Όταν μιλάει η αλήθεια περιττεύουν τα υπόλοιπα. Η σαφήνεια με την οποία μας εξιστορεί ο ισπανός σκηνοθέτης José Luis Cuerda την ζωή σε ένα μικρό χωριό της Γαλικίας, την δύσκολη χρονιά του 1936, η δύναμη και η ειλικρίνεια της εικόνας του, καθώς περιγράφει τον στραγγαλισμό της δημοκρατίας από τις φρανκικές φασιστικές ορδές, του επιτρέπει ακόμα και κάποιες σκηνοθετικές ευκολίες, όπως αυτή που κατά την διάρκεια της υπαίθριας γιορτής, μαζεύονται τα σύννεφα και ξεσπάει η νεροποντή, την ώρα που οι άσπονδοι εχθροί της δημοκρατίας μαζεύουν τις δυνάμεις τους, για να της επιτεθούν. Η άγνοια και ο φόβος, τα διαχρονικά όπλα της αντίδρασης απέναντι στις υγιείς δυνάμεις της προόδου, έρχονται να αποτυπωθούν με όλη τους την σκληρότητα στην μεγαλειώδη τελική σκηνή της ταινίας.
Ο μικρός Moncho, το οκτάχρονο σπουργιτάκι, βλέπει να οδηγούν τον δάσκαλό του πάνω στο καμιόνι μαζί με τους υπόλοιπους δημοκρατικούς. Αυτόν τον δάσκαλο που τους διάβαζε στην τάξη ποίηση, τους δίδασκε τον Antonio Machado, αυτόν τον δάσκαλο που τους έλεγε πως «τα βιβλία είναι ο τόπος που δεν παγώνουν τα όνειρα». Όλος ο κόσμος δίπλα του φοβισμένος να βρίζει, ακόμα και η ίδια του η μάνα και ο πατέρας. Δεν μπορεί να καταλάβει, γιατί το «άθεος» και το «κομμούνι» είναι βρισιές και γιατί αν δεν φωνάξει και ο ίδιος, ο πατέρας του κινδυνεύει να συλληφθεί και αυτός μαζί με τους υπόλοιπους. Αρπάζει τις πέτρες και τρέχει ξωπίσω από το καμιόνι. Από το στόμα του θα βγουν οι λέξεις “tilonorrinco” και «προβοσκίδα» ένα μάντρα, ένας κώδικας επικοινωνίας που σφηνώθηκε βαθιά μέσα στο κεφάλι του μικρού, τις μέρες που η διδασκαλία γινόταν στην ύπαιθρο, τότε που ο δάσκαλος ο Don Gregorio (Fernando Fernán Gómez) προσπαθούσε να φτιάξει την πρώτη ελεύθερη γενιά που χρειάζεται, για να μην λείψει ποτέ από τον κόσμο η δημοκρατία.
Μέσα από την αθώα παιδική ματιά του καταπληκτικού Manuel Lozano καθρεφτίζονται οι ταραγμένες σελίδες της απαρχής του Ισπανικού εμφύλιου. Μια ταινία, που θα μπορούσε να είχε προβληθεί στα κυριακάτικα απογεύματα του κινηματογράφου Φιλίπ, στα πλαίσια των ταινιών για παιδιά και εφήβους, αν η κρίση αξιών που μάστιζε εδώ και πάρα πολλά χρόνια την πατρίδα μας δεν μετατρέπονταν σε οικονομική κρίση και όχι μόνο. Μια ταινία τρυφερή σε πρώτο επίπεδο με την αγωνία και την σκληρότητα να υποβόσκουν κάθε δευτερόλεπτο.
Σκηνοθεσία: José Luis Cuerda
Σενάριο: Rafael Azcona, José Luis Cuerda, Manuel Rivas
Ηθοποιοί: Fernando Fernán Gómez (Δον Gregorio), Manuel Lozano (Moncho), Uxía Blanco (Rosa), Gonzalo Uriarte (Ramón), Alexis de los Santos (Andrés)
Είδος ταινίας: Κοινωνική – Δραματική (αντιφασιστικός κινηματογράφος)
Χώρα παραγωγής: Ισπανία
Γλώσσα: ισπανικά
Έτος παραγωγής: 1999
Υποψήφια για 13 βραβεία Γκόγια, βραβείο Γκόγια καλύτερης διασκευής σεναρίου.
