Ενώ εμείς εδώ -και δικαίως- ανησυχούμε μήπως η προβολή των βουλευτών της Χρυσής Αυγής στα ΜΜΕ μετατρέπει τον λόγο και την ιδεολογία τους σε κανονική, έστω και ακραία, πολιτική έκφραση, ο Νορβηγός σκηνοθέτης Χάβαρντ Μπούστνες γύρισε το ντοκιμαντέρ «Τα κορίτσια της Χρυσής Αυγής», που πριν καλά καλά προβληθεί στην Ελλάδα, προκάλεσε συζητήσεις -στο εξωτερικό έχει πάρει θερμότατες κριτικές.
Ο Μπούστνες έχρισε πρωταγωνίστριες την Ουρανία (κόρη του ηγέτη Νίκου Μιχαλιολάκου), την Τζένη (σύζυγο του βουλευτή Γιώργου Γερμενή) και τη Δάφνη (μητέρα του βουλευτή Παναγιώτη Ηλιόπουλου), τρεις γυναίκες στενά συνδεδεμένες με κορυφαία στελέχη της οργάνωσης. Τις παρακολουθεί από κοντά. Στα καθημερινά και στα χρυσαυγίτικά τους.
Τα γυρίσματα έγιναν τον Αύγουστο του 2014, ενώ οι άνδρες συγγενείς τους ήταν στη φυλακή.
Η ταινία προβάλλεται σήμερα, στις 7.30 μ.μ., στο Γαλλικό Ινστιτούτο. Θα ακολουθήσει συζήτηση με τους δημοσιογράφους Δημήτρη Ψαρρά («Εφημερίδα των Συντακτών») και Πάτρικ Στρίκλαντ («Al Jazeera») -μετάδοση μέσω Facebook Live. Θελήσαμε όμως να κάνουμε από πριν μερικές ερωτήσεις στον σκηνοθέτη.
Η Ουρανία Μιχαλολιάκου σε σκηνή του ντοκιμαντέρ | ● Πώς συναντήσατε τους ανθρώπους της Χρυσής Αυγής;
Ο παραγωγός της ταινίας μου, ο Christian Falch, είχε κάνει ένα ντοκιμαντέρ για το Black Metal με τίτλο «Blackhearts». Ενα από τα τρία βασικά πρόσωπα ήταν ο «Καιάδας» (Γιώργος Γερμενής), φρόντμαν του ελληνονορβηγικού black metal γκρουπ Naer Mataron. Η γυναίκα του, Τζένη, μας βοήθησε να αποκτήσουμε πρόσβαση στη Χρυσή Αυγή. Πρώτα μας σύστησε στη Δάφνη και αργότερα στην Ουρανία. Ολη αυτή η διαδικασία κράτησε πολύ και ήταν δύσκολη, αλλά νομίζω ότι έκανε τα πράγματα ευκολότερα το γεγονός ότι ήμασταν από τη Νορβηγία.
● Γιατί μόνο γυναίκες; Τι είχατε στο μυαλό σας;
Η πρώτη μου ιδέα ήταν να γυρίσω μια ταινία για το πώς οι οικογένειες των μελών της Χρυσής Αυγής αναθρέφουν τα παιδιά τους, έτσι ώστε να αποκτήσουν τις δικές τους πεποιθήσεις. Οταν όμως οι ηγέτες της οργάνωσης συνελήφθησαν αποφασίσαμε, αντί γι’ αυτούς, να ακολουθήσουμε τις γυναίκες τους. Βρίσκω ότι έχει πολύ ενδιαφέρον να δει κανείς πώς χτίζουν μια αφήγηση στην οποία οι άνδρες τους είναι οι ήρωες. Οταν τις ρώτησα για τις επιθέσεις σε μετανάστες, αρνήθηκαν ότι η Χρυσή Αυγή χρησιμοποιεί βία. Οπως θα δείτε στην ταινία, η Τζένη λέει πώς μόνο κάτι τραπέζια έσπαγαν, δεν έδερναν τους μετανάστες. Eίναι ο συνηθισμένος τρόπος αντίδρασής τους στα χειροπιαστά στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η Χρυσή Αυγή είναι μια βίαιη οργάνωση. Στο δικό τους μυαλό φταίει πάντα κάποιος άλλος και τα ΜΜΕ λένε ψέμματα.
● Για να σας ανοιχτούν, προσποιηθήκατε ότι βλέπετε με συμπάθεια τις ιδέες τους; Ή προσπαθήσατε να τις αντικρούσετε;
Δεν τους είπα τίποτα για τις πολιτικές μου απόψεις και άλλωστε ούτε αυτές με ρώτησαν. Ηταν ανάγκη κάποιες φορές να αντιπαρατεθώ στις ιδέες τους, αλλά την ίδια στιγμή έπρεπε να είμαι προσεχτικός γιατί μας είχαν προειδοποιήσει ότι οι άνθρωποι της Χρυσής Αυγής μπορούν να φερθούν βίαια σε δημοσιογράφους.
Την τελευταία μέρα του γυρίσματος ρώτησα την Ουρανία γιατί δεν ενδιαφέρθηκε ποτέ της να μάθει τις πολιτικές μου προτιμήσεις. «Πάντα ήξερα ότι είσαι αριστερός», μου απάντησε.
● Προσπάθησαν οι ίδιες ή οι άνδρες συγγενείς τους να ελέγξουν την ταινία; Με τι τρόπο; Πώς αντιδράσατε;
Φυσικά και προσπάθησαν να την ελέγξουν αποφασίζοντας οι ίδιες τι θα γύριζα και τι δεν θα γύριζα. Συζητούσαν επίσης μεταξύ τους τι θα πουν και τι δεν θα πουν. Αποφάσισα λοιπόν κι εγώ να τα συμπεριλάβω όλα αυτά στο φιλμ. Ηθελα να δει το κοινό τη διελκυνστίνδα που αναπτύχθηκε μεταξύ εμένα και των βασικών προσώπων για την ιστορία που θα έλεγε η ταινία μου. Νομίζω, ακόμα, ότι οι τρεις γυναίκες συνεννοούνταν και με τους άνδρες, στη φυλακή. Ευτυχώς, είχα τον πλήρη έλεγχο της δουλειάς μου στη διάρκεια του μοντάζ. Δούλεψα σκληρά ώστε να φανεί πόσο παράλογες είναι οι θεωρίες συνωμοσίας στις οποίες πιστεύουν.
● Νιώσατε καθόλου φόβο στα γυρίσματα;
Νιώθαμε ανασφάλεια στη διάρκεια των διαδηλώσεων που κινηματογραφούσαμε, γιατί ο τεράστιος αριθμός των οπαδών της Χρυσής Αυγής μπορούσε να γίνει επικίνδυνος και επιθετικός, κυρίως με τους δημοσιογράφους. Στην πρώτη συγκέντρωση της Χ.Α. που τραβήξαμε, δανείστηκα από τον παραγωγό μου ένα τι-σερτ black metal για να μην ξεχωρίζω από το πλήθος. Κάποια άλλη φορά έξω από τη Βουλή ένα δακρυγόνο έσκασε ελάχιστα μέτρα από τον κάμεραμαν και χρειάστηκε να τον σύρουμε σε ασφαλές μέρος.
● Τώρα που η ταινία είναι έτοιμη, τι θα λέγατε γι’ αυτές τις γυναίκες; Φτάσατε σε κάποιο συμπέρασμα;
Πιστεύουν ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε πόλεμο και ότι η Χρυσή Αυγή δίνει έναν αγώνα για το καλό. Πιστεύουν σε πάρα πολλές θεωρίες συνωμοσίας κι αυτό εξηγεί και τη συμπεριφορά τους. Ετσι, δεν θα έλεγα ότι το βασικό τους πρόβλημα είναι η κακία, όσο η διεστραμμένη άποψη που έχουν για τον κόσμο. Εάν διαβάζεις τα λάθος βιβλία και είσαι εκτεθειμένος στις θεωρίες συνωμοσίας που η Χρυσή Αυγή προωθεί, θα καταλήξεις να πιστεύεις στις άθλιες πολιτικές απόψεις των νεοναζί. Και αν πιστεύεις ότι βρίσκεσαι σε πόλεμο, τότε δικαιολογείς τη βία. Αυτή η ταινία με έκανε να καταλάβω πόσο επικίνδυνες είναι οι θεωρίες συνωμοσίας. Είναι ανάγκη να τις παλέψουμε με όπλα μας τη εκπαίδευση και τη γνώση.
● Μήπως κινηματογραφώντάς τες ακόμα και στην καθημερινότητά τους υπάρχει ο κίνδυνος να φανούν σαν απλές, συνηθισμένες γυναίκες, να «αθωωθούν» από την ιδεολογία τους;
Πόσο πιο εύκολο θα ήταν να τις περιγράψω σαν τέρατα. Πιστεύω, όμως, ότι όταν τις δείχνω σαν κανονικούς ανθρώπους γίνονται ακόμα πιο τρομαχτικές. Γιατί θα μπορούσαμε κι εμείς να καταλήξουμε σαν αυτές.
