«Μεγάλος Μαθητής: Δάσκαλε, πολλές φορές ακούω φωνές μέσα μου να μου λένε “κάνε αυτό” ή “μην κάνεις εκείνο” ή “κάνε το άλλο” κι αρχίζω να ανησυχώ μήπως τελικά τρελαίνομαι.
Μικρός Δάσκαλος: Διόλου μην ανησυχείς, αγαπητέ μου. Εγώ προσωπικά δεν κάνω τίποτα χωρίς εσωτερική καθοδήγηση ή, για να σ’ το πω καλύτερα, από μικρός έμαθα ότι, όποτε κάνω το αντίθετο από αυτό που η εσωτερική μου φωνή μού λέει, τρώω τελικά τα μούτρα μου. Εκτοτε περπατώ με προσοχή σε αυτό το ναρκοπέδιο ευφάνταστων και περίπλοκων γρίφων, που έχει στήσει η συνείδησή μου προκειμένου να με αποπλανήσει.
Μεγάλος Μαθητής: Εγώ, όμως, είμαι ανήλικος, δάσκαλε, αν με αποπλανήσει η συνείδησή μου, θα την καταγγείλω…».
Γιάννης Αγγελάκας
«Ο Μεγάλος Μαθητής και ο Μικρός Δάσκαλος»
εκδόσεις Καστανιώτη
Τον Γιάννη Αγγελάκα τον ξέρουμε ως τραγουδιστή, μουσικό και ποιητή. Εγινε γνωστός στο ευρύ κοινό ως ο τραγουδιστής του ροκ συγκροτήματος «Τρύπες» (1984 – 2001). Μετά τη διάλυση του συγκροτήματος, ακολούθησε σόλο μουσική καριέρα, κυκλοφορώντας προσωπικούς δίσκους σε συνεργασία με πληθώρα καλλιτεχνών και μουσικών σχημάτων και συνεχίζοντας να είναι ενεργός στην ελληνική μουσική σκηνή μέχρι και σήμερα. Οι στίχοι των πολλών τραγουδιών που έγραψε αγαπήθηκαν πολύ.
Με πολύ ενδιαφέρον διαβάσαμε τις ποιητικές συλλογές του «Σάλια, μισόλογα και τρύπιοι στίχοι» και «Πώς τολμάς και νοσταλγείς τσόγλανε;». Αυτή τη φορά γράφει ένα «ανατρεπτικό» βιβλίο, πρόζα θα έλεγα, με δύο παράξενους τύπους. Το «Ο Μεγάλος Μαθητής και ο Μικρός Δάσκαλος» κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Καστανιώτη.
Εξαιρετικά και τα σκίτσα του Γιώργου Κόφτη που πλαισιώνουν το κείμενο. Με χιούμορ, σαρκαστική αλλά και στοχαστική διάθεση ο Γιάννης Αγγελάκας μάς συστήνει δύο αυθεντικούς προβοκάτορες.
Ο Μεγάλος Μαθητής και ο Μικρός Δάσκαλος αλλάζουν συνεχώς ρόλους, συνομιλούν με σπουδαίους στοχαστές και «εξελίσσουν» ο ένας τον άλλον σαν δύο διαφορετικά κύτταρα στο σώμα του δημιουργού τους. Λίγο πριν ταξιδέψουν προς το ξενοδοχείο των βιβλιοηρώων, προλαβαίνουν να αναρωτηθούν για τα πάντα, να ανατρέψουν κάθε βεβαιότητα και να υπονομεύσουν κάθε μικρή, μεσαία ή μεγάλη ιδέα. Διαβάζοντας τη συνομιλία μας αλλά και αποσπάσματα που εμπιστεύτηκε αποκλειστικά στην «Εφημερίδα των Συντακτών» θα καταλάβετε το πώς και το γιατί.
● Διαβάζοντας το βιβλίο έχει κανείς την εντύπωση πως διαβάζει τα κατά Γιάννη Αγγελάκα «άπαντα τα νοήματα»! Ή, αλλιώς, την αποδόμηση όλων των θέσφατων και των ρητών. Πώς προέκυψε «Ο Μεγάλος Μαθητής και ο Μικρός Δάσκαλος»;
Οπως προέκυψαν όλες οι δημιουργικές περιπέτειες στη ζωή μου, με μια ξαφνική «ουρανοκατέβατη» ιδέα που μ’ έβαλε δυο χρόνια να τρέχω, να γράφω και να σβήνω.
● Σε ποια ερώτηση του Μεγάλου Μαθητή τα βρήκε σκούρα ο Μικρός Δάσκαλος;
Σε πολλές ερωτήσεις του μαθητή τα βρίσκει σκούρα ο δάσκαλος, παρ’ όλα αυτά νομίζω πως όταν του ζητά να απαντήσει στη βασική ανθρώπινη απορία «τι κάνουμε εδώ;» τον αποτελειώνει.
● «Δάσκαλε, άκουσα ότι παλιά εδώ οι άνθρωποι είχανε μια παροιμία που έλεγε: “Ο ψεύτης και ο κλέφτης τον πρώτο χρόνο χαίρονται”. Ισχύει»;
Ναι, πριν από πολλά πολλά χρόνια τη λέγανε. Σιγά σιγά, όμως, όσο θριάμβευε ο καινούργιος κόσμος, η παροιμία πάλιωνε και ακουγόταν όλο και περισσότερο σαν μια αφελής, ξεπερασμένη και ανυπόστατη ηθικολογία. Τώρα πια κανείς δεν τη θυμάται και όλοι ξέρουν ότι οι ψεύτες και οι κλέφτες στη χώρα μας χαίρονται αιωνίως. Το παράξενο με αυτή τη μοντέρνα αλήθεια είναι ότι τους κάνει όλους, μικρούς, μεγάλους, να χαίρονται.
Γράφετε στο βιβλίο: «Το Κακό τρέχει πιο γρήγορα από το φως. Καθόμαστε εδώ και συζητάμε πως το βλέπουμε να ’ρχεται και τι θα κάνουμε σαν έρθει, όμως αυτό είναι ήδη εδώ, είναι ήδη μέσα μας». Αναφέρεστε στη διττή υπόσταση της ύπαρξης -Καλό-Κακό- ή μήπως μιλάτε για ένα «σύγχρονο» Κακό που δεν καταλάβαμε εμείς οι άνθρωποι της εποχής πώς ήρθε κι εγκαταστάθηκε μέσα μας;
Το Κακό είναι στη μόδα από τότε που εμφανίστηκε ο άνθρωπος στον πλανήτη. Είναι πάντα σύγχρονο, εύστροφο, γρήγορο, δραστήριο, αποτελεσματικό. Το Καλό δεν φαίνεται να έχει τέτοια προσόντα, κινείται νωχελικά, αργόστροφα, είναι παραπονιάρικο, αναβλητικό και αφηρημένο, δεν πιστεύει στις δυνατότητές του, δεν είναι καν σίγουρο αν υπάρχει. Οι τηλεθεατές έχουν βεβαιωθεί εδώ και χρόνια πως το Καλό δεν υπάρχει και αντικατέστησαν τη θετικότητα και την κριτική σκέψη με τα ψυχοφάρμακα.
● Βλέποντας αυτόν τον καιρό τις αντιδράσεις για τους πρόσφυγες -τα μπλόκα, τα «να τους γυρίσετε πίσω» κι άλλα τέτοια- πώς βλέπετε το μέλλον του προσφυγικού ή πώς διαβάζετε το παρόν;
Ενας κόσμος θολωμένος, εξαπατημένος, βιασμένος, τρομαγμένος, χωρίς μέλλον, απαίδευτος (χωρίς ουσιαστική παιδεία και πληροφόρηση), εύκολα βουλιάζει στη συναισθηματική του πανούκλα και θυσιάζει την ψυχή και την ανθρωπιά του στον αμφίβολο βωμό της βιολογικής και «εθνικής» του επιβίωσης. Δεν καταλαβαίνει ότι έτσι σκάβει τον λάκκο του. Λυπάμαι.
● Ποια είναι η τέχνη του «πειστικού και τεκμηριωμένου ψέματος» στην οποία θέλει να μυήσει τον μαθητή ο δάσκαλος;
Νομίζω πως οι δημοσιογράφοι, οι πολιτικοί και τα golden boys είναι άξιοι εκπρόσωποι αυτής της σπουδαίας τέχνης. Βέβαια, κι εμείς οι υπόλοιποι επαγγελματίες (όπως και ο δάσκαλος) δεν πάμε παραπίσω.
● Λέτε μέσα στο βιβλίο πως η μουσική από ελιξίριο απελευθέρωσης κατάντησε κουτόχορτο για μελλόνυμφες νυφίτσες και ερωτοχτυπημένους μπονόμπο, που, επειδή τους δίνουν δυο κουταλιές παραπάνω φαΐ από τους υπόλοιπους στο κλουβί, πιστεύουν πως δεν είναι σκλάβοι και πως αυτή τους την καλοτυχία οφείλουν να τη γλεντάνε όσο πιο συχνά, όσο πιο κακόγουστα…», τόσο δυσοίωνο το τοπίο;
Υπήρξε εποχή μετά τη Μεταπολίτευση που το main stream πολιτισμικό τοπίο της χώρας μας ήταν ευοίωνο και δεν το πήρα χαμπάρι;
● Πώς επικοινωνούν υπογείως η ηθική και η αισθητική;
Ακούστε ποιες μουσικές, ποιους καλλιτέχνες ή ποια βιβλία γουστάρουν οι διάφορες φυλές στη χώρα μας, οι χρυσαυγίτες, οι δεξιοί, οι αριστεροί, οι κνίτες, οι αναρχικοί, οι βολεμένοι μεσοαστοί, οι εθισμένοι τηλεθεατές ή οι ανήσυχοι πιτσιρικάδες των δυτικών προαστίων και βγάλτε το πόρισμα μόνη σας.
● «Ποιο είναι το τελευταίο σκαλί της αλαζονείας, δάσκαλε;
ΜΔ: Το τελευταίο σκαλί της αλαζονείας, όπως και κάθε θανάσιμης αμαρτίας αλλά και κάθε εξαίρετης αρετής, είναι ο θάνατος.
ΜΜ: Τότε γιατί να μην είμαι αλαζόνας, δάσκαλε;»
● Αμαρτήσατε με το αίσθημα της αλαζονείας ποτέ, κύριε Αγγελάκα;
Αυτή τη στιγμή τι κάνω; Απαντάω στις ερωτήσεις σας και λέω τη γνώμη μου επί παντός επιστητού με αφορμή μια συνέντευξη που γίνεται για την προώθηση του καινούργιου μου βιβλίου. Στο σπίτι του κρεμασμένου δεν μιλάμε για σχοινί.
● Δικηγόρος ή καλλιτέχνης; Τι έχετε να πείτε στα νέα παιδιά που ονειρεύονται και τραγουδούν δυνατά μαζί με σας «Η αγωνία μου είναι φως/μες στο σκοτάδι που γυρνάω/και μου θυμίζει διαρκώς/ πού έχω να πάω»;
Να πορεύονται με τις αγωνίες τους, να τις αντέχουν, να μην τεμπελιάζουν, να μη δειλιάζουν, διαφορετικά στην επόμενη στροφή τούς περιμένει η σύμβαση και ο μικροαστισμός.
● «Σήμερα ξύπνησα πρωί πρωί και μ’ έπιασε μια μανία να μετρήσω όλες τις μέρες που έζησα χωρίς έρωτα, και μου βγήκαν όλες μαζί κοντά στα δύο χρόνια, κι έπειτα είπα να μετρήσω και τις μέρες που έζησα με έρωτα, κι αυτές δεν ξεπερνούσαν όλες μαζί τους εφτά μήνες». Τις υπόλοιπες ο δάσκαλος ήταν σε σχέσεις. Οι σχέσεις δεν έχουν έρωτα;
Στις σχέσεις υπάρχουν και τα δύο, και η παρουσία του έρωτα και η απουσία του, χωρίς όμως την οδύνη που έχει το καθένα ξεχωριστά και από μόνο του. Γι’ αυτό τις προτιμάμε.
● «Ο κόσμος τραβάει τον δρόμο του κι ο εαυτός μας τον δικό του»· δεν πιστεύετε στις συλλογικότητες;
Πιστεύω στις συλλογικότητες, στις συλλογικότητες των συνειδητών ατόμων που έχουν αναλάβει την ευθύνη της αυτοεξέλιξής τους, που γνωρίζουν πως ο δρόμος προς την ολοκλήρωσή τους περνά μέσα από τέτοιες υγιείς συλλογικότητες.
● Κλείνοντας αυτή τη συνομιλία θα μας πείτε τι σημαίνει «ουτοπία» για σας, κύριε Αγγελάκα;
Θα σας απαντήσω όπως απαντώ στον Μεγάλο Μαθητή στο βιβλίο μου. Με ρώτησε: Δάσκαλε, χθες σε μια εφημερίδα, που είχε ένα σφυροδρέπανο πάνω πάνω, διάβασα ένα άρθρο με τίτλο «Μετρημένες οι μέρες του καπιταλισμού – Η λαοκρατία προ των πυλών της ανθρωπότητας!». Μου φάνηκε πολύ συγκινητικό.
Του είπα: Τι λες, παιδί μου; Μπράβο! Επεσες πάνω σε αρχείο εφημερίδων των αρχών του προηγούμενου αιώνα. Απίθανο! Ηρωικές εποχές!
– Οχι, δάσκαλε, χθεσινή ήταν.
– Τι να πω, αγαπητέ μου; Οι παλιές ιδέες έχουν τη χάρη τους, και για τη συγκεκριμένη γιαγιάκα, που κάποτε φάνταζε όμορφη και χρήσιμη, χύθηκε πολύ μελάνι και ακόμα πιο πολύ αίμα. Δεν λέω, καλά είναι να τιμούμε τις ηρωικές γιαγιάδες, αλλά νομίζω ότι όλες αυτές οι απανωτές οικονομικές, κοινωνικές και τεχνολογικές εξελίξεις που περάσαν από πάνω της την έχουν αφήσει λίγο ανήμπορη, αμήχανη και κακιασμένη, κι αν δεν αφήσει κι αυτή με τη σειρά της κανένα φρέσκο, ευφυές και αδοκίμαστο κοριτσάκι να ανθήσει, τότε έχουμε πρόβλημα.
– Καιρός για νέες ουτοπίες, δάσκαλε; ρωτάει ο Μεγάλος Μαθητής.
– Καιρός για νέες συντριβές! του απαντά ο Μικρός Δάσκαλος.
ΜΜ: Δάσκαλε, όλα δείχνουν πως θα πεθάνω σε έναν κόσμο χειρότερο απ’ αυτόν που βρήκα όταν γεννήθηκα! Ποια, λοιπόν, η αξία της ζωής;
ΜΔ: Τέτοια φτηνά, παιδαριώδη και δήθεν βαθιά ερωτήματα μόνο ένας μπορεί να τα σκαρφιστεί: ο εαυτούλης μας. Ο μικρός, μικρότατoς εαυτός μας. Αυτό το σκαιό, αξιοθρήνητο πλασματάκι που διαμαρτύρεται συνεχώς μέσα μας για το πόσο μικρή είναι η ζωή και πόσο παράλογο, σύντομο και οδυνηρό το πέρασμά μας απ’ αυτόν τον βίαιο και άδικο κόσμο. Κι όσο τον ακούμε, θα είμαστε ανήμποροι να μετρήσουμε το πραγματικό ύψος, πλάτος και μεγαλείο της αληθινής ζωής. Θα είμαστε ανήμποροι να κατανοήσουμε ότι ο καθένας μας είναι μια απειροελάχιστη ενσάρκωση της συνέχειας του αιώνιου αγώνα της ύπαρξης.
ΜΜ: Χέσε μας, ρε δάσκαλε!
ΜΔ: Αυτό ακριβώς!
ΜΜ: Και πώς να καταλάβω, δάσκαλε, πότε μου μιλάει ο μικρός μου εαυτός και πότε ο μεγάλος;
ΜΔ: Ο μικρός μας εαυτός συνήθως γκρινιάζει, κλαψουρίζει, καταθλίβεται ή επαίρεται, κομπάζει, ξανακαταθλίβεται… Ο μεγάλος μόνο υμνεί!
ΜΜ: Τι υμνεί;
ΜΔ: Το θαύμα της ύπαρξης!
ΜΜ: Δεν κάνει τίποτε άλλο;
ΜΔ: Οχι.
ΜΜ: Ούτε λίγη πλάκα;
ΜΔ: Μπα…
ΜΜ: Τι να σου πω, δάσκαλε; Ετσι όπως τα λες, προτιμώ τον μικρό μου εαυτό. Ο μεγάλος σκέτη βαρεμάρα μού ακούγεται.
ΜΜ: Μπορεί ο μικρός μας εαυτός να αγαπήσει, δάσκαλε;
ΜΔ: Υποκρίνεται πως αγαπάει, αλλά το μόνο που ζητά είναι να αγαπιέται από τους άλλους, κι όσους δεν ανταποκρίνονται, τους μισεί.
ΜΜ: Πολύ χάλια τύπος μού φαίνεται αυτός ο μικρός μας εαυτός, δάσκαλε, απορώ πώς τον έχουμε όλοι στα όπα όπα.
ΜΔ: Οι κολακείες του και η τεμπελιά μας είναι ένα πολύ γοητευτικό ζευγάρι.
ΜΜ: Δεν καταλαβαίνω, δάσκαλε.
ΜΔ: Επίσης, κάνει πως δεν καταλαβαίνει, όποτε μιλάμε για αυτόν.
ΜΔ: Είμαστε προϊόντα λάθος σχεδιασμού. Οι κατασκευαστές μας έχασαν τον έλεγχο και απομακρύνθηκαν από τον τόπο του εγκλήματος. Περιμένουν να αυτοαφανιστούμε και κατόπιν θα επιστρέψουν να σπείρουν γογγύλια και βατράχια.
ΜΜ: Φρίκη, δάσκαλε! Φρίκη! Δεν έχουμε καμία ελπίδα παρά να περιμένουμε τον αυτοαφανισμό μας.
ΜΔ: Με λίγη καλή μουσική δεν είναι και τόσο άσχημα.
ΜΔ: Το Κακό τρέχει πιο γρήγορα από το φως. Καθόμαστε εδώ και συζητάμε πως το βλέπουμε να ’ρχεται και τι θα κάνουμε σαν έρθει, όμως αυτό είναι ήδη εδώ, είναι ήδη μέσα μας. Από την άλλη, το Καλό έρχεται σιγά σιγά με το ποδηλατάκι του, σταματάει, ρεμβάζει, συνεχίζει, κι όταν με το καλό φτάσει εδώ, δεν θα υπάρχει τίποτα και κανένας μας για να τον σώσει, κι έτσι, θα πέσει ήσυχο να κοιμηθεί, γιατί, συν τοις άλλοις, το Καλό κοιμάται εύκολα.
ΜΜ: Φρίκη, δάσκαλε! Φρίκη! Ετσι όπως μας τα λες, δεν μπορώ να φανταστώ τι, τελικά, θα μας σώσει από το Κακό.
ΜΔ: Το πρόβλημα είναι τι θα μας σώσει από το Καλό.
ΜΜ: Λένε, δάσκαλε, πως όλοι έχουμε μέσα μας ένα θεϊκό κομμάτι κι ένα διαβολικό, πώς γίνεται όμως, στον κόσμο μας τουλάχιστον, όποτε παλεύουν αυτά τα δύο, να κερδίζει πάντα το διαβολικό; Ο Θεός δεν είναι ο Δημιουργός; Η απόλυτη δύναμη του σύμπαντος; Υπάρχει τίποτα ισχυρότερο από Αυτόν; Πώς γίνεται ο Διάβολος να κερδίζει πάντα;
ΜΔ: Ισως ο Διάβολος να είναι ο Θεός.
ΜΜ: Κι ο Θεός τι είναι;
ΜΔ: Μια επινόηση του Διαβόλου για να μη βαριέται.
Πηγή: https://www.efsyn.gr
