Δεν ξέρω για ποιον λόγο αλλά όποτε σκέφτομαι τη Φιτζέραλντ στο μυαλό μου έρχεται πάντα όλη αυτή η ποδοσφαιρικού ύφους αντιπαράθεση σχετικά με το ποια είναι η μεγαλύτερη τραγουδίστρια της τζαζ. Μια διαμάχη που κρατεί καλά όλα αυτά τα χρόνια και, καθώς φαίνεται, δεν πρόκειται ποτέ να κοπάσει ανάμεσα στους φίλους του τζαζ τραγουδιού, οι οποίοι χωρισμένοι σε τρία στρατόπεδα υποστηρίζουν το καθένα την Ελλα Φιτζέραλντ, την Μπίλι Χόλιντεϊ ή τη Σάρα Βον ως τη μεγαλύτερη τραγουδίστρια που πέρασε ποτέ από τον πλανήτη. Και εδώ αρχίζουν και μπαίνουν οι αντικειμενικές παράμετροι όσον αφορά τη σύγκριση των τριών αυτών «ιερών τεράτων», η οποία σαφέστατα αναδεικνύει την Ελλα Φιτζέραλντ ως τη μεγαλύτερη όλων, όχι την καλύτερη – τι σημαίνει άραγε κάτι τέτοιο; – αλλά εκείνη με το μεγαλύτερο εκτόπισμα. Και τούτο γιατί πολύ απλά η Φιτζέραλντ κατείχε την πιο καθαρή φωνή, με τον πιο σαφή τονισμό που πέρασε από το τζαζ τραγούδι, με μια έκταση και τέτοιον χειρισμό που θα ζήλευαν και η πιο καλοκουρδισμένη υψίφωνος, ενώ στα 60 περίπου χρόνια που διήρκεσε η καριέρα της τραγούδησε σχεδόν τα πάντα. Καμία δεν αγγίζει το πλάτος του ρεπερτορίου της, που περιλαμβάνει όλους τους μεγάλους κλασικούς του αμερικανικού τραγουδιού – και όχι μόνο.
Φυσικά, αν με ρωτούσατε σχετικά, θα απαντούσα χωρίς δεύτερη σκέψη ότι η Μπίλι Χόλιντεϊ ήταν η μεγαλύτερη γιατί ποτέ ξανά τραγουδίστρια δεν έζησε και δεν πίστεψε τόσο πολύ και τον τελευταίο στίχο που ερμήνευσε. «Είμαι ανόητη που σε θέλω» τραγουδούσε στο τελευταίο άλμπουμ της «Lady In Satin» και την πιστεύαμε ότι υπέφερε. Η Φιτζέραλντ δεν έδινε τόση σημασία στον στίχο, αφού χρησιμοποιούσε τη φωνή της ως όργανο. Χαρακτηριστικό δείγμα της δουλειάς της που αποδεικνύει του λόγου το αληθές είναι η περίφημη ερμηνεία της στο «Mack The Knife» των Βάιλ/Μπρεχτ στο λάιβ άλμπουμ της «Ella In Berlin», όπου ξεχνά τους στίχους και αυτοσχεδιάζει με δικούς εκείνης της στιγμής, βεβαίως διαπρέποντας. Για αρκετούς το μειονέκτημά της, αλλά για τα εκατομμύρια των θαυμαστών της το μεγάλο της προτέρημα, ήταν ότι τραγουδά τα πάντα με την ίδια ευφορία, είτε επρόκειτο για το «Α-Tisket, Α-Tasket» είτε για το «After You’ve Gone».
Η Ελλα Φιτζέραλντ αποτελεί όμως ένα μνημείο για την αμερικανική κουλτούρα, ανάλογα του οποίου είναι η Εντίτ Πιαφ για τη Γαλλία ή η Γκρέισι Φιλντς για τη Βρετανία. Γεννήθηκε στις 25 Απριλίου του 1917 στο Νιούπορτ Νιουζ της Βιρτζίνια, αν και η ημερομηνία έχει αμφισβητηθεί κατά καιρούς. Ποτέ δεν έμαθε πώς ακριβώς έχασε τον πατέρα της – αν πέθανε ή αν τον χώρισε απλά η μητέρα της -, αυτό που γνώριζε, όσο ζούσε, με σιγουριά ήταν ότι έχασε την ευκαιρία να μάθει πορτογαλικά από τον πατριό της. «Τώρα λυπάμαι. Αν είχα ακούσει τον πατριό μου θα γνώριζα τώρα τη γλώσσα. Το σήκωνε άλλωστε το είδος της γειτονιάς όπου μέναμε τότε, το Γιόνκερς», 25 χιλιόμετρα από την κεντρική σιδηροδρομική γραμμή για το Κεντρικό Μανχάταν. Μερικώς βιομηχανικό, μερικώς αστικό, το Γιόνκερς ήταν η πρώτη πόλη βόρεια της Νέας Υόρκης, όπου μετακόμισε η μητέρα της όταν παντρεύτηκε για δεύτερη φορά.
Ηταν η μητέρα της που την πίεσε να ασχοληθεί με το τραγούδι και εκείνη που έβαλε το όνομά της σε λίστα υποψηφίων διαγωνισμού στο θέατρο Apollo. Η επιθυμία όμως της μικρής Ελα δεν ήταν το τραγούδι αλλά ο χορός, έχοντας θεοποιήσει τον ιδιαίτερα αγαπητό χορευτή του Χάρλεμ εκείνης της περιόδου Σνέικ Χιπς Τάκερ. Τελικά βγήκε με σπρώξιμο στη σκηνή του Apollo, ερμηνεύοντας την επιτυχία της εποχής «The Object Of My Affection» κερδίζοντας το πρώτο βραβείο.
Οι εμφανίσεις σε διαγωνισμούς άρχισαν να πληθαίνουν και στα μέσα της δεκαετίας του ’30 γνωρίζει τον σπουδαίο Μπένι Κάρτερ και μέσω αυτού τον Τσικ Γουέμπ, ο οποίος διέθετε μία από τις πιο εμβληματικές σουίνγκ ορχήστρες της περιόδου. Μαζί του ηχογραφεί τις πρώτες μεγάλες επιτυχίες της, όπως ήταν το «Α-Tisket, Α-Tasket» και το «Undecided». Από το 1939 που πέθανε ο Γουέμπ και για τρία χρόνια η Ελα διηύθυνε την ορχήστρα, όπου και την ανακάλυψε ο σπουδαίος ιμπρεσάριος και ιδιοκτήτης της μοναδικής τζαζ ετικέτας, της περίφημης Verve, Νόρμαν Γκρανζ, o οποίος και έγινε μάνατζέρ της. Στη Verve έγραψε και το πιο λαμπρό κομμάτι της καριέρας της ηχογραφώντας μια τεράστια γκάμα τραγουδιών μέσα από μια σειρά πορτρέτων των σημαντικότερων δημιουργών, όπως ήταν ο Κόουλ Πόρτερ, ο Τζορτζ και ο Ιρα Γκέρσουιν, οι Ρότζερς και Χαρτ, ο Ντιουκ Ελινγκτον, ο Χάρολντ Αρλεν, ο Τζέρομ Κερν και Τζόνι Μέρσερ, έργα γνωστά και songbooks.
To 1957 παντρεύεται τον μπασίστα Ρέι Μπράουν, με τον οποίο αποκτά και το μοναδικό παιδί της – έκανε έναν ακόμη γάμο στα κρυφά με τον κατά πολύ νεότερό της Σουηδό Εϊναρ Λάρσεν και λέγεται ότι έκανε και έναν τρίτο. Με το τέλος της συνεργασίας της με τη Verve, ξεκινά μια νέα με την ΕΜΙ για το διάστημα 1967-70, που όμως φέρει τα ίδια αποτέλεσμα, με πιο γνωστές τις ερμηνείες της στα «Sunny» και «Ι Heard It Through The Grapevine». Συνέχισε να τραγουδά ως το 1994 και πέθανε δύο χρόνια αργότερα από επιπλοκές που προκάλεσε ο διαβήτης, που την ταλαιπώρησε για αρκετά χρόνια – της είχαν ακρωτηριάσει ήδη και τα δύο πόδια.
Το άκρως ενδιαφέρον με μια «μαύρη» τραγουδίστρια της γενιάς του ’30 όπως είναι η Φιτζέραλντ είναι ότι οι περίπου 40 εκατομμύρια δίσκοι που πούλησε δεν κατέληξαν σε ξένες τσέπες αλλά ούτε και στα ναρκωτικά, όπως συνέβη σε πολλές συναδέλφους της, με πιο γνωστή περίπτωση την Μπίλι Χόλιντεϊ. Μεγάλη σε ηλικία, η Φιτζέραλντ ζούσε σε μια εκθαμβωτική βίλα στο Μπέβερλι Χιλς σε σχήμα πετάλου, με έναν τεράστιο εσωτερικό κήπο, πλούσιο σε εξωτικά φυτά και μια πολύ μεγάλη πισίνα. Οι τοίχοι ήταν φορτωμένοι πίνακες, συμπεριλαμβανομένου ενός πορτρέτου της που είχε ζωγραφίσει γι’ αυτήν ο Τόνι Μπένετ. Στο Λος Αντζελες θα τη θυμούνται για τον παιδικό σταθμό που συντηρούσε με δικά της έξοδα για τα παιδιά των εργαζόμενων γυναικών.
Πως η Μέριλιν Μονρό της άλλαξε τη ζωή
Η Έλλα Φιτζέραλντ (Ella Fitzgerald) συνεργάστηκε με πραγματικούς μύθους: Τσικ Γουέμπ, Ντίζι Γκιλέσπι, Νόρμαν Γκραντζ, Λουίς Άρμστρονγκ. Κανείς δεν ξέρει ή δε μπορεί να φανταστεί πως η Μέριλιν Μονρό έπαιξε μεγάλο ρόλο στη ζωή και την καριέρα της.
Στη δύσκολη δεκαετία του 1950, όταν οι μαύροι ήταν καθημερινά θύματα ρατσιστικής βιας, η Έλλα Φιτζέραλντ (Ella Fitzgerald) ήταν ήδη «μεγάλο όνομα». Αλλά για πολλούς, το χρώμα του δέρματος της ήταν… πρόβλημα.
Κάποτε, η αστυνομία είχε κάνει έφοδο στο καμαρίνι της και βρήκε μέλη του συγκροτήματος του Ντίζι Γκιλέσπι και των Illinois Jacquet να παίζουν ζάρια. «Μας συνέλαβαν όλους» είπε κάποτε η Φιτζέραλντ. «Και όταν μας πήγαν εκεί (σ.σ. στο αστυνομικό τμήμα» είχαν και το θράσος να ζητήσουν αυτόγραφο».
Εκείνη την εποχή, ένα από τα πιο γνωστά μαγαζιά ήταν το Μοκάμπο στο Χόλιγουντ. Εκεί έκανε το 1943 το ντεμπούτο του στο Λος Άντζελες ο Φρανκ Σινάτρα. Εκεί σύχναζαν ο Κλαρκ Γκέιμπλ, η Λορίν Μπακόλ, ο Τσάρλι Τσάπλιν, ο Χαμφρεϊ Μπόγκαρτ, η Λάρα Τάρνερ.
Στην Έλλα Φιτζέραλντ είχε απαγορευτεί να εμφανιστεί το Μοκάμπο. Το χρώμα του δέρματός της ήταν η αιτία. Αλλά όλα άλλαξαν μόλις ο ιδιοκτήτης του κλαμπ δέχτηκε ένα τηλεφώνημα από έναν μεγάλο θαυμαστή της Φιτζέραλντ. Ένα τηλεφώνημα που άλλαξε την πορεία της καριέρας της. Το έκανε η Μέριλιν Μονρό…
Η Έλλα Φιτζέραλντ (Ella Fitzgerald) είχε διηγηθεί: «Χρωστάω στη Μέριλν Μονρό μεγάλη χάρη. Πήρε προσωπικά τηλέφωνο τον ιδιοκτήτη του Μοκάμπο και του είπε να με «κλείσει» για να εμφανιστώ. Και πως αν το έκανε, εκείνη θα ήταν κάθε βράδυ στο πρώτο τραπέζι. Του είπε πως ο Τύπος θα «τρελαινόταν». Ο ιδιοκτήτης δέχτηκε και η Μέριλιν ήταν εκεί, κάθε βράδυ, στο πρώτο τραπέζι. Μετά από αυτό, δε χρειάστηκε ποτέ να ξαναπαίξω σε μικρό κλαμπ. Ήταν μια ασυνήθιστη γυναίκα, λίγο μπροστά από την εποχή της. Και δεν το ήξερε».
πηγή: tovima.gr – newsit.gr
