«Όσο πιο τρομακτικός γίνεται ο κόσμος, τόσο η τέχνη γίνεται πιο αφηρημένη. Ενώ ένας ειρηνικός κόσμος παράγει ρεαλιστική τέχνη.»
Εξπρεσιονισμός, κυβισμός, σουρεαλισμός είναι κάποιες απ τις κατευθυντήριες γραμμές που μπορεί να εντοπίσει κανείς στο έργο του Klee. Ανάμεσα στα 9000 και κάτι παραπάνω έργα του, περιλαμβάνονται υδατογραφίες, χαρακτικά και σχέδια.
«Θα είχα παρατήσει το σχολείο ευχαρίστως ένα χρόνο πριν αποφοιτήσω αλλά έμεινα για χάρη των γονιών μου. Δεν ήθελα να κάνω τίποτε άλλο παρά να ζωγραφίζω και να γράφω, ότι δηλαδή μου είχαν απαγορεύσει.»
Η ιδέα του Α παγκοσμίου πολέμου, τον βρίσκει θετικό. Πιστεύει πως «Η εθνική ανάταση θα μας εξασφαλίσει ξανά τα μέσα (το χρήμα και την εύνοια από τους προστάτες των τεχνών), που έχουμε τόσο στερηθεί τα τελευταία χρόνια». Γρήγορα καταλαβαίνει πως κάνει λάθος. Κρίνεται στρατεύσιμος και χάνει 2 φίλους του στο μέτωπο. Αυτό τον ταρακουνά. Αναθεωρεί. Αποστρέφεται. Γεννά το “Death for the idea”
1921: Διδάσκει για 10 χρόνια στη σχολή Bauhaus και στη συνέχεια στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Ντίσελντορφ.
1933: Με την άνοδο του ναζισμού διαγράφεται από την Ακαδημία, σύμφωνα με νόμο που αποκλείει από τις δημόσιες υπηρεσίες και θέσεις όσους δεν ανήκουν στην Άρια Φυλή. Απαντά με την προσωπογραφία του Von der Liste gestrichen (Βλέπε το τεράστιο Χ στο πάνω μέρος)
Ο Klee αναγκάζεται να μεταναστεύσει στην Ελβετία, τη χώρα που γεννήθηκε, επειδή οι Ναζί θεωρούν την τέχνη του εκφυλισμένη και υπάρχουν φήμες πως είναι Εβραίος. Ως μέρος της προσπάθειας του Χίτλερ να απαλλάξει τη χώρα του από την «εκφυλισμένη τέχνη» πολλοί εξέχοντες καλλιτέχνες, είτε αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη χώρα (ο Max Beckmann και ο Max Ernst, για παράδειγμα) ή παγιδεύονται σε εσωτερική εξορία (όπως ο Otto Dix).
Gezeichneter: Γραμμές σε σχήμα σβάστικας, τεντωμένες σαν ουλές κατά μήκος ενός προσώπου που μοιάζει με παιδική απόδοση. Ένα πρόσωπο φανερά επηρεασμένο απ την ασθένειά του.
1937: Συνεχίζει να θίγει την απανθρωπιά της ναζιστικής Γερμανίας όχι με κοινές παρανοήσεις, αλλά δίνοντας την ψευδαίσθηση της χαράς. Ζωγραφίζει το Viaducts Break Ranks, το οποίο θεωρείται ιστορικό έργο και υψίστης σημασίας για τη συμβολή του στον αγώνα κατά του φασισμού. Παράλληλα την ίδια εποχή το ναζιστικό καθεστώς διοργανώνει την έκθεση «Παρακμιακής Τέχνης», η οποία συμπεριλαμβάνει αυτό και άλλα πολλά έργα του Klee.
1939: Συμπληρώνει 5 χρόνια συνεχούς διαμονής στην Ελβετία και υποβάλει αίτηση για να αποκτήσει ελβετική υπηκοότητα. Παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει λόγο των πολιτισμικών και πολιτικών προεκτάσεων του έργου του, η αίτηση γίνεται δεκτή.
O Klee πεθαίνει έναν χρόνο αργότερα, πιθανώς όπως θα ήθελε, ως Ελβετός.
Δεν περιορίζομαι στο εδώ και τώρα, ανήκω τόσο στους νεκρούς όσο και στους αγέννητους. Πιο κοντά στην καρδιά της δημιουργίας από τους περισσότερους, όχι όμως και αρκετά κοντά ακόμη.
Το έργο του:
