Κίνημα των επιβατών της ελευθερίας (freedom riders)

Μαΐ 2, 2013

Μετά τις προεδρικές εκλογές του 1960, οι ακτιβιστές των πολιτικών δικαιωμάτων πιέζουνε την κυβέρνηση Kennedy να στηρίξει το σκοπό τους και τους υπάρχοντες νόμους. Το Ανώτατο Δικαστήριο έχει εκδώσει δύο φορές διαταγή που απαγορεύει τον διαχωρισμό λευκών-μαύρων σε ταξίδια από τη μια Πολιτεία στην άλλη, αλλά οι νότιες πολιτείες κατά κόρον αγνοούν τις αποφάσεις του. Το Μάιο του 1961, το Συμβούλιο για Φυλετική Ισότητα CORE4 στέλνει μικτές ομάδες μη βίαιων εθελοντών γνωστών ως επιβατών της ελευθερίας (freedom riders) με λεωφορεία στο Ντίξι, οι οποίοι συναντούν μικρή αντίσταση στον Άνω Νότο, αλλά όταν φτάνουν στην Αλαμπάμα ξεσπούν έντονες φασαρίες. Οι υπέρμαχοι του διαχωρισμού των φυλών ρίχνουν βόμβα σε ένα λεωφορείο στο ́Ανιστον της Αλαμπάμα, και μέλη της Ku Klux Klan επιτίθενται στους επιβάτες καθώς αποβιβάζονται στο Μπέρμινγχαμ.
Ο γενικός εισαγγελέας Robert Kennedy προσπαθεί να προστατέψει τους επιβάτες αυτών των λεωφορείων λέγοντας στον κυβερνήτη John Patterson, ότι θα στείλει ομοσπονδιακά στρατεύματα εάν η πολιτεία δεν διατηρήσει τον νόμο και την τάξη. Στο επόμενο σκέλος του ταξιδιού, από το Μπέρμινχαμ στο Μοντγκόμερυ η αστυνομία που υποτίθεται ότι θα συνόδευε τους επιβάτες είναι ανύπαρκτη. Όταν φτάνουν στην γενέτειρα πόλη του Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ οι επιβάτες δέχονται επιθέσεις και το κίνημα τους βάφεται με αίμα. Καθώς η βία γίνεται ανεξέλεγκτη, ο Robert Kennedy καλεί ομοσπονδιακά στρατεύματα, και τελικά ο Patterson αναγκάζεται να δώσει εντολή στην Εθνοφρουρά της Αλαμπάμα για την καταστολή των επεισοδίων.
Όταν οι επιβάτες συνεχίζουνε την πορεία στο Μισισιπή υπό προστασία πια, έρχονται αντιμέτωποι με έντονη παρουσία αστυνομικών και καθόλου βία… αλλά συλλαμβάνονται στην Τζάκσον, καταδικάζονται και στέλνονται στη μεγίστης ασφαλείας φυλακή Parchman για παράνομη είσοδο. To CORE στέλνει περισσότερους επιβάτες ελευθερίας στο Νότο για να συνεχίσουν την διαμαρτυρία. Στους επόμενους μήνες 300 επιβάτες συλλαμβάνονται και καταδικάζονται στο Μισισιπή. Οι ακτιβιστές βρίσκουν συντροφικότητα στις
φυλακές Parchman τραγουδώντας τραγούδια για την ελευθερία και στηρίζοντας ο ένας τον άλλον. Τελικά οι freedom riders κερδίζουν την μάχη όταν ο Robert Kennedy βάζει την Διαπολιτειακή Επιτροπή Εμπορίου να απαγορεύσει το διαχωρισμό λευκών-μαύρων σε ταξίδια από τη μια πολιτεία στην άλλη.

Τα όρια της μη-βίας 1962

Στο Ώλμπανυ της Τζόρτζια, το κίνημα των επιβατών της ελευθερίας αντιμετωπίζει αυτό που θα ονομάσει αργότερα ως την μεγαλύτερη του ήττα παρόλο που οι μαύροι πολίτες του Ώλμπανυ δεν θα το δουν έτσι. Οι νεαροί διοργανωτές από το SNCC φτάνουν το 1961 για να βοηθήσουν τους μαύρους πολίτες στον αγώνα κατά του διαχωρισμού λευκών-μαύρων. Ο δρ William Anderson, πρόεδρος του τοπικού τμήματος του Κινήματος Ώλμπανυ που συντονίζει τις διαμαρτυρίες, καλεί τον Αιδ.Martin Luther King στο τέλος του έτους αφού πάνω από 500 ακτιβιστές έχουν φυλακιστεί και το κίνημα του Ώλμπανυ χρειάζεται υποστήριξη.

Αν και η μαύρη κοινότητα αντλεί τρομερή δύναμη από τις μαζικές συναντήσεις και τα τραγούδια και οι διαμαρτυρίες συνεχίζονται, αναδύονται συγκρούσεις μεταξύ του SNCC και του SCLC του King πάνω σε θέματα ηγεσίας. Ο αρχηγός της αστυνομίας του Ώλμπανυ, , έχει μελετήσει τις τακτικές της μη-βίας και σχεδιάζει να εξουδετερώσει τον αντίκτυπο των διαμαρτυριών. Αποφεύγει να αντιμετωπίσει τους διαδηλωτές και να δημιουργήσει σκηνές αστυνομικής βαναυσότητας, ιδιαίτερα όταν παρευρίσκονται δημοσιογράφοι. Απαλλάσσεται από τους συλληφθέντες διαδηλωτές στέλνοντας τους σε φυλακές 60 χιλιόμετρα μακριά από το Ώλμπανυ, κρατώντας τη φυλακή του Ώλμπανυ άδεια. Επιπλέον, κανονίζει να πληρώσει κάποιος την εγγύηση για τον Αιδ.King και τον Αιδ.Ralph Abernathy ώστε οι ηγέτες να μην αποτελούν μαγνήτη προσέλκυσης για τη μαύρη κοινότητα.

Τον Ιούλιο του 1962, ένας ομοσπονδιακός δικαστής εκδίδει διαταγή περιοριστικών όρων για τους διαδηλωτές. Απασχολημένος όπως ήταν με εξωτερικές υποθέσεις ο πρόεδρος J.F.Kennedy, παραμένει απόμακρος ως προς τα τεκταινόμενα. Στο Ώλμπανυ συνεχίζει να ισχύει ο φυλετικός διαχωρισμός τον Αύγουστο, όταν ο King και το SCLC φεύγουν από την πόλη. Αλλά οι ακτιβιστές έχουν πάρει σημαντικά μαθήματα για την επόμενη τους εκστρατεία και η μαύρη κοινότητα του Ώλμπανυ συνεχίζει να αγωνίζεται κατά του φυλετικού διαχωρισμού.

Η πορεία προς την Ουάσιγκτον 1963

«Αυτοί που παροτρύνουν για υπομονή στο όνομα μιας ψεύτικης ειρήνης, στην πραγματικότητα στηρίζουν το φυλετικό διαχωρισμό και την εκμετάλλευση. Θα έχουν κοινωνική ειρήνη εις βάρος της κοινωνικής και φυλετικής δικαιοσύνης» -A.Philip Randolph, διοργανωτής της πορείας.

Λίγο μετά τα γεγονότα στο Μπέρμινχαμ, οι ηγέτες των πολιτικών δικαιωμάτων ανακοινώνουν σχέδια για μια μαζική πορεία προς την πόλη Ουάσιγκτον για να διαδηλώσουν για εργασία και ελευθερία. Ο γενικός εισαγγελέας Robert Kennedy φοβούμενος συνέχιση της βίας αντιτίθεται στο σχέδιο. Αλλά ο επί πολλά χρόνια εργάτης και ηγέτης των πολιτικών δικαιωμάτων, A.Philip Randolph, ο οποίος ήταν ο πρώτος που πρότεινε μια τέτοια πορεία το 1941 κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Franklin Roosevelt, και ο Bayard Rustin, διοργανωτής των σύνθετων λογιστικών της πορείας, πιέζουν να προχωρήσει το θέμα της πορείας.

Στις 28 Αυγούστου περισσότεροι από 200.000 άνθρωποι συγκεντρώνονται ειρηνικά και ενωμένοι στο Εθνικό Πάρκο της Ουάσιγκτον. Στα παρασκήνια όμως, δημιουργείται σύγκρουση εξαιτίας του σκληρού λόγου του αρχηγού του SNCC, John Lewis, εναντίον της διακυβέρνησης Kennedy και της ολιγωρίας του έθνους να διορθώσει τις αδικίες. Τελικά ο Lewis πείθεται από τον 75χρονο Randolph να κατεβάσει τον τόνο της ρητορικής του και διορθώνει το κείμενο του εκφωνώντας ένα ελαφρώς αναθεωρημένο λόγο. Λίγοι πάντως αντιλήφθηκαν αυτή τη διαφωνία. Ο λόγος όμως που θα μείνει στα βιβλία της ιστορίας είναι αυτός που εκφωνήθηκε από τον Martin Luther King μπροστά από το μνημείο Λίνκολν. «Έχω ένα όνειρο», δηλώνει, «ότι τα τέσσερα μικρά παιδιά μου θα ζήσουν μια μέρα σε ένα έθνος όπου δεν θα κρίνονται από το χρώμα του δέρματος τους αλλά από το περιεχόμενο του χαρακτήρα τους…».

Παρόλο που η πορεία προς την Ουάσιγκτον είναι θρίαμβος, συνδέεται με ένα τραγικό γεγονός που ακολούθησε. Λιγότερο από τρεις εβδομάδες αργότερα, στο Μπέρμινχαμ, η Ku Klux Klan μια Κυριακή πρωί, βάζει βόμβα στην εκκλησία βαπτιστών της 16ης οδού. Δεκαπέντε άτομα τραυματίζονται και τέσσερα νεαρά κορίτσια, γεγονός που γέμισε με οργή πολλούς του κινήματος των πολιτικών δικαιωμάτων. Πέρασαν 14 χρόνια μέχρι ο πρώτος από τους τρεις άντρες που έβαλαν τη βόμβα, ο Robert Chambliss, να λογοδοτήσει στη δικαιοσύνη το 1977. Οι σύντροφοι του, Thomas Blanton Jr. και Bobby Lee Cherry δεν θα καταδικαστούν μέχρι το 2001 και 2002 αντιστοίχως.

Πέγιου Σμαρώ