Συντάκτης:Μια ραψωδία για το θέατρο υπογράφουν ο σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Χατζής και ο συνθέτης Γιώργος Κουμεντάκης και εμπνευσμένοι από το αρχαίο δράμα μιλάει ο καθένας μέσα από την τέχνη του για τον πόλεμο ως πολιτική πράξη. Η παράσταση «Αγαμέμνονας» παρουσιάζεται στο Θέατρο Θησείον από τις 8 Ιανουαρίου.
Το έργο, συμπαραγωγή του Θεάτρου Τέχνης με την ομάδα Χρώμα και το Θέατρο Θησείον, αποτελεί μια συρραφή πάνω στον «Αγαμέμνονα» του Αισχύλου και την «Ιφιγένεια» του Ευριπίδη. Το κείμενο ακολουθεί την πορεία του Αγαμέμνονα προς τον πόλεμο της Τροίας, τα αίτια του πολέμου, τη θυσία της κόρης του Ιφιγένειας, τον πόλεμο, τη νίκη των Ελλήνων, την επιστροφή και τη δολοφονία του από την Κλυταιμνήστρα.
Μέσω μιας μουσικής δωματίου σε συνδυασμό με τρεις φωνές, δύο ηθοποιούς και έναν μουσικό (βιολί), ξετυλίγεται μπροστά μας το χρονικό αυτής της εκστρατείας. Ο λόγος για την παράσταση είναι ο πόλεμος και η ίδια η φύση του.
Τα αίτια μέσα από το κείμενο των δύο τραγικών ποιητών. Στην παράσταση υπάρχουν τρία καθαρά στοιχεία, της αφήγησης, της υπόκρισης και της μουσικής. Το καθένα μπορεί να υπάρξει από μόνο του αλλά και ταυτόχρονα συμπληρώνοντας το ένα το άλλο.
Ο αφηγητής, ο υποκριτής και ο μουσικός, ο καθένας από τη δίκη του θέση, αφηγείται την ίδια ιστορία. Η Λήδα Πρωτοψάλτη που κρατάει τον ρόλο του αφηγητή, αφηγείται όλα τα γεγονότα, μας μεταφέρει τις εικόνες. Ο Γιώργος Παπαπαύλου από την πλευρά του υποκριτή ερμηνεύει τον Αγαμέμνονα, την Ιφιγένεια και την Κλυταιμνήστρα, ενώ ο Διονύσης Βερβιτσιώτης παίζοντας βιολί -σε πρωτότυπη μουσική του Γιώργου Κουμεντάκη- αφηγείται και εκείνος τον πόλεμο μέσα από τη μουσική.
«Ας φανταστούμε τη δομή του κειμένου ως μια ραψωδία», λέει ο Κωνσταντίνος Χατζής. «Αυτό που με ενδιέφερε, η βαθύτερη ανάγκη μου, ήταν -με αφορμή την ιστορία του Αγαμέμνονα- να “μιλήσω” για τον πόλεμο. Τον πόλεμο ως πολιτική πράξη. Τον πόλεμο ως όργανο της πολιτικής.
»Ας μην ξεχνάμε πως ο ιθύνων νους του πολέμου είναι πάντα η πολιτική. Πόλεμος σημαίνει πολιτική με άλλα μέσα. Και πρώτο θύμα του πολέμου είναι η αλήθεια – φράση που αποδίδεται στον Αισχύλο. Οι Ελληνες άραγε πήγαν στην Τροία για να πάρουν πίσω την ωραία Ελένη ή μήπως πρόκειται απλά για μία επεκτατική πολιτική, αφού είχαν κατορθώσει να έχουν μια ισχυρή ναυτική δύναμη, που θα τους έφερνε περισσότερα εδάφη και πλούτο;
»Κι όσο κι αν ο Αγαμέμνονας αμφιταλαντεύτηκε ανάμεσα στην αγάπη για την κόρη του και την ανάγκη να παραμείνει αρχηγός των Ελλήνων, η επιλογή -αν και δεν φαίνεται να έγινε εύκολα – ήταν ωστόσο προαποφασισμένη. Ηθελε από την αρχή την εξουσία. Θυσίασε λοιπόν την κόρη του για χάρη της φιλοδοξίας του και της δόξας».
• Για ένα «πουκάμισο αδειανό», για μια Ελένη;
Ακριβώς. Κι εδώ έχουμε μια πρώτη καθαρή όψη της αλήθειας. Η Ελένη ήταν απλά ένα «πουκάμισο» αδειανό, ένα ψέμα. Ας σκεφτούμε ανάλογα, πρόσφατα διαγγέλματα πολιτικών αρχηγών που «κάνουν» πόλεμο για ευγενείς σκοπούς ή για να προστατέψουν τη χώρα τους από δήθεν «κακούς»… Πρόκειται για την απλουστευμένη λογική του καλού και του κακού…
Οι Ελληνες νικώντας τους Τρώες και παίρνοντας πίσω την ωραία Ελένη «ξεπέρασαν υπέρμετρα τον γνώμονα της δόξας», κατέστρεψαν ολοσχερώς, καταλεηλάτησαν την πόλη, καίγοντας ναούς, βιάζοντας, αρπάζοντας όλο τον πλούτο της νικημένης χώρας. Σίγουρα μπορεί να διακρίνει κανείς τη διάσταση της ανθρώπινης αδυναμίας σ’ αυτή την πράξη της λεηλάτησης, τη δύναμη του ισχυρού απέναντι στον ανίσχυρο, αλλά πρέπει να είμαστε προσεχτικοί γιατί πίσω από αυτό το «πάθος» των νικητών, υπάρχει ένα πολιτικό σύστημα.
Παράδειγμα αυτού του συστήματος είναι η δολοφονία του Αστυάνακτα, του γιου του Εκτορα, για να μη μεγαλώσει και «εκδίκηση ζητήσει να πάρει από τους Ελληνες». Δεν πρόκειται για μια παρορμητική πράξη, αλλά για μια απόφαση που πάρθηκε ύστερα από συμβούλια, συνελεύσεις, ανταλλαγή επιχειρημάτων. Ηταν πράξη τεκμηριωμένη και λογική. Και τέλος η επιστροφή του βασιλιά, νικητή, Αγαμέμνονα στο Αργος, που δεν διστάζει να βγάλει έναν αλαζονικό, σχεδόν «φασιστικό» νικητήριο λόγο στους πολίτες του Αργους, κλείνει με τη δολοφονία του από τη γυναίκα του.
• Η φιλοδοξία για εξουσία ξανά, της Κλυταιμνήστρας απέναντι στον Αγαμέμνονα σε άλλη κλίμακα;
Η Κλυταιμνήστρα δολοφονεί τον Αγαμέμνονα, μέσα από ένα απόλυτα μελετημένο σχέδιο, για να επιβάλει στο Αργος τυραννία και για να εξουσιάζει εκείνη. Θα μπορούσα να δημιουργήσω ένα κείμενο, χρησιμοποιώντας υλικό από τη σημερινή πραγματικότητα.
Πιστεύω όμως πως το να μιλήσεις γι’ αυτό που «ζεις τώρα» ενέχει μια επικινδυνότητα. Δεν έχεις τη δυνατότητα, να πάρεις απόσταση και να δεις καθαρά «την εποχή σου», μιας αντικειμενικής -όσο γίνεται- ερμηνείας των αιτιών, της ουσίας αυτού που ζεις κι αυτού που πραγματικά συμβαίνει και συνεχώς εξελίσσεται. Με απλά λόγια είναι δύσκολο να αντικρίσεις κατάματα την εποχή σου, να μιλήσεις γι’ αυτήν.
• Γιατί αυτά τα κείμενα εξακολουθούν να συνδέονται τόσο ουσιαστικά, άμεσα στο σήμερα;
Πέραν της τεράστιας καλλιτεχνικής αξίας των τραγικών ποιητών, η επιλογή του να μιλήσεις για το «τώρα» μέσα από έργα που γράφτηκαν αιώνες πριν σε βοηθάει να καταλάβεις την αληθινή φύση του ανθρώπου. Την ανθρώπινη συμπεριφορά που μέσα από διάφορα ιστορικά ερεθίσματα διαπιστώνουμε ότι πρόκειται για μια ατελείωτη επανάληψη.
Και όπως γράφει ο Αριστοτέλης στο «Περί ποιητικής»: η τραγωδία δεν μιλάει για τους ανθρώπους, αλλά για τις πράξεις αυτών. Ετσι η Ιστορία μοιάζει σαν κάτι ακίνητο μιας και δημιουργείται από τις πράξεις των ανθρώπων που μέσα στους αιώνες παραμένουν ίδιες και αμετακίνητες.
Θέατρο Θησείον (Τουρναβίτου 7, τηλ.: 210 3255444). «Αγαμέμνονας» από έργα των Αισχύλου και Ευριπίδη. Αποσπάσματα μετάφρασης: Κ.Χ. Μύρης. Σκηνοθεσία-Φωτισμοί: Κωνσταντίνος Χατζής. Μουσική σύνθεση: Γιώργος Κουμεντάκης.Σκηνική εγκατάσταση: Γιώργος Μπούνιας. Επιμέλεια κοστουμιών: Βασιλική Σύρμα. Κίνηση: Χριστιάνα Φελούκα. Παίζουν: Λήδα Πρωτοψάλτη, Γιώργος Παπαπαύλου, Βιολί: Διονύσης Βερβιτσιώτης. Κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 19.00.
Πηγή: http://www.efsyn.gr
