Ντίνα Δασκαλοπούλου
Περίπου 7.000 μετανάστες εργάτες γης δουλεύουν σε συνθήκες σύγχρονης σκλαβιάς στα φραουλοχώραφα της Ηλείας, σε ένα υβριδικό νομικό καθεστώς χορήγησης άδειας εργασίας, χωρίς άδεια διαμονής. ● Το ερώτημα είναι τι σκοπεύει να κάνει η κυβέρνηση μετά το καλοκαίρι, οπότε λήγει το εργόσημο με το οποίο εργάζονται οι μετανάστες: θα νομιμοποιήσει, επιτέλους, όλους τους εργάτες;
Αυτές τις μέρες, στον κάμπο έχει αρχίσει η συγκομιδή της Fortuna, σε λίγο θα συγκομίζεται η Victory -είναι δύο από τις ποικιλίες φράουλας που καλλιεργούνται στον κάμπο που, αν δεν ξέρεις τη σκοτεινιά που κρύβεται πίσω από τα λιοστάσια και τους αμπελώνες, θυμίζει νότια Ιταλία.
Ο «κόκκινος χρυσός» είναι ένα από τα πιο δυναμικά εξαγώγιμα προϊόντα, όμως η Μανωλάδα, αντί να μας γεμίζει περηφάνια, έχει γίνει συνώνυμη με την ντροπή. Κι ενώ κοντεύουν πια να περάσουν 15 χρόνια από τότε που αποκαλύφθηκε ότι το «κόκκινο θαύμα» στην Ηλεία είναι βαμμένο με το κατακόκκινο αίμα των εργατών, τί-πο-τα δεν έχει αλλάξει.
Μόνο φέτος, η παραγωγή στην περιοχή αυξήθηκε κατά 4.000 στρέμματα, φτάνοντας συνολικά στα 20.000 στρέμματα, με απόδοση 100.000 τόνους και τιμές που κυμάνθηκαν από 1,50 έως 1,80 ευρώ το κιλό.
Η χρονιά ήταν εξαιρετική για τους παραγωγούς, που ευνοήθηκαν από τις κακές καιρικές συνθήκες στην Ισπανία κι έτσι διεύρυναν το πελατολόγιό τους -που κατά 96% είναι οι αγορές του εξωτερικού. Ομως, αυτό το δυναμικό προϊόν εξακολουθεί να παράγεται από πάμφτωχους εργάτες γης, χωρίς άδεια παραμονής, με χαμηλά μεροκάματα και άθλιες συνθήκες διαβίωσης, σε μια «ειδική οικονομική ζώνη», βγαλμένη από την κόλαση.
Ακόμα και μετά την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), το 2017, που ήταν κόλαφος για τη χώρα και πλήρης δικαίωση των θυμάτων των φραουλάδων, δεν άλλαξε κάτι στην περιοχή. Αυτή την εικόνα επιβεβαίωσε, κατά την πρόσφατη αυτοψία του στην περιοχή, και το Generation 2.0 RED, που από το 2017 ασχολείται σταθερά με τις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας των μεταναστών εργατών γης στη Μανωλάδα, όπως μετέφερε τη ζοφερή πραγματικότητα σε συνέντευξη Τύπου η Σωτηρία Χήρα, υπεύθυνη Συνηγορίας και Νομικής Συμβουλευτικής της οργάνωσης.
Σύμφωνα με μαρτυρίες και αφού οι εργάτες γης δεν καταγράφονται πουθενά, μιλάμε για περίπου 7.000 ανθρώπους -όταν η παραγωγή βρίσκεται στο απόγειό της-, κυρίως από το το Μπανγκλαντές αλλά και το Πακιστάν και την Αίγυπτο, χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα, ελάχιστοι από αυτούς έχουν λάβει βεβαίωση αναβολής απομάκρυνσης λόγω απασχόλησης στην αγροτική οικονομία με εργόσημο (βάσει του άρθρου 13Α του Ν. 4251/2014) και λίγοι διαθέτουν άδεια διαμονής για ανθρωπιστικούς λόγους, λόγω της πυρκαγιάς του 2018.
Τον Ιούλιο, το Generation 2.0 RED, σε συνεργασία με τον δικηγόρο Βασίλη Κερασιώτη, δικηγόρο παρ’ Αρείω Πάγω και διευθύνοντα στη HIAS Greece, και τον επιστημονικό συνεργάτη του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ και μεταδιδακτορικό ερευνητή στο θέμα της Εργατικής Μετανάστευσης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Απόστολο Καψάλη, απηύθυνε πρόταση για ρύθμιση του νομικού καθεστώτος των εργατών γης προς τη Γενική Γραμματεία Μεταναστευτικής Πολιτικής. Πρότειναν ένα μοντέλο ανάλογο με αυτό που έχει εφαρμόσει η Ιταλία. Τι απέγινε η πρότασή τους; Επεσε, απλώς, στο κενό.
«Πρόκειται για φαύλο κύκλο, από το 2008 βρισκόμαστε συνεχώς στο σημείο μηδέν», είπε ο Βασίλης Κερασιώτης, ενώ εξήγησε πως το «εργόσημο» για τους παράτυπα εργαζόμενους μετανάστες, που ήρθε ως απάντηση στο πρόβλημα, ήταν στην πραγματικότητα ένα υβριδικό καθεστώς πρωτοφανές σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αφού έδινε στους ανθρώπους άδεια εργασίας, χωρίς όμως άδεια διαμονής. «Παράτυπη διαμονή και νόμιμη εργασία είναι ασύμβατες έννοιες», τονίζει ο Καψάλης, αναλύοντας πως η Ελλάδα υποθάλπει την καταναγκαστική εργασία και ανέχεται τη σοβαρή εργασιακή εκμετάλλευση. Ετσι, λοιπόν, σε ένα πεδίο που πρακτικά είναι αρρύθμιστο, η κυβέρνηση θα καταργήσει από το επόμενο καλοκαίρι ακόμα και αυτό το υβριδικό άρθρο 13Α που θέσπιζε το εργόσημο και κανείς δεν ξέρει με τι θα το αντικαταστήσει.
Λείπουν εργατικά χέρια
Την ίδια ώρα, οι παραγωγοί δηλώνουν πως έχουν ελλείψεις σε εργατικά χέρια -κάτι που θα προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στη συγκομιδή, αφού η ιδιαίτερα ευπαθής φράουλα, αν δεν μαζευτεί έγκαιρα, καταλήγει να γίνεται μαρμελάδα και να πωλείται σε χαμηλότερη τιμή. Πού οφείλονται, όμως, αυτές οι ελλείψεις;
Σε Διαδικτυακή Επιστημονική Ημερίδα, που οργάνωσε πρόσφατα το Εργαστήριο Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου, ο Απ. Καψάλης παρουσίασε τα αποτελέσματα δικής του επιτόπιας έρευνας στη Μανωλάδα, την Καρδίτσα και τα Τρίκαλα, όπου συνομίλησε με δεκάδες εργάτες γης. Κι αυτό που τους διώχνει από την Ελλάδα είναι οι κακές συνθήκες διαβίωσης, οι χαμηλές αμοιβές και η απομάκρυνση της προοπτικής για νομιμοποίηση του καθεστώτος διαμονής -ενώ στην Ιταλία μπορεί κανείς να νομιμοποιηθεί ή στη Γαλλία να βρει καλύτερες συγκριτικά συνθήκες εργασίας.
Ετσι, βλέποντας πως μπορεί να έχουν πρόβλημα με τη σοδειά, κάποιοι παραγωγοί στη Μανωλάδα δηλώνουν πως θα προχωρήσουν σε μικρή αύξηση των ωρομισθίων (σύμφωνα με το ypaithros.gr, από τα 24 στα 27 ευρώ για 7ωρη απασχόληση, συν 4 ευρώ για κάθε επιπλέον ώρα).
Με πρώτο βήμα, ασφαλώς, τη νομιμοποίηση των εργατών γης, υπάρχει μια σειρά ακόμα από εργαλεία που θα μπορούσε μια κυβέρνηση, η οποία επιθυμεί να λύσει το πρόβλημα, να χρησιμοποιήσει, όπως έδειξε στην ημερίδα του Παντείου ο ερευνητής Αποστόλης Φωτιάδης, ο οποίος αναφέρθηκε στις πιστοποιήσεις επί της παραγωγικής διαδικασίας που θα μπορούσαν να συμπεριλαμβάνουν και τις συνθήκες εργασίας και υγειονομικής ασφάλειας του εργατικού δυναμικού της εκμετάλλευσης.
Οπως τόνισε ο ερευνητής, «βασικό μοχλό πίεσης προς αυτή την κατεύθυνση θα μπορούσαν να αποτελέσουν οι μεγάλοι παίκτες της αγροτροφικής αλυσίδας, όπως οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ, “πιέζοντας” παραγωγούς ή ομάδες παραγωγών να εξασφαλίσουν συνθήκες αξιόπιστων πιστοποιήσεων, που να αποκλείουν φαινόμενα εργασιακής επισφάλειας, εργασιακής εκμετάλλευσης και μαύρης εργασίας».
Πηγή: efsyn.gr
