Σαν σήμερα, 5 Ιουνίου 1901, πεθαίνει, σε ηλικία 74 χρονών, η Ελίζαμπεθ Τζένινγκς Γκράχαμ, η αφροαμερικανή δασκάλα που άνοιξε τον δρόμο για την κατάργηση ρατσιστικών διακρίσεων που υπήρχαν ακόμα και στα μέσα μαζικής μεταφοράς στις ΗΠΑ. Είχε γεννηθεί το 1827, κόρη του Τόμας Τζένινγκς, ελεύθερου αφροαμερικανού που αγωνιζόταν για τα κοινωνικά δικαιώματα. Ο Τζένινγκς ήταν ο πρώτος αφροαμερικανός εφευρέτης στην ιστορία των ΗΠΑ, ο πρώτος που κατοχύρωσε πατέντα για εφεύρεση (μια νέα μέθοδο για στεγνό καθάρισμα) το 1821. Με ό,τι κέρδισε απο αυτήν την πατέντα κατάφερε να απελευθερώσει την γυναίκα του (και μητέρα της Ελίζαμπεθ) η οποία διαφορετικά θα ήταν σκλάβα του τότε ιδιοκτήτη της για άλλα 6 χρόνια, μέχρι το 1827.
Η Ελίζαμπεθ σπούδασε δασκάλα. Το 1854 (όταν ήταν 27 χρονών), στην Νέα Υόρκη, ανέβηκε σε ένα λεωφορείο της εποχής (τότε η κίνηση τους γινόταν με άλογα και πάνω σε ράγες). Εκείνη την περίοδο αυτές οι συγκοινωνίες ήταν ιδιοκτησία του ιδιωτικού τομέα, λευκών «επενδυτών» που έτσι έθεταν και τους δικούς τους κανόνες για την χρήση τους. Για να προσελκύσουν πελατεία εύπορων και μικροαστών λευκών χρησιμοποιούσαν και αναπαρήγαγαν όλα τα ρατσιστικά πρότυπα και είχαν επιβάλλει γενικευμένη ρατσιστική πολιτική: Οι ιδιοκτήτες και οι οδηγοί των οχημάτων είχαν όλη την ελευθερία να αρνηθούν πρόσβαση των αφροαμερικανών στις συγκοινωνίες η να τους υποχρεώσουν να καθίσουν σε «ειδικές»θέσεις με βάση ρατσιστικούς διαχωρισμούς.
Σε ένα τέτοιο λεωφορείο «μόνο για λευκούς» ανέβηκε η Ελίζαμπεθ Τζένινγκς Γκράχαμ στις 16 Ιουλίου 1854.Είχε αργήσει σε ένα ραντεβού και βρήκε το θάρρος να προσπαθήσει να το χρησιμοποιήσει. Μόλις ανέβηκε, ο έκπληκτος εισπράκτορας της είπε να κατέβει αμέσως. Εκείνη αρνήθηκε. Τότε της είπαν ότι το όχημα είναι γεμάτο. Όταν αποδείχθηκε ότι υπήρχαν κενές θέσεις, της είπαν ότι δεν μπορεί να επιβιβαστεί γιατί «θα ενοχληθούν οι λευκοί πελάτες». Επειδή ούτε και τότε έκανε πίσω, την άρπαξαν και την έσπρωξαν έξω με την βία, της επιτέθηκαν, την ξυλοκόπησαν και της έσκισαν τα ρούχα. Παρά το γεγονός ότι διάφοροι λευκοί περαστικοί έτρεξαν να συμμετάσχουν στην ρατσιστική επίθεση και ήταν τραυματισμένη, η 27χρονη αφροαμερικανή αρνήθηκε να αποχωρήσει το σημείο και συνέχισε να φωνάζει και να διαμαρτύρεται.
Τελικά, το κράτος εμφανίστηκε για να προστατέψει την «επένδυση». Η αστυνομία την συνέλαβε και την απομάκρυνε απο το σημείο. Το επεισόδιο προκάλεσε ξεσηκωμό των αφροαμερικανών της Νέας Υόρκης. Τελικά η Ελίζαμπεθ και οι υποστηρικτές της κατάφεραν να κερδίσουν και την δίκη ενάντια στην εταιρεία το 1855. Το δικαστήριο αποφάσισε ότι οι «έγχρωμοι» αν «δεν είναι μεθυσμένοι, συμπεριφέρονται σωστά και δεν έχουν ασθένειες» έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους λευκούς επιβάτες. Αποφάσισε αποζημίωση 250 δολαρίων (περίπου 7.000 δολάρια με βάση τα σημερινά δεδομένα) και υποχρέωσε την συγκεκριμένη εταιρεία να καταργήσει τις ρατσιστικές διακρίσεις για τους επιβάτες.
Ήταν μια μεγάλη, ιστορική νίκη ενάντια στις ρατσιστικές διακρίσεις καθώς οι ρατσιστικές επιθέσεις συνεχίζονταν. Η Ελίζαμπεθ και η οικογένεια της αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το σπίτι τους μετά τις ρατσιστικές ταραχές στην Νέα Υόρκη το 1863. Επέστρεψαν χρόνια αργότερα. Προς το τέλος της ζωής της, η Ελίζαμπεθ κατάφερε να ιδρύσει το πρώτο νηπιαγωγείο για παιδιά αφροαμερικανών στις ΗΠΑ, παραχωρώντας τον μεγαλύτερο χώρο του σπιτιού της. Πέθανε το 1901, σε ηλικία 74 ετών.
Οι αγώνες ενάντια στον ρατσισμό του δήθεν «ελεύθερου κόσμου» των ΗΠΑ συνεχίστηκαν. Το 1955, στο Μοντγκόμερυ της Αλαμπάμα, σχεδόν 100 χρόνια μετά την θαραλλέα πρωτοβουλία της Γκράχαμ να ανέβει στο «απαγορευμένο» λεωφορείο, μια 42 αφροαμερικανή μοδίστρα που αγωνιζόταν ενάντια στον ρατσισμό, η Ρόζα Πάρκς, αρνήθηκε να δώσει τη θέση της στο λεωφορείο σε έναν λευκό,αντιστεκόμενη στην πολιτική φυλετικού διαχωρισμού. Αυτή η πολιτική απαιτούσε από τους έγχρωμους να κάθονται στο πίσω μέρος του λεωφορείου και να παραχωρούν τη θέση τους στους λευκούς. Η ηρωική πράξη πολιτικής ανυπακοής της Πάρκς γέννησε ένα μεγάλο κίνημα κατά του φυλετικού διαχωρισμού. Σήμερα όλοι γνωρίζουν την μεγάλη αγωνίστρια Ρόζα Πάρκς.
Λιγότεροι θυμούνται η γνωρίζουν ότι περίπου 100 χρόνια πριν, στις συνθήκες του 1854, μια 27χρονη Αφροαμερικανή δασκάλα, η Ελίζαμπεθ Τζένινγκς Γκράχαμ, άνοιξε τον δρόμο. Για έναν αγώνα που συνεχίζεται και σήμερα και θα συνεχίζεται μέχρι η ανθρωπότητα να απαλλαγεί απο το κοινωνικό σύστημα που δημιουργεί και αναπαράγει (κάθε) ρατσισμό.
@ Praxis Review
