Ο Τσέχος συγγραφέας Γιάροσλαβ Χάσεκ (1883-1923) σίγουρα ανήκει στην κατηγορία συγγραφέων που αποσιωπούνται, παρ’ όλο που θεωρείται από τους κορυφαίους της παγκόσμιας σατιρικής λογοτεχνίας. Αν είναι να αναφερθεί, θα είναι το πολύ ως συγγραφέας του Ο καλός στρατιώτης Σβέικ που μεταφράστηκε σε πάνω από 50 γλώσσες, έγινε ταινία και παίχτηκε σε θέατρα σε όλο τον κόσμο. Το 1987, ωστόσο, από τις εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή» κυκλοφόρησαν Τα μυστικά της παραμονής μου στη Ρωσία σε μετάφραση του Λυσίμαχου Παπαδόπουλου και με μια απολαυστική εικονογράφηση του Γιόζεφ Λάντα, στενού φίλου του Χάσεκ. Στα «μυστικά» αυτά σατιρίζει καυστικά τα όσια και ιερά του κράτους των Αψβούργων, την απολυταρχία, τη γραφειοκρατία, τον πόλεμο. Τα Μυστικά είναι διηγήματα, στα οποία ξεχωρίζουν τα Διηγήματα για την Μπουγκούλμα, διότι σε αυτά ο Χάσεκ περιγράφει μια εξαιρετικά δύσκολη φάση της Οκτωβριανής Επανάστασης στην περιοχή όπου ο ίδιος, ως κόκκινος κομισάριος, έδωσε μάχη ενάντια στους Λευκούς σατιρίζοντας κυρίως την αντεπανάσταση, αλλά και κάποιες αδυναμίες επαναστατών. Ο Χάσεκ ωρίμασε ιδεολογικά στο πειστικό σχολείο της πρώτης μεγάλης παγκόσμιας σύρραξης και της Οκτωβριανής Επανάστασης που γι αυτόν ήταν αστείρευτη πηγή έμπνευσης εφοδιάζοντάς τον με μια σημαντική πρώτη ύλη.
Ο δρόμος του ασυμβίβαστου
Στην αναλυτική, περιεκτική και πολύ κατατοπιστική εισαγωγή της Μιλένας Φνιόκοβα με τίτλο Ο Γιαροσλάβ Χάσεκ, στρατιώτης της Επανάστασης διαβάζουμε ανάμεσα σ’ άλλα: «Ο δρόμος που ακολούθησε ο Χάσεκ, μέχρι να κερδίσει την παγκόσμια αναγνώριση, με όλη τη σεμνότητα και την επιμέλεια που τον διέκρινε, ήταν πολύπλοκος, δύσκολος, συχνά αντιφατικός, αλλά πάντα τίμιος και ευθύς στην αναζήτηση της αλήθειας και του δίκιου. Ίσως γι αυτό υποτιμήθηκε και συκοφαντήθηκε όσο κανείς. Όσο ζούσε σχεδόν αγνοήθηκε, ειπώθηκαν πολλές επινοήσεις και συκοφαντίες και πολύ αργά έλαμψε η αλήθεια και αποδείχθηκε ποιος πραγματικά ήταν ο Γιάροσλαβ Χάσεκ» (σελ. 5). […] Ο Χάσεκ είναι ένας καλλιτέχνης μποέμ με ατέλειωτες περιπλανήσεις, είναι ο ρέμπελος που μάχεται τους αστούς, τους κληρικούς, τους Αυστριακούς των Αψβούργων, τον πόλεμο. Φαινομενικά είναι αναρχικός και ταραχοποιός, στην πραγματικότητα είναι επαναστάτης, ιδιαίτερα αφού μαθήτεψε στο μεγάλο σχολειό του πρώτου παγκοσμίου πολέμου και στη ρωσική επανάσταση. Φυσιολογικά περνάει στον Κόκκινο Στρατό και γίνεται ο ευσυνείδητος, ο πειθαρχημένος και αλτρουιστής αγωνιστής, παράγοντας του κομμουνιστικού κόμματος και του διεθνούς επαναστατικού κινήματος στο σοβιετικό κράτος, που συγκροτείται στην ταραγμένη περίοδο 1919-1920» (σελ. 6).
Η διεθνιστική αλληλεγγύη σε πράξη
Στην εισαγωγή του βιβλίου μπορεί ο αναγνώστης να βρει όλα τα βήματα της συνταρακτικής ζωής του Χασεκ και δεν μπορούμε εδώ παρά να δώσουμε μερικά πολύ χαρακτηριστικά της πορείας ζωής του. Έτσι, το Φλεβάρη του 1918 ανεβαίνει και στο Κίεβο η κόκκινη σημαία. Ο Χασεκ έρχεται σε επαφή με σοβιετικούς που τον ενημερώνουν για το πρόγραμμα της Οκτωβριανής Επανάστασης. Ήδη ο Χάσεκ είχε μπολιαστεί με τις σοσιαλιστικές ιδέες, ενθουσιάστηκε με την κρατικοποίηση του μεγάλου κεφαλαίου και πέφτει από τα σύννεφα, όταν μαθαίνει ότι το αστικό κεντρικό συμβούλιο της Ουκρανίας είχε καλέσει τους Γερμανούς να παραβιάσουν την ανακωχή και το σύμφωνο του Μπρεστ-Λιτόφσκ και να επιτεθούν στο σοβιετικό στρατό. Όπως και έγινε. Η σοβιετική ηγεσία τότε, καλεί τους περίπου 50.000 καλά εξοπλισμένους Τσεχοσλοβάκους να πολεμήσουν στο πλευρό των σοβιετικών ενάντια στους Γερμανούς. Το Τσεχικό Εθνικό Συμβούλιο στο Κίεβο δηλώνει, όμως, «ουδετερότητα». Τότε ο Χάσεκ τα καταλαβαίνει όλα διαφωνώντας με την ηγεσία και θεωρώντας εθνικό καθήκον των Τσέχων να πολεμήσουν στο πλευρό των σοβιετικών. Όταν η τσεχοσλοβάκικη ηγεσία – με έδρα το Παρίσι – αποφασίζει να μεταφερθεί ο τσεχοσλοβάκικος στρατός στη Γαλλία, ο Χασεκ πια μιλάει για προδοσία. Στο Κίεβο στο μεταξύ συγκροτείται ένα τσεχοσλοβάκικο επαναστατικό συμβούλιο που καλεί τις εκεί λεγεώνες να μην πάνε στη Γαλλία, αλλά να πολεμήσουν στο πλευρό των μπολσεβίκων. Ο Χάσεκ πηγαίνει μαζί τους έχοντας κάνει την εξής δήλωση, που βρέθηκε αργότερα στο αρχείο των λεγεώνων: «Κάνω γνωστό με το παρόν γράμμα ότι δε συμφωνώ με την απόφαση του παραρτήματος του Τσέχικου Εθνικού Συμβουλίου να φύγει ο στρατός μας για τη Γαλλία. Γι αυτό αποχωρώ από το στρατό μέχρις ότου γίνει αλλαγή στην απόφαση αυτή και σε όλη την πολιτική της ηγεσίας του Εθνικού Συμβουλίου. Γ.Χάσεκ» (Πηγή: Εισαγωγή στο βιβλίο Τα μυστικά της παραμονής μου στη Ρωσία).
Ο Χάσεκ δεν σταμάτησε όμως, εδώ. Απευθύνει μια προκήρυξη στους Τσεχοσλοβάκους που είναι ένα διαμάντι έμπρακτης διεθνιστικής αλληλεγγύης και γι αυτό την παραθέτουμε:
«ΠΡΟΣ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΤΣΕΧΟΣΛΟΒΑΚΟΥΣ
Σύντροφοι!
Σας είπαν ότι στη Ρωσία δεν έχετε τι να κάνετε και ότι θα συνεχίσετε τον επαναστατικό σας αγώνα στο γαλλικό μέτωπο. Για το θέμα της αναχώρησής σας για τη Γαλλία υπάρχουν οι πιο ζωηρές αντιρρήσεις.
Σας περιγράφουν με ενθουσιασμό τη Γαλλία, την Αμερική και την Αγγλία. Πιστεύουμε ότι θα στρέψετε την προσοχή σας στα γεγονότα που σας περιβάλλουν και θα ματαιώσετε την αναχώρησή σας για τη Γαλλία.
Σύντροφοι.
Τα αυστριακά και γερμανικά στρατεύματα εισέβαλαν βαθιά μέσα στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Ρωσίας. Στην προέλασή τους σκότωσαν και πολλούς Τσέχους που δεν πρόλαβαν να υποχωρήσουν.
Τα αυστρο-γερμανικά στρατεύματα του Καρόλου και του Γουλιέλμου κατέλαβαν το Χάρκοβο και προχωρούν προς το Κουρσκ.
Θα αφήσετε να γράψει η ιστορία ότι κατά την περίοδο που κινδύνευε η ελευθερία όλων των εθνών, τα τσέχικα στρατεύματα τράπηκαν σε φυγή μπροστά στις αυστρογερμανικές ορδές και εγκατέλειψαν τη ρωσική επανάσταση χωρίς βοήθεια;
Σύντροφοι!
Πιστεύουμε ότι ο λαός μας δε θα σας άφηνε να φύγετε για τη Γαλλία. Θα σας έλεγε ότι η θέση σας είναι σε τούτο το μέτωπο, όπου κινδυνεύει η ελευθερία των λαών. Η θέση σας είναι στη Ρωσία!
Καλούμε όλους τους Τσεχοσλοβάκους να βοηθήσουν τη ρωσική επανάσταση! Εμείς οι Τσέχοι που δείξαμε απαράμιλλη ομόνοια στον αγώνα κατά της αυστριακής μοναρχίας, πρέπει πρώτοι να βοηθήσουμε και στην οργάνωση του Κόκκινου Στρατού.
Σχηματίζουμε τμήματα από πραγματικούς αγωνιστές της ελευθερίας που δε θέλουν να φύγουν για τη Γαλλία.
Σας περιμένουμε!
Εκτελεστική Επιτροπή του Τσεχοσλοβακικού Τμήματος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ρωσίας» (σελ. 52/53 του βιβλίου)
Ο Χάσεκ έγινε μέλος του τσέχικου τμήματος του κόμματος των μπολσεβίκων. Μέχρι τη δεκαετία του 1940 πολύ λίγα έγιναν γνωστά στην Τσεχοσλοβακία για τη δράση του Χάσεκ στη σοβιετική Ρωσία. Σοβιετικοί ιστορικοί με τη βοήθεια συμπολεμιστών του και τη συνεργασία Τσεχοσλοβάκων μελετητών αποκάλυψαν τη δράση του Χάσεκ στο Κόκκινο Στρατό. Με λίγα λόγια, αυτό το μικρό βιβλίο της «Σύγχρονης Εποχής» εμπεριέχει ένα θησαυρό από πληροφορίες σχετικά με τη ζωή και τη δράση ενός σχεδόν ξεχασμένου Τσέχου συγγραφέα και επαναστάτη. Και ο Χάσεκ ανήκει στην κατηγορία των δημιουργών που «θάφτηκαν» από τον αστικό μηχανισμό προβολής και όχι τυχαία. Μια απαξία που στην ουσία αποτελεί αξία ή με άλλα λόγια, μια επιβράβευση από την ανάποδη. Αυτό εξαρτάται από ποιος την κάνει.
πηγή:atexnos.gr