Σε ένα σκοτεινό κεφάλαιο της ιστορίας της Ιρλανδίας στράφηκε το φως της δημοσιότητας, καθώς αποδεικνύεται πως δεκάδες χιλιάδες ανύπαντρες μητέρες και τα μωρά τους έζησαν εφιαλτικές στιγμές, μέσα σε ιδρύματα που διευθύνονταν από το κράτος και από την καθολική εκκλησία.
Η αρμόδια επιτροπή δημοσίευσε την πολυαναμενόμενη έκθεσή της, έκτασης 2.865 σελίδων, για την ντροπιαστική κακομεταχείριση τόσων ανθρώπων – με τη συνενοχή μέρους της κοινωνίας – για μεγάλο μέρος του 20ού αιώνα.
Η πενταετής έρευνα διαπίστωσε κακοποιήσεις, στερήσεις, μισογυνισμό σε ορισμένες περιπτώσεις, συγκλονιστικά επίπεδα βρεφικής θνησιμότητας, με κατηγορίες όχι μόνο για τα θεσμικά όργανα αλλά και την ευρύτερη κουλτούρα καταπίεσης που τα συντηρούσε.
Από την έρευνα δεν προέκυψαν στοιχεία για σεξουαλική κακοποίηση αλλά αποδείχτηκαν λίγα περιστατικά σωματικής κακοποίησης και άφθονα συναισθηματικής κακοποίησης, με ορισμένους από τους επιζώντες να φέρουν τα τραύματα μέχρι σήμερα.
Πέθαναν 9.000 παιδιά
Περίπου 56.000 γυναίκες και 57.000 παιδιά έμειναν ή γεννήθηκαν σε τέτοιες δομές από το 1922 μέχρι το 1998, όταν έκλεισε και η τελευταία. Άλλες χώρες είχαν παρόμοια ιδρύματα, αλλά οι κατά κεφαλήν αριθμοί στην Ιρλανδία ήταν πιθανώς οι υψηλότεροι στον κόσμο, σύμφωνα με την επιτροπή.
Εκτιμάται ότι 9.000 παιδιά, το 15% του συνόλου, πέθαναν λόγω, μεταξύ άλλων, της παραμέλησης, της κακής διατροφής και της ακραίας λιτότητας. Αντί να σώσουν τις ζωές παιδιών, που θεωρούνται «παράνομα», «μείωσαν σημαντικά τις προοπτικές επιβίωσής τους».
«Το καθεστώς που περιγράφεται στην έκθεση δεν μας επιβλήθηκε από καμία ξένη δύναμη», δήλωσε ο συντάκτης, Μιχαήλ Μάρτιν. «Το κάναμε αυτό στον εαυτό μας ως κοινωνία. Αντιμετωπίσαμε τις γυναίκες εξαιρετικά άσχημα, αντιμετωπίζαμε τα παιδιά εξαιρετικά άσχημα».
Όπως σημείωσε ο ίδιος, η Ιρλανδία είχε μια εντελώς στρεβλή στάση απέναντι στη σεξουαλικότητα και τις σεξουαλικές σχέσεις. «Οι νέες μητέρες, οι γιοι και οι κόρες τους αναγκάστηκαν να πληρώσουν ένα φοβερό τίμημα για αυτήν τη δυσλειτουργία. Ως κοινωνία αγκαλιάσαμε μια ηθική βεβαιότητα, μια διεστραμμένη θρησκευτική ηθική και έλεγχο που ήταν τόσο επιζήμια. Αυτό που ήταν πολύ εντυπωσιακό ήταν η απουσία στοιχειώδους ευγένειας».
Η κυβέρνηση έχει υποσχεθεί να θεσπίσει ένα σύστημα αποκατάστασης για αποζημίωση των επιζώντων και να αλλάξει την μέχρι τώρα πρακτική άρνησης των υιοθετημένων ατόμων στο νόμιμο δικαίωμα τους να έχουν πρόσβαση πληροφορίες και τα αρχεία που τα αφορούν.
Σοκαριστικές αποκαλύψεις
Η έρευνα ξεκίνησε μετά από αποκάλυψη του 2014 σχετικά με το γεγονός ότι δεν υπήρχαν αρχεία ταφής για σχεδόν 800 παιδιά, τα οποία που πέθαναν στο οικοτροφείο «Σπίτι», που διοικούνταν από τις καλόγριες Bon Secours στο Τουάμ. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως μια υπόγεια δομή, χωρισμένη σε 20 θαλάμους και γεμάτη με ανθρώπινα οστά.
Η επιτροπή αποκάλυψε κι άλλες φρικαλέες περιπτώσεις, όπως τη δομή του Bessborough στην Κομητεία Κορκ, όπου τα τρία τέταρτα των μωρών που γεννήθηκαν ή εισήχθησαν το 1943 πέθαναν.
Ερευνητές βρήκαν ανθρώπινα λείψανα και σε ανασκαφή στο οικοτροφείο του Sean Ross στην Κομητεία Τιπερέρι. Εκεί τα βρέφη βρέθηκαν σε φέρετρα. «Όλα τα άτομα ήταν κάτω του ενός έτους» διαπιστώνει η έκθεση.
Τοπικές και εθνικές αρχές κατέγραψαν τα ποσοστά θνησιμότητας, τα οποία κορυφώθηκαν τη δεκαετία του 1940, σε επίσημες δημοσιεύσεις.
Η επιτροπή επιρρίπτει την ευθύνη κυρίως στους πατέρες των παιδιών και τις οικογένειες των γυναικών, που δεν ήθελαν τα παιδιά εκτός γάμου, στη μισαλλοδοξία και το βαθύ συντηρητισμό του κράτος και των εκκλησιών.
Όπως υπογραμμίζεται, οι μητέρες μπορεί να μην υποχρεώθηκαν να καταφύγουν στις δομές, αλλά πολλές φορές δεν είχαν άλλη επιλογή. Αλλά τα σπίτια υποτίθεται πως πρόσφεραν καταφύγιο, όταν δεν το έκαναν οι οικογένειες των γυναικών.
Ανάμεικτες αντιδράσεις
Η πρώην βουλευτής, Τζοάν Μπάρτον, που γεννήθηκε σε μια τέτοια δομή το 1949, δήλωσε ότι τα νέα ευρήματα αποτελούν ορόσημο στην τεκμηρίωση ενός συστήματος που κινδυνεύει να ξεχαστεί.
«Σήμερα πρόκειται να δώσουμε στις γυναίκες την ευκαιρία να μάθουν για τη γέννηση του παιδιού τους», σχολίασε η Φιλομίνα Λι, της οποίας η μάχη για να βρει τον γιο της δραματοποιήθηκε στην ταινία Philomena (2013). Και χαρακτήρισε θετική εμπειρία τη μαρτυρία στην επιτροπή.
Ωστόσο, η Κάθριν Κόρλες, της οποίας η έρευνα βοήθησε στην αποκάλυψη του μαζικού τάφου στο Τουάμ, κατήγγειλε ως «κούκουλωμα» ένα κυβερνητικό διαδικτυακό σεμινάριο με επιζώντες, που έγινε την Τρίτη, γιατί άφησε τους επιζώντες απογοητευμένους και μπερδεμένους.
Σύμφωνα με την ίδια, δόθηκε υπερβολική έμφαση στην ευθύνη της κοινωνίας και όχι τόσο στα θεσμικά όργανα. «Οι επιζώντες δεν θα βρουν ειρήνη χωρίς επίσημη συγνώμη από τις θρησκευτικές αρχές».
Τέλος, Αμνηστία προέτρεψε τη Βόρεια Ιρλανδία, η οποία είχε πάνω από δώδεκα «σπίτια» άγαμων μητέρων και μωρών υπό διοίκηση καθολικών και προτεσταντικών εκκλησιών, να πραγματοποιήσει τη δική της έρευνα.
Πηγή: efsyn.gr