδειξε ευαιθησία σε επαγγελματικό και ανθρώπινο επιπεδο. Σύμφωνα με τη δικηγόρο, κατά τη διάρκεια της καταγραφής το πρόσωπο του Ιμπραήμ άνθισε.
«Η υπόθεση αναδεικνύει όχι μόνο τις παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Ελλάδα, αλλά επίσης την αποτυχία χωρών όπως η Γερμανία να προστατεύσουν και να υποστηρίξουν αναγνωρισμένους πρόσφυγες όπως ο Ιμπραήμ. Αναδεικνύει επίσης τη φυλάκιση πλήθους ανθρώπων αντί για το καλωσόρισμα και την υποστήριξή τους. Κανείς άνθρωπος σε παρόμοια κατάσταση δεν θα έπρεπε να αφεθεί χωρίς φαρμακευτική αγωγή και χωρίς ψυχολογική υποστήριξη. Ούτε ο Ιμπραήμ ούτε κανένας. Πρέπει τώρα να βγάλει αμέσως ταξιδιωτικά έγγραφα ώστε να γυρίσει νόμιμα και με ασφάλεια στο σπίτι του και στην οικογένειά του στη Γερμανία», επισημαίνει η οργάνωση Αlarm Phone / WatchTheMed, με την οποία επικοινώνησαν πρόσφυγες κατά τη διάρκεια του ναυαγίου και η οποία δημοσιοποίησε την υπόθεση.
Κατερίνα Τσαποπούλου, δικηγόρος
«Να μεταφερθεί άμεσα με ασφάλεια στη Γερμανία»
«Πέραν της παράνομης επαναπροώθησης και της προφανούς παραβίασης του διεθνούς, ενωσιακού και εθνικού δικαίου, οι ελληνικές αρχές –όπως προκύπτει– δεν πραγματοποίησαν διεξοδικό έλεγχο της γνησιότητας των εγγράφων που εκδόθηκαν από αλλοδαπή αρχή, τη Γερμανία, όπως προβλέπεται ρητώς στον Κώδικα Συνόρων Σένγκεν, αλλά προέβησαν στην παράνομη κατάσχεση και καταστροφή τους. Η Ελλάδα οφείλει να αναγνωρίζει την ύπαρξη και τη νομιμότητα των εν λόγω ταξιδιωτικών εγγράφων. Η Γερμανία εδώ και πάρα πολλά χρόνια καταγγέλλει και εκφράζει δημόσια τον αποτροπιασμό της για τις παράνομες πρακτικές που ακολουθούνται στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα της Ελλάδας. Αναμένουμε την έμπρακτη εκδήλωση αυτού του αποτροπιασμού, με την άμεση έκδοση laissez passer προκειμένου ο πρόσφυγας να επιστρέψει άμεσα, με ασφάλεια και νόμιμο τρόπο στη Γερμανία, με δαπάνη του ελληνικού κράτους. Την ίδια εγρήγορση και ευαισθησία αναμένουμε και από όλες τις αρχές, εθνικές και αλλοδαπές, στις οποίες καταγγείλαμε το περιστατικό μαζί με όλα τα σχετικά αποδεικτικά έγγραφα. Ο συγκεκριμένος πρόσφυγας υπέστη βλάβη της ψυχικής του υγείας από τον ισχυρό κλονισμό του εξαιτίας της παράνομης επαναπροώθησής του. Επέζησε ενός εκ των πλέον θανατηφόρων ναυαγίων στην ελληνική επικράτεια και η υγεία του κλονίστηκε περαιτέρω, χωρίς να έχει λάβει ο ίδιος και οι υπόλοιποι διασωθέντες ψυχοκοινωνική υποστήριξη από τα κλιμάκια που ενεργοποιούνται σε αντίστοιχες περιπτώσεις μαζικών καταστροφών (πυρκαγιές, σεισμούς, αλλά και ναυάγια), αλλά μάλλον όχι για τους πρόσφυγες».
Πηγή: efsyn.gr
