Κορίνα Βασιλοπούλου
Η καταστρατήγηση του δικαιώματος στην άμβλωση στις ΗΠΑ δεν έγινε εν μιά νυκτί. Ενα ολόκληρο σύστημα, το βαθύ κράτος των Ρεπουμπλικανών με πρωτεργάτη τον Ντόναλντ Τραμπ, έχει φροντίσει εδώ και καιρό να δημιουργήσει τους συσχετισμούς για αυτό, αλλά και αρκετά ακόμα πισωγυρίσματα που έρχονται… • «Θείο δώρο» για τους Ρεπουμπλικανούς ο θάνατος της θρυλικής δικαστίνας Ρουθ Μπέιντερ Γκίνσμπεργκ, που έγειρε οριστικά την πλάστιγγα υπέρ τους.
Ο φόβος ήταν διάχυτος από καιρό. Από τότε που χάρη στους διορισμούς του Ντόναλντ Τραμπ, οι συντηρητικοί πήραν το πάνω χέρι στο Ανώτατο Δικαστήριο με αναλογία 6 προς 3. Ο φόβος ότι η θρησκευτική Δεξιά θα επιτύγχανε τον από δεκαετίες στόχο της να βγάλει εκτός νόμου τις αμβλώσεις μέσα από το ίδιο Σώμα που τις νομιμοποίησε. Η μεγάλη ευκαιρία δόθηκε όταν η Πολιτεία του Μισισιπή προσέφυγε στο Ανώτατο Δικαστήριο διεκδικώντας δικαίωση για τον δικό της νόμο για τις αμβλώσεις ο οποίος τις απαγορεύει μετά τη 15η εβδομάδα της κύησης και ζητώντας να ανατραπεί ο εμβληματικός νόμος «Ρόου εναντίον Γουέιντ» του 1973 που καθιστούσε νόμιμη τη διαδικασία σε ομοσπονδιακό επίπεδο.
Τελικά, οι χειρότεροι φόβοι επαληθεύτηκαν πριν από λίγες μέρες, όταν από την ιστοσελίδα Politico διέρρευσε το προσχέδιο της απόφασης του Ανώτατου Δικαστηρίου -η επίσημη και τελεσίδικη απόφαση αναμένεται σε έναν με δύο μήνες- που ζητά την απόρριψη του «Ρόου εναντίον Γουέιντ». Αν η απόφαση παραμείνει ως έχει, θα πρόκειται για το χειρότερο πλήγμα στα δικαιώματα και τις ελευθερίες των γυναικών τα τελευταία 50 χρόνια. Ολα αυτά, στη χώρα που κόπτεται για τη δημοκρατία και την ελευθερία ανά τον κόσμο.
Ηταν 22 Ιανουαρίου του 1973 όταν το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ κατέληξε σε μια ιστορική απόφαση εκδικάζοντας την προσφυγή της «Τζέιν Ρόου», όπως ήταν το ψευδώνυμο για λόγους προστασίας της ιδιωτικότητάς της που δόθηκε στην ενάγουσα Νόρμα ΜακΚόρβεϊ, εναντίον του εισαγγελέα της κομητείας του Ντάλας, Χένρι Γουέιντ. Η ΜακΚόρβεϊ, μια γυναίκα 21 ετών από το Τέξας, είχε μείνει έγκυος στο τρίτο της παιδί και ήθελε να κάνει άμβλωση, κάτι που όμως απαγορευόταν στην Πολιτεία όπου ζούσε, εκτός αν κινδύνευε η ζωή της. Υστερα από απόρριψη της υπόθεσής της στο Τέξας κι αφού έδωσε για υιοθεσία το παιδί που αναγκάστηκε να γεννήσει, η νεαρή γυναίκα πείστηκε από γυναικείες οργανώσεις να φτάσει το θέμα της ώς το Ανώτατο Δικαστήριο.
Οι δικαστές τελικά έκριναν ότι ο νόμος του Τέξας που απαγόρευε την άμβλωση ήταν αντισυνταγματικός και καθιστούσαν νόμιμη την άμβλωση στις περισσότερες περιπτώσεις. Βάσει του σκεπτικού της απόφασης, μια γυναίκα είχε κάθε δικαίωμα να προχωρήσει σε άμβλωση κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης και κάθε νόμος που την εμπόδιζε θεωρούνταν αντισυνταγματικός. Κατά το δεύτερο τρίμηνο, ο νομοθέτης θα μπορούσε να παρέμβει μόνο για να προστατεύσει τη ζωή της μητέρας. Η ειρωνεία είναι ότι η Νόρμα Μακόρβεϊ, που τόσες υπηρεσίες προσέφερε στις Αμερικανίδες με την πράξη της, χρόνια αργότερα θα μεταμορφωνόταν σε πολέμια των αμβλώσεων. Αν και, όπως ισχυρίστηκε σε ένα ντοκιμαντέρ κοντά στο τέλος της ζωής της, είχε χρηματιστεί από ομάδες που μάχονταν τις αμβλώσεις…
Οπως και να ‘χει, το 1973, σε ένα ανδροκρατούμενο Ανώτατο Δικαστήριο, εφτά δικαστές είχαν ψηφίσει υπέρ και δύο κατά. Σήμερα, 49 χρόνια αργότερα, το προσχέδιο της εξοργιστικής απόφασης προσυπογράφεται από πέντε δεξιούς δικαστές, τέσσερις άντρες και μία γυναίκα: τον Σάμιουελ Αλίτο που το διατύπωσε, γνωστό πολέμιο των δικαιωμάτων των γυναικών, τον Κλάρενς Τόμας, που στο παρελθόν είχε κατηγορηθεί για σεξουαλική παρενόχληση από τη βοηθό του, και τους τρεις δικαστές που διόρισε ο Ντόναλντ Τραμπ: τον Νιλ Γκόρσατς, τον Μπρετ Κάβανο, που έχει κατηγορηθεί για απόπειρα βιασμού, και την Εϊμι Κόνι Μπάρετ, φανατική καθολική που υπήρξε ιδρυτικό στέλεχος παραθρησκευτικής οργάνωσης.
O Tραμπ, όταν διόριζε άρον άρον την τελευταία δικαστίνα που αντικατέστησε τη θρυλική προοδευτική Ρουθ Μπέιντερ Γκίνσμπεργκ, είχε εκφράσει ανερυθρίαστα την ελπίδα του ότι το Ανώτατο Δικαστήριο με τη νέα του σύνθεση θα έθετε εκτός νόμου τις αμβλώσεις. Σήμερα, ο πρώην αντιπρόεδρός του, ο Μάικ Πενς, είναι ανάμεσα στους πρώτους υψηλόβαθμους Ρεπουμπλικανούς που έσπευσαν να πανηγυρίσουν για το προσχέδιο της απόφασης που δημοσίευσε το Politico, ενώ εξέφρασε την ελπίδα ότι η απόφαση θα ευνοήσει τους Ρεπουμπλικανούς πολέμιους της άμβλωσης, υποψήφιους στις ενδιάμεσες εκλογές για το Κογκρέσο τον Νοέμβριο.
Πώς οι αμβλώσεις έγιναν κομματικό ζήτημα
Υπήρχε, ωστόσο, μια εποχή, όχι τόσο μακρινή, που η άμβλωση δεν ήταν αμιγώς ρεπουμπλικανικό ζήτημα. Οπως εξηγεί το περιοδικό Time, οι πρωτεργάτες της απαγόρευσης των αμβλώσεων τον 19ο αιώνα ήταν λευκοί προτεστάντες οι οποίοι φοβούνταν ότι αν άρχιζαν να γεννιούνται λιγότερα παιδιά, οι ίδιοι θα υστερούσαν αριθμητικά έναντι άλλων εθνικών και θρησκευτικών ομάδων, εν προκειμένω των καθολικών.
Τον 20ό αιώνα όμως, ειδικά από το δεύτερο μισό και μετά, εχθροί (ή υπέρμαχοι) των αμβλώσεων βρίσκονταν σε όλες τις θρησκευτικές κοινότητες και στα δύο κόμματα, το Ρεπουμπλικανικό και το Δημοκρατικό, χωρίς σαφείς διαχωριστικές γραμμές. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του σημερινού προέδρου Τζο Μπάιντεν, όπως μας υπενθυμίζει η Washington Post. Το 1973 που ψηφίστηκε ο νόμος Ρόου εναντίον Γουέιντ, ο καθολικός Μπάιντεν είχε μόλις αναλάβει τα καθήκοντά του ως γερουσιαστής. «Δεν συμφωνώ με την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου. Νομίζω πως πήγε πολύ μακριά», είπε τότε στους δημοσιογράφους, σχολιάζοντας πως σε τέτοια ζητήματα «είμαι τόσο φιλελεύθερος όσο και η γιαγιά σας». Στη συνέχεια, βέβαια, εξελίχθηκε κι αυτός μαζί με το κόμμα του, αλλά και με το αντίπαλο κόμμα που ακολούθησε την αντίστροφη πορεία.
Η απόφαση του 1973 συνιστά ορόσημο για τους Ρεπουμπλικανούς οι οποίοι, τουλάχιστον σε επίπεδο κομματικών στελεχών, δεν ήταν ιδιαίτερα εχθρικοί απέναντι στις αμβλώσεις. Τρία χρόνια μετά όμως, το κόμμα στο συνέδριό του ενέταξε στην ατζέντα του την αντίθεσή του στις αμβλώσεις με έναν καθαρά στρατηγικό στόχο: να προσελκύσει περισσότερες ψήφους από τις τάξεις των καθολικών που ώς τότε ψήφιζαν παραδοσιακά Δημοκρατικούς. Είναι χαρακτηριστικό μάλιστα ότι η πρώτη προσφυγή κατά του νόμου Ρόου έγινε από ομάδες που εκπροσωπούσαν καθολικούς. Αυτοί, στη συνέχεια, ένωσαν τις δυνάμεις τους με τους ευαγγελικούς και άλλες «δημοκρατικές δυνάμεις», με αποτέλεσμα σήμερα, όπως επισημαίνει το Time, το κίνημα κατά των αμβλώσεων να συγκεντρώνει στους κόλπους του λευκούς ευαγγελικούς, καθολικούς, μαύρους προτεστάντες, ισπανόφωνους, αλλά και συντηρητικούς Δημοκρατικούς.
O ρεπουμπλικανικός οπορτουνισμός λειτούργησε, καθώς κατάφερε σταδιακά να συσπειρώσει γύρω του τους περισσότερους πολέμιους των αμβλώσεων. Από τη δεκαετία του ’80 και μετά μάλιστα το κόμμα προωθούσε, ειδικά στις παραδοσιακά φιλορεπουμπλικανικές Πολιτείες, υποψήφιους για το πολιτειακό και το εθνικό Κογκρέσο που ήταν αντίθετοι στις αμβλώσεις και περνούσαν επί σειρά ετών νόμους που δυσχέραιναν την πρόσβαση των γυναικών σε αυτή την ιατρική διαδικασία. Η τάση αυτή έφτασε στο αποκορύφωμά της επί θητείας Τραμπ, τα απόνερα της οποίας πληρώνουμε σήμερα.
Τι σημαίνει για τις γυναίκες
Αν τελικά το Ανώτατο Δικαστήριο ανατρέψει τον «Ρόου εναντίον Γουέιντ», υπάρχουν 12 Πολιτείες με έτοιμους, ψηφισμένους νόμους, ανάμεσά τους το Τέξας και η Οκλαχόμα, που επιβάλλουν ασφυκτικούς περιορισμούς στις αμβλώσεις ή ουσιαστικά τις απαγορεύουν εντελώς. Τουλάχιστον άλλες εννέα Πολιτείες έχουν ανάλογες νομοθεσίες στα σκαριά που θα μπορούσαν να τεθούν σε εφαρμογή μέσα στους επόμενους μήνες. Αυτό σημαίνει πρακτικά πως σχεδόν στη μισή αμερικανική επικράτεια οι γυναίκες δεν θα μπορούν να κάνουν άμβλωση και θα πρέπει είτε να καταφεύγουν σε παράνομες και συχνά επικίνδυνες πρακτικές ή να μεταβαίνουν σε άλλη Πολιτεία όπου να επιτρέπεται η διαδικασία, κάτι φυσικά για το οποίο δεν έχουν όλες την οικονομική δυνατότητα.
Μολονότι η άμβλωση είναι μια διαδικασία ρουτίνας και την επιλέγουν γυναίκες από όλα τα κοινωνικά στρώματα, οι ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες είναι πιο συχνές σε συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες: τις φτωχές, τις έγχρωμες και τις γυναίκες με χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο, όπως επισημαίνει στον ερευνητικό ιστότοπο The Conversation η Λου Αϊρλαντ από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης.
Κι εδώ ακριβώς αποτυπώνεται σε όλο της το μεγαλείο η υποκρισία της ρεπουμπλικανικής Δεξιάς, η οποία ναι μεν κόπτεται για τα αγέννητα παιδιά, αλλά δεν δίνει δεκάρα για τα γεννημένα. Οι Ρεπουμπλικανοί, πάντα «σφιχτοχέρηδες» σε ό,τι αφορά τη δημόσια υγεία και τα κοινωνικά επιδόματα, επιβεβαιώνουν από πέρυσι το ταξικό τους μίσος απορρίπτοντας ακόμα και το μετριοπαθές πακέτο για τις κοινωνικές δαπάνες που πρότεινε η κυβέρνηση Μπάιντεν και περιελάμβανε μέτρα όπως μεγαλύτερες επιδοτήσεις για την υγειονομική περίθαλψη των μικρών παιδιών και καθολική δωρεάν προσχολική εκπαίδευση.
Ο διεθνής αντίκτυπος
Σε μια εποχή όπου οι γυναίκες σε ολοένα περισσότερες χώρες στον κόσμο κατακτούν με κόπο και αγώνα το δικαίωμα στην άμβλωση (Ιρλανδία, Αργεντινή, Μεξικό και πιο πρόσφατα, η Κολομβία), οι ΗΠΑ κινδυνεύουν να αποτελέσουν μια θλιβερή παραφωνία στον λεγόμενο δυτικό κόσμο, όπως επισήμανε και η Διεθνής Αμνηστία. Κι αυτό θα είναι ένα πρόβλημα που θα ξεπεράσει τα αμερικανικά σύνορα, καθώς εκφράζονται φόβοι ότι στις καθολικές, ως επί το πλείστον, χώρες που έκαναν πρόσφατα το μεγάλο βήμα ή σε εκείνες που παλεύουν για να το αποκτήσουν, οι ακραίοι συντηρητικοί κύκλοι και οι πολιτικές δυνάμεις που τους υποστηρίζουν μπορεί να κερδίσουν νέα ώθηση αν μια χώρα του βεληνεκούς των ΗΠΑ καταστήσει παράνομες τις αμβλώσεις ύστερα από σχεδόν 50 χρόνια.
«Είναι ένα φρικτό προηγούμενο για τα επόμενα χρόνια, για την περιοχή και για ολόκληρο τον κόσμο», λέει στο Associated Press η Καταλίνα Μαρτίνες Κοράλ, διευθύντρια του παραρτήματος Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής του Κέντρου για τα Αναπαραγωγικά Δικαιώματα (Center for Reproductive Rights), το οποίο συμμετείχε ενεργά στην υπόθεση για τη νομιμοποίηση της άμβλωσης στο Ανώτατο Δικαστήριο της Κολομβίας – με αίσιο τέλος.
Πηγή: efsyn.gr
