Δημήτρης ΑγγελίδηςΤο άλλοτε πρότυπο πρόγραμμα φιλοξενίας ευάλωτων προσφύγων σε διαμερίσματα που υλοποιούσε μέχρι το καλοκαίρι του 2020 η Υπατη Αρμοστεία, κατά γενική ομολογία με εξαιρετική επιτυχία, έχει μετατραπεί στα χέρια του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου που ανέλαβε από τότε τη διαχείρισή του σε επίπονη εμπειρία για τους φορείς που καλούνται να το υλοποιήσουν, όπως και για τους εργαζόμενους, για τους ιδιοκτήτες των διαμερισμάτων και για τους προμηθευτές, που παραμένουν μήνες απλήρωτοι. Τις επιπτώσεις από την υποβάθμιση των υπηρεσιών τις ζουν βέβαια στην καθημερινότητά τους οι ίδιοι οι πρόσφυγες, που επιπλέον αναγκάζονται να βγουν από τα διαμερίσματα κακήν κακώς έναν μήνα μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας ασύλου, χωρίς να έχει εξασφαλιστεί η ομαλή μετάβαση στην επόμενη ημέρα.
Τα προβλήματα στη διαχείριση του ESTIA και οι μεγάλες καθυστερήσεις στην καταβολή της χρηματοδότησης έγιναν ορατά από την πρώτη στιγμή και επισημάνθηκαν εγκαίρως. Aλλά το υπουργείο αδιαφόρησε προκλητικά για την επίλυσή τους και αντιμετώπισε το ζήτημα με κυνισμό, μοιράζοντας μόνο υποσχέσεις που ήταν φανερό ότι δεν μπορούσε να τηρήσει, προκειμένου να κατευνάσει προσωρινά τις αντιδράσεις,
Στα τέλη Απριλίου, το υπουργείο, απαντώντας σε δημοσίευμα της «Εφ.Συν.» που τόνιζε τα τεράστια προβλήματα από τη μη καταβολή της χρηματοδότησης για το σκέλος του προγράμματος από τον Ιανουάριο έως τα μέσα Απριλίου, αισθάνθηκε την ανάγκη να επισημάνει τον συνολικό προϋπολογισμό του προγράμματος, 90.482.304,05 ευρώ, σημειώνοντας ότι είχε προχωρήσει μέχρι τότε στην αποπληρωμή 69.196.973,82 ευρώ. Αλλά το γεγονός ότι έχουν προϋπολογιστεί σημαντικά ευρωπαϊκά κονδύλια για το πρόγραμμα, τα οποία προς το παρόν διατίθενται από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων του υπουργείου Ανάπτυξης, δεν αναιρεί τις αλλεπάλληλες πολύμηνες καθυστερήσεις στην εκταμίευση των ποσών και τα τεράστια προβλήματα που δημιουργούν αυτές οι καθυστερήσεις.
Με χαρακτηριστικό κυνισμό, το υπουργείο απέφυγε να αναφερθεί στα προβλήματα που δημιουργεί η ασυνέπειά του και σημείωνε ότι «η αρμόδια υπηρεσία θα προχωρήσει, εντός Μαΐου, στην αποπληρωμή του 95% της χρηματοδότησης για το διάστημα έως 15.4.2022». Τα ίδια υποσχόταν ο γενικός γραμματέας Μεταναστευτικής Πολιτικής Πάτροκλος Γεωργιάδης, που έσπευσε να συναντήσει τους φορείς, σε μια εμφανή προσπάθεια να διαχειριστεί τις αρνητικές εντυπώσεις, αφού ώς τότε έμεναν αναπάντητες οι επιστολές τους στο υπουργείο και τα τηλεφωνήματά τους στην Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού και Διαχείρισης Προγραμμάτων.
Το υπουργείο έπεσε έξω άλλη μία φορά. Στα τέλη Ιουλίου αρκετοί φορείς εξακολουθούν να μην έχουν πάρει τα χρήματα για το πρόγραμμα που υλοποίησαν τον χειμώνα, ενώ άλλοι πληρώθηκαν μόλις τις προηγούμενες εβδομάδες. Αλλά και γι’ αυτούς τα προβλήματα κάθε άλλο παρά έχουν λυθεί. Μετά τα μέσα Απριλίου οι φορείς συνεχίζουν να υλοποιούν την τελική φάση του προγράμματος ESTIA μέχρι την προαναγγελθείσα ολοκλήρωσή του στο τέλος του έτους, με περίπου τις μισές θέσεις στέγασης σε σχέση με πριν και με μεγάλες μειώσεις στο προσωπικό. Μόνο που σήμερα, τρεισήμισι μήνες μετά την έναρξη του προγράμματος, οι συμβάσεις των φορέων με το υπουργείο δεν έχουν υπογραφεί και δεν αναμένεται να υπογραφούν πριν από τον Σεπτέμβριο. Και εδώ οι υποσχέσεις του υπουργείου αποδεικνύονται παραπλανητικές.
Το υπουργείο σημείωνε ότι «αναμένεται η έκδοση νέας ΚΥΑ, βάσει της οποίας για την τελική παράταση του προγράμματος ESTIA για την περίοδο από 16.4.2022 έως και 31.12.2022, θα αποδοθεί στους παρόχους το 80% των συνολικών δαπανών ως προκαταβολή». Ωστόσο, η αναμενόμενη ΚΥΑ εκδόθηκε με καθυστέρηση στις αρχές Ιουνίου, ενώ μόλις στο τέλος Ιουνίου ανακοινώθηκαν οι οικονομικοί όροι του προγράμματος, που καθορίζουν το ποσό της χρηματοδότησης με βάση τη μέθοδο του λεγόμενου «μοναδιαίου κόστους», υπολογίζοντας ένα ημερήσιο ποσό ανά θέση στέγασης ανάλογα με την περιοχή και το αν η θέση καλύπτεται από φιλοξενούμενο ή παραμένει κενή. Η περίοδος υποβολής προτάσεων για συμμετοχή στο πρόγραμμα ξεκίνησε στις 4 Ιουλίου και λήγει αυτή τη Δευτέρα, 1 Αυγούστου.
Οι φορείς εκτιμούν ότι για την αξιολόγηση και τον έλεγχο των προτάσεων, την υπογραφή της σύμβασης και την έκδοση των εντολών πληρωμής και εκταμίευσης, θα χρειαστούν τουλάχιστον δύο μήνες. Αυτό σημαίνει πως τα χρήματα για το πρόγραμμα που υλοποιούν οι φορείς από τα μέσα Απριλίου θα τα πάρουν το νωρίτερο στα τέλη Σεπτεμβρίου με αρχές Οκτωβρίου. To υπουργείο μιλά για «προκαταβολή», αλλά μόνο σαν αστείο μπορεί να χαρακτηριστεί «προκαταβολή» το ποσό της χρηματοδότησης που θα δοθεί πέντε μήνες μετά την έναρξη του προγράμματος και τρεις μήνες πριν από τη λήξη του.
Η κατάσταση βέβαια μόνο για αστεία δεν προσφέρεται, όταν για τουλάχιστον πέντε με έξι μήνες δημιουργείται ξανά το γνωστό πρόβλημα ρευστότητας που έχει αφήσει και στο παρελθόν για μήνες απλήρωτους τους εργαζόμενους, τους ιδιοκτήτες και τους προμηθευτές και τους φορείς να ψάχνουν να βρουν τρόπο να καλύψουν προσωρινά μέρος των υποχρεώσεών τους.
Ζητούν τακτοποίηση αυθαιρέτων!
Αν κανέναν δεν ξαφνιάζουν πια η επιτελική ασυνέπεια, η αδιαφορία και ο κυνισμός του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, πάντως το υπουργείο βρήκε, όπως φαίνεται, τον τρόπο να κάνει ακόμη πιο δύσκολη την κατάσταση. Στις προδιαγραφές για την έγκριση του προγράμματος, οι φορείς υποχρεώνονται να διαθέτουν βεβαίωση μηχανικού που, ύστερα από αυτοψία, θα πιστοποιεί ότι «κάθε μονάδα στέγασης βρίσκεται σε κτίριο το οποίο έχει ανεγερθεί βάσει νόμιμης οικοδομικής άειας και είναι νομίμως υφιστάμενο».
«Μας ζητούν κάτι που δεν απαιτείται στην ελληνική νομοθεσία της μίσθωσης ακινήτων. Θα πρέπει να βάλουμε τους ιδιοκτήτες των κτιρίων να κάνουν τακτοποίηση μιας πιθανής αυθαίρετης κατασκευής ενός ημιυπαίθριου χώρου μόλις λίγους μήνες πριν λήξει το πρόγραμμα και μάλιστα με βεβαίωση μηχανικού. Η τακτοποίηση αυθαιρέτων έχει μεγάλο κόστος και είναι εξαιρετικά χρονοβόρα διαδικασία για τους φορείς που έχουν να διαχειριστούν θέσεις στέγασης σε δεκάδες κτίρια. Είναι κάτι που δεν μπορεί να γίνει μέσα σε έναν μήνα», εξηγεί στην «Εφ.Συν.» εκπρόσωπος δημοτικής αναπτυξιακής εταιρείας που υλοποιεί το πρόγραμμα.
Πρόκειται για το κερασάκι στην τούρτα από ένα υπουργείο που από όταν ανέλαβε τη διαχείριση του προγράμματος φιλοξενίας προσφύγων σε διαμερίσματα αποδεικνύει πως βάζει τα δυνατά του για να δημιουργήσει προβλήματα παρά για να δώσει λύσεις.
Τεχνητή αναπνοή από τους εργαζόμενους
Αποκαρδιωτική είναι η κατάσταση στη Θεσσαλονίκη σε ό,τι αφορά το πρόγραμμα ΕSΤΙΑ –γνωστό ως REACT στη συμπρωτεύουσα– καθώς όλοι δείχνουν ότι έχουν αποδεχτεί το μοιραίο, τη λήξη του προγράμματος στο τέλος του έτους.
Τα πράγματα έχουν αφεθεί στον αυτόματο πιλότο, τους ευσυνείδητους υπαλλήλους του δήμου που κάνουν τεχνητές ανάσες στο πρόγραμμα, μετά την παραίτηση του πρώην αντιδημάρχου Γιώργου Αβαρλή ύστερα από τη γνωστή περιπέτεια («Συνέλαβαν τον αντιδήμαρχο Γ. Αβαρλή για «φακελάκι»», «Εφ.Συν.» 19.5.2022). Τις αρμοδιότητές του έχει αναλάβει έκτοτε ο ίδιος ο δήμαρχος Κωνσταντίνος Ζέρβας και αυτό έχει δημιουργήσει πληθώρα προβλημάτων, καθώς, όπως είναι εύλογο, το ζήτημα δεν βρίσκεται στις καθημερινές προτεραιότητές του, παρότι και ο ίδιος έχει στείλει επιστολές στο υπουργείο Μετανάστευσης και το δημοτικό συμβούλιο έχει εκδώσει ψήφισμα.
Εννοείται πως μέχρι τον Οκτώβριο, οπότε αναμένεται η καταβολή της πρώτης δόσης της χρηματοδότησης, οι εργαζόμενοι στο πρόγραμμα (εκτός του Δήμου Θεσσαλονίκης που πληρώνει με ίδιους πόρους) θα παραμένουν απλήρωτοι.
Και κάπως έτσι θα μπουν οι τίτλοι στο μακράν πιο επιτυχημένο πρόγραμμα φιλοξενίας προσφύγων με προενταξιακά χαρακτηριστικά, στο οποίο απασχολούνταν μόνο στη Θεσσαλονίκη περί τα 50 άτομα. Κάπου εδώ αρχίζουν τα δύσκολα για το Φιλοξενείο στην Κάτω Τούμπα στο οποίο φιλοξενούνται σήμερα 17 άτομα εξαιρετικής ευαλωτότητας (άτομα με αναπηρία, με ανίατη ή σοβαρή ασθένεια, μητέρες σε κίνδυνο, σε κύηση ή λοχεία) καλύπτοντας πλήρως τις ανάγκες υποστήριξής τους. Το Φιλοξενείο ξεκίνησε να λειτουργεί τον Μάιο του 2015 και από το 2018 λειτουργεί με τη συνεργασία του Δήμου Θεσσαλονίκης και της οργάνωσης ΑΡΣΙΣ, ενώ από το 2021 συνεχίζει τη λειτουργία του στο έργο REACT στο πλαίσιο του προγράμματος ESTIA.
Οπως λέει στην «Εφ.Συν.» ο υπεύθυνος του προγράμματος για την ΑΡΣΙΣ Μανώλης Ζουγκός, «ισχύει για εμάς, 12 εργαζόμενους, ό,τι και για τους υπόλοιπους του προγράμματος που κλείνει τέλος του έτους. Ακόμη και τους προηγούμενους μήνες έχουμε πληρωθεί από τα αποθεματικά της ΑΡΣΙΣ και τη συνεισφορά του δήμου, χωρίς την οποία δεν ξέρω αν θα τα καταφέρναμε και εκφράζεται και με άλλους τρόπους πέραν των χρημάτων. Παρά ταύτα συμπληρώνουμε -από τον Απρίλιο- τρεις μήνες απλήρωτοι. Ο δήμος έχει δηλώσει την πρόθεσή του να λειτουργήσει το Φιλοξενείο και μετά τη λήξη του προγράμματος κι αυτό είναι το μόνο καλό νέο αυτή τη στιγμή».
Κρήτη: Απλήρωτα ενοίκια και αργός θάνατος
Στην Κρήτη μεθοδεύτηκε ο αργός θάνατος του προγράμματος ESTIA καθώς τον τελευταίο χρόνο η κυβέρνηση «ξέχασε» να βγάλει πιστώσεις για τη μετακίνηση των μεταναστών και έτσι δεν καλύπτονταν τα ακτοπλοϊκά εισιτήρια. Με τον τρόπο αυτό οι ωφελούμενοι του προγράμματος σταδιακά φθίνουν και τα σπίτια που έχουν νοικιαστεί μένουν άδεια, παρά το γεγονός ότι στα καμπ συνεχίζουν να συνωστίζονται οι πρόσφυγες και οι αιτούντες άσυλο.
Στα Χανιά υπήρξε τεράστια μείωση των ωφελούμενων (από τις 192 θέσεις έπεσαν στις 70 – μείωση 63%) και πλέον έχουν μείνει μόνο 50 ωφελούμενοι. Ηδη υπάρχουν ιδιοκτήτες κατοικιών που θα μείνουν απλήρωτοι από την 1η Αυγούστου και μέχρι τουλάχιστον τον Οκτώβριο, καθώς με βάση τις διαδικασίες που προβλέπονται δεν πρόκειται να υπάρξουν νέες πιστώσεις μέχρι τότε. Το ίδιο ισχύει και για τις μισθοδοσίες του προσωπικού που εργάζεται στην υλοποίηση του προγράμματος, οι οποίοι ήδη γνωρίζουν πως θα μείνουν απλήρωτοι όλο το καλοκαίρι ενώ, όπως είναι φυσικό, δεν μπορεί να βγει οποιαδήποτε προκήρυξη για τις αναγκαίες επισκευές στα διαμερίσματα ή άλλες συνοδευτικές δράσεις.
Παρόμοια είναι η κατάσταση και στο Ηράκλειο, όπου τον περασμένο μήνα, έπειτα από πολλές προσπάθειες των στελεχών της Αναπτυξιακής Ηρακλείου που έχει αναλάβει το πρόγραμμα, κατάφεραν να πληρωθούν το 5% των καταβολών του 2021 ως ποσοστό ολοκλήρωσης/κλεισίματος του προγράμματος. Κατόπιν το πρόγραμμα μπήκε σε παράταση μέχρι 15/4 και για αυτή την περίοδο στο Ηράκλειο δεν έχει καταβληθεί καμία πίστωση, ενώ πλέον τρέχει (υποτίθεται) νέο πρόγραμμα και το υπουργείο Μετανάστευσης ζήτησε από όλους τους φορείς να ξανακαταθέσουν αιτήσεις για την περίοδο μέχρι το τέλος του χρόνου.
Ειδικά στην Κρήτη, όπου υπήρξε υποδειγματική η λειτουργία του προγράμματος, χωρίς αντιδράσεις από την τοπική κοινωνία, είναι πλέον κοινή διαπίστωση πως το κλείσιμο του ESTIA ήταν πολιτική επιλογή της κυβέρνησης στο δόγμα «να μην περνούν καλά οι πρόσφυγες στην Ελλάδα».
Τρίπολη: Σημαντικά οφέλη στις τοπικές κοινωνίες
Σε συνδυασμό της πολιτικής βούλησης της κυβέρνησης, των εγγενών δυσκολιών διαχείρισης ενός απαιτητικού προγράμματος, της μείωσης των ευρωπαϊκών κονδυλίων για το προσφυγικό στην Ελλάδα, αλλά και της απροθυμίας της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου να υλοποιήσει ένα πρόγραμμα που δεν το έχει σχεδιάσει και δεν το ελέγχει η ίδια αποδίδουν άνθρωποι με εμπειρία στη διαχείριση του προγράμματος ESTIA στην Τρίπολη την επιλογή να κλείσει το πρόγραμμα, παρά την επιτυχία που είχε και τα σημαντικά οφέλη που άφησε στις τοπικές κοινωνίες.
«Δεν δημιούργησε γκέτο, αλλά ανθρώπινες συνθήκες για ανθρώπους κυνηγημένους και καταταλαιπωρημένους, βοήθησε όποιον ήθελε να ενταχθεί στην ελληνική κοινωνία, απέτρεψε ρατσιστικές συμπεριφορές και επιθέσεις εναντίον αυτών των ανθρώπων. Και θεωρώ ότι είχε και οικονομικό αποτύπωμα, και μέσω των χρημάτων των προπληρωμένων καρτών και με τα μισθώματα των διαμερισμάτων και με τους τεχνίτες που επισκεύαζαν τα διαμερίσματα. Θεωρώ ότι ήταν υποδειγματικό το πρόγραμμα. Και στενοχωριέμαι γιατί είχε δημιουργηθεί μια υποδομή, είχε φτιαχτεί μια ομάδα ανθρώπων που εργάστηκαν τρία με τέσσερα χρόνια, ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, κοινωνικοί επιστήμονες από την πόλη της Τρίπολης, είχαν αποκτήσει τεχνογνωσία και τεράστια εμπειρία. Το πρόγραμμα θα σταματήσει και όλη η τεχνογνωσία, που αποκτήθηκε με χρόνο και χρήμα, θα πάει χαμένη», λέει στην «Εφ.Συν.» ο Δημήτρης Κολινιώτης από την Αναπτυξιακή Πάρνωνα, τον αναπτυξιακό οργανισμό του Δήμου Τριπόλεως.
Στην Τρίπολη το πρόγραμμα πλαισιώθηκε από εκδηλώσεις και δράσεις πέραν των συμβατικών υποχρεώσεων του δήμου: δράση με γυναίκες για τις εξαρτήσεις σε συνεργασία με το Πολυδύναμο Κέντρο Κοινότητας της Περιφέρειας Πελοποννήσου, συμμετοχή των προσφύγων σε αθλητικά δρώμενα, καθαρισμός του πάρκου της Τρίπολης, επισκέψεις στα μουσεία της περιοχής και πολύ υψηλή συμμετοχή των προσφύγων μαθητών στο εκπαιδευτικό σύστημα.
Πηγή: efsyn.gr
