Καθώς επτά φοιτητές του πανεπιστημίου του Πουέρτο Ρίκο διώκονται για τη συμμετοχή τους σε διαμαρτυρία έξω από την πρυτανεία τους, που διεξήχθη πριν από δύο χρόνια, τα έγγραφα που διανεμήθηκαν στους δικηγόρους υπεράσπισης αποκάλυψαν ότι το Facebook έδωσε στο Υπουργείο Δικαιοσύνης του νησιού πρόσβαση σε ιδιωτικές πληροφορίες χρηστών από φοιτητικά ειδησεογραφικά μέσα.
Το υπουργείο εξασφάλισε με ένταλμα αυτά τα στοιχεία στο πλαίσιο των γενικότερων διώξεων στη χώρα, το 2017, ενάντια σε ακτιβιστές που συμμετείχαν στο κίνημα κατά της λιτότητας. Ο πολλαπλασιασμός των ενταλμάτων σύλληψης, χωρίς εμφανείς λόγους, θύμισε παλιότερες εποχές όταν η αστυνομία του Πουέρτο Ρίκο στοχοποιούσε και παρακολουθούσε συστηματικά πολίτες με βάση τις πολιτικές τους πεποιθήσεις.
Ήταν Απρίλιος του 2017 και οι φοιτητές του πανεπιστημίου του Πουέρτο Ρίκο απείχαν για εβδομάδες από τα ακαδημαϊκά τους καθήκοντα, ως αντίδραση ενάντια στις πολιτικές λιτότητας που ήταν έτοιμες να καταργήσουν τις δημόσιες υπηρεσίες σε όλο το νησί για να ικανοποιήσουν τους πιστωτές της κυβέρνησης. Όταν το διοικητικό συμβούλιο του πανεπιστημίου συγκεντρώθηκε στις 27 Απριλίου για να συζητήσει περικοπές ύψους 241 εκατομμυρίων δολαρίων, οι φοιτητές απαίτησαν την απόσυρση του μέτρου χωρίς ωστόσο ιδιαίτερη επιτυχία. Εν τέλει, οι συγκεντρωμένοι έξω από την αίθουσα συνεδρίασης εισέβαλαν στο χώρο με στόχο τη διακοπή της συζήτησης.
Η διαδήλωση καταγράφτηκε σε πραγματικό χρόνο καθώς τρία φοιτητικά διαδικτυακά μέσα ενημέρωσης το Diálogo UPR, το Pulso Estudiantil UPR και το Centro de Comunicación Estudiantil έκαναν ζωντανή μετάδοση στο Facebook. Κατά τη μετάδοση της εισβολής έσπασε μια γυάλινη πόρτα και ένας λαμπτήρας. Κανείς δεν τραυματίστηκε και κανείς δεν συνελήφθη. Ωστόσο, η τότε υπουργός Δικαιοσύνης και νυν κυβερνήτης του Πουέρτο Ρίκο, Γουάντα Βάσκεζ, δεσμεύτηκε να διερευνήσει το περιστατικό και να συλλάβει τους υπαίτιους της διακοπής της συνεδρίας.
Δύο εβδομάδες αργότερα, οι φοιτητές που φέρονταν να είχαν ηγετικούς ρόλους στην ευρύτερη απεργία έλαβαν κλήσεις που τους διέταζαν να εμφανιστούν στο δικαστήριο. Όταν εμφανίστηκαν, τους πέρασαν χειροπέδες ενώπιον των ΜΜΕ και τους απήγγειλαν κατηγορίες για εγκλήματα που σχετίζονταν με τη διαμαρτυρία στην αίθουσα συνεδριάσεων. Η απόπειρα να χαρακτηριστεί η είσοδος στην αίθουσα ως «διάρρηξη» τελικά απέτυχε. Ωστόσο, άλλες κατηγορίες θεωρήθηκαν έγκυρες μεταξύ των οποίων η παραβίαση του δικαιώματος συνάθροισης και η βία κατά δημόσιας αρχής, παραπτώματα που μπορούν να δώσουν ποινές από έξι μήνες έως τρία χρόνια σύμφωνα με το νομικό σύστημα του νησιού.
Πώς όμως το υπουργείο Δικαιοσύνης στέλνει επιλεκτικά εντάλματα σε συγκεκριμένα άτομα όταν στη διαμαρτυρία συμμετείχαν και δεκάδες άλλοι; Η βασική υποψία των δικηγόρων υπεράσπισης είναι πως η υπόθεση δεν αφορά τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν στην αίθουσα συνεδριάσεων εκείνη την ημέρα, αλλά μάλλον μια γενικότερη προσπάθεια να τιμωρήσουν την πολιτική δραστηριότητα μερικών από τους πιο δραστήριους φοιτητές στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις.
Τα έγγραφα που απεστάλησαν στους δικηγόρους υπεράσπισης παρέχουν περαιτέρω στοιχεία για τον τρόπο επιλογής των φοιτητών που διώκονται. Ένας πράκτορας από τη μονάδα για τα εγκλήματα κυβερνοχώρου του υπουργείου Δικαιοσύνης του Πουέρτο Ρίκο ζήτησε ένταλμα έρευνας για τα αρχεία σχεδόν όλων των αλληλεπιδράσεων στο Facebook σε περίοδο 72 ωρών των τριών μέσων που έκαναν απευθείας μετάδοση της διαμαρτυρίας. Ο πράκτορας έλαβε επίσης λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τη δράση των φοιτητών-δημοσιογράφων που διαχειρίζονται τις σελίδες.
«Θεωρούμε ότι αυτό αποτελεί παραβίαση του δικαιώματος της ελευθερίας του τύπου», δήλωσε η Μαρισόλ Ναζάριο Μπονίγια, διευθύντρια του Pulso Estudiantil όταν η ύπαρξη του εντάλματος ήρθε στο φως. «Εφόσον συνέβη κάτι τέτοιο σε ένα φοιτητικό μέσο ενημέρωσης, θα μπορούσε να συμβεί σε τοπικές και εθνικές εφημερίδες ή σε μεγάλα ειδησεογραφικά πρακτορεία».
Για πολλούς πολιτικούς, ακτιβιστές και δικηγόρους πολιτικών δικαιωμάτων, η ηλεκτρονική στόχευση των πολιτικά κινητοποιημένων φοιτητών μοιάζει με μια σύγχρονη έκδοση ενός συστήματος παρακολούθησης το οποίο απαγορεύτηκε πριν από δεκαετίες στο νησί. «Η παρακολούθηση είναι κάτι που υπήρξε στον ακτιβισμό του Πουέρτο Ρίκο τη δεκαετία του ’50 και του ’60 (…) πολλοί άνθρωποι πίστευαν ότι η πρακτική αυτή έληξε στη δεκαετία του ’80, αλλά τώρα γνωρίζουμε ότι έχει συνεχιστεί και ότι έχει καταστεί ευκολότερη από τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης όπως το Facebook», δήλωσε ο Γκαμπριέλ Ριβέρα, ένας από τους φοιτητές που αντιμετωπίζουν δίωξη.
Βέβαια η υπόθεση του Πουέρτο Ρίκο δεν είναι ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία και δεν περιορίζεται μονάχα σε αναπτυσσόμενες χώρες αλλά και στον δυτικό κόσμο. Χαρακτηριστική περίπτωση στις ΗΠΑ για παράδειγμα, ήταν η δίωξη μέσω στοιχείων από το Facebook δύο ακτιβιστών, που φέρονταν ως ηγετικά μέλη του κινήματος «DisruptJ20». To κίνημα οργάνωσε διαδηλώσεις στην Ουάσινγκτον τη μέρα της ορκωμοσίας Τραμπ τον Ιανουάριο του 2017.
Αντίστοιχες περιπτώσεις ανάμειξης του Facebook σε λογοκρισία ή παραβίαση απορρήτου για πολιτικούς λόγους παρατηρήθηκαν και στη Γαλλία τον περασμένο Οκτώβρη όταν τουλάχιστον τρεις σελίδες συνδικάτων των σιδηροδρόμων μπλοκαρίστηκαν για μερικές μέρες από την πλατφόρμα, τη στιγμή που οι εργαζόμενοι προετοίμαζαν απεργιακές κινητοποιήσεις.
Επομένως, η υπόθεση του Πουέρτο Ρίκο αποτελεί μέρος πρακτικών που αρχίζουν να γίνονται κανονικότητα ασχέτως ελεύθερου ή μη καθεστώτος. Ωστόσο, όπως δήλωσε ο Ριβέρα στο Intercept, οι διώξεις τουλάχιστον στο Πουέρτο Ρίκο δεν φόβισαν τον κόσμο. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους τον Ιούλιο και πέτυχαν την παραίτηση του κυβερνήτη του νησιού, Ρικάρδο Ροσελό. Οι διώξεις λοιπόν λειτούργησαν ως ενοποιητικό στοιχείο και ενδυνάμωσαν το αντικυβερνητικό αίσθημα αντί να το κάμψουν.
Πηγή: Alleen Brown & Alice Speri – the Intercept
Μετάφραση/Επιμέλεια: Δημήτρης Μακκός μέσω https://info-war.gr
