Ένα κύμα ακτιβισμού, στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική, μάχεται τους νόμους που θεσμοθετούν τη βία κατά των γυναικών
Η αξιοσημείωτη μεταβολή της κοινής γνώμης που παρατηρείται απέναντι σε αυτούς τους νόμους στη Μέση Ανατολή καταδεικνύει ότι τέτοιες διακρίσεις δεν είναι ενσωματωμένες στις κοινωνίες στις οποίες υπάρχουν σήμερα.
Στην Ιορδανία, ένας καταδικασμένος βιαστής είναι εύκολο να αφεθεί ελεύθερος από το δικαστήριο. Το μόνο που έχει να κάνει είναι να υποβάλει το θύμα του σε μια άλλη φοβερή δοκιμασία.
Το άρθρο 308 του ποινικού κώδικα της Ιορδανίας προβλέπει ότι ένας βιαστής μπορεί να αποφύγει την καταδίκη εάν συμφωνήσει να παντρευτεί το θύμα του. Η καταδικαστική απόφαση εφαρμόζεται μόνον όταν ο γάμος διαρκέσει λιγότερο από τρία χρόνια. Μεταξύ 2010 και 2013, συνολικά 159 βιαστές αφέθηκαν ελεύθεροι με τον τρόπο αυτό.
Μετά από μια σκληρή εκστρατεία, καθοδηγούμενη από ακτιβιστές και ομάδες γυναικών εδώ και πολλά χρόνια, αυτός ο τρόπος αποφυγής της καταδίκης ευτυχώς δεν θα υπάρχει πια, αφού οι βουλευτές συμφώνησαν να καταργήσουν το σχετικό νόμο. Είναι το τελευταίο παράδειγμα, από το κύμα ακτιβισμού που διαπερνά τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική και το οποίο βαθμιαία εξαλείφει τους νόμους που θεσμοθετούν τη βία κατά των γυναικών.
Παρόμοια νομοθεσία καταργήθηκε στην Αίγυπτο, στο Μαρόκο και μόλις την περασμένη εβδομάδα στην Τυνησία, ενώ οι ακτιβιστές στο Λίβανο είδαν τα αιτήματά τους για την κατάργηση του νόμου να υιοθετούνται από την κυβέρνηση και τώρα αναμένουν την έγκριση από το κοινοβούλιο.
Πέρυσι στη Βηρυττό κατά μήκος του παραθαλάσσιου δρόμου της πόλης ο καλλιτέχνης Mireille Honein κρέμασε με θηλιές στραπατσαρισμένα νυφικά. Εν τω μεταξύ, στην Ιορδανία, οι ακτιβιστές δημιούργησαν ένα συγκλονιστικό βίντεο που το παρακολουθήσαν χιλιάδες άνθρωποι στο Youtube και στο Facebook.
Αν και ο ακτιβισμός αμφισβητεί αυτούς τους νόμους που είναι βαθιά ριζωμένοι στις ντόπιες κοινότητες, ορισμένοι θεωρούν περίεργο το ότι αυτοί οι νόμοι δεν προέρχονται από την τοπική παράδοση.
Το άρθρο 308 είναι ένα κατάλοιπο της Οθωμανικής Διοίκησης, αλλά η προέλευσή του είναι ακόμα παλιότερη – ιστορικά και γεωγραφικά – καθώς οι Οθωμανοί τον είχαν ενσωματώσει από το γαλλικό ποινικό κώδικα. Στις χώρες όπως ο Λίβανος και η Τυνησία που βρίσκονταν υπό γαλλική κυριαρχία, τέτοιοι νόμοι, όπως το άρθρο 308, αποτελούν άμεση αντιγραφή από το γαλλικό ποινικό κώδικα.
Οι ρίζες τέτοιων νόμων έλκουν την καταγωγή τους από την αποικιακή κυριαρχία και τις πολιτισμικές επιπτώσεις που είχε αυτή καθώς, η πλήρης υποδούλωση των γηγενών εξασφαλίστηκε από μια επακριβή «συμφωνία κυρίων». Οταν οι ξένες δυνάμεις ανέλαβαν τον έλεγχο του κράτους, προσέφεραν σε αντάλλαγμα στον ανδρικό πληθυσμό πλήρη έλεγχο του οίκου τους.
Οι αποικιοκράτες εξέθρεψαν και νομιμοποίησαν τις θέσεις μισογυνισμού μεταξύ των ντόπιων και έτσι τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στις περιοχές αυτές προέρχονται κατευθείαν από αυτή τη στρατηγική, με τη χρήση της πατριαρχίας ως εργαλείου καταπίεσης.
Αν το δούμε από αυτήν την πλευρά, τότε φαίνεται λιγότερο παράξενη η διαπίστωση πως ο νόμος που σχετίζεται με τον βιασμό και που δημιούργει αυτά τα οποία συμβαίνουν στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική, στη Γαλλία καταργήθηκε μόλις το 1994 –δηλαδή μόνο πέντε χρόνια πριν τον καταργήσει η Αίγυπτος.
Όμως, πολλοί ευρωπαϊκοί νόμοι που εισήχθησαν στις περιοχές αυτές εξακολουθούν να ισχύουν. Πέρυσι, στην Τυνησία, ένας δικαστής προκάλεσε την εθνική κατακραυγή όταν αποφάσισε ότι ένα κορίτσι 13 ετών θα έπρεπε να παντρευτεί τον 20χρόνο αδελφό της επειδή μετά το βιασμό της, το κορίτσι έμεινε έγκυος.
Αυτή η ιδιαίτερα συγκλονιστική περίπτωση αναδεικνύει ένα από τα λίγα υποστηρικτικά επιχειρήματα όσων είναι υπέρ των νόμων αυτών – δηλαδή το κοινωνικό στίγμα, το οποίο πρέπει να αντιμετωπίσουν τα θύματα βιασμού στην περιοχή τους. Σε ένα μεγάλο αριθμό περιπτώσεων, τα πραγματικά θύματα αυτού του νόμου είναι κορίτσια και νέες γυναίκες των οποίων οι οικογένειες συμφωνούν με τους γάμους αυτούς, καθώς αισθάνονται ότι τα κορίτσια τους κινδυνεύουν με εξοστρακισμό από την κοινωνία εάν γίνει γνωστό ότι είναι θύματα.
Τόσο ισχυρό είναι το αίσθημα ότι τα θύματα – και όχι οι βιαστές – είναι απαξιωμένα για πάντα, λόγω του βιασμού, ώστε υπάρχουν πολιτικοί, οι οποίοι ισχυριζόμενοι ότι οι νόμοι παρέχουν ίσως τη μόνη δυνατότητα στα θύματα βιασμού να έχουν μια «συμβατική» διαβίωση, αντιτίθενται στην κατάργηση τους.
Υπάρχουν στοιχεία που υποδεικνύουν ότι παρόμοιες διαθέσεις μεταβάλλονται, ενδεχομένως με κινητήρια δύναμη τις ντόπιες εκστρατείες. Πρόσφατη έρευνα που διεξήχθη από τον Ιορδανικό Συνασπισμό της Κοινωνίας των Πολιτών για την Κατάργηση του Άρθρου 308 διαπίστωσε ότι, πάνω από το 70% των Ιορδανών συμφωνούν με την άμεση κατάργηση του – με μόλις μόνο το 13% να υποστηρίζει τη διατήρηση του. Όταν, το Εθνικό Συμβούλιο Οικογενειακών Υποθέσεων της Ιορδανίας είχε διερευνήσει τις στάσεις τους, το 2013, τα αποτελέσματα της έρευνας είχαν υποδείξει ότι ο νόμος απολάμβανε την υποστήριξη πάνω από το 55% των κατοίκων της Ιορδανίας.
Η αξιοσημείωτη μεταβολή της κοινής γνώμης που παρατηρείται απέναντι σε αυτούς τους νόμους στη Μέση Ανατολή καταδεικνύει ότι τέτοιες διακρίσεις δεν είναι ενσωματωμένες στις κοινωνίες, στις οποίες υπάρχουν σήμερα.
Τέτοιες διακρίσεις είναι κάποια από τα τελευταία κατάλοιπα της αποικιοκρατίας και ελπίζουμε ότι σύντομα να αποτελούν ιστορία.
Μετάφραση: Αγγέλα Λούμου
Πηγή: http://www.independent.co.uk
