Η έμφυλη καταπίεση και η αντίσταση

Εάν θέ­λα­με να απο­τυ­πώ­σου­με τις συν­θή­κες βίας που υφί­στα­νται οι γυ­ναί­κες σε μια φω­το­γρα­φία, σή­με­ρα, στις 25 Νο­έμ­βρη του 2017, τι θα αντι­κρί­ζα­με;

Μόνο στην Ευ­ρώ­πη μία στις 10 γυ­ναί­κες (από την ηλι­κία των 15 ετών και άνω) έχει υπο­στεί κά­ποια μορφή έμ­φυ­λης βίας. Η στα­τι­στι­κή αυτή πλη­ρο­φο­ρία γί­νε­ται ακόμα χει­ρό­τε­ρη, αν προ­σθέ­σου­με και τα πε­ρι­στα­τι­κά από όλο τον κόσμο, κυ­ρί­ως από τις χώρες της Λα­τι­νι­κής Αμε­ρι­κής με τα τρο­μα­κτι­κά πο­σο­στά βίας και γυ­ναι­κο­κτο­νιών. Οι βια­σμοί πα­ρα­μέ­νουν ένα εφιαλ­τι­κό εν­δε­χό­με­νο για εκα­τομ­μύ­ρια γυ­ναι­κών. Τα μέσα κοι­νω­νι­κής δι­κτύ­ω­σης κα­τα­κλύ­ζο­νται από σε­ξι­στι­κό λόγο ακόμα και από γυ­ναί­κες χρή­στριες, που έχουν εν­σω­μα­τώ­σει και εσω­τε­ρι­κεύ­σει τον κυ­ρί­αρ­χο μι­σο­γυ­νι­σμό. Οι ερ­γο­δό­τες συ­νε­χί­ζουν να πα­ρε­νο­χλούν, να χλευά­ζουν, να υπο­τι­μούν, να προ­βαί­νουν σε δια­κρί­σεις σε βάρος γυ­ναι­κών, να απο­λύ­ουν εύ­κο­λα και να προ­σλαμ­βά­νουν δυ­σκο­λό­τε­ρα. Η ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση δεν δί­στα­σε να κα­τα­θέ­σει νο­μο­θε­τι­κή πρό­τα­ση για επα­να­φο­ρά του -με­σαιω­νι­κής έμπνευ­σης- κολ­πι­κού ελέγ­χου στις γυ­ναί­κες κρα­τού­με­νες. Στη δεύ­τε­ρη δε­κα­ε­τία του 21ου αιώνα. Στην «πο­λι­τι­σμέ­νη» Ευ­ρώ­πη.

Η οι­κο­νο­μι­κή κρίση βα­θαί­νει. Μαζί μ’ αυτήν βα­θαί­νουν και τα αδιέ­ξο­δα που πα­ρά­γει. Άν­θρω­ποι σπρώ­χνο­νται στο πε­ρι­θώ­ριο, υπο­βαθ­μί­ζο­νται οι ζωές τους ακόμα πε­ρισ­σό­τε­ρο. Απέ­να­ντι σ’ όλο αυτό αντι­δρούν με βία. Και η βία αυτή ξεσπά στον πιο αδύ­να­μο να αμυν­θεί, όχι στον φταί­χτη. Δεν δέ­χο­νται βία τα golden boys των τρα­πε­ζών, αλλά οι γυ­ναί­κες και τα παι­διά των οι­κο­γε­νειών της ερ­γα­τι­κής τάξης κυ­ρί­ως. Και μαζί μ’ αυτές και αυ­τούς, οι ΛΟ­ΑΤ­ΚΙΑ άν­θρω­ποι, με τις τρανς να ει­σπράτ­τουν το με­γα­λύ­τε­ρο με­ρί­διο κα­κο­ποι­η­τι­κής συ­μπε­ρι­φο­ράς. Η οργή των τα­πει­νω­μέ­νων αν­θρώ­πων γί­νε­ται χει­ρα­φε­τη­τι­κή, γί­νε­ται δύ­να­μη αλ­λα­γής της κοι­νω­νί­ας μόνο όταν είναι συλ­λο­γι­κή και κι­νη­μα­τι­κή. Όταν είναι τυφλή και εξα­το­μι­κο­ποι­η­μέ­νη, το μόνο που κάνει είναι να συ­ντη­ρεί και να βοηθά το σύ­στη­μα.

Η αντί­δρα­ση των γυ­ναι­κών: (Α) Ρι­ζο­σπα­στι­κός φε­μι­νι­σμός

Μια ελ­πι­δο­φό­ρα ρωγμή ήρθε με το άνοιγ­μα αυτής της χρο­νιάς σε μια χώρα που κα­θό­λου δεν πε­ρι­μέ­να­με, στις ΗΠΑ. Η -με ορ­γα­νω­μέ­νο τρό­πο- άρ­νη­ση των γυ­ναι­κών να πα­ρα­μέ­νουν εσαεί τα θύ­μα­τα και τα συ­νή­θη υπο­ζύ­για της ιστο­ρί­ας. Η 21η Γε­νά­ρη (Πο­ρεία Γυ­ναι­κών) υπήρ­ξε, και πα­ρα­μέ­νει έκτο­τε, εμ­βλη­μα­τι­κή ημε­ρο­μη­νία για το φε­μι­νι­στι­κό κί­νη­μα μέσα στη χρο­νιά που κο­ντεύ­ει στο τέλος της. Εκα­τομ­μύ­ρια γυ­ναί­κες και άντρες κα­τα­κλύ­ζουν τους δρό­μους, παίρ­νουν ξε­κά­θα­ρη θέση: Απέ­να­ντι στον Αμε­ρι­κα­νό πρό­ε­δρο, τους εκ­προ­σώ­πους του συ­στή­μα­τος και -φυ­σι­κά- τους φα­σί­στες. Ανε­πι­φύ­λα­κτα δίπλα στους πρό­σφυ­γες, στις μου­σουλ­μά­νες, τους ΛΟ­ΑΤ­ΚΙΑ αν­θρώ­πους. Υπε­ρα­σπί­ζο­νται με πάθος τον αγώνα των μαύ­ρων. Η ρι­ζο­σπα­στι­κή ατζέ­ντα ξα­να­γί­νε­ται το επί­κε­ντρο της πο­λι­τι­κής του κι­νή­μα­τος.

Η 8η Μάρτη από μια ανια­ρή «επε­τεια­κή» ημέρα, με­τα­τρέ­πε­ται σε μέρα απερ­γί­ας και δυ­να­μι­κής διεκ­δί­κη­σης δι­καιω­μά­των για όλους τις/τους «από κάτω». Και όλα αυτά, στην καρ­διά του νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρου «κτή­νους». Και δίπλα σε αυτές τις κι­νη­το­ποι­ή­σεις, ογκώ­δεις, συ­γκλο­νι­στι­κές πο­ρεί­ες δια­μαρ­τυ­ρί­ας με τε­ρά­στια συμ­με­το­χή αν­θρώ­πων σε Λα­τι­νι­κή Αμε­ρι­κή και Ευ­ρώ­πη. Κα­θό­λου άσχη­μα.

(Β) #MeToo – Η κο­ρυ­φή του πα­γό­βου­νου

Συ­νη­θί­ζε­ται να λέ­γε­ται ότι το πιο απει­λη­τι­κό μέρος ενός πα­γό­βου­νου είναι η αθέ­α­τη πλευ­ρά του. Τα 9/10 που βρί­σκο­νται μέσα στο νερό. Η δια­δι­κτυα­κή κα­μπά­νια #Και Εγώ Επί­σης(έχω υπάρ­ξει θύμα κα­κο­ποί­η­σης) απο­κά­λυ­ψε ένα μέρος μόνο του προ­βλή­μα­τος. Εκα­τομ­μύ­ρια προ­σω­πι­κές ιστο­ρί­ες -σε πα­γκό­σμια κλί­μα­κα- ανέ­φε­ραν τρο­μα­κτι­κά πε­ρι­στα­τι­κά βίας. Το ακόμα πιο τρο­μα­κτι­κό, όμως, που προ­έ­κυ­ψε ήταν άλλο: Ήταν η συ­νει­δη­το­ποί­η­ση του γε­γο­νό­τος ότι -αν όχι τα πε­ρισ­σό­τε­ρα, του­λά­χι­στον ένα με­γά­λο μέρος αυ­τών- μάς ήταν οι­κεία. Τα εί­χα­με ζήσει οι ίδιες. Τα εί­χα­με ξα­να­κού­σει. Μας τα είχαν εμπι­στευ­τεί γυ­ναί­κες σε βαθμό τέ­τοιο που μόνο τα ονό­μα­τα πα­ράλ­λα­ζαν. Πε­ρι­στα­τι­κά πα­ρε­νό­χλη­σης, εκ­βια­σμού, ευ­τε­λι­σμού, ψυ­χο­λο­γι­κής πί­ε­σης και βίας. Μέσα στο σπίτι. Στον χώρο ερ­γα­σί­ας. Στον δρόμο. Χι­λιά­δες πε­ρι­στα­τι­κά που επα­να­λαμ­βά­νο­νταν μέσα στον χρόνο. Αναλ­λοί­ω­τα. Ξανά και ξανά. Σε δια­φο­ρε­τι­κές πό­λεις ή χώρες, αλλά στα­θε­ρά τα ίδια.

Ποιο ήταν το ση­μα­ντι­κό στοι­χείο αυτής της κα­μπά­νιας; Το τσά­κι­σμα του φόβου. Η δια­βε­βαί­ω­ση ότι οι γυ­ναί­κες-θύ­μα­τα δεν ήταν μόνες. Η υπέρ­βα­ση των ίδιων των γυ­ναι­κών να το ομο­λο­γή­σουν πρώτα στους εαυ­τούς τους και μετά και στους άλ­λους. Η ανά­δει­ξη σι­γά-σι­γά και των άλλων επι­πέ­δων βίας. Επει­δή κά­ποια γυ­ναί­κα ανήκε σε μη κυ­ρί­αρ­χη εθνι­κή ομάδα. Ή πρέ­σβευε θρη­σκεία δια­φο­ρε­τι­κή από την επί­ση­μη. Ή ήταν ηλι­κιω­μέ­νη, ανά­πη­ρη, λε­σβία, αμφί, τρανς. Επει­δή αρ­νού­νταν να υπο­τα­χθεί στο δί­πο­λο αρ­σε­νι­κό/θη­λυ­κό. Ίσως ακόμη επει­δή ήταν έγ­χρω­μη σε έναν κόσμο υπερ­βο­λι­κά λευκό.

(Γ) Δι­καί­ω­μα στην αυ­το­ά­μυ­να

Μέχρι πού εκτεί­νο­νται, λοι­πόν, τα όρια όταν υφί­στα­σαι βία και προ­σπα­θείς να σώ­σεις τη ζωή σου; Ή την αν­θρώ­πι­νη αξιο­πρέ­πειά σου από έναν βια­σμό; Ή τη σω­μα­τι­κή ακε­ραιό­τη­τα και την ψυ­χι­κή υγεία του παι­διού σου από έναν κα­κο­ποι­η­τι­κό πα­τέ­ρα; Ο κυ­ρί­αρ­χος λόγος, ο λόγος της εξου­σί­ας, της αστυ­νο­μί­ας, των δι­κα­στη­ρί­ων, των ΜΜΕ, βου­τηγ­μέ­νος στον συ­ντη­ρη­τι­σμό, απο­πνέ­ει τη μπόχα προη­γού­με­νων δε­κα­ε­τιών (ή αιώ­νων). Μό­νι­μη επω­δός στα στό­μα­τα δι­κα­στών και ει­σαγ­γε­λέ­ων: «Γιατί πα­ρέ­μει­νες, λοι­πόν, σε μια κα­κο­ποι­η­τι­κή σχέση; Γιατί δεν έφυ­γες;» – Ίσως γιατί η ανερ­γία και η αδυ­να­μία να επι­βιώ­σεις εκεί έξω τρο­μά­ζει πε­ρισ­σό­τε­ρο. Ίσως γιατί κά­ποια στιγ­μή κου­ρά­ζε­σαι να ζεις με τον φόβο. Κυ­ρί­ως όμως γιατί θες να σπά­σεις τον φαύλο κύκλο και να πάψει η ζωή σου να είναι μια αλυ­σί­δα βί­αιων συ­μπε­ρι­φο­ρών από έναν κα­κο­ποι­η­τι­κό πα­τέ­ρα, αδελ­φό ή συγ­γε­νή, από έναν ερ­γο­δό­τη, από αγνώ­στους στον δρόμο.

Η επί της ου­σί­ας ανα­γνώ­ρι­ση του δι­καιώ­μα­τος των γυ­ναι­κών σε αυ­το­ά­μυ­να είναι βα­σι­κός στό­χος για το φε­μι­νι­στι­κό κί­νη­μα και την Αρι­στε­ρά. Η προ­σπά­θεια να επα­να­το­πο­θε­τή­σου­με τη συ­γκε­κρι­μέ­νη πράξη στο συ­γκε­κρι­μέ­νο κοι­νω­νι­κό και οι­κο­νο­μι­κό της πλαί­σιο. Και θα πρέ­πει να δώ­σου­με τον αγώνα αυτό, δη­λώ­νο­ντας την από­λυ­τη συ­μπα­ρά­στα­σή μας στις γυ­ναί­κες που οδη­γού­νται στα δι­κα­στή­ρια, επει­δή αμύν­θη­καν απέ­να­ντι στη βία που ει­σέ­πρατ­ταν συ­στη­μα­τι­κά, ξέ­ρο­ντας ότι ακόμα κι αν αυτός ο αγώ­νας στε­φθεί με επι­τυ­χία, ο δρό­μος για την ορι­στι­κή εξά­λει­ψη της βίας κατά των γυ­ναι­κών πα­ρα­μέ­νει σπαρ­μέ­νος με πολλά εμπό­δια. Κι αν θες να ξε­μπερ­δέ­ψεις με μια κακή σπορά, πρέ­πει να πά­ρεις πιο ρι­ζο­σπα­στι­κά μέτρα. Να απαλ­λα­γείς από τη ρίζα του κακού, τον κα­πι­τα­λι­σμό.

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά