ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΡΑΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ/Τ.Κ.Ζ.Α.Ρ.
Επιτροπή του ΟΗΕ κατά των Βασανιστηρίων
9 Αυγούστου 2019
Καταληκτικές παρατηρήσεις για την έβδομη περιοδική έκθεση της Ελλάδας
(Μετάφραση αποσπάσματος από ΕΠΣΕ στα ελληνικά από αγγλικό πρωτότυπο εδώ & εδώ)
(…) Μη επαναπροώθηση
16. Η Επιτροπή του ΟΗΕ κατά των Βασανιστηρίων ανησυχεί σοβαρά για τις συνεχείς συνεπείς αναφορές ότι το συμβαλλόμενο κράτος μπορεί να έχει παραβεί την αρχή της μη επαναπροώθησης κατά την εξεταζόμενη περίοδο. Συγκεκριμένα, οι εκθέσεις αναφέρονται σε επανειλημμένους ισχυρισμούς για συνοπτικές αναγκαστικές επιστροφές αιτούντων άσυλο και μεταναστών – συμπεριλαμβανομένων των Τούρκων υπηκόων – που αναχαιτίσθηκαν στη θάλασσα και στα χερσαία σύνορα με την Τουρκία στη βορειοανατολική περιοχή του Έβρου, χωρίς προηγούμενη εκτίμηση κινδύνου για την προσωπική τους κατάσταση. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουν υποβληθεί στην Επιτροπή, Έλληνες αξιωματικοί επιβολής του νόμου και άλλες άγνωστες δυνάμεις που συμμετέχουν σε επιχειρήσεις επαναπροώθησης συχνά χρησιμοποιούν βία και κατάσχουν και καταστρέφουν τα προσωπικά υπάρχοντα των μεταναστών. Αν και σημειώνει ότι το Τμήμα Εσωτερικών Υποθέσεων της Ελληνικής Αστυνομίας και το Γραφείο του Συνήγορου του Πολίτη έκαναν έρευνες για τους ισχυρισμούς αυτούς το 2017, η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της για το γεγονός ότι αυτές οι διοικητικές έρευνες δεν συμπεριέλαβαν την ακρόαση των φερόμενων θυμάτων, μαρτύρων και/ή μηνυτών για την καταγραφή των αποδεικτικών στοιχείων (άρθρα 2, 3, 11, 12, 13 και 16 της Σύμβασης κατά των Βασανιστηρίων).
17. Το συμβαλλόμενο κράτος πρέπει:
(α) Να εξασφαλίσει ότι στην πράξη κανείς και καμιά δεν μπορεί να απελαθεί, να επιστραφεί ή να εκδοθεί σε άλλο κράτος όπου υπάρχουν βάσιμοι λόγοι να πιστεύεται ότι θα διατρέχει προσωπικό και προβλέψιμο κίνδυνο να υποστεί βασανιστήρια και κακομεταχείριση ·
(β) Να ενισχύσει τις προσπάθειες για τη διασφάλιση της απόδοσης ποινικής ευθύνης στους δράστες πράξεων που θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή και την ασφάλεια των μεταναστών και των αιτούντων άσυλο και να εξασφαλίσει ότι τα θύματα, οι μάρτυρες και οι μηνυτές προστατεύονται από κακομεταχείριση ή εκφοβισμό που μπορεί να προκύψει ως συνέπεια των καταγγελιών τους ·
(γ) Να εγγυηθεί ότι όλοι και όλες οι αιτούντες/σες άσυλο έχουν τη δυνατότητα για ατομική εξέταση των αιτήσεών τους, με αυτόματο ανασταλτικό αποτέλεσμα κατά αποφάσεων απέλασης, και προστατεύονται από επαναπροώθηση και ομαδική επιστροφή.
————————————————————-
Αριστερά: Φωτογραφία που δόθηκε από την τουρκική ακτοφυλακή.
Δεξιά: Το σκάφος του Λιμενικού από φωτογραφία μέσα από τη βάρκα την ώρα που προσεγγίζει τους πρόσφυγες.
Νέα επαναπροώθηση προσφύγων έξω από το Φαρμακονήσι
Τρεις εβδομάδες μετά το περιστατικό επαναπροώθησης προσφύγων σε περιοχή έξω από το Αγαθονήσι, νέο βίντεο-ντοκουμέντο της οργάνωσης Aegaen Boat Report δείχνει σκάφος του Ελληνικού Λιμενικού να εμποδίζει την πορεία βάρκας με πρόσφυγες, οι οποίοι εγκαταλείφθηκαν μεσοπέλαγα και συνελήφθησαν αργότερα από την τουρκική ακτοφυλακή.
Το περιστατικό συνέβη τα ξημερώματα της Πέμπτης 7 Αυγούστου στα ελληνικά θαλάσσια ύδατα, νοτιοανατολικά από το Φαρμακονήσι. Στη βάρκα επέβαιναν στοιβαγμένα 42 άτομα, τα 32 με καταγωγή από τη Συρία και τα 10 από την Παλαιστίνη. Ανάμεσά τους, 18 παιδιά και επτά γυναίκες.
Σύμφωνα με το βίντεο διάρκειας δύο λεπτών, που είναι στη διάθεση της «Εφ.Συν.», στις 6.10 το πρωί της Πέμπτης σκάφος του Λιμενικού προσεγγίζει τη βάρκα με τους πρόσφυγες, οι οποίοι μιλούν κυρίως αραβικά και φαίνονται να αγωνιούν ενώ στο οπτικό υλικό βλέπουμε τουλάχιστον δύο βρέφη κάτω του ενός έτους.
Την ίδια στιγμή οι πρόσφυγες ειδοποιούν τους ανθρώπους της ΜΚΟ Aegean Boat Report, δίνουν το στίγμα τους μέσω κινητού τηλεφώνου (37°15’13,3 N, 27°09’07,2 E) και βιντεοσκοπούν το συμβάν. Κάποια στιγμή ρωτούν τους Ελληνες λιμενικούς στα αγγλικά «τι θα μας κάνετε;» και ακούγεται μια απάντηση στα ελληνικά: «Οχι έτσι, όχι έτσι» και αμέσως μετά τους λένε δύο φορές για να τους καθησυχάσουν: «Other boat is coming» (έρχεται άλλη βάρκα). Η συγκεκριμένη φράση ακούγεται καθαρά από την πλευρά του Λιμενικού και η φωνή είναι ίδια με αυτή που μιλούσε ελληνικά.
Πράγματι, σε όλη τη διάρκεια του δίλεπτου βίντεο, το σκάφος του Λιμενικού φαίνεται να επιτηρεί από κοντά τη βάρκα με τους πρόσφυγες, κάποια στιγμή κάνει κάποιους ελιγμούς και στη συνέχεια απομακρύνεται. Λίγη ώρα αργότερα στην ίδια περιοχή καταφτάνει σκάφος της τουρκικής ακτοφυλακής για να παραλάβει τους πρόσφυγες.
Το περιστατικό επιβεβαιώνεται και από επίσημη ανακοίνωση της τουρκικής ακτοφυλακής την ίδια μέρα, στην οποία παρουσιάζεται και φωτογραφία από τη «διάσωση» των επιβαινόντων. Από τις φωτογραφίες και το βίντεο ταυτοποιείται πως πρόκειται για τα ίδια πρόσωπα.
«Πρόκειται για παράνομη επαναπροώθηση που συνιστά ξεκάθαρη παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου. Δεν θα είναι εύκολο αυτή τη φορά ο αρμόδιος υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιώργος Κουμουτσάκος να αρνηθεί και αυτό το περιστατικό. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ως προς την ταυτοποίηση των ατόμων που συνέλαβε τελικά η τουρκική ακτοφυλακή και των προσφύγων που ήταν μέσα στη βάρκα» αναφέρεται σε ανάρτηση της νορβηγικής οργάνωσης Aegean Boat Report, που κατήγγειλε το περιστατικό.
Υπενθυμίζεται πως την Τετάρτη 17 Ιουλίου 2019 σε θαλάσσια περιοχή νοτιοανατολικά από το Αγαθονήσι σκάφος της ελληνικής ακτοφυλακής εμπόδισε την πορεία της βάρκας και εγκατέλειψε 34 πρόσφυγες, οι οποίοι στη συνέχεια συνελήφθησαν από την τουρκική ακτοφυλακή που περίμενε σε κοντινό σημείο.
————————————————————-
Η στιγμή που το πλοίο της τουρκικής ακτοφυλακής προσεγγίζει τη βάρκα με τους 34 πρόσφυγες
Τα βίντεο δείχνουν επαναπροώθηση προσφύγων
Απολύτως ξεκάθαρο γίνεται και από δεύτερο βίντεο της οργάνωσης Aegean Boat Report, το οποίο αναρτήθηκε χθες βράδυ στην ιστοσελίδα της «Εφ.Συν.», πως τα ξημερώματα της προηγούμενης Τετάρτης, 17 Ιουλίου 2019, ελληνικό σκάφος του Λιμενικού εγκατέλειψε 34 πρόσφυγες, μεταξύ των οποίων και 14 παιδιά, σε θαλάσσιο χώρο ανοιχτά του Αγαθονησίου, αφήνοντας να τους συλλάβει η τουρκική ακτοφυλακή. Και το δεύτερο αυτό βίντεο διάρκειας δύο λεπτών, τραβηγμένο μέσα από τη βάρκα από τους ίδιους τους πρόσφυγες, ξεκαθαρίζει τα πράγματα, παρά τον ισχυρισμό του αναπληρωτή υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής, Γιώργου Κουμουτσάκου, ο οποίος σε χθεσινή συνέντευξή του (ΑNT1, εκπομπή «Καλοκαίρι Μαζί») έκανε λόγο για ασαφές δημοσίευμα της «Εφ.Συν.»: «Δεν το ξέρω, αυτό το βίντεο δεν είναι σαφές, δεν φαίνεται αν είναι σε ελληνικά ή τουρκικά χωρικά ύδατα».
Σύμφωνα με στοιχεία της οργάνωσης Aegean Boat Report, με την οποία επικοινώνησαν οι ίδιοι οι πρόσφυγες, το περιστατικό συνέβη σε θαλάσσια περιοχή ανοιχτά από το Αγαθονήσι. Εξάλλου, όπως παραδέχτηκε ορθώς ο αναπληρωτής υπουργός, οι επαναπροωθήσεις είναι παράνομες:
«Ολα πρέπει να γίνονται βάσει του Διεθνούς Δικαίου. Το να απωθούν μια βάρκα είναι, όπως ξέρετε, παράνομο. Παράνομη οδηγία εμείς δεν θα δώσουμε. Αυστηρότητα στην επιτήρηση των συνόρων ναι», δήλωσε ο Γιώργος Κουμουτσάκος. Ο ίδιος όμως απέφυγε να απαντήσει αν θα επιβληθούν κυρώσεις στους λιμενικούς που επαναπροώθησαν, όπως φαίνεται, στην Τουρκία τους πρόσφυγες. Πηγές του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής επισημαίνουν στην «Εφ.Συν.» πως αρμόδιο είναι το Λιμενικό.
«Θεωρούμε απίθανο η τουρκική ακτοφυλακή να χρειαζόταν οποιαδήποτε βοήθεια από το Ελληνικό Λιμενικό αν το σκάφος με τους πρόσφυγες ήταν σε τουρκικά ύδατα. Ο μόνος λόγος που οι τουρκικές αρχές χρειάζονταν βοήθεια ήταν επειδή στην πραγματικότητα η λαστιχένια βάρκα ήταν μέσα στον ελληνικό χώρο», δηλώνει στην «Εφ.Συν.» ο Τόμι Ολσεν, ιδρυτής της νορβηγικής ΜΚΟ Aegean Boat Report.
Ο ίδιος υπογραμμίζει: «Δεν είναι η πρώτη επαναπροώθηση, όμως αυτή τη φορά υπάρχει βίντεο. Σε προηγούμενα βίντεο είδαμε άνδρες με μάσκες και όπλα, χωρίς διακριτικά, μέσα στα ελληνικά ύδατα να σπρώχνουν βάρκες προς την Τουρκία. Ποιος άλλος ένστολος μέσα σε στρατιωτικές φουσκωτές βάρκες μπορεί να κρατάει όπλα εντός του ελληνικού θαλάσσιου χώρου εκτός από στελέχη του Λιμενικού;
Η κυβέρνηση δεν μπορεί να αρνείται ότι αυτό συμβαίνει. Από τα δύο βίντεο σχετικά με το πρόσφατο περιστατικό, φαίνεται καθαρά πως το ελληνικό σκάφος σπρώχνει τη βάρκα των προσφύγων στα τουρκικά ύδατα, γιατί είναι γνωστό πως το Ελληνικό Λιμενικό δεν θα έμπαινε ποτέ στον τουρκικό χώρο».
————————————————————-
17.7.2019, ώρα 4.30, ανοιχτά από το Αγαθονήσι. Σκάφος του Λιμενικού πλησιάζει βάρκα με τους 34 πρόσφυγες, τους οποίους τελικά εγκατέλειψε για να συλληφθούν λίγο αργότερα από την τουρκική ακτοφυλακή.
Παράνομη επαναπροώθηση προσφύγων με τη συμμετοχή του Λιμενικού
UPD: Δεύτερο βίντεο-ντοκουμέντο της οργάνωσης Aegean Boat Report επιβεβαιώνει τις καταγγελίες για το περιστατικό στο Αγαθονήσι.
Βίντεο το οποίο τράβηξαν πρόσφυγες μέσα σε φουσκωτή βάρκα την Τετάρτη 17 Ιουλίου 2019 σε θαλάσσια περιοχή νοτιοανατολικά από το Αγαθονήσι δείχνει σκάφος της ελληνικής ακτοφυλακής να εμποδίζει την πορεία της βάρκας και να εγκαταλείπει τους 34 πρόσφυγες, οι οποίοι στη συνέχεια συνελήφθησαν από την τουρκική ακτοφυλακή που περίμενε σε κοντινό σημείο.
Στην καταγγελία αυτή προχώρησε, δημοσιοποιώντας και το οπτικό υλικό, η νορβηγική μη κυβερνητική οργάνωση Aegean Boat Report, κάνοντας λόγο για παράνομη επαναπροώθηση προσφύγων με την ξεκάθαρη συμμετοχή των ελληνικών αρχών.
Στο πρώτο βίντεο-ντοκουμέντο διακρίνεται σκάφος του Λιμενικού να βρίσκεται πολύ κοντά στη φουσκωτή βάρκα με τους πρόσφυγες και να πραγματοποιεί μανούβρες προσπαθώντας να αναγκάσει τη βάρκα να αλλάξει κατεύθυνση. Σε καμία περίπτωση δεν φαίνεται να υπάρχει οποιαδήποτε προσπάθεια να διασωθούν οι επιβαίνοντες, μεταξύ των οποίων βρίσκονταν και 14 παιδιά.
Την ίδια ώρα ακούγονται οι πρόσφυγες να φωνάζουν συνεχώς προς το σκάφος στα αγγλικά «Οχι Τουρκία, όχι Τουρκία, όχι!», με τα παιδιά να κλαίνε· το ελληνικό σκάφος αποχωρεί και στη συνέχεια, όπως φαίνεται στο βίντεο, σε πολύ κοντινό σημείο βρίσκεται σκάφος της τουρκικής ακτοφυλακής (Sahik Guvelnik 21), που φέρεται να περιμένει τη βάρκα και να προβαίνει σε συλλήψεις. Από την εικόνα στο βίντεο είναι εμφανές πως το ελληνικό και το τουρκικό σκάφος βρίσκονται πολύ κοντά το ένα με το άλλο.
Το περιστατικό συνέβη λίγα λεπτά μετά τις 4.30 τα ξημερώματα της Τετάρτης 17 Ιουλίου και την ίδια μέρα εκδίδεται ανακοίνωση των τουρκικών αρχών για τη σύλληψη «34 παράνομων μεταναστών (14 άνδρες, 6 γυναίκες, 14 παιδιά), 27 από τη Συρία, 6 από το Ιράκ και ένας Παλαιστίνιος, στα ανοιχτά των ακτών του Μεντερέζ σε λαστιχένια βάρκα». Μέχρι αργά χθες το βράδυ το αρχηγείο του Λιμενικού Σώματος δεν είχε τοποθετηθεί για την καταγγελία, δηλώνοντας πως θα τη διερευνήσει αφού πρώτα εξεταστεί αναλυτικά το βίντεο που έδωσε στη δημοσιότητα η οργάνωση.
Ομως σε δεύτερο βίντεο της ίδιας οργάνωσης, που βρίσκεται στη διάθεση της «Εφ.Συν.», βλέπουμε από άλλη γωνία το ελληνικό σκάφος να πλευρίζει τη βάρκα, να πετάει τα φώτα πάνω στους πρόσφυγες, οι οποίοι φωνάζουν μπερδεμένοι «Οχι Τουρκία!», να κάνει επικίνδυνο ελιγμό, ενώ δύο λιμενικοί απλά παρακολουθούν τους ανησυχούντες πρόσφυγες και στη συνέχεια να αποχωρεί. Με την αποχώρηση οι πρόσφυγες πανηγυρίζουν αρχικά και σηκώνουν ψηλά τα χέρια τους, αλλά μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα βλέπουν έντρομοι το τουρκικό σκάφος να πλησιάζει, με στόχο να τους μαζέψει.
«Γνωρίζουμε πως τα ελληνικά σκάφη δεν μπαίνουν γενικά στα τουρκικά ύδατα. Προφανώς αυτό ισχύει και στη συγκεκριμένη περίπτωση. Ομως στο βίντεο βλέπουμε τους Ελληνες λιμενικούς να πλησιάζουν επικίνδυνα τη βάρκα, να της αλλάζουν την πορεία, ουσιαστικά παραδίδοντας τους ανθρώπους στο τουρκικό σκάφος, κάτι που αποτελεί ξεκάθαρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου» αναφέρουν στην «Εφ.Συν.» μέλη της οργάνωσης Aegean Boat Report.
