Αλβανοί αλλάζουν ονόματα και θρήσκευμα για να επιβιώσουν στην Ελλάδα
Συγκροτούν σε ποσοστό 51% τον μεγαλύτερο μεταναστευτικό πληθυσμό της χώρας. Στην Ελλάδα μεγαλώνει πλέον η τρίτη γενιά Αλβανών. Σε αντίθεση με τη γενικευμένη αντίληψη ότι οι Αλβανοί, περίπου 500.000 σε όλη την επικράτεια, έχουν ενσωματωθεί αρμονικά στην ελληνική κοινωνία, η οποία υποτίθεται πως έχει γίνει πιο δεκτική απέναντί τους, πολλοί ακόμα δεν νιώθουν καμία αποδοχή, συχνά έρχονται αντιμέτωποι με θεσμικό ρατσισμό, υφίστανται ακόμα άρνηση βασικών δικαιωμάτων τους και αρκετοί σκέφτονται να επιστρέψουν στην πατρίδα τους ή σε τρίτη χώρα, αν δεν το έχουν ήδη πράξει μέσα στη δεκαετία της κρίσης.
Στα παραπάνω συμπεράσματα συντείνει η δημοσιογραφική έρευνα (Rights Denied: Albanians in Greece Face Long-Term Limbo, 1.7.2020) του Βαλκανικού Δικτύου Ερευνητικής Δημοσιογραφίας (ΒIRN), το οποίο αποκαλύπτει εξάρσεις ξενοφοβικής βίας και ρατσισμού εναντίον των Αλβανών. Η έρευνα υπογραμμίζει πως «ενώ η εμφανής εχθρότητα στην Ελλάδα είναι λιγότερο ορατή σήμερα σε σχέση με τη δεκαετία του 1990, οι θεσμικές διακρίσεις εναντίον των Αλβανών στην Ελλάδα παραμένουν έντονες, σε τέτοιο βαθμό που πολλοί προτιμούν να επιλέγουν διαφορετικά ονόματα ή να αλλάξουν την πίστη τους».
Ο Ερβιν Σέλου ήταν 18 χρόνων το 1991 όταν διέσχισε τα βουνά από την πατρίδα του προς την Ελλάδα μετά την κατάρρευση του καθεστώτος. «Οι αργοί ρυθμοί της ελληνικής γραφειοκρατίας και η αντίσταση στην ενσωμάτωση των Αλβανών συνεπάγεται ότι πολλοί χρειάζεται να περιμένουν επί χρόνια για τα απαραίτητα έγγραφα», λέει ο Σέλου.
Ο ίδιος έκανε τελικά αίτηση υπηκοότητας το 2009 και την απέκτησε το… 2019. Οι συμπατριώτες του, εξηγεί στο BIRN, βρίσκονται σε μια λίμπο διαρκούς αναμονής περιμένοντας τα έγγραφα: «Με το ένα πόδι στην Ελλάδα, με το άλλο πόδι στην Αλβανία».
Λέγε με «Γιάννη»
Ο Αλτίν έφτασε στην Αθήνα το 1995 και αρχικά δούλευε ως κηπουρός σε μια ελληνική οικογένεια. Η σπιτονοικοκυρά είπε στο αφεντικό του Αλτίν ότι φοβόταν τους Αλβανούς. Η ίδια στη συνέχεια τον καλοδέχτηκε και ζήτησε συγγνώμη. Ομως ακόμα και σήμερα ο ίδιος χρησιμοποιεί πάντα στη δουλειά το όνομα «Γιάννης».
Οπως αναφέρεται στο δημοσίευμα του BIRN, o Αλτίν είναι ένας από τους εκατοντάδες Αλβανούς μετανάστες οι οποίοι ανεπίσημα υιοθετούν ελληνικά ονόματα. Ανάμεσά τους ορισμένοι μουσουλμάνοι Αλβανοί παρουσιάζονται ως χριστιανοί ορθόδοξοι και βαφτίζουν τα παιδιά τους χριστιανικά, θεωρώντας πως με αυτόν τον τρόπο θα γίνουν πιο γρήγορα αποδεκτοί.
«Υπάρχουν τόσο πολλοί Αλβανοί οι οποίοι αναγκάζονται να αλλάζουν το όνομά τους», λέει ο 31χρονος Νικόλας, Αλβανός εργάτης οικοδομής στη Λευκάδα. Ενας συμπατριώτης του άλλαξε το όνομά του από Εμάνουελ σε Μανώλης αφού το αφεντικό τού είπε ότι αυτό θα τον βοηθούσε να «κερδίσει την εμπιστοσύνη του και να πληρωθεί περισσότερο».
Η ζωή έγινε πιο επισφαλής (και) για τους Αλβανούς μετανάστες μετά την έκρηξη της κρίσης χρέους στην Ελλάδα. Υπολογίζεται ότι τα πρώτα χρόνια της κρίσης περίπου 18-22% των Αλβανών επέλεξε να επιστρέψει πίσω.
«Η ελληνική οικονομία είναι εξαρτημένη από την αλβανική εργατική δύναμη», λέει στο BIRN η Εντα Γκέμι, καθηγήτρια Πολιτικής Οικονομίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης στα Τίρανα. «Η εποχική μετανάστευση», εξηγεί η Γκέμι, «καλύπτει τα κενά τόσο στην Αλβανία, η οποία υποφέρει από έλλειψη εργατικού δυναμικού, όσο και στην Ελλάδα όπου μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις εξαρτώνται από τους ξένους εργάτες».
«Καταγράφεται μια εργατική δύναμη σε συνεχή κινητικότητα όλο τον χρόνο, χωρίς ένσημα, το οποίο σημαίνει ότι θα υπάρξει ένα τεράστιο κενό στο μέλλον σε σχέση με τα ασφαλιστικά ταμεία και τις υπηρεσίες υγείας και στις δύο χώρες, ειδικά στην Αλβανία», προσθέτει η ίδια.
Οι εποχικοί εργάτες στην Ελλάδα, εξηγεί η Γκέμι, είναι σχεδόν όλοι «παράτυποι» μετανάστες, χωρίς ασφάλεια, χωρίς συμβάσεις εργασίας και περίθαλψη υγείας. Ενας από αυτούς, ο Μάρκο, είπε ότι πληρώνεται τον μισό μισθό από ό,τι οι Ελληνες συνάδελφοί του για το μάζεμα μήλων τρεις μήνες τον χρόνο στην περιοχή της Βέροιας. Ο ίδιος έμενε σε μια άθλια αποθήκη στην ύπαιθρο και πλενόταν με κρύο νερό στο ξέφωτο.
«Οι Αλβανοί δεν έχουν θεό», είπε το αφεντικό στον 43χρονο Λατίφ, επίσης εργάτη γης. «Ηταν κάτι πολύ επιθετικό και με ενόχλησε βαθιά μέσα μου. Αλλά έσκυψα το κεφάλι μου και σκέφτηκα τα παιδιά μου πίσω στην Αλβανία και τα χρήματα που έβγαζα». Ο Λατίφ θεώρησε ότι ήταν μεγάλο ρίσκο να διαμαρτυρηθεί κάποιος. Δεν πληρώθηκε ποτέ υπερωρίες ή νυχτερινές βάρδιες.
Εκλέγειν και εκλέγεσθαι
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μεταξύ του 2015 και του 2016 το ποσοστό των Ελλήνων που πίστευαν ότι η μετανάστευση ήταν το μεγαλύτερο πρόβλημα της χώρας αυξήθηκε από το 27% στο 41,5%.
«Η πλειονότητα των Ελλήνων, πάντως, είναι υπέρ των μεταναστών. Αλλά είναι οι κρατικές δομές μέσω των μέσων μαζικής ενημέρωσης αυτές που υποκινούν το μίσος, τροφοδοτώντας τον ελληνικό λαό με ειδήσεις εναντίον των μεταναστών», ισχυρίζεται ο Αλβανός δημοσιογράφος και ιστορικός Αρμπεν Λάλα, πρόεδρος του Φόρουμ των Αλβανών Μεταναστών στη Θεσσαλονίκη.
Ενα βασικό ζήτημα που αντιμετωπίζουν οι Αλβανοί είναι το δικαίωμα ψήφου και κατάθεσης υποψηφιότητας για κάποιο τοπικό δημόσιο αξίωμα. Στην Ελλάδα, υπάρχει άρνηση αυτού του δικαιώματος σε υπηκόους τρίτων, μη ευρωπαϊκών χωρών, που διαμένουν στη χώρα. Σημειώνεται πως παρότι οι Αλβανοί αντιπροσωπεύουν σημαντικό δημογραφικό ποσοστό, κανένα από τα πολιτικά κόμματα δεν έχει εκπροσώπους Αλβανούς.
«Οι Αλβανοί ήταν, είναι και θα παραμείνουν οι λευκοί νέγροι της Ελλάδας», έλεγε σε συνέντευξή του στην «Εφ.Συν.» στις 12.1.2019 ο γνωστός Αλβανός συγγραφέας Γκαζμέντ Καπλάνι, ο οποίος εγκατέλειψε τελικά την Ελλάδα μετά από 25 χρόνια παραμονής. Δεν πήρε ποτέ την υπηκοότητα.
