Δημήτρης ΑγγελίδηςΣτο φως του πρόσφατου πορίσματος του Γραφείου Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Frontex για το πολύνεκρο ναυάγιο στην Πύλο, το οποίο εντοπίζει βαρύτατες ευθύνες του Ελληνικού Λιμενικού για τη μοιραία πολύωρη καθυστέρηση να προχωρήσει σε επιχείρηση διάσωσης και για σοβαρές παραλείψεις και ενέργειες που έβαλαν σε κίνδυνο τη ζωή των προσφύγων, παρουσιάζει ενδιαφέρον ένα άλλο πόρισμα του ίδιου Γραφείου Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Frontex για ένα περιστατικό παραβιάσεων δικαιωμάτων που απασχόλησε όσο λίγα την ελληνική και διεθνή επικαιρότητα.
Και αυτό το πόρισμα του Γραφείου της Frontex, το οποίο αποκαλύπτει σήμερα η «Εφ.Συν.», αμφισβητεί ευθέως τις ελληνικές αρχές για τους χειρισμούς τους σε εκείνο το περιστατικό και εκφράζει δυσαρέσκεια για την απουσία ενημέρωσης, στοιχείων και συνεργασίας, καταλογίζοντάς τους ευθύνες για την πολυήμερη καθυστέρησή τους να προχωρήσουν στη διάσωση των προσφύγων με πιθανά μοιραία αποτελέσματα. Πρόκειται για τα γεγονότα που αφορούν τον εγκλωβισμό ομάδας προσφύγων στη γνωστή νησίδα του Εβρου το καλοκαίρι του 2022 και την καταγγελία των προσφύγων για τις αλλεπάλληλες βίαιες επαναπροωθήσεις τους από τις ελληνικές και τουρκικές αρχές, όπως και για δύο θανάτους κατά τη διάρκεια επαναπροώθησης από την Ελλάδα και για τον θάνατο ενός μικρού κοριτσιού από δάγκωμα σκορπιού κατά την παραμονή τους στη νησίδα.
Παιχνίδια ευθυνών
Το πόρισμα παραμένει επίκαιρο περισσότερο από έναν χρόνο μετά την έκδοσή του, καθώς συνεχίζεται σε κάθε ευκαιρία η συντονισμένη εκστρατεία της ελληνικής κυβέρνησης, προεξαρχόντων του πρωθυπουργού και πρωτοκλασάτων υπουργών, όπως και του αρμόδιου υπουργού Προστασίας του Πολίτη και του αρμόδιου υπουργού Μετανάστευσης, αφ’ ενός να πείσει ότι οι ελληνικές αρχές τα έκαναν όλα σωστά, αφ’ ετέρου να ρίξει τον λίθο του αναθέματος σε όσους τόλμησαν να αναδείξουν την υπόθεση, συμπεριλαμβανομένων των διεθνών και ελληνικών μέσων ενημέρωσης και δημοσιογράφων, βουλευτών της αντιπολίτευσης και ευρωβουλευτών από ευρύ πολιτικό φάσμα, τους οποίους καταδείκνυε περίπου ως εσωτερικούς εχθρούς.
Το πόρισμα αναδεικνύει επίσης τον ρόλο των φιλοκυβερνητικών μέσων ενημέρωσης, που έσπευσαν να υιοθετήσουν τους ισχυρισμούς της ελληνικής κυβέρνησης, την οπτική της γωνία, αλλά και τη στοχοποίηση όσων την αμφισβητούσαν, ενώ τώρα την αμφισβητεί ο ίδιος ο αρμόδιος ανεξάρτητος φορέας για τη διερεύνηση των καταγγελιών παραβίασης θεμελιωδών δικαιωμάτων της Frontex.
Το πόρισμα, που βγήκε λίγους μήνες μετά τα καταγγελλόμενα περιστατικά, τον Δεκέμβριο του 2022 (22/12/2022), αμφισβητεί ρητά τους ισχυρισμούς της ΕΛ.ΑΣ. ότι τάχα έψαξε επανειλημμένως αλλά δεν βρήκε τους πρόσφυγες στα σημεία που είχαν υποδείξει, παρέχοντας μάλιστα οπτικοακουστικό υλικό και γεωγραφικό στίγμα. Εκφράζει επίσης τη δυσαρέσκεια του Γραφείου για την απουσία πληροφόρησης και στοιχείων εκ μέρους των ελληνικών αρχών και την άρνησή τους να δεχτούν τη βοήθεια που προσέφερε η Frontex για να γίνει επιχείρηση έρευνας και διάσωσης. Χαρακτηρίζει, τέλος, αξιόπιστες τις καταγγελίες των προσφύγων για τρεις αλλεπάλληλες βίαιες επαναπροωθήσεις τους από τις ελληνικές αρχές στην Τουρκία και για χειρισμούς που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στον θάνατο και σε σοβαρούς τραυματισμούς των προσφύγων, αν και σημειώνει ότι δεν έχει επιβεβαιωθεί ο καταγγελλόμενος θάνατος των προσφύγων.
Γνώριζαν
Αναφέρει επί λέξει: «Στο φως των διαθέσιμων στοιχείων, το Γραφείο Θεμελιωδών Δικαιωμάτων καταλήγει ότι οι ελληνικές αρχές γνώριζαν σε πολλές περιστάσεις μεταξύ 14/7/2022 και 15/8/2022 πού βρισκόταν η ομάδα των μεταναστών, αλλά δεν κατάφερε να τους προσεγγίσει για να τους δώσει βοήθεια. Ως αποτέλεσμα, η ομάδα εγκλωβίστηκε ανάμεσα στο ελληνικό και το τουρκικό έδαφος και εμποδίστηκε να εισέλθει στην ενδοχώρα μιας από τις δύο χώρες μέχρι τις 15/8/2022. Η κατάσταση μπορεί να έχει συντελέσει στον θάνατο και τους τραυματισμούς μεταναστών. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Frontex προσέφερε υποστήριξη στις ελληνικές αρχές για να ενισχύσουν τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης, αλλά η υποστήριξη δεν θεωρήθηκε χρήσιμη από τις ελληνικές αρχές.
»Παρά το γεγονός ότι οι ελληνικές αρχές αρνήθηκαν κάθε ανάμειξη αξιωματούχων της στις καταγγελλόμενες επιχειρήσεις επαναπροώθησης στις 14/7, 26/7 και 1/8, το Γραφείο Θεμελιωδών Δικαιωμάτων θεωρεί τις αναφορές μεταναστών σε επαναπροωθήσεις σχετικά αξιόπιστες λόγω της λεπτομερούς τους φύσης, της συνέπειας των αναφορών που συγκεντρώθηκαν από διαφορετικές πηγές και του γεγονότος ότι ανταποκρίνονται σε παλαιότερες καταγγελίες που περιέχονται σε διάφορες εκθέσεις οργανώσεων και διαδικασίες Αναφοράς Σοβαρού Περιστατικού (σ.σ.: σβησμένη φράση λόγω απορρήτου) και εκφράζει σοβαρή ανησυχία για την κατάσταση αυτή».
Υπογραμμίζει ότι έμεινε αναπάντητο το αίτημα του Γραφείου για πρόσθετες πληροφορίες από τις ελληνικές αρχές σχετικά με τη γνώση που είχαν για την τοποθεσία όπου βρίσκονταν οι πρόσφυγες σε συγκεκριμένες ημερομηνίες όπως και σχετικά με λεπτομέρειες για τις καταγγελλόμενες τρεις επαναπροωθήσεις. Σημειώνει επίσης ότι οι ελληνικές αρχές, μολονότι ενημέρωναν ότι έκαναν έρευνα για τον εντοπισμό των προσφύγων σε πέντε συγκεκριμένες ημερομηνίες, χωρίς όμως αποτέλεσμα, εν τούτοις δεν έδωσαν καμία περαιτέρω λεπτομέρεια για τις έρευνες αυτές, παρά μόνο για την τελική, τον Δεκαπενταύγουστο του 2022, όταν εντοπίστηκε σε ελληνικό έδαφος η ομάδα των προσφύγων. Και επισημαίνει ότι οι ελληνικές αρχές ενημέρωσαν πως η νησίδα είναι τουρκική μόνο στις 11 Αυγούστου, όχι νωρίτερα, ενώ και αυτή η ενημέρωση διαψεύστηκε αργότερα από το ελληνικό υπουργείο Εθνικής Αμυνας, που τεκμηρίωσε ότι η νησίδα είναι μοιρασμένη μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.
Πολλά στοιχεία
Θεωρεί όμως αξιόπιστη ένδειξη της παρουσίας των προσφύγων στις νησίδες τα βίντεο και τις φωτογραφίες που έχουν χρονική ένδειξη και γεωγραφικό στίγμα, όπως και το βίντεο που δείχνει την ομάδα των προσφύγων να συνομιλεί από μακριά με δύο άνδρες στην απέναντι όχθη, που δηλώνουν ότι είναι αστυνομικοί. Ως εκ τούτου, το πόρισμα εκφράζει αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα των ερευνών της ΕΛ.ΑΣ. τουλάχιστον στις 8-9 Αυγούστου 2022, ενώ δηλώνει ανησυχία για το γεγονός ότι, μία μέρα μετά την καταγραφή της τοποθεσίας των προσφύγων στις 25 Ιουλίου 2022, ακολούθησε η καταγγελία της επαναπροώθησής τους στην Τουρκία.
Φαίνεται πως, αν κάτι έκαναν επιτυχημένα οι ελληνικές αρχές, αυτό είναι η συγκάλυψη των ευθυνών τους και η παρεμπόδιση κάθε έρευνας σε βάθος, όπως προκύπτει αβίαστα από το πόρισμα. Σημειώνει – με τρόπο που επιβεβαιώνει τις έντονες καταγγελίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τη λειτουργία του κράτους δικαίου στην Ελλάδα και προκαλεί ντροπή και οργή σε κάθε δημοκρατικό πολίτη:
«Ενώ οι απαντήσεις των ελληνικών αρχών περιλάμβαναν γενικές δηλώσεις για προβλεπόμενες διαδικασίες και λεπτομερή πληροφόρηση για τη διάσωση των μεταναστών στις 15/8/2022, δόθηκε περιορισμένη ή χωρίς λεπτομέρειες πληροφόρηση σε απάντηση των λεπτομερών ερωτήσεων του Γραφείου σχετικά με συγκεκριμένες καταγγελίες για παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων». Σημειώνει επίσης ότι οι ελληνικές αρχές δεν παρείχαν λεπτομέρειες που ζητήθηκαν από το Γραφείο σχετικά με τις απόπειρες έρευνας και διάσωσης πριν από τις 15/8/2022.
Πλήρης άρνηση
Το Γραφείο Θεμελιωδών Δικαιωμάτων συμπληρώνει ότι οι ελληνικές αρχές αρνήθηκαν κάθε σφάλμα του προσωπικού των αρχών, σημειώνοντας ότι δεν βρέθηκε καμία ένδειξη κακομεταχείρισης, και απέκλεισαν την παρουσία μη εξουσιοδοτημένου προσωπικού σε ελληνικό έδαφος.
Σε αυτό το πλαίσιο, το Γραφείο υπογραμμίζει ότι η απουσία επίσημων καταγραφών μιας δραστηριότητας ή μιας παρέμβασης, αντί να συνιστά ένδειξη ότι δεν έχουν γίνει λάθη, θα μπορούσε να συνιστά και θα έπρεπε να ερευνάται ως πιθανό πρόβλημα per se. Η απουσία αξιόπιστων αναφορών, αν θεμελιωθεί, θα μπορούσε να αποτελεί ένδειξη σοβαρών πλημμελειών στους μηχανισμούς αναφοράς ή, πιο ανησυχητικά ακόμη, ένδειξη ύπαρξης μιας καλυμμένης πολιτικής μη αναφοράς ενεργειών που θέτουν σε σοβαρό κίνδυνο τα θεμελιώδη δικαιώματα των μεταναστών.
«[…] Παρά το πλαίσιο της συνολικής αξιοπιστίας όλων μαζί των διηγήσεων των μεταναστών, όπως και άλλων καταγραμμένων στοιχείων, το Γραφείο Θεμελιωδών Δικαιωμάτων πιστεύει ότι η γενική απόρριψη εκ μέρους των ελληνικών αρχών όλων των καταγγελιών που περιέχονται στο πλαίσιο αυτής της Αναφοράς Σοβαρού Περιστατικού παραμένει σημαντικό εμπόδιο για να υπάρχει κάποιο νόημα στη συνέχιση της διερεύνησης με τη μορφή αποτελεσματικών ερευνών».
Πηγή: efsyn.gr
