Πήγα στο σινεμά να δω το Pride (2014) του Matthew Warchus με πολύ υψηλές προσδοκίες. Όμως, μπορώ να πω με σιγουριά ότι η ταινία ξεπέρασε και την πιο αισιόδοξη φαντασία μου. Με την πρώτη ματιά, πρόκειται για μια ταινία με απίστευτο χιούμορ και ξεκαρδιστικές ατάκες, με ιδανικό ρυθμό και ευαισθησία που θα συγκινήσει και τους πιο σκληρόπετσους. Με μια δεύτερη ματιά, το Pride μας μαθαίνει πώς να αγωνιζόμαστε.
Η ταινία εκτυλίσσεται την περίοδο της μεγάλης απεργίας των ανθρακωρύχων στη Βρετανία (1984- 1985) και βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα. Η “σιδηρά κυρία” Μάργκαρετ Θάτσερ χρησιμοποιούσε κάθε είδους μέσο για να εξοντώσει την απεργία, από τη βία της αστυνομίας μέχρι τη δυσφήμηση και τη συκοφαντία. Κάποια μέλη της ΛΟΑΤ κοινότητας διέκριναν τις ομοιότητες της βιαιότητας αυτής απέναντι στους ανθρακωρύχους με τη βία που αντιμετώπιζαν καθημερινά και οι ίδιοι από το καθεστώς της Θάτσερ. Έτσι αποφάσισαν να ιδρύσουν ομάδες υποστήριξης: «οι γκέι και οι λεσβίες υποστηρίζουν τους ανθρακωρύχους». Η ομάδα που περιγράφεται στην ταινία είχε ως βάση το Λονδίνο και κατάφερε να μαζέψει περίπου 20000 λίρες για τις οικογένειες των απεργών.
Φυσικά, η διαδρομή δεν ήταν στημένη με ροδοπέταλα. Πολλοί ΛΟΑΤ δεν έβλεπαν τους απεργούς ως συμμάχους γιατί είχαν βιώσει ομοφοβία και απαξίωση σε τέτοιους χώρους. Επίσης, πολλοί ανθρακωρύχοι δυσκολεύονταν να ξεπεράσουν τη συντηρητική τους ανατροφή και αρνιόταν να δεχτούν χρηματική βοήθεια από τους γκει. Όμως τελικά, διοργανώθηκαν πολυάριθμες κοινές εκδηλώσεις, δημιουργήθηκαν ισχυροί δεσμοί ανάμεσα στις δύο ομάδες και, πάνω από όλα, αναδιαμορφώθηκαν συνειδήσεις.
Το καθεστώς προσπάθησε να διαλύσει τη συμμαχία και να τη χρησιμοποιήσει για να υπονομεύσει την απεργία. Έτσι η ομοφοβική αλλά και αντεργατική εφημερίδα The Sun δημοσίευσε πρωτοσέλιδο άρθρο με τίτλο «Ανθρακωρύχοι και Ανώμαλοι» (Pits and Perverts). Οι ΛΟΑΤ ομάδες, όμως, είχαν γρήγορα αντανακλαστικά και διοργάνωσαν ομότιτλη συναυλία. Η συναυλία Pits and Perverts μάζεψε περισσότερα χρήματα και περισσότερο κόσμο από κάθε άλλο γεγονός και, τελικά, το υβριστικό άρθρο έφερε το αντίθετο αποτέλεσμα. Έγινε σύμβολο της αλληλεγγύης και της αντίστασης απέναντι στη Θάτσερ.
Όπως γνωρίζουμε η απεργία δεν κέρδισε. Όμως η αλληλεγγύη που αναπτύχθηκε ανάμεσα στους ΛΟΑΤ και τους ανθρακωρύχους δεν εξαντλήθηκε με το τέλος της και η συμμαχία αυτή ήταν σημείο καμπής για την προώθηση των ΛΟΑΤ δικαιωμάτων στο Ηνωμένο Βασίλειο. Στο πράιντ του 1985 συμμετείχαν και, μάλιστα, ηγήθηκαν της πορείας μπλοκ ανθρακωρύχων. Επιπλέον, για πρώτη φορά το 1985 το εργατικό κόμμα εισήγαγε στις αρχές του τα ΛΟΑΤ δικαιώματα. Προηγούμενες απόπειρες είχαν αποτύχει, αλλά το 1985 το πολύ σημαντικό σωματείο των ανθρακωρύχων δε δεχόταν διαπραγμάτευση. Η υποστήριξη των ανθρακωρύχων συνεχίστηκε με πάθος απέναντι σε κάθε ομοφοβική νομοθεσία, όπως αυτή του 1988 που καθιστούσε παράνομη κάθε δημόσια γκέι «προπαγάνδα».
Όλα τα παραπάνω είναι ιστορία και αντικατοπτρίζονται πολύ έντεχνα σε αυτήν την ταινία, που δε χαρίζεται σε κανέναν. Είναι αξιοσημείωτο ότι δεν προσπάθησαν να κανονικοποιήσουν τους ΛΟΑΤ για να μην ενοχλήσουν αντιλήψεις που «αποδέχονται» τους γκέι αρκεί να εμπίπτουν στην αισθητική που τους επιβάλλεται. Ακόμα ένα ενδιαφέρον κομμάτι της ταινίας αφορά το ρόλο που είχαν οι γυναίκες στην υπεράσπιση της απεργίας και πώς αυτή η διαδικασία τις χειραφέτησε. Το σημαντικότερο σημείο κριτικής μπορεί να είναι η μηδαμινή αντιπροσώπευση διαφορετικών φυλών και χρωμάτων.
Βλέποντας το Pride δεν μπορούσα να μην κάνω την αναλογία με την απεργία των καθαριστριών στην Ελλάδα. Ποιος θα περίμενε να δει το μπλοκ αυτών των γυναικών στο Athens pride; Και ποιος θα περίμενε ότι θα ξεπρόβαλαν σημαίες ουράνιο τόξο στις κινητοποιήσεις των καθαριστριών; Ή ότι ένα κομμάτι της πορείας του pride στη Θεσσαλονίκη θα άλλαζε πορεία για να ενωθεί με τις φωνές των εργαζομένων της ΕΡΤ; Τελικά όταν οι άνθρωποι κινούνται μπορούν να δημιουργηθούν οι πιο ιδιαίτερες, αλλά και πολύτιμες, συμμαχίες κι έτσι μόνο προχωράει η ιστορία μπροστά.
Για ποιους είναι, λοιπόν, αυτή η ταινία; Είναι για όποιον θέλει να περάσει ένα βράδυ βλέποντας μια καλογυρισμένη ταινία με εξαιρετικές ερμηνείες. Για όποιον θέλει να γελάσει, να ξεφύγει από την καθημερινότητά του ή και να μοιραστεί λίγη από τη δύναμη που έχει προσφέρει η έννοια της αλληλεγγύης. Η ταινία αυτή είναι σίγουρα για κάθε γκέι ή τρανς άτομο που έχει αγαναχτήσει από τη στάση της κοινωνίας και θέλει να της γυρίσει την πλάτη. Πάνω από όλα όμως αυτήν την ταινία πρέπει να δει κάθε αριστερός άνθρωπος, κυρίως αν έχει αμφιβολίες για την πάλη για τα ΛΟΑΤ ζητήματα. Είμαι σίγουρη ότι μέχρι το τέλος της ταινίας θα έχουν όλοι αντιληφθεί το εμβληματικό σύνθημα των ανθρακωρύχων: «Ενωμένοι κρατάμε, γιατί η ένωση είναι δύναμη».
Δανάη Παπαδοπετράκη
Pride (2014) του Matthew Warchus: Κριτική ταινίας
1.859