«Επεσε ο μέγας δρυς στη γης, σε μέγα αγώνα – πουλιά και φύλλα στάθηκαν στον ουρανό
η Ελλάδα τον εκράτησε στα δυο της γόνα, στο βαθυπόρφυρο του Μάη εσπερινό
κι ενώ από τους πόρους της η οργή της αίμα ιδρώνει,
τινάζεται όλη ανάμεσα στον άγιο λαό,
κι ολόρθη τον υψώνει, μεσιανό καδρόνι, ψηλά, στο θόλο, στης Ειρήνης το ναό».
Αυτούς τους στοίχους είχε γράψει ο Γιάννης Ρίτσος, κατά τον απόηχο της δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη.
Ο Γρηγόρης Λαμπράκης, γιατρός, βαλκανιονίκης αθλητής, μαχητικός ειρηνιστής και ανεξάρτητος βουλευτής της Αριστεράς με την ΕΔΑ, δολοφονήθηκε από παρακρατικούς στις 22 Μαΐου 1963, στη Θεσσαλονίκη.
Εκείνο το βράδυ ο Λαμπράκης μίλησε στην εκδήλωση που διοργάνωσε η «Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη». Πριν την εκδήλωση, το οργανωμένο παρακράτος είχε μαζευτεί μπροστά απ’ την αίθουσα αλλά και στα γύρο σοκάκια και γειτονιές κραυγάζοντας συνθήματα και προπηλακίζοντας όσους πήγαιναν στην εκδήλωση… με την αστυνομία να τους κοιτά με σταυρωμένα χέρια. Μάλι- στα, κατά την είσοδο του Λαμπράκη στην αίθουσα, ένας παρακρατικός τον χτύπησε στο κεφάλι με ρόπαλο, με αποτέλεσμα να τραυματιστεί ελαφριά. Επίσης, τραυματίστηκε σοβαρά ο έτερος Αριστερός βουλευτής Γιώργος Τσαρουχάς.
Μετά την εκδήλωση ο Λαμπράκης κατευθύνθηκε στο ξενοδοχείο μαζί με δύο συντρόφους του, ενώ η αστυνομία δεν επέτρεπε στο κοινό της εκδήλωσης την έξοδο απ’ την αίθουσα. Και εκείνη τη στιγμή, καθώς οι αστυνομία είχε αποκλείσει όλους τους δρόμους, στη διασταύρωση των οδών Ερμού και Ελ. Βενιζέλου, εμφανίστηκε ένα τρίκυκλο το οποίο πλησίασε με μεγάλη ταχύτητα τον Λαμπράκη και τον έριξε κάτω στο έδαφος. Αργότερα αποδείχτηκε ότι ο Λαμπράκης είχε δεχτεί ισχυρό χτύπημα στο κεφάλι με μεταλλικό αντικείμενο.
Ο Λαμπράκης μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ σε κωματώδη κατάσταση και μετά από τέσσερις μέρες πέ- θανε.
Κράτος, παρακράτος, CIA
Η Ελλάδα από το ’49 και έπειτα ζούσε τη «λευκή» τρομοκρατία του κράτους, τις διώξεις και τις καταδίκες των κομμουνιστών. Το κράτος έκανε τα πάντα για την πλήρη αναχαίτιση του «κομμουνιστικού κινδύνου».
Το 1955, ανέλαβε πρωθυπουργός ο –αργότερα «εθνάρχης»– Κώστας Καραμανλής ο Α’, αφού πρώτα, δύο βδομάδες πριν, είχε ενημερωθεί γι’ αυτό το CIA και είχε «εγκριθεί» από τη Ουάσινγκτον.
Έγινε ακόμα πιο ισχυρό το οργανωμένο παρακράτος μαζί με τον Καραμανλή, ο οποίος το 1965, θα έγραφε στον διάδοχό του Παναγιώτη Πιπινέλη πως «η πολιτική δεν είναι παρά πόλεμος ψυχολογικός, που δεν κερδίζει παρά εκείνος ο οποίος εμπνέει πεποίθησιν και αν θέλεις και φόβον». Στις εκλογές του 1958 που η ΕΔΑ έγινε αξιωματική αντιπολίτευση, ο Καραμανλής διόρισε ως Υπουργό Ασφάλειας τον Ευάγγελο Καλαντζή, ένα στέλεχος της Μεταξικής χούντας, λέγοντας του: «Η ΕΔΑ έβγαλε 79 βουλευτάς. Σε θεωρώ ικανό και κατάλληλον να την αντιμετωπίσεις εις την Βουλήν, όσο και εκτός της Βουλής.».
«Από την επομένη των εκλογών του 1958 ελήφθησαν σκληρά μέτρα κατά των οπαδών της ΕΔΑ» έγραφε ένας χωροφύλακας της εποχής, στις αναμνήσεις του. «Οι αριστεροί καλούνταν στις αστυνομικές αρχές και τους ζητούσαν φορτικά να υπογράψουν δηλώσεις αποκήρυξης του ΚΚΕ και των παραφυάδων του. Οσοι αρνούνταν να υπογράψουν δηλώσεις και εξεδήλωναν την αντίθεσή τους στα καταπιεστικά μέτρα των αρχών, ξυλοφορτώνονταν άγρια».
Μέσα σ’ ένα τέτοιο κλίμα τρόμου πήγε η Ελλάδα στις εκλογές του 1961, όπου ο Γρήγορης Λαμπράκης εκλέχτηκε ως ανεξάρτητος βουλευτής της Αριστεράς με την ΕΔΑ η οποία είχε επανέλθει στην τρίτη θέση ενώ ο Καραμανλή είχε εξασφαλίσει πρώτη θέση.
Δολοφονία Λαμπράκη
Αυτοί που οργάνωσαν και αυτοί που εκτέλεσαν την δολο- φονία του Λαμπράκη ήταν αυτοί που είχαν υπηρετήσει τους κατακτητές και διασώθηκαν από ποινικές και ηθικές συνέπειες της προδοσίας χάρη στον εμφύλιο…
Όλοι τους είχαν αναγάγει την εθνικοφροσύνη σε χρυσοφόρα δραστηριότητα, η οποία τους επέτρεπε να μεταμορφώνουν το προδοτικό και δοσιλογικό παρελθόν τους σε ύψιστη εθνική «προσφορά» και (μέσω του επαγγελματικού αντικομμουνισμού) να διασφαλίζουν τα προς το ζην και να μετέχουν στη νομή της εξουσίας σε διάφορα επίπεδα. Όπως είχε επισημάνει και ο εισαγγελέας Παύλος Δελαπόρτας:
«Οι μηχανισμοί που δολοφόνησαν τον Λαμπράκη, αποτελούνται από κατάλοιπα υποπροϊόντων του Χίτλερ, από γιγαντοκύτταρα δοσιλογικής λευχαιμίας… από κακοποιούς διαφόρων βαθμών και ειδών, από ιδεολογικούς σκηνίτες και από άλλους φτωχούς διαβόλους… Από τέτοια κοινωνικά βυθοκορήματα αναμενόταν βοήθεια και σ’ αυτά θα ανατιθόταν σε ώρα κρίσης, η ενίσχυση των Σωμάτων Ασφαλείας και η μεγάλη και άγια υπόθεση “της υπερασπίσεως της Πατρίδος και του Ελληνοχριστιανικού Πολιτισμού παντού, πάντοτε και δι’ όλων των μέσων”, κατά τους σκοπούς της οργάνωσης του Γιοσμά που αναγράφονται πίσω
από την ταυτότητα του Γκοτζαμάνη… Σήμερα, εδώ, ένα σύμφυρμα κλεφτών, βιαστών, δοσίλογων και κάθε είδους κακοποιών, εμφανίζεται (προς εθνοκαπηλεία και ανομο- λόγητους ιδιοτελείς σκοπούς) ως προστάτης κοινωνικών καθεστώτων, ως φύλακας ιερών και οσίων και ως Κέρβερος του νόμου και της τάξης. Τι άλλο έπρεπε να περιμένει κανείς απ’ αυτό πλην του ότι θα εξελισσόταν σε κακοήθη νεοπλασία της κοινωνίας;»
Το στρατιωτικό πραξικόπημα
Με τη δολοφονία του Λαμπράκη, ο λαός της Ελλάδας, ξεπέρασε τους φόβους που του καλλιεργούσε για 15 χρόνια το σύστημα και συνειδητοποίησε πως είναι αδύνατη η συνέχιση του ημιφασιστικού μετεμφυλιακού κράτους.
Έτσι, στις 18 Ιούνη 1963, ο Καραμανλής παραιτήθηκε και αναγκάστηκε να καταφύγει στη Ζυρίχη με το ψευδώνυμο «Τριανταφυλλίδης». Και ξεκίνησε η τετραετία της «συντριβής» που θα κατέληγε στο στρατιωτικό πραξικόπημα των συνταγματαρχών…
Η δικτατορία του Παπαδόπουλου, ο οποίος ήταν γραμματέας της παρακρατικής «αφανούς επιτροπής» του Καραμανλή, ως πρώτη δουλειά αποφυλάκισε τους δολοφόνους του Λαμπράκη.
Σήμερα
Οι απόγονοι των παρακρατικών δολοφόνων του Λαμπράκη, συνεχίζουν το έργο των προγόνων τους και σήμερα. Κάποιοι φορώντας «γραβάτα» στη βουλή, κάποιοι μαχαιρώνοντας μετανάστες, προπηλακίζοντας μειονοτικούς, αριστερούς, ομοφυλόφιλους, γυναίκες στους δρόμους. Και μέχρι να γκρεμιστεί απ’ τη βάση της αυτό το ημιφασιστικό, αυταρχικό σύστημα της εκμετάλλευσης, της καταπίεσης, του ρατσισμού… ούτως ώστε «να μην μείνει πέτρα πάνω στην πέτρα», θα συνεχίσουν να υπάρχουν.
Εμείς θα τους απαντάμε με αγώνες ταξικούς, στους δρόμους. Μέχρι να νικήσουμε…
Μουσταφά Τσολάκ
Οι πρωταγωνιστές
Ξενοφών Γιοσμάς: Ακροδεξιός πολιτικός και στρατιωτικός, συνεργάστηκε με τις γερμανικές δυνάμεις κα- τοχής και έδρασε κατά του ΕΛΑΣ. Το 1960 ίδρυσε το «Σύνδεσμο Αγωνιστών και Θυμάτων Εθνικής Αντιστά- σεως Βορείου Ελλάδος» που συνεργαζόταν στενά με τη Χωροφυλακή. Θεωρείται ηθικός αυτουργός της δο- λοφονίας του Λαμπράκη, ωστόσο δεν καταδικάστηκε. Πέθανε από εγκεφαλικό στις 14 Ιανουαρίου 1975. Ο γιος του, Αλέξανδρος Γιοσμάς, ήταν υποψήφιος βου- λευτής Ροδόπης με το ψηφοδέλτιο του ΛΑΟΣ το 2007.
Μανόλης Εμμανουηλίδης: Βρισκόταν στην καρότσα του τρίκυκλου και χτύπησε το Λαμπράκη στο κεφάλι. Κατ’ επάγγελμα εθνικόφρων, συνεργάτης της ασφά- λειας, ο Εμμανουηλίδης καταδικάστηκε σε κάθειρξη 8,5 ετών για την υπόθεση Λαμπράκη, ενώ σε βάρος του υπήρχαν και άλλες καταδίκες για παιδεραστία και σε- ξουαλικά εγκλήματα.
Σπύρος Κοτζαμάνης: Ο οδηγός και ιδιοκτήτης του τρίκυκλου, ο οποίος πέρασε πάνω από τον πεσμένο Λαμπράκη, όταν αυτός είχε δεχτεί το χτύπημα του http://www.grivas.info/politiki/80–22-1963
Εμμανουηλίδη στο κεφάλι. Επίσης κατ’ επάγγελμα εθνικόφρων και ταραχοποιός. Καταδικάστηκε σε 11 χρόνια φυλάκισης.
Εμμανουήλ Χατζηαποστόλου (Τίγρης): Ο αγωνιστής που με αυταπάρνηση πήδηξε πάνω στο τρίκυκλο των δολοφόνων, πάλεψε μαζί τους και συνέβαλε στη σύλληψή τους, αφού ένας τροχονόμος (που φυσικά δεν γνώριζε την υπόθεση) τους οδήγησε στο τμήμα. Χωρίς τη συμβολή του πιθανότατα η δολοφονία του Λαμ- πράκη θα είχε περάσει σαν ‘τροχαίο’.
Χρήστος Σαρτζετάκης: Ανώτατος δικαστικός εν συντάξει που διετέλεσε και πρόεδρος της δημοκρατίας (1985-1990). Στη διάρκεια της δίκης δεν υπέκυψε στις αφόρητες πιέσεις της κυβέρνησης Καραμανλή αλλά και κύκλων της δικαστικής εξουσίας. Συντέλεσε έτσι κι αυτός στο να μην ‘κουκουλωθεί’ η υπόθεση.