Αλλαγή σελίδας στο Μεξικό

Το απο­τέ­λε­σμα των εκλο­γών στο Με­ξι­κό ήταν ο από­λυ­τος εκλο­γι­κός θρί­αμ­βος για τον Αντρές Μα­νου­έλ Λόπες Ομπρα­δόρ (ΑΜΛΟ). Συ­γκέ­ντρω­σε το 53% των ψήφων, με τον δεύ­τε­ρο Ρι­κάρ­ντο Ανά­για μόλις στο 22% και τον τρίτο Χοσέ Αντό­νιο Μεάδε στο 16,5%. Ήταν η πιο σα­ρω­τι­κή εκλο­γι­κή νίκη προ­ε­δρι­κού υπο­ψη­φί­ου στο Με­ξι­κό εδώ και τρεις δε­κα­ε­τί­ες. Και την ει­κό­να συ­μπλη­ρώ­νει η κα­τά­κτη­ση της πλειο­ψη­φί­ας και στη Βουλή και στη Γε­ρου­σία από το κόμμα του, MORENA, και τους μι­κρό­τε­ρους συμ­μά­χους του. 

Το ένα σκέ­λος του θριάμ­βου αφορά την εκτί­να­ξη του MORENA και του ίδιου του ΑΜΛΟ σε πο­σο­στά που δεν πλη­σί­α­σε ποτέ η με­ξι­κά­νι­κη Αρι­στε­ρά. Το δεύ­τε­ρο σκέ­λος αφορά την κα­τάρ­ρευ­ση των πα­ρα­δο­σια­κών δυ­νά­με­ων.

Το PRI είναι το κόμμα που κυ­βέρ­νη­σε τη χώρα για 70 χρό­νια, πέ­ρα­σε την πρώτη του κρίση το 2000, έμει­νε εκτός κυ­βέρ­νη­σης ως το 2012 όταν κι επα­νήλ­θε στην εξου­σία, δεί­χνο­ντας ότι δεν έπρε­πε να ξε­γρα­φτεί εύ­κο­λα. Κατά την πρώτη του κρίση, δια­τή­ρη­σε ση­μα­ντι­κές δυ­νά­μεις, ενώ σή­με­ρα εμ­φα­νί­ζε­ται τα­πει­νω­μέ­νο στην τρίτη θέση με 16,4% για τον υπο­ψή­φιό του Μεάδε (και αντί­στοι­χα πο­σο­στά στις βου­λευ­τι­κές).

Το PAN, το σκλη­ρό δεξιό κόμμα που κυ­βέρ­νη­σε από το 2000 ως το 2012, ενώ ακόμα και στην ήττα του 2012 συ­γκέ­ντρω­νε πο­σο­στά 25-26%, τώρα πήρε 17% στις βου­λευ­τι­κές, ενώ ο υπο­ψή­φιός του στις προ­ε­δρι­κές, Ανά­για, με τη στή­ρι­ξη και του «αρι­στε­ρού» PRD (του κά­πο­τε τρί­του με­γα­λύ­τε­ρου κόμ­μα­τος στο Με­ξι­κό, με στα­θε­ρά δι­ψή­φια πο­σο­στά), έφτα­σε μετά βίας στο 22%.

Με αυτή την έν­νοια, δεί­χνει να επι­βε­βαιώ­νε­ται η υπό­σχε­ση του ΑΜΛΟ ότι δεν θα πρό­κει­ται για εκλο­γι­κή νίκη, αλλά για «κα­θε­στω­τι­κή αλ­λα­γή». Τέ­τοια σα­ρω­τι­κή αλ­λα­γή πο­λι­τι­κών-εκλο­γι­κών συ­σχε­τι­σμών είναι σπά­νια. Όμως στο επί­πε­δο των κοι­νω­νι­κών συ­σχε­τι­σμών, δη­λα­δή στο πρό­ση­μο της «κα­θε­στω­τι­κής αλ­λα­γής», τα πράγ­μα­τα δεν είναι εξί­σου κα­θα­ρά.

Η νίκη του ΑΜΛΟ σί­γου­ρα απο­τυ­πώ­νει τη δίψα των «από κάτω» για αλ­λα­γή. Είναι η ιστο­ρι­κή δι­καί­ω­ση μιας προ­σπά­θειας που ξε­κί­νη­σε το 1988 ο Κουα­τέ­μοκ Καρ­δέ­νας, η πρώτη αρι­στε­ρή υπο­ψη­φιό­τη­τα σε προ­ε­δρι­κές, που αντι­με­τω­πί­στη­κε με εκτε­τα­μέ­νη νο­θεία από το PRI. Αυτή η μάχη συ­νε­χί­στη­κε με την ίδρυ­ση του PRD ως «πλατύ» κόμμα της με­ξι­κα­νι­κής Αρι­στε­ράς, που κα­θιε­ρώ­θη­κε ως «τρί­τος πόλος» ανά­με­σα στο PRI και το PAN. Το PRD έφτα­σε στη νίκη το 2006 (με υπο­ψή­φιο τον ΑΜΛΟ), αλλά του την έκλε­ψαν και ακο­λού­θη­σαν βδο­μά­δες δια­δη­λώ­σε­ων ενά­ντια στο στη­μέ­νο απο­τέ­λε­σμα. Η ήττα στις προ­ε­δρι­κές του 2012 (παρά το καλό απο­τέ­λε­σμα) και η πα­γί­ω­ση της «εν­σω­μά­τω­σης» του PRD (με συμ­μα­χί­ες πότε με το PRI και πότε με το PAN σε πε­ρι­φέ­ρειες κλπ) έκανε τον ΑΜΛΟ να χα­ρά­ξει τον δικό του δρόμο, ιδρύ­ο­ντας το MORENA ως «κόμ­μα-κί­νη­μα ρι­ζο­σπα­στι­κής αλ­λα­γής». Ο θρί­αμ­βος του MORENA αντα­να­κλά με έναν τρόπο την τε­λι­κή εκλο­γι­κή νίκη αυτού του «στρα­το­πέ­δου», που πά­λευε επί χρό­νια να σπά­σει την κυ­ριαρ­χία των πα­ρα­δο­σια­κών αστι­κών κομ­μά­των.

Αλλά δεν ήταν μόνο αυτό. Το MORENA, ξε­κι­νώ­ντας «από τα αρι­στε­ρά» του PRD (που βυ­θί­στη­κε στην ορι­στι­κή ανυ­πο­λη­ψία συμ­μα­χώ­ντας με το PAN σε αυτές τις εκλο­γές), τε­λι­κά έδωσε άλλο νόημα στο «κόμ­μα-κί­νη­μα αλ­λα­γής». Η «αλ­λα­γή» αφο­ρού­σε όποιον δυ­σφο­ρού­σε με τα δύο κα­τε­στη­μέ­να κόμ­μα­τα (με­τα­ξύ των οποί­ων και τμή­μα­τα της αστι­κής τάξης), το «κί­νη­μα» σή­μαι­νε μια ανε­ξέ­λεγ­κτη «διεύ­ρυν­ση» (που προ­σέλ­κυ­σε και πολ­λούς πα­ρά­γο­ντες που εγκα­τέ­λει­παν σαν τα πο­ντί­κια τα δύο κα­τε­στη­μέ­να κόμ­μα­τα). Η άλλη όψη του σα­ρω­τι­κού θριάμ­βου του ΑΜΛΟ είναι ότι μαζί με τις προσ­δο­κί­ες των «από κάτω», εκ­φρά­ζει και την επι­θυ­μία ενός σο­βα­ρού τμή­μα­τος των «από πάνω» για «αλ­λα­γή σε­λί­δας», μπρο­στά στο τέλμα στο οποίο είχε βρε­θεί το Με­ξι­κό.

Οι ψυ­χρο­πο­λε­μι­κές προ­ε­κλο­γι­κές επι­θέ­σεις («θα μας κάνει Βε­νε­ζου­έ­λα!») απο­τυ­πώ­νουν τον τρόμο κά­ποιων πα­ρα­δο­σια­κών αστι­κών δυ­νά­με­ων, αλλά και την επι­θυ­μία των φτω­χών ψη­φο­φό­ρων (να γί­νουν όντως «Βε­νε­ζου­έ­λα»). Αλλά στο «νέ­ρω­μα» του προ­γράμ­μα­τος του ΑΜΛΟ απο­τυ­πώ­νε­ται η «τα­ξι­κή συ­νερ­γα­σία» που οδή­γη­σε στη νίκη του.

Το τέλμα ήταν πραγ­μα­τι­κά βαθύ. Το 2017 ήταν η πιο φο­νι­κή χρο­νιά του «πο­λέ­μου κατά των ναρ­κω­τι­κών», ενός πο­λέ­μου που έχει δε­κά­δες χι­λιά­δες νε­κρούς. Είναι ο πα­ρο­ξυ­σμός των κα­πι­τα­λι­στι­κών αντα­γω­νι­σμών και ο αντί­κτυ­πός τους στο πο­λι­τι­κό σκη­νι­κό, αλλά στις ιδιαί­τε­ρες με­ξι­κά­νι­κες συν­θή­κες, όπου το εμπό­ριο ναρ­κω­τι­κών και η δράση των καρ­τέλ απο­τε­λούν βα­σι­κό πα­ρά­γο­ντα της κα­πι­τα­λι­στι­κής οι­κο­νο­μί­ας κι άρα αυτά που σε μια άλλη χώρα παίρ­νουν τη μορφή εκ­βια­σμών, αλ­λα­γής στά­σης στα ΜΜΕ, εξα­γο­ράς βου­λευ­τών κλπ, στο Με­ξι­κό παίρ­νουν τη μορφή ένο­πλης βίας. Το ότι ο πό­λε­μος αυτός έχει βγει εκτός ελέγ­χου, ότι κόμ­μα­τα κα­τα­κερ­μα­τί­ζο­νται και κα­ταρ­ρέ­ουν, είναι ο αντί­κτυ­πος μιας πολύ βα­θιάς κρί­σης.

Οι υπο­σχέ­σεις του ΑΜΛΟ είχαν πολ­λούς απο­δέ­κτες. Σε μια κοι­νω­νία τσα­κι­σμέ­νη από τη μι­λι­τα­ρι­στι­κή αντι­με­τώ­πι­ση του εμπο­ρί­ου ναρ­κω­τι­κών, υπο­σχέ­θη­κε αντι­με­τώ­πι­ση της φτώ­χειας των αγρο­τών, ως απά­ντη­ση στη δράση των καρ­τέλ. Σε ένα τμήμα της αστι­κής τάξης, υπο­σχέ­θη­κε την πά­τα­ξη της (εν­δη­μι­κής και εκτε­τα­μέ­νης) δια­φθο­ράς που θα δια­μορ­φώ­σει μια νέα «κα­νο­νι­κό­τη­τα», μαζί με φι­λό­δο­ξα έργα υπο­δο­μών που θα εκ­συγ­χρο­νί­ζουν το Με­ξι­κό. Με τα ίδια επι­χει­ρή­μα­τα (πά­τα­ξη της δια­φθο­ράς, «με­γά­λα έργα») επι­χει­ρεί να πεί­σει τους φτω­χούς ότι θα βρε­θούν χρή­μα­τα για κοι­νω­νι­κά προ­γράμ­μα­τα, χωρίς να αυ­ξη­θεί η φο­ρο­λο­γία των επι­χει­ρή­σε­ων ή να παρ­θούν δρα­στι­κά μέτρα όπως η αντι­στρο­φή ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σε­ων, που είχαν προ­κα­λέ­σει μα­ζι­κούς αγώ­νες κι αντι­δρά­σεις τα προη­γού­με­να χρό­νια.

Ο Με­ξι­κα­νός μαρ­ξι­στής Μά­σι­μο Μο­ντο­νέ­σι έχει χρη­σι­μο­ποι­ή­σει εκτε­τα­μέ­να μια δική του ανά­γνω­ση της θε­ω­ρί­ας της «πα­θη­τι­κής επα­νά­στα­σης» του Γκράμ­σι, για να σχο­λιά­σει τις αρι­στε­ρές κυ­βερ­νή­σεις στη Λα­τι­νι­κή Αμε­ρι­κή. Σύμ­φω­να με αυτή, συ­νυ­πάρ­χουν ταυ­τό­χρο­να δύο τά­σεις –της απο­κα­τά­στα­σης της πα­λιάς τάξης πραγ­μά­των και του με­τα­σχη­μα­τι­σμού της, που εκ­δη­λώ­νο­νται στην υλο­ποί­η­ση αλ­λα­γών σε σχέση με την προη­γού­με­νη πε­ρί­ο­δο, οι οποί­ες όμως τε­λι­κά κα­τα­λή­γουν να εγ­γυώ­νται τη στα­θε­ρό­τη­τα των σχέ­σε­ων κυ­ριαρ­χί­ας, με νέες πο­λι­τι­κές μορ­φές. Δεν πρό­κει­ται ούτε για πα­λι­νόρ­θω­ση, ούτε για ρι­ζι­κό με­τα­σχη­μα­τι­σμό. Το τα­ξι­κό της πε­ριε­χό­με­νο είναι ανοι­χτό σε πιέ­σεις της τα­ξι­κής πάλης κλπ, αλλά έχει πά­ντο­τε σαφή όρια.

Είναι κάπως ει­ρω­νι­κό το ότι στη χώρα του Μο­ντο­νέ­σι έμελ­λε να εμ­φα­νι­στεί ένας προ­ε­δρι­κός υπο­ψή­φιος που όλη του η προ­ε­κλο­γι­κή κα­μπά­νια και η άνο­δός του απο­τε­λούν τόσο ξε­κά­θα­ρα την επι­το­μή αυτής της δια­δι­κα­σί­ας.

Πολ­λές δυ­νά­μεις της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς είχαν εντο­πί­σει αυ­τούς τους κιν­δύ­νους και δεν στή­ρι­ξαν τον ΑΜΛΟ. Επι­χεί­ρη­σαν να χτί­σουν εναλ­λα­κτι­κή, στη­ρί­ζο­ντας την κα­μπά­νια της «Μα­ρι­τσούι» (Μαρία Ντε Χε­σούς Πα­τρί­τσιο Μαρ­τί­νεζ), την ιθα­γε­νή γυ­ναί­κα αγω­νί­στρια που ήταν η εκλε­κτή της Εθνι­κής Συ­νέ­λευ­σης Ιθα­γε­νών και των Ζα­πα­τί­στας, στην από­φα­σή τους να ορ­γα­νώ­σουν μια εκλο­γι­κή κα­μπά­νια «των από κάτω». Πρω­τί­στως οι απα­ρά­δε­κτοι τα­ξι­κοί φραγ­μοί της δια­δι­κα­σί­ας κα­τά­θε­σης-έγκρι­σης υπο­ψη­φιο­τή­των, αλλά και δευ­τε­ρευό­ντως η αδυ­να­μία του ιθα­γε­νι­κού-ζα­πα­τι­στι­κού κι­νή­μα­τος να οι­κο­δο­μή­σει συμ­μα­χί­ες που θα διευ­κό­λυ­ναν να ξε­πε­ρα­στούν τα εμπό­δια, δεν επέ­τρε­ψαν στην «Μα­ρι­τσούι» να συμ­με­τέ­χει. Και οι πε­ρισ­σό­τε­ρες δυ­νά­μεις που στή­ρι­ξαν την κα­μπά­νια της, τε­λι­κά αρ­νή­θη­καν να στη­ρί­ξουν τον ΑΜΛΟ, αλλά ήταν αρ­κε­τά προ­σε­κτι­κές, ώστε να κα­λέ­σουν τον κόσμο «είτε απο­φα­σί­σει να ψη­φί­σει ΑΜΛΟ, είτε όχι, να ετοι­μά­ζε­ται για μάχη».

Σε αυτές τις μάχες θα κρι­θεί η πο­ρεία του Με­ξι­κού, σε αυτή τη «νέα εποχή» στην οποία μπαί­νει…

(ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά)

Πηγή: rproject.gr