Οι «βασιλικοί μπλε» σκαλίζουν τη «μαύρη» περίοδο της ιστορίας, με στόχο να μην σβήσει ποτέ η μνήμη των θυμάτων.
Η Σάλκε αποτελεί μια από τις ποδοσφαιρικές ομάδες της Γερμανίας που συνδέθηκαν με τον ναζισμό, όμως τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Πράγματι, οι «βασιλικοί μπλε» είχαν στις τάξεις τους ποδοσφαιριστές που δημοσίως είχαν τοποθετηθεί υπέρ του καθεστώτος. Ο Φριτς Στέπαν και ο Ερνστ Κουζόρα, οι οποίοι συνδέονταν με φιλία πριν καν φορέσουν τη φανέλα της ομάδας, συνέθεσαν ένα επιθετικό δίδυμο που σκορπούσε τον τρόμο στις αντίπαλες εστίες. Όταν στις αρχές του τρέχοντος αιώνα, η διοίκηση του κλαμπ αποφάσισε να δώσει το όνομα του πρώτου σε έναν δρόμο κοντά στο γήπεδο, αποφάσισε να σκαλίσει το παρελθόν και να βουτήξει σε άγνωστα νερά, τα οποία μέχρι και εκείνο το σημείο ήταν ανοιχτά σε παρερμηνείες και φημολογίες. Ανακαλύφτηκε πως ο Στέπαν είχε εκμεταλλευτεί τις θηριωδίες με τους Εβραίους και είχε αποκτήσει πρώην εβραϊκό μαγαζί, ενώ είχε τοποθετηθεί δημόσια υπέρ του Φύρερ, όπως και ο Κουζόρα.
Εργαλείο στα χέρια των Ναζί
Η περίφημη φωτογραφία που απαθανάτισε δύο ακόμα ποδοσφαιριστές, τον Σβάισφουρθ και τον Μπεργκ με τον ναζιστικό αετό στη φανέλα τους, έχει συνδέσει γενικότερα τον σύλλογο με το καθεστώς, όμως ο λόγος που το φρικιαστικό σύμβολο υπήρχε εκεί ήταν γιατί οι δυο τους είχαν κληθεί στον στρατό. Από εκεί και έπειτα, η Σάλκε ήταν μια ομάδα που μεσουρανούσε στο γερμανικό ποδόσφαιρο, έχοντας βάλει τα θεμέλια αρκετά χρόνια πριν την ανάδυση των Ναζί και έχοντας καταφέρει να φτιάξει μια ισχυρή ταυτότητα, με την υποστήριξη των ανθρώπων της εργατικής τάξης των ορυχείων να την «αγκαλιάζουν».
Από το 1934 μέχρι το 1932 κατέκτησε έξι πρωταθλήματα, όμως αυτό συνέβαινε λόγω της εξαιρετικής κατάστασης στην οποία βρισκόταν. Όπως συμβαίνει με κάθε ολοκληρωτικό καθεστώς, έτσι και οι Ναζί θέλησαν να συνδεθούν μαζί της, για να καπηλευτούν τις επιτυχίες της και την ισχυρή οπαδική της βάση από ανθρώπους της εργατικής τάξης. Όπως και σε κάθε ομάδα, όπως και σε ολόκληρη τη γερμανική κοινωνία, υπήρχαν άνθρωποι στους κόλπους της που ακολούθησαν τον Χίτλερ, καθώς και άλλοι που έμειναν «ουδέτεροι», φοβούμενοι τα όσα θα ακολουθήσουν. Δεν υπήρξε συνολική ταύτιση του συλλόγου με τον ναζισμό. Και δεν ακολούθησε την κληρονομιά του. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1994 έγινε η πρώτη ομάδα στη χώρα που πέρασε στο καταστατικό της τη δέσμευση να μάχεται ενάντια στον ρατσισμό και σε κάθε μορφής διάκριση.
Μια πρωτοβουλία από τα κάτω
Το γεγονός αυτό αποδεικνύεται και από μια πρωτοβουλία που γεννήθηκε μέσα στον οργανισμό της Σάλκε, η οποία φέτος παλεύει στη δεύτερη κατηγορία. Ούσα μια ομάδα με τεράστιο λαϊκό έρεισμα, η οποία βασίζεται στα δεκάδες χιλιάδες μέλη της, αποφάσισε να κοιτάξει κατάματα την ιστορία του Γκελσενκίρχεν. Οι οπαδοί από το Schalke Fan Project, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Ιστορίας της πόλης και την τοπική εβραϊκή κοινότητα, ξεκίνησαν μια έρευνα προκειμένου να ανακαλύψουν όσο το δυνατόν περισσότερα σχετικά με τους μαζικούς διωγμούς των Εβραίων της πόλης το 1942. Το πρότζεκτ ξεκίνησε μετά από μια επίσκεψη των οπαδών στο Άουσβιτς και εστίασε στη Βίλντενμπρουσπλατς, μια κεντρική πλατεία της πόλης, από όπου 350 Εβραίοι του Γκελσενκίρχεν και 150 από την ευρύτερη περιοχή του Ρουρ απελάθηκαν στη Ρίγα της Λετονίας, τον Ιανουάριο του 1942. Στοιβάχθηκαν σε έναν μικρό χώρο, περικυκλωμένο με συρματόπλεγμα και με τη θερμοκρασία στους -27 περίμεναν τη μεταφορά τους στα κολαστήρια των Ναζί.
«Μερικές φορές είναι δύσκολο να βρεις τρόπο να εισχωρήσεις σε αυτό το θέμα. Όμως εδώ έχουμε μια δυνατή έρευνα, στην οποία μπορούμε να βασιστούμε», τόνισε στην Deutsche Welle o Γιανίκ Ριτούπερ, ένας 25χρονος οπαδός της Σάλκε, ο οποίος τους τελευταίους μήνες αφιερώνει τουλάχιστον έξι ώρες της εβδομάδας για να αναζητήσει αρχεία, να μιλήσει με επιζώντες και να εντοπίσει συγγενείς των θυμάτων. «Είμαι απίστευτα χαρούμενος με το αποτέλεσμα. Αντιμετωπίσαμε ερωτήσεις που δεν είχαν ερωτηθεί ποτέ πριν».
Θύματα και θύτες
Η έρευνα έφερε στο φως δεκάδες προσωπικές ιστορίες. Όπως αυτή της Έλεν Λεβέκ, η οποία αυτοκτόνησε περιμένοντας την μεταφορά της στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. «Πάντα πιστεύαμε ότι η επόμενη μέρα δεν θα ξημερώσει για εμάς», είπε ο 96χρονος πλέον Ρολφ Άμπραχαμσον, ο οποίος ήταν 16 τον καιρό εκείνον και επιβίωσε πάρα πολύ δύσκολα. Παράλληλα, ήρθαν στη δημοσιότητα και ιστορίες βασανιστών, για τους οποίους δεν υπήρχαν αποδείξεις την περίοδο εκείνη, με αποτέλεσμα να αθωωθούν από το δικαστήριο.
Για τη Νάταλι φαν ντε Μόιλενοφ, οπαδό των «βασιλικών μπλε», ο στόχος είναι να μην ξεχαστούν ποτέ οι θηριωδίες των Ναζί και «μέσω της εκπαιδευτικής διαδικασίας, να περιορισθεί και να αντιμετωπιστεί ο αντισημιτισμός». «Ήθελα να κάνω κάτι ενάντια στις διακρίσεις. Υπάρχει μια τάση προς τα δεξιά στην κοινωνία μας και πρέπει να κάνουμε κάτι γι’ αυτό», πρόσθεσε ο Τόμας Σάαλ, προπονητής ποδοσφαίρου από το Βερολίνο, που ταξιδεύει συχνά στην κοιλάδα του Ρουρ για να ενισχύσει το πρότζεκτ.
Τον Ιανουάριο του 2022, στη συμπλήρωση των 80 χρόνων από τους διωγμούς, η ομάδα σκοπεύει να τοποθετήσει μνημείο για τα θύματα στην πλατεία της πόλης. Η έρευνά τους, φυσικά, συνεχίζεται. Και για κάθε ποδοσφαιριστή της θρυλικής ομάδας που χαιρέτισε ναζιστικά, υπάρχει ένας οπαδός που κρατά τη μνήμη ζωντανή, θυμίζοντας σε όλους τις συνέπειες του ναζισμού
