του Χρήστου Μήτση
Ο Τουρκογερμανός auteur μας αφηγείται πως μετέφερε στην οθόνη την αληθινή, μα απίστευτη ιστορία του διαβόητου γκάνγκστερ και διάσημου ράπερ Χατάρ στην διασκεδαστική περιπέτειά του «Το Χρυσάφι του Ρήνου».
Και αυτή και η προηγούμενη ταινία σας, το «Χρυσό Γάντι», βασίζονται σε αληθινές ιστορίες, αλλά η σκηνοθετική προσέγγισή τους εκ μέρους σας είναι εντελώς διαφορετική.
Πράγματι, όμως και η ζωή δεν κινείται πάντα προς την ίδια κατεύθυνση. Άλλοτε γίνεται δραματική, άλλοτε αστεία, άλλοτε σκληρή… Το υλικό σου σε καθορίζει και στη συγκεκριμένη περίπτωση ήθελα να είμαι περισσότερο ένας σκηνοθέτης (director) και λιγότερο ένας δημιουργός (filmmaker). Ο δημιουργός έχει ένα «ολοκληρωτικό» όραμα το οποίο καλείται να υπηρετήσει η ταινία του, ενώ ο σκηνοθέτης, με την έννοια του Τζον Φορντ ή ακόμα και του Γιλμάζ Γκιουνέι, είναι κάποιος που δεν γράφει το σενάριο κι όμως το ακολουθεί πιστά, προσπαθώντας να αναδείξει τις ιδέες του. Παρ’ όλο που στο «Χρυσάφι του Ρήνου» είμαι και παραγωγός και σεναριογράφος, ένιωσα πως έπρεπε να τραβηχτώ λίγο πίσω ως auteur και να φέρω μπροστά τις αλήθειες των χαρακτήρων και της πραγματικής ιστορίας. Ήταν μια πρόκληση και την αναζήτησα εσκεμμένα, γιατί πρόκειται για ένα στοίχημα το οποίο σε κρατάει σε εγρήγορση. Δεν σ’ αφήνει να ξεπέσεις στην επανάληψη και τη μανιέρα.
Πάντως, έχετε υπογράψει τα σενάρια όλων των ταινιών σας. Ποιες απ’ αυτές είναι ταινίες του Φατίχ Ακίν δημιουργού;
Οι απολύτως πρωτότυπες ιδέες, όπως ήταν το «Μαζί, Ποτέ!» ή η «Άκρη του Ουρανού» για παράδειγμα, απαιτούν μια πιο προσωπική προσέγγιση. Έτσι τις υποστηρίζεις πιο δυναμικά και αποτελεσματικά. Αντίθετα, ιστορίες οι οποίες έρχονται από βιβλία, μυθιστορήματα ή βιογραφίες, τις περισσότερες φορές σε οδηγούν σε μια πιο ανοιχτή, αφηγηματική προσέγγιση και πάλι διαφορετική κάθε φορά.
Αυτός είναι και ένας τρόπος να έρθετε πιο κοντά στο θεατή;
Όχι απαραίτητα. Ποτέ δεν γνωρίζεις τι θα συγκινήσει τους θεατές. Η ταινία έχει γνωρίσει μεγάλη επιτυχία στην Γερμανία, αλλά δεν μπορώ να πω «ναι, το ήξερα». Αυτό που προσπαθώ κάθε φορά να κάνω είναι να μεταφράσω για το θεατή όσο μπορώ καλύτερα το υλικό που κρατάω στα χέρια μου.
Ο τρόπος μετάφρασης, δηλαδή η σκηνοθετική προσέγγιση, είναι θέμα έμπνευσης;
Νομίζω πως ναι, αλλά διαμορφώνεται κι από συζητήσεις με φίλους και συνεργάτες, όπως και από την παρακολούθηση ταινιών. Όσο σκέφτομαι και προετοιμάζω το επόμενο κινηματογραφικό σχέδιο βλέπω συνέχεια ταινίες και παίρνω μια ιδέα από εδώ, μια από εκεί…
Το «Χρυσάφι του Ρήνου» από ποιες ταινίες είναι επηρεασμένο;
Η ταινία είναι μια μείξη ειδών και μέσα της μπορείς να βρεις τον Χίτσκοκ, με μια ευθεία αναφορά στα «Πουλιά», τον Γκάι Ρίτσι, τα «Καλά Παιδιά», το κορεάτικο «Once Upon a Time in Highschool»… Είναι ένα προσωπικό μου ταξίδι μέσα στην ιστορία του σινεμά.
Πόσο γνωστή είναι στη Γερμανία η ιστορία του Γκιγουάρ Χατζάμπι;
Ως ράπερ είναι φίρμα, αλλά κυρίως στην νέα γενιά. Κατά την προετοιμασία της ταινίας ρωτούσα όσους συναντούσα και πολλοί μεγάλοι σε ηλικία δεν τον ήξεραν, σε αντίθεση με τα παιδιά μου και τους φίλους τους. Από την άλλη, την ιστορία της κλοπής του χρυσού την ξέρουν σχεδόν όλοι είτε τη συνδέουν με τον ράπερ Χαζάρ είτε όχι. Η υπόθεση είναι ένας σύγχρονος μύθος, ειδικά για την κουλτούρα των γκέτο, ένας θρύλος.
Η επιλογή του Εμίλιο Σακράγια, πρωταγωνιστή νεανικών ταινιών, για να ενσαρκώσει τον Χατζάμπι δεν σας φόβισε;
Ήταν μια πρότασή της συζύγου μου, η οποία είναι η casting director μου από την «Άκρη του Ουρανού». Η ταινία είναι παραγωγή της Warner, με υψηλό προϋπολογισμό και η παρουσία ενός Γερμανού σταρ θα βοηθούσε εμπορικά. Ο Εμίλιο είναι πασίγνωστος ως σταρ παιδικών ταινιών και πράγματι στην αρχή ήμουν διστακτικός. Αλλά είναι ηθοποιός της Μεθόδου, λιγάκι παλαβός, και έδωσε όλο τον εαυτό του στο πρότζεκτ. Έζησε για τέσσερις μήνες μαζί με τον Χατάρ και έγινε τελικά ο Χατάρ, αιφνιδιάζοντας τους πάντες. Ακόμα κι όσοι έγραφαν στα κοινωνικά δίκτυα εναντίον της επιλογής του, μετά τον αποθέωσαν ζητώντας συγγνώμη.
Σκεφτήκατε κάποια στιγμή πως αυτή η ιστορία θα μπορούσε να γυριστεί ως ντοκιμαντέρ, μιας και έχετε τη σχετική πείρα;
Αν και θα ήθελα πολύ να γυρίσω ένα ντοκιμαντέρ, δεν το σκέφτηκα στιγμή. Η ιστορία είναι τόσο δυνατή στις ζωντανές λεπτομέρειές της, που θα έχανε την ενέργειά της αν υποχρεωνόσουν να την αναπαραστήσεις μέσα από διηγήσεις ή υλικό αρχείου. Με τη βοήθεια της μυθοπλασίας η αφηγηματική δύναμή της έγινε ακατανίκητη.
Έχετε κάποια συγκεκριμένη ιδέα για ένα πιθανόν επόμενο ντοκιμαντέρ;
Με ενδιαφέρει πολύ η ιστορία του ζευγαριού που βρήκε το εμβόλιο για τον covid. Οι δυο τους είναι Τούρκοι μετανάστες στην Γερμανία. Ο χώρος των φαρμάκων έχει ενδιαφέρον, η νέα πραγματικότητα την οποία διαμόρφωσε ο κωρονοϊός επίσης, κυρίως όμως όλο αυτό το αντιεμβολιαστικό κίνημα. Η επιστήμη ενάντια στην προκατάληψη.
