Τη νύχτα της 30ής Νοέμβρη του 1943, τα τάγματα ασφαλείας, με τις πλάτες των γερμανοφασιστών κατακτητών, ξεχύθηκαν στα νοσοκομεία της Αθήνας, με ένα άγνωστο μέχρι τότε πογκρόμ ενάντια στους 15.000 ανάπηρους του ελληνοϊταλικού πολέμου. Τους άρπαξαν, τους φόρτωσαν άρον άρον σε αυτοκίνητα και τους παρέδωσαν στους Γερμανούς, στις φυλακές Χαϊδαρίου και Χατζηκώστα.
Με την κατάρρευση του Μετώπου και τη συνθηκολόγηση του Ελληνικού Στρατού, οι ανάπηροι των μετώπων στο μεγαλύτερο ποσοστό τους μαζεύτηκαν στα νοσοκομεία της Αθήνας. Περίπου 15.000 ανάπηροι βρήκαν το πρώτο καταφύγιό τους, σε άθλιες συνθήκες, σε δεκάδες νοσοκομεία της Αθήνας. Από την πρώτη στιγμή, οι ανάπηροι άρχισαν τους αγώνες για την επιβίωσή τους και την υγειονομική περίθαλψή τους. Ιδιαίτερο μέτωπο άνοιξαν ενάντια στους αξιωματικούς – εγκάθετους της δοσίλογης κυβέρνησης που λυμαίνονταν τα νοσοκομεία.
Η κατάσταση στη χώρα άρχισε να γίνεται ανυπόφορη. Πλησίαζε ο χειμώνας 1941 – 42 και το φάσμα της πείνας ήταν ορατό. Το Σεπτέμβρη του 1941, ιδρύθηκε το ΕΑΜ που αμέσως επιδόθηκε σε ένα δύσκολο και επικό αγώνα για την ανύψωση του ηθικού του λαού και την πάλη του για την επιβίωση και τη λευτεριά του. Τα μηνύματα του ΕΑΜ πρώτοι τα πήραν οι ανάπηροι του πολέμου στα νοσοκομεία. Αρχισε η οργάνωση των νοσοκομείων στο ΕΑΜ. Στις 28 Οκτώβρη 1941 πραγματοποιείται η πρώτη οργανωμένη αγωνιστική εκδήλωση. Οι ανάπηροι μαζί με τους φοιτητές καταθέτουν στεφάνια στον Αγνωστο Στρατιώτη κάτω από τα έκπληκτα μάτια των αρχών κατοχής.
Στα νοσοκομεία αρχίζει οργασμός οργανωτικής δουλειάς. Συγκροτούνται σε όλα τα νοσοκομεία Επιτροπές, καθώς και παννοσοκομειακή Επιτροπή. Στα νοσοκομεία δεν κατάφεραν ποτέ να εγκατασταθούν οι διοικήσεις που διόρισαν οι κυβερνήσεις των Ράλληδων. Το κίνημα των αναπήρων συντονίζεται με το φοιτητικό κίνημα, με τους δημόσιους υπάλληλους, τους μαγαζάτορες, τους εργαζόμενους.
Σε όλες τις λαϊκές κινητοποιήσεις της Αθήνας για ψωμί και συσσίτια, στις εθνικές επετείους της 25ης του Μάρτη και 28ης Οκτώβρη, στις εθνικές διαδηλώσεις στις 24 Φλεβάρη, 5 και 25 του Μάρτη, 25 Ιούνη και 22 Ιούλη του 1943, προπορεύονταν οι ανάπηροι και τραυματίες του αλβανικού πολέμου με τα αναπηρικά τους καροτσάκια – «μηχανοκίνητες φάλαγγες» τα είχε ονομάσει τότε ο λαός – με τις πατερίτσες ή τα μπαστούνια τους, με τους επιδέσμους ακόμα στα κεφάλια τους, στα μάτια τους και τις νοσοκόμες να σπρώχνουν τα καροτσάκια, να υποβαστάζουν τους κουτσούς ή να οδηγούν τους τυφλούς.
Οι ανάπηροι συντονίζουν και συντάσσουν τις δυνάμεις τους. Καθορίζουν τρία κέντρα δράσης και συμπαράστασης στον αναπτυσσόμενο λαϊκό αγώνα. Λυκαβηττό – Τουρκοβούνια – Κέντρο Αθήνας, προς τα οποία συγκλίνει η δράση τριών γειτονικών ομάδων νοσοκομείων. Πυρήνας και ραχοκοκαλιά του αγώνα σε όλα τα νοσοκομεία ήταν το ΚΚΕ και η Αχτίδα Αναπήρων. Ο γραμματέας της Αχτίδας Μπάμπης Παναγόπουλος και πολλά στελέχη της, και κατά τη διάρκεια της Κατοχής και μετέπειτα, δολοφονήθηκαν και ακολούθησαν το δρόμο των άλλων αγωνιστών στα εκτελεστικά αποσπάσματα, στις φυλακές, στις εξορίες.
Ματαίωσαν τα σχέδια εξόντωσης
Η ανάπτυξη του αγώνα των αναπήρων εξοργίζει τις ελληνικές και γερμανοϊταλικές αρχές κατοχής. Στόχος τους τώρα είναι η διάλυση των νοσοκομείων. Εγινε η σκέψη να μαζέψουν όλους τους ανάπηρους στα Μέθανα, δήθεν για λουτροθεραπεία. Αλλά οι ανάπηροι ματαίωσαν την πονηρή αυτή «λύση». Στις 3 Μάρτη 1943 πήραν μέρος στον ξεσηκωμό για ματαίωση της επιστράτευσης, μαζί με τους εργαζόμενους της Αθήνας και του Πειραιά, τους δημόσιους υπάλληλους, τους φοιτητές, τους επαγγελματίες και βιοτέχνες. Πλήρωσαν με ακριβό τίμημα: 46 νεκρούς. Ομως, ούτε ένας Ελληνας δεν πήγε στο Ανατολικό Μέτωπο.
Στις 22 Ιούλη 1943, νέα διαδήλωση με εθνικά και άλλα αιτήματα. Οι κατακτητές σκόπευαν να κατεβάσουν στην Αθήνα τους Βούλγαρους φασίστες. Μπροστάρηδες πάλι οι ανάπηροι με τα καροτσάκια τους και οι όρθιοι με τις πατερίτσες τους. Το Σεπτέμβρη του 1943, συνθηκολόγησε η Ιταλία. Στα νοσοκομεία μαζεύονται όπλα των Ιταλών που πηγαίνουν στην Αντίσταση.
Για τους κατακτητές όμως και τη δοσίλογη κυβέρνηση, το ποτήρι ξεχείλισε. Το αντιστασιακό κίνημα φουντώνει. Η μόνη αντιμετώπισή του από τις φασιστικές αρχές είναι η τρομοκρατία, οι εκτελέσεις. Τα νοσοκομεία τούς μπαίνουν εμπόδιο στα αντεθνικά σχέδιά τους. Πρέπει να τα διαλύσουν και να παραδώσουν τους ανάπηρους στους Γερμανούς. Αφού η στάση των αναπήρων του πολέμου ενέπνεε ευρύτερα λαϊκά στρώματα στο να πάρουν την απόφαση της αντίστασης, της αντιπαράθεσης, της σύγκρουσης. Δεν είναι τυχαίο ότι λίγες μέρες μετά την επίσημη απαγόρευση της δράσης του ΚΚΕ και του «Ριζοσπάστη» ακολούθησε απόφαση για τη διάλυση του Συνδέσμου των Αναπήρων Πολέμου.
Νύχτα φρίκης
Στις 30 Νοέμβρη 1943 τη νύχτα, έκαναν την επίθεσή τους ενάντια στα 19 νοσοκομεία που οι ανάπηροι τα είχαν μετατρέψει σε κάστρα της Εθνικής Αντίστασης. Ελληνόφωνα στρατεύματα κατοχής, οι γερμανοτσολιάδες του Ράλλη, πάνω από χίλιοι, οπλισμένοι σαν αστακοί με γερμανικά όπλα, μεταφέρθηκαν με γερμανικά καμιόνια κάτω από την προσωπική καθοδήγηση του αρχιγκεσταπίτη Φον Στρόουπ που στεκόταν αδυσώπητος και κτηνώδης πάνω σ’ ένα αυτοκίνητο, περικύκλωσαν τα στρατιωτικά νοσοκομεία, για να τα καταλάβουν. Ηταν τρεις η ώρα το πρωί. Μπήκαν μέσα ουρλιάζοντας και με βρισιές, χτυπήματα με τους υποκόπανους και πολλές φορές με λογχισμούς και πυροβολισμούς, έπεσαν πάνω στους ανάπηρους και τραυματίες.
Η αγριότητα των γερμανοτσολιάδων ξεπέρασε κάθε όριο. Εσερναν ανάπηρους με κομμένα και τα δυο πόδια στο χώμα μέχρι που μάτωναν. Δεν άφηναν τις νοσοκόμες να τους βοηθήσουν. Αρπαζαν από τα χέρια τους ή από τα χέρια των αναπήρων τα τεχνητά μέλη και τα έσπαζαν για να μην τα χρησιμοποιήσουν και τους χτύπαγαν με αυτά στο κεφάλι. Μεγαλύτερη αγριότητα και μίσος έδειχναν στα μέλη των νοσοκομειακών επιτροπών, τα οποία υποδείκνυαν οι πράκτορές τους μέσα σε κάθε νοσοκομείο. Το σκοτάδι της νύχτας και η παγωνιά της βραδιάς μεγάλωνε τη φρίκη.
Τετράγωνα ολόκληρα γύρω από τα νοσοκομεία είχαν κυκλωθεί. Τα καμιόνια, αφού γέμιζαν με ανάπηρους, χωρίς τα ξύλινα μέλη τους, χωρίς τα γυάλινα μάτια τους, έφευγαν με μεγάλη ταχύτητα και άδειαζαν τα «φορτία» τους στα στρατόπεδα Χατζηκώστα και Χαϊδαρίου. Εγιναν 283 εκτελέσεις.
Το νοσοκομείο «Σωτηρία» στα χρόνια της Κατοχής |
Στην εκδήλωση για τα 90χρονα του ΚΚΕ στο νοσοκομείο «Σωτηρία» έγινε ιδιαίτερη αναφορά στις ηρωικές σελίδες που γράφτηκαν από τους φυματικούς εργάτες, τους κομμουνιστές, τους ανάπηρους, τους υγειονομικούς στα νοσοκομεία την περίοδο της Κατοχής. Το νοσοκομείο «Σωτηρία» συνδέεται με την ηρωική δράση του Κόμματος την περίοδο της αντίστασης, όπως και πολλοί άλλοι χώροι της Υγείας. Είναι παραδείγματα οργάνωσης, σχεδιασμού, στήριξης στις εργατικές – λαϊκές μάζες.
Μια από τις σπουδαιότερες επιχειρήσεις του ΕΛΑΣ Αθήνας ήταν η απελευθέρωση των 56 κομμουνιστών Ακροναυπλιωτών, που κρατούνταν ως φυματικοί, στο νοσοκομείο «Σωτηρία». Πρόκειται για τους πολιτικούς κρατούμενους στην Ακροναυπλία από τη δικτατορία του Μεταξά, οι οποίοι στη συνέχεια παραδόθηκαν στις δυνάμεις κατοχής το 1940 – ’41. Το Πολιτικό Γραφείο της Κεντρικής Επιτροπής ανέθεσε στην ΚΕ του ΕΛΑΣ την επιχείρηση.
Το σχέδιο καταστρώθηκε σε ειδική συνεδρίαση σε σπίτι της οδού Ιωάννου Δροσοπούλου 162 και συμμετείχαν ο Γιώργης Σιάντος, ο Σπύρος Κωτσάκης και ο Πολύδωρος Δανιηλίδης. Οργανωτής και καθοδηγητής της επιχείρησης ορίστηκε ο Σπύρος Κωτσάκης, υπεύθυνος του ΕΛΑΣ Αθήνας. Τον Δεκέμβρη του 1942 ο Βασίλης Μπαρτζιώτας που ήταν Γραμματέας της κομματικής επιτροπής στην Ακροναυπλία παίρνει κρυπτογραφημένο σημείωμα του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, το οποίο του έδινε την ευθύνη των μέτρων ώστε να ενταχθούν στον κατάλογο των 50 – 60 φυματικών που θα πήγαιναν στο Σανατόριο «Σωτηρία», εγκεκριμένοι από τους Ιταλούς γιατρούς.
Στο «Σωτηρία» οι φυματικοί – εργάτες στη συντριπτική τους πλειοψηφία – είχαν μετατρέψει το νοσοκομείο σε φρούριο του αγώνα. Ενισχύθηκε η δράση και με τον ερχομό των αναπήρων του πολέμου. Συνδύαζαν τον αγώνα για την επιβίωση με τον αγώνα για την απελευθέρωση |
Η σύνταξη του καταλόγου κράτησε ένα μήνα, με καθοριστική βοήθεια του επίσης κρατούμενου γιατρού Δημήτρη Μπαρτζιώτα, τον οποίο έβαλαν οι Ιταλοί γιατροί στον κατάλογο από συναδελφική αλληλεγγύη. Συμβούλευε τους Ιταλούς γιατρούς να φερθούν σαν επιστήμονες και όχι σαν κατακτητές, εκπαίδευε τους κρατούμενους, ώστε να δείχνουν ότι είναι φυματικοί, για να μπουν στον κατάλογο. Συγκροτήθηκε ο κατάλογος με 57 μέλη και στελέχη του ΚΚΕ, ανάμεσά τους και όλοι οι φυματικοί.
Υποδειγματική φυγάδευση
Η μεταφορά έγινε το Φλεβάρη του 1943, στο «Σωτηρία», σαν φυματικοί. Την τρίτη μέρα της κράτησής του στο νοσοκομείο πέθανε ο Γιάννης Κονταξής, σιδηροδρομικός από τη Θεσσαλονίκη, μένοντας έτσι 56 κρατούμενοι. Στη διάρκεια της κράτησης μαζικές επιτροπές ασθενών και υγειονομικών επισκέπτονταν τους κρατούμενους, τους έδιναν παράνομο Τύπο, τους ενημέρωναν για τις εξελίξεις.
Στην οργάνωση της επιχείρησης είχαν αποφασιστική συμβολή άνθρωποι από τη φρουρά των κρατουμένων, γιατροί και άλλοι εργαζόμενοι του νοσοκομείου που ήδη ήταν μέλη του ΕΑΜ. Οπως του επιλοχία του αστικού στρατού και υπερνομάρχη της φρουράς Γιάννη Γυπάρη, μετέπειτα αξιωματικού του ΕΛΑΣ, του υφηγητή του Πανεπιστημίου Γιάννη Λαμέρα, του Γραμματέα της ΚΟ Σπύρου Βλαχούλη. Ολοι δούλευαν σαν ένας άνθρωπος. Στις 31.3.1943 ο Σπύρος Κωτσάκης – ντυμένος γιατρός – ο υφηγητής Λαμέρας και ο Βλαχούλης, επισκέφτηκαν τον Βασίλη Μπαρτζιώτα, δήθεν για καρδιολογική εξέταση και ως επικεφαλής των 56 τού έδωσαν το σημείωμα του Πολιτικού Γραφείου, αναπτύσσοντας σύντομα και με ακρίβεια το όλο σχέδιο και την προετοιμασία από μέσα των 56 για την απόδραση.
Μια από τις σπουδαιότερες επιχειρήσεις του ΕΛΑΣ Αθήνας ήταν η απελευθέρωση των 56 κομμουνιστών Ακροναυπλιωτών, που κρατούνταν ως φυματικοί, στο νοσοκομείο «Σωτηρία» |
Η επιχείρηση έγινε στις 7 Απρίλη του 1943 στις 5.30 το πρωί. Η ομάδα εφόδου απαρτιζόταν από 27 ΕΛΑΣίτες, ντυμένοι όλοι χωροφύλακες. Στις 5.35 όλα είχαν ολοκληρωθεί, χωρίς να πέσει ντουφεκιά. Οι 56 έφυγαν από τον υπόνομο του «Σωτηρία» και μέσα από τα Τουρκοβούνια πήγαν στα σπίτια που είχαν προκαθοριστεί. Από ‘κει ανέλαβαν καθήκοντα σε Οργανώσεις τόσο στην Αθήνα, όσο και στην επαρχία. Η απόδραση έγινε γνωστή στις δυνάμεις κατοχής και στους συνεργάτες τους μετά από πέντε ώρες, αφού ο ΕΛΑΣ είχε κόψει και τα τηλεφωνικά καλώδια. Η απόδραση δημιούργησε κλίμα ενθουσιασμού και αγωνιστικής ανάτασης στο λαό της Αθήνας.
Φρούρια του αγώνα
Στο «Σωτηρία» οι φυματικοί – εργάτες στη συντριπτική τους πλειοψηφία – είχαν μετατρέψει το νοσοκομείο σε φρούριο του αγώνα. Ενισχύθηκε η δράση και με τον ερχομό των αναπήρων του πολέμου. Συνδύαζαν τον αγώνα για την επιβίωση με τον αγώνα για την απελευθέρωση. Η αρχικά αυθόρμητη πάλη μετατράπηκε σε οργανωμένη – σχεδιασμένη δράση με την ίδρυση του ΕΑΜ και την ένταξή τους σε αυτό.
Τα νοσοκομεία χρησιμοποιούνταν για συνεδριάσεις της ΟΠΛΑ και της Λαϊκής Πολιτοφυλακής, για περιφρούρηση με τη συμβολή των αναπήρων. Εκαναν εράνους με κουπόνια, διακινούσαν τον παράνομο Τύπο. Ηταν οργανωμένοι σε πεντάδες και ένας μόνο με ψευδώνυμο είχε την επαφή ανάμεσα στις πεντάδες. Οι ανάπηροι είχαν συγκροτήσει τις νοσοκομειακές επιτροπές σε κάθε νοσοκομείο και την Παννοσοκομειακή Επιτροπή, ένα συντονιστικό όργανο με πρόεδρο τον λογοτέχνη Θέμο Κορνάρο. Στην πράξη, είχαν πάρει στα χέρια τους τη διαχείριση των τροφίμων και των φαρμάκων από τους αξιωματικούς των χιτλερικών ελληνικών κυβερνήσεων, οι οποίοι τα αξιοποιούσαν για μαύρη αγορά.
Συμμετείχαν, μαζί με τους εργαζόμενους στα νοσοκομεία σε όλες τις κινητοποιήσεις. Στις 27.11.43 τα μέλη του συνδέσμου των αναπήρων, Γονατάς, Τζαμουράκης, Σίλιβος και Ανυφαντής εκτελέστηκαν από τους γερμανοτσολιάδες. Τους ανάπηρους Γονατά και Τζαμουράκη τους έβαλαν σε σκαμνιά και τους εκτέλεσαν, γιατί ήταν κομμένα και τα δυο τους πόδια και δεν μπορούσαν να σταθούν όρθιοι.
Η μεγάλη και συνειδητή δράση, ο ηρωισμός που βγαίνει από την εκπλήρωση του καθήκοντος, αποτυπώνεται στην απολογία του Νίκου Μπελογιάννη που εκτελέστηκε στις 30 Μάρτη του 1952 στις 4.10 τα ξημερώματα, έξω από τη μάντρα του νοσοκομείου «Σωτηρία»: «Εάν έκανα δήλωση αποκήρυξης, θα αθωωνόμουνα κατά πάσα πιθανότητα μετά μεγάλων τιμών… αλλά η ζωή μου συνδέεται με το ΚΚΕ και τη δράση του. Δεκάδες φορές μπήκε μπροστά μου το δίλημμα να ζω προδίδοντας τις πεποιθήσεις μου, την ιδεολογία μου, είτε να πεθάνω παραμένοντας πιστός σ’ αυτές. Πάντοτε προτίμησα τον δεύτερο δρόμο και σήμερα τον ξαναδιαλέγω».
Πηγη:http://fanthis.blogspot.gr/2012/08/blog-post_7841.html
580