ΔΕΙΠΝΟ ΜΕ ΔΗΜΗΤΡΑ
Είχα αρχίσει να ανησυχώ ότι δεν θα συμβεί. Ήταν η τελευταία μου μέρα στη Σκάλα Σκαμνιάς, ένα μικροσκοπικό ελληνικό ψαροχώρι 300 κατοίκων στο νησί της Λέσβου, και ο χρόνος μου τελείωνε.
Ήθελα να γράψω την ιστορία της Δήμητρας. Την έβλεπα κάθε μέρα, κάνοντας βόλτες γύρω από το χωριό. Η Δήμητρα είχε αποδεχθεί την πρόσκλησή μου να δώσει συνέντευξη, όμως εγώ δεν μπορούσα να το κάνω μόνη μου, και δεν μπορούσα να βρω κανέναν με μια φωτογραφική μηχανή που να ενδιαφερθεί για το θέμα σοβαρά.
Τότε γνώρισα έναν άνδρα που ονομάζεται Σουηδική Torbjörn Stenberg. Συναντηθήκαμε τυχαία στο χωριό, του ανέφερα το ενδιαφέρον μου για να μαθω την ιστορία της Δήμητρας και του είπα να δει τη Δήμητρα ως θέμα ενός ντοκιμαντέρ.
«Ξέρω ακριβώς για ποιον μιλάτε.» Είπε ο Torbjörn, «Νομίζω ότι είναι υπέροχο. Εγώ δεν είμαι ένας επαγγελματίας, αλλά έχω μια φωτογραφική μηχανή. Ας το κάνουμε!’
Επιτέλους, κάποιος που δεν πίστευε ότι ήμουν τρελός!
Τώρα, πριν αρχίσω να λέω την ιστορία της Δήμητρας, ή τουλάχιστον ένα μέρος της, πρέπει να βάλω ένα θέμα επί τάπητος, και αυτό είναι το θέμα του πως θα την αποκαλώ. Ρώτησα τη Δήμητρα πώς θελει να της απευθύνομαι, σαν να είναι άντρας ή σαν να είναι γυναίκα, και χωρίς καμία έκπληξη, η απάντηση ήταν γυναίκα. Έτσι, θα ήθελα να αναφερθώ στη Δήμητρα ως «εκείνη». Αυτή η ιστορία είναι με τη συγκατάθεση της.
…
Φτάσαμε στο σπίτι της Δήμητρας την παραμονή των Χριστουγέννων.
Μας χαιρέτησε σε ένα ζεστό ροζ φόρεμα κοκτέιλ, με μαργαριτάρια στο λαιμό και ένα χαμόγελο.
Ακτινοβολούσε.
Το σπίτι της είναι μικρό. Τα πατώματα και οι τοίχοι είναι από μπετόν και η μυρωδιά της υγρασίας έντονη. Δεν υπάρχει εσωτερική τουαλέτα.
Τα έπιπλα είναι μάλλον τα ίδια με τα οποία μεγάλωσε η Δήμητρα από παιδί. Είναι το σπίτι που μεγάλωσε με τους γονείς και τα αδέλφια της. Παρά το γεγονός ότι το περιβάλλον αποκαλύπτει την ηλικία της, είναι καθαρό και τακτοποιημένο, και οι τοίχοι καλύπτονται με πολύχρωμα θρησκευτικές εικόνες και οικογενειακές φωτογραφίες που έχουν τοποθετηθεί με περισσή συμμετρία και φροντίδα.
Έφερε κρασί και πίτσα από την ταβέρνα και τα τακτοποίησε στο τραπέζι της τραπεζαρίας για να μιλήσει. Η Δήμητρα μας λέει ότι αυτή είναι η πρώτη φορά που κάποιος έχει έρθει να την επισκεφθεί.
Πραγματικά;
Ναι αλήθεια.
Χριστουγεννιάτικη μουσική παίζει στο παρασκήνιο και εορταστικές διακοσμήσεις εμφανίζονται σε όλο το σπίτι της. Είμαι συγκινημένος από τον ενθουσιασμό του μοναχικού κόσμου της. Απολαμβάνω ένα μπουκέτο λουλούδια στο τραπέζι. Κι εγώ ζω μόνος μου αλλά διστάζω να τα αγοράσω αν δεν περιμένω επισκέπτες. Εκτιμώ την προσπάθεια της Δήμητρας να δημιουργήσει ένα ζεστό και εκφραστικό περιβάλλον για τον εαυτό της. Δείχνει να φροντίζει τον εαυτό της και εγώ αυτό το θαυμάζω.
Είναι γεμάτη χαρά, ενθουσιασμένη και λίγο συγκλονισμένη που έχει επιτέλους επισκέπτες στο σπίτι της. Μας προσφέρει σπιτικά λικέρ αρκετές φορές, αλλά ξεχνάει να φέρει τα ποτήρια στο τραπέζι. Θέλει τόσα πολλά να μας δείξει και να μοιραστείτε μαζί μας που είναι δύσκολο να επικεντρωθεί σε ένα μόνο πράγμα.
Ευτυχώς έχουμε δύο νεαρές σερβιτόρες μαζί μας ως μεταφραστές κι αυτές φρόντισαν να έχουμε κάτι να πιούμε και κάτι να φάμε.
Η Δήμητρα περιγράφει πώς μεγάλωσε στο μικρό ψαροχώρι με τα αδέλφια και τους γονείς της. Περιγράφει τη μητέρα της ως βαθιά θρησκευόμενη και πηγή της αληθινής και άνευ όρων αγάπη για την Δήμητρα. Η ίδια περιγράφει τον πατέρα της ως θυμωμένος και καυγατζή. Ένας πατέρας που έμπαινε κι έβγαινε από την οικογένεια, εξαφανιζόταν για ένα χρονικό διάστημα και το σπίτι γινόταν εμπόλεμη ζώνη, όταν επέστρεψε. Αλλά κατά κάποιο τρόπο ήταν ακόμα μια οικογένεια, και οι γονείς του Δημήτρη παρέμεναν παντρεμένοι μεταξύ τους, έως ότου πέθαναν πριν από 7 χρόνια. Πέθαναν με διαφορά 6 μηνών ο ένας από τον άλλο.
Η Δήμητρα είπε ότι είχε μια σαφή αίσθηση από πολύ μικρή ηλικία ότι ήταν διαφορετική. Όταν ήταν 14, είπε στους γονείς της ότι ήταν ένα κορίτσι. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να την στείλουν σε ένα ψυχιατρικό ίδρυμα.
Όταν τελικά επέστρεψε στο σπίτι, οι γιατροί επέμειναν στους γονείς της ότι θα έπρεπε να συνεχίσει να παίρνει τα φάρμακα της, ενδεχομένως, για το υπόλοιπο της ζωής της. Η Δήμητρα δεν ήθελε αυτό. Δεν της άρεσε καθόλου ο τρόπος που δρούσαν τα φάρμακα. Οι γονείς της, για να συνεχίσει να τα παίρνει, της τα έκρυβαν μέσα στο φαγητό της.
Ωστόσο η αίσθηση της Δήμητρας ότι είναι κορίτσι δεν άλλαζε με τα φάρμακα κι αυτό είχε ως συνέπεια να εξοστρακιστεί από το χωριό, φέρνοντας τα κουτσομπολιά και την ντροπή για την οικογένειά της και περισσότερο άγχος στον ήδη τεταμένο γάμο των γονιών της.
Δεν έζησε κανέναν εφηβικό έρωτα. Δεν μπορούσε να βρει κανένα αγόρι στο χωριό. Ήταν περιθωριακή.
Μιλά με ειλικρίνεια για το γεγονός ότι όλη της τη ζωή σκεφτόταν την αυτοκτονία κι έκανε πολλές προσπάθειες σε διάφορα στάδια της ζωής της, ξεκινώντας ως έφηβος.
Ο άνθρωπος που ήρθε περισσότερο κοντά της ήταν ένας μεγάλος σε ηλικία άντρας που την πλησίασε όταν κολυμπούσε γυμνή στη θάλασσα και της είπε ότι θέλει να την βιάσει. Η Δήμητρα τρομοκρατήθηκε. Αυτός ο άνθρωπος την καταδίωξε και την παρενόχλησε για πολλά χρόνια όταν ήταν στην εφηβεία.
Ωστόσο, κοιτώντας πίσω, η Δήμητρα δεν τρέφει πικρά αισθήματα προς αυτόν τον άνθρωπο. Σκέφτεται ότι ο άνθρωπος έχει μια σκοτεινή ψυχή, ως αποτέλεσμα ότι ποτέ δεν έχει αγαπηθεί. Η Δήμητρα είχε την ασφάλεια της αγάπης της μητέρας της, που την έσωσε.
Τελικά στην ηλικία των 20, η Δήμητρα έφυγε από το χωριό και το νησί της Λέσβου, και έτρεξε μακριά στη μεγάλη πόλη κι έζησε στους δρόμους της Αθήνας για περίπου 5 χρόνια. Εκεί εργάστηκε περιστασιακά σε δουλειές του ποδαριού σε σούπερ μάρκετ, αλλά ακόμη και στη μεγάλη πόλη άνθρωποι αισθάνθηκε ότι ήταν διαφορετική και πάλι ήταν στο περιθώριο από την κοινωνία. Ως εκ τούτου, ακόμη και στην Αθήνα, η Δήμητρα δεν βρήκε ποτέ την αγάπη ή τη συντροφικότητα, εκτός από μια φίλη γυναίκα, που ήταν κι αυτή άστεγη. Φαντάστηκαν ότι ήταν παντρεμένοι κι ότι θα έκαναν ένα παιδί.
Το να έχει μια δική της οικογένεια αυτό ήταν το όνειρο που είχε όλη τη ζωή της.
Ένα όνειρο που πιστεύει ότι θα γεμίσει τη ζωή της.
Ένα όνειρο που κρατά την «παντοτινή αγάπη» που της έχει λείψει.
Τελικά αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Αθήνα, όταν η μητέρα της αρρώστησε. Τα μεγαλύτερα αδέλφια της Δήμητρας είχαν εγκαταλείψει προ πολλού το χωριό. Δεν υπήρχε κανένας άλλος να φροντίσει τη μητέρα της. Ο πατέρας της Δήμητρας δεν μπορούσε να την φροντίσει.
Η Δήμητρα φρόντισε τη μητέρα της για τα επόμενα 25 χρόνια. Ο θάνατός της ήταν καταστροφικός και σηματοδότησε την απώλεια της μοναδικής πηγής συντροφικότητας και αγάπης στη ζωή της. Τότε έμεινε πραγματικά μόνη της στον κόσμο.
Οι σκέψεις για αυτοκτονία ήταν τότε ισχυρότερες από κάθε άλλη φορά.
Τότε η Δήμητρα αποφάσισε να κάνει κάτι που δεν είχε κάνει ποτέ πριν.
Άρχισε να φορά παντελόνια και μπλούζες γυναικών.
Με αυτή την αλλαγή στην εξωτερική έκφραση ήρθε μια βαθιά αίσθηση ανακούφισης και άνεσης.
Η Δήμητρα άρχισε να αισθάνεται καλύτερα από ό, τι είχε αισθανθεί σε όλη της τη ζωή.
Ένιωθε τον εαυτό της να ολοκληρώνεται για πρώτη φορά.
Ρώτησα την Δήμητρα πώς οι άνθρωποι στο χωριό αντέδρασαν σε αυτό.
Η Δήμητρα είπε ότι αντέδρασαν φυσικά θεωρώντας ότι την βλέπουν ως έναν άνθρωπο που φοράει γυναικεία ρούχα.
Δεν κρατάει κακία σε κανέναν γιατί το μόνο πράγμα που έχει σημασία είναι να είναι κανένας ειλικρινής. Αφού πέρασε ολόκληρη τη ζωή της στο περιθώριο, τώρα με το θάνατο της μητέρας της δεν έχει τίποτε να χάσει εκτός από τον εαυτό της. Νιώθει προστατευμένη από την αυθεντικότητα του να είναι αληθινά ο εαυτός της, και αυτό είναι το μόνο που έχει σημασία τώρα.
Το περασμένο καλοκαίρι άρχισε να φοράει φορέματα.
Συνειδητοποιεί ότι είναι μόνη της, χωρίς φίλους ή συντροφικότητα, ή ακόμα και κανέναν να μιλήσει. Η Δήμητρα λέει ότι οι μόνοι άνθρωποι που μιλούν μαζί της είναι τα παιδιά του χωριού.
Ωστόσο, παρά την κοινωνική απομόνωση, η Δήμητρα επιμένει ότι είναι πιο ευτυχισμένη από ό, τι υπήρξε ποτέ στη ζωή της. Ασχολείται με τη μουσική και τη μόδα και ξοδεύει τα λιγοστά της χρήματα σε φορέματα ή εκλεκτής ποιότητας άλμπουμ. Λατρεύει τη Μαρία Κάλλας και την Γκρέτα Γκάρμπο.
Μήπως θα ήθελε να φύγει από το μικρό ψαροχώρι, τη Σκάλα Συκαμνιάς, όπου ζει;
Όχι. Είναι ευχαριστημένη που μένει στο σπίτι που μοιράστηκε με την αγαπημένη μητέρα της.
Τη ρωτάω τι θα έλεγε σε μια νεότερη Δήμητρα.
«Να κρατήσεις νέα την καρδιά σου. Για να παραμείνες αγνή στο εσωτερικό ».
Της είπα ότι έχω γράψει γι ‘αυτήν και ότι δημοσίευσα φωτογραφίες,
και ότι οι πολλοί άνθρωποι έχουν εμπνευστεί από αυτήν.
Κοκκινίζει, το απολαμβάνει.
Τότε έβγαλα ένα χριστουγεννιάτικο δώρο που είχα αγοράσει γι ‘αυτήν.
Είναι συγκλονισμένη.
Νομίζω ότι πάει πολύ καιρός από τότε που έχει λάβει ένα δώρο.
Ειδικά ένα σαν κι αυτό.
Μέσα είναι η πρώτη τσάντα της, και ένα κομψό μαύρο φόρεμα και ζώνη.
Και ακόμα κι αν το «μαύρο δεν είναι χρώμα της», της αρέσει πολύ.
«Σημασία δεν έχει η μόδα, αλλά το στυλ που έχουμε.»
λέει, αναφέροντας την Coco Chanel.
Ρωτώ αν είχε μια ευχή, ποια θα ήταν;
Είπε ότι απλά θέλει όλοι να έχουμε ειρήνη και σεβασμό για τον άλλον.
Ότι τόσο ο άνδρας όσο και η γυναίκα πρέπει να αγκαλιάσουν ο ένας τον άλλον ως ένα,
και να καταλάβουν ο ένας τον άλλο.
Η Δήμητρα λέει ότι έχει συμπόνια για τους πρόσφυγες, επειδή οι πρόσφυγες έχουν εγκαταλείψει κάτι φρικτό.
Αφήνουν πίσω τους τα πάντα και δεν έχουν τίποτα,
και ξέρει τι αισθάνεται κανείς όταν συμβαίνει αυτό.
Κλείνουμε την επίσκεψή μας με αγκαλιές και φιλιά.
Λέει ότι είναι η πρώτη φορά που έχει μιλήσει με τόση ειλικρίνεια για τη ζωή της,
και αισθάνεται απελευθερωτικά.
___
Έξω από το σπίτι της Δήμητρας θα ήθελα να ευχαριστήσω τα νεαρά κορίτσια για τη μετάφραση και να τις επαινέσω τους για την ωριμότητα και την διακριτική παρουσία τους.
Τις ρωτάω πώς τους φάνηκε.
«Είμαι πολύ έκπληκτη. Εγώ … φυσικά γνωρίζετε, έχω ακούσει ιστορίες για την Δήμητρα … ότι είναι τρελή, ότι έπαιρνε φάρμακα όταν ήταν πολύ νέα … αλλά τώρα που έχω μιλήσει μαζί της, δεν ξέρω γιατί θα έπρεπε να είναι σε φαρμακευτική αγωγή. Αυτή είναι φυσιολογική. Θέλω να πω, ότι είναι διαφορετική, προφανώς, αλλά δεν είναι τρελή. «
«Ποτέ δεν ήξερα τίποτα γι ‘αυτήν προσωπικά. Απλά ο τρόπος που παρουσιαζόταν. Δεν ήξερα την ιστορία της. Είχε μια τέτοια σκληρή ζωή, αλλά είναι τόσο θετική για όλους. »
«Ζω στο δρόμο απέναντι από τη Δήμητρα εδώ και πολλά χρόνια. Μόλις λίγα μέτρα από εδώ. Την βλέπω στο χωριό να μπαινοβγαίνει στο σπίτι της. Και να ακούσει τη μουσική της. Αλλά εγώ απλά δεν ήξερα όλα τα πράγματα που έμαθα απόψε. Δεν ξέρω πώς να το πω, κάτι άλλαξε μέσα μου σήμερα. »
«Βλέπω το πρόσωπό της τώρα, και είναι φυσικό. Είναι ήρεμη. Είναι ξεχωριστή. Δεν ήξερα ότι ήταν τόσο μόνη. Νιώθω πολύ άσχημα. Νιώθω άνετα τώρα να σταματήσω και να της μιλήσω ίσως έρθω και πάλι εδώ να με κεράσει ένα τσάι. ‘
___
Επιστρέφουμε στην ταβέρνα με τον Torbjörn προσπαθώντας να αφομοιώσουμε όλα όσα έχουμε ακούσει.
Η Δήμητρα έχει σαφώς μια πολύ σκληρή ζωή, λόγω του φύλου της.
Κανείς μας δεν μπορεί να κατανοήσει το ταξίδι της, και την απομόνωση της.
Αλλά και οι δύο θαυμάζουμε για την ευγένεια και την ισορροπία της.
Ωστόσο, κατά καιρούς μιλούσε με θρησκευτικές αλληγορίες που ήταν δύσκολο να κατανοήσουμε, γεγονός που θα μπορούσε να μεταφραστεί σαν να είναι λίγο τρελή. Όμως, όπως είπαν και τα κορίτσια η Δήμητρα δεν είναι τρελή. Η θρησκεία υπήρξε ένας ισχυρός δεσμός με τη μητέρα της.
Γνωρίζουμε ότι αυτή είναι η πραγματικότητα και για άλλες τρανς ανθρώπους σαν την Δήμητρα … απομόνωση, έλλειψη στέγης, αυτοκτονία … όλα αυτά στιγματίζουν τη ζωή τόσων πολλών τρανς άτομων που έχουν περιθωριοποιηθεί ή που η κοινωνία τους εχει πετάξει μακρυά.
Κατά κάποιο τρόπο, η Δήμητρα επέζησε.
Με τη χάρη και την ευγένεια ακόμα στην καρδιά της.
Σε ευχαριστούμε, Δήμητρα.
Σε ευχαριστώ που είσαι ο εαυτός σου,
Ο κόσμος είναι ένα πολύ πιο φωτεινός εξαιτίας σου.
# Onelove
Φωτο: Torbjörn Stenberg
Μετάφραση από τα κορίτσια ταβέρνα: Λίζα Νανάσου Μαίρη Χαρά
——————————————————————-
Η ιστορία της Δήμητρας από τη Σκάλα Συκαμιάς Λέσβου άρχισε να κινητοποιεί πολύ κόσμο σε διάφορες χώρες. Ήρθε στην επιφάνεια από εθελοντές που βρέθηκαν στην Λέσβο για να βοηθήσουν τους πρόσφυγες.
H πρωτοβουλία της Rory Ayrora Richards μας ανοίγει τα μάτια να δούμε αυτό που είναι μπροστά μας αλλά δεν βλέπουμε.
Επειδή η Δήμητρα ζει απομονωμένη σε ένα χωριό, χωρίς επαφή με άτομα που μπορούν να της κάνουν συντροφιά και χωρίς υπολογιστή, η Rory πήρε την πρωτοβουλία να μαζευτεί ένα ποσό για να της προσφερθεί αυτή τουλάχιστον η δυνατότητα.
Σύνδεσμος για να κατάθεση ποσού:
https://www.gofundme.com/6nb4wspw
.
Η ιστοσελίδα που έφτιαξε η Rory στο FB ώστε να μαζεύονται μηνύματα, μέχρι η Δήμητρα να μπορέσει να έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο:
https://www.facebook.com/Dimitri-1548193452167244/
.
Ένα ωραίο βίντεο της Δημητρας, από τον Torbjörn Stenberg:
https://www.youtube.com/watch?v=ZGMTk2XD3hI
