Κική Σταματόγιαννη
Όλα ξεκίνησαν με ένα νομοσχέδιο. Η νομοπαρασκευαστική επιτροπή του υπουργείου Εργασίας κατέθεσε ένα κείμενο προς συζήτηση και ψήφιση. Στόχος: η επιτάχυνση των διαδικασιών αναδοχής παιδιών και η επέκταση της δυνατότητας σε όσα ζευγάρια έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης να γίνουν ανάδοχοι γονείς. Και κάπως έτσι, οι υπερασπιστές της αιώνιας και απαρασάλευτης τάξης πραγμάτων βγήκαν στις επάλξεις και τα στρατόπεδα (ξανα)στήθηκαν. Ο λόγος; Σύμφωνο συμβίωσης έχει νομοθετηθεί ότι μπορούν να συνάψουν και ομόφυλα ζευγάρια. Λογικό συμπέρασμα: Τα ομόφυλα ζευγάρια μπορούν να καταστούν «ανάδοχοι γονείς». Και ξεκίνησε το πυρ ομαδόν από βουλευτές τόσο της αντιπολίτευσης όσο και του κυβερνώντος κόμματος, την Ιερά Σύνοδο, πολλούς και πολλές «εκεί έξω», που έφτασαν να θεωρούν τη νομοθετική αυτή αλλαγή περίπου ισοδύναμης αξίας με το άνοιγμα των πυλών της κολάσεως.
Τι κι αν το νομοσχέδιο είναι –για άλλη μια φορά- κατώτερο των προσδοκιών της λοατκια+ κοινότητας (και όσων στέκονται αλληλέγγυα σε αυτήν); Τι κι αν η νομοθετική ρύθμιση παραμένει ανολοκλήρωτη; Τι κι αν δεν εξοπλίζει τα ομόφυλα ζευγάρια με όλα τα δικαιώματα του φυσικού γονέα (όπως συμβαίνει στην περίπτωση της παιδοθεσίας); Τι κι αν τους παραχωρεί μόνο τη δυνατότητα προσωρινής φροντίδας των παιδιών; Τι κι αν το δικαίωμα παιδοθεσίας συνεχίζει να παρέχεται αποκλειστικά και μόνο σε όσα ζευγάρια έχουν συνάψει γάμο (από τον οποίο αποκλείονται τα ομόφυλα ζευγάρια); Η αμυδρή υποψία ότι έτσι ανοίγει σιγά-σιγά ο δρόμος για παιδοθεσία σε ομόφυλα ζευγάρια ήταν αρκετή για να χυθεί για άλλη μια φορά ομοφοβικό και τρανσφοβικό δηλητήριο.
Επιχειρήματα επιστημόνων μοιάζουν να πέφτουν στο κενό. Νομικοί υπενθυμίζουν ότι, αν δεν διασφαλίζεται η δυνατότητα παιδοθεσίας και στα ομόφυλα ζευγάρια, στοιχειοθετείται παραβίαση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (άρθρ. 14 ΕΣΔΑ: απαγόρευση των διακρίσεων και άρθρ. 8: σεβασμός της ιδιωτικότητας και της οικογενειακής ζωής). Ψυχολόγοι και εκπαιδευτικοί παραθέτουν σειρά ερευνών, σύμφωνα με τις οποίες τα παιδιά που μεγαλώνουν από ομόφυλα ζευγάρια αναπτύσσουν περίφημα τον ψυχισμό και την προσωπικότητά τους και είναι πιο ευαίσθητα απέναντι σε ανθρώπους που υφίστανται βία και διακρίσεις. Πορίσματα έρχονται να επιβεβαιώσουν, από την άλλη πλευρά, ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν δακτυλοδεικτούμενα ή φέροντας το στίγμα αυτού/ής που διαφέρει, που αποκλίνει από την «κανονικότητα», καταλήγουν να γίνονται δυστυχείς ενήλικες. Όλα τα επιχειρήματα μοιάζουν να βρίσκουν σε τοίχο. Είναι ο ίδιος εκείνος τοίχος, πάνω στον οποίο σκόνταψαν όλα τα προχωρήματα στην ανθρώπινη ιστορία: «Η κοινωνία δεν είναι ακόμα έτοιμη για να δεχτεί κάτι τέτοιο».
Τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, όμως, δεν μπαίνουν στο ζύγι. Ούτε σε διαπραγμάτευση. Πολύ περισσότερο δεν τίθενται στην κρίση της «κοινωνίας». Έτσι, γενικά κι αόριστα. Εάν θέλουμε να μιλάμε για έναν κόσμο χωρίς διακρίσεις, οι ελευθερίες και τα δικαιώματα πρέπει να εξασφαλίζονται για όλες και όλους, να είναι κτήμα όλων. Αλλιώς καταλήγουν να είναι προνόμια. Για λίγους. Και είναι ειρωνικό, αλλά απόλυτα αληθινό, ότι η επίκληση της «κοινωνίας» ως δια μαγείας επιστρατεύεται κάθε φορά που προκύπτει ένα ζήτημα που «ξεβολεύει» το σύστημα. Και κάθε φορά τα πλέον επίσημα χείλη της εξουσίας διαπιστώνουν πόσο οι συνθήκες δεν έχουν ακόμα ωριμάσει. Φαίνεται, ωστόσο, πως η «κοινωνία» είναι πάντα έτοιμη να ανέχεται τη βία ή τον διαχωρισμό των ανθρώπων σε κατηγορίες: πολίτες με όλα ή με κάποια μόνο δικαιώματα, εργαζόμενοι α΄ και β΄ κατηγορίας, φοιτητές/τριες πολλών ταχυτήτων. Εκεί δεν υπάρχει τίποτα το αφύσικο ή το «προβληματικό». Έτσι είναι τα πράγματα, έτσι ήταν πάντα. Κι έτσι λογικά θα (πρέπει να) παραμείνουν.
Η κοινωνία ασφαλώς και δεν είναι έτοιμη. Γιατί είναι μια κοινωνία που έχει δομηθεί ακριβώς πάνω στην ανισότητα και τον διαχωρισμό. Είναι μια κοινωνία διαιρεμένη για να είναι πιο εύκολα διαχειρίσιμη από τους «από πάνω». Δεν συνειδητοποιεί (παρά μόνο σε οριακές στιγμές) την ανάγκη συλλογικής αντιμετώπισης του συνολικού καταπιεστή. Η «κοινωνία» δεν μπορεί να δεχτεί την αλλαγή, γιατί ως θεμέλιο λίθο της οι κρατούντες χρησιμοποίησαν τη διάκριση με βάση το φύλο ή την εθνοτική καταγωγή. Τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα ή/και έκφραση του φύλου. Τη θρησκεία ή την πολιτική ιδεολογία. Ό,τι συμφέρει τους καταπιεστές κάθε φορά, το ανασύρουν από τη φαρέτρα τους.
Η «κοινωνία» δεν είναι έτοιμη, γιατί έχει εκπαιδευτεί με βάση συγκεκριμένα και «βολικά» στερεότυπα. Εν προκειμένω, το κατασκευασμένο πρότυπο του ετερόφυλου ζευγαριού, ως του μόνου ικανού να ανατρέφει παιδιά. Η «κοινωνία» έχει κατασκευαστεί με βασικό υλικό τα ρετάλια, τα υπολείμματα των πατριαρχικών αντιλήψεων που συνεχίζουν να είναι οι επικρατούσες, με βάση ένα και μοναδικό πρότυπο: αυτό του Προκρούστη. Ό,τι υπολείπεται, τεντώνεται για να ταιριάξει στην «κανονικότητα». Ό,τι περισσεύει, αποκόπτεται και πετιέται στο κοινωνικό περιθώριο.
Ασφαλώς, είναι ευπρόσδεκτη κάθε διάταξη που διευκολύνει τις ζωές χιλιάδων ανθρώπων ή τους εξοπλίζει με ένα δικαίωμα, το οποίο πρωτύτερα στερούνταν. Πολύ περισσότερο, όταν το δικαίωμα αυτό συνδέεται με την αγάπη και τη φροντίδα των πλέον ανυπεράσπιστων σε μια κοινωνία, όπως είναι τα παιδιά.
Προφανώς, όμως, δεν είναι το τέλος των διεκδικήσεων. Όσο εκεί έξω κάποιοι/ες απολαμβάνουν ένα δικαίωμα και κάποιοι άλλοι όχι, όσο τα ετερόφυλα ζευγάρια μπορούν να έχουν την οικογενειακή μορφή που επιθυμούν και τα ομόφυλα όχι, δεν επαναπαυόμαστε. Και κυρίως, δεν παραχωρούμε ούτε σπιθαμή χώρου στους εκπροσώπους του μίσους. Κάθε δική μας υπαναχώρηση, κάθε δικό μας βήμα προς τα πίσω, κάθε «ναι μεν, αλλά…» ρίχνει νερό στον μύλο της ομοφοβίας και του ρατσισμού. Και αυτό είναι ένα κακό σενάριο. Και είμαστε αποφασισμένες/οι να κάνουμε ό,τι χρειάζεται για να μην επιβεβαιωθεί. Συνεχίζουμε να θέλουμε και να απαιτούμε περισσότερα, καθώς οι μεγάλες τομές είναι αυτές που τράβηξαν τις κοινωνίες -ένα ή περισσότερα βήματα- μπροστά.
