Σαν σήμερα, 6 Ιανουαρίου 2006, φεύγει από την ζωή μετά από μάχη με τον καρκίνο, η Διοικήτρια Ραμόνα γνωστή ως «The Petite Warrior». Υπήρξε ηγέτης στην αρχική εξέγερση των Ζαπατίστας ενάντια στην κυβέρνηση του Μεξικού και έδωσε μάχη για τα δικαιώματα των ιθαγενών γυναικών σε όλο το Μεξικό.
Ταξίδεψε από κοινότητα σε κοινότητα και μίλαγε στις γυναίκες για τον αγώνα των Ζαπατίστας. Για την Ραμόνα ο αγώνας είχε δυο πτυχές. Η μία πτυχή ήταν ο αγώνας εντός της κοινότητας των Σαπατίστας, με τις γυναίκες που ήταν δεμένες με την παράδοση, και η δεύτερη πτυχή, ήταν οι αγώνες με τους ιθαγενείς πληθυσμούς κατά του αποκλεισμού, της καταστολής και της κυριαρχίας της μεξικάνικης κυβέρνησης.
Το 1993 συνέταξε τον «Επαναστατικό νόμο για τις γυναίκες», σε αυτόν τον νόμο, κηρυσσόταν η ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών. Ο νόμος πέρασε από συνέλευση και υπερψηφίστηκε. Μέτα την εξέγερση του 1993, οι Ζαπατίστας έδωσαν αιτήματα στην μεξικάνικη κυβέρνηση, στα αιτήματα αυτά η Ραμόνα συμπεριέλαβε τα αιτήματα των γυναικών.
Τα αιτήματα ήταν να χτιστούν κλινικές γεννήσεων, παιδικοί σταθμοί, χώροι ψυχαγωγίας των γυναικών, χτίσιμο χώρων βιοτεχνίας, και ελαιοτριβείων στα οποία οι γυναίκες θα περνούσαν τέσσερις ώρες την ημέρα για να αλέθουν καλαμπόκι για την παρασκευή Ταμάλων και Τορτίγιων για τις οικογένειές τους.
Έγραψε επίσης ότι οι αυτόχθονες γυναίκες πρέπει να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, την κατάρτιση και στα αντισυλληπτικά. Ηγήθηκε επίσης στην αντιπροσωπεία των EZLN γυναικών στο Πρώτο Εθνικό Συνέδριο των Αυτοχθόνων Γυναικών στην Οαχάκα το 1997.
Το 2001, συμμετείχε σε πορεία στην Πόλη του Μεξικού με άλλους κορυφαίους Ζαπατίστας, ζητώντας από την κυβέρνηση να τηρήσουν την συμφωνία του Σαν Αντρές.
Mετάφραση: Αδέσποτος
Πηγές: Internet
