Τα τροχαία του πεζοδρομίου

Αν στα δικτατορικά καθεστώτα η εξολόθρευση των αντιφρονούντων δεν έχει κανένα πρόβλημα να εμφανίζεται ως η ακραία – έστω – εκδοχή της πάση θυσία διατήρησης του κοινωνικού και πολιτικού status quo, για τις δημοκρατίες ο χειρισμός των ανθρώπινων θυμάτων της κρατικής βίας είναι μια πολύ λεπτή υπόθεση. Η ίδια η έννοια του κράτους δικαίου προϋποθέτει ότι το μονοπώλιο της έννομης βίας οφείλει να ασκείται με φειδώ και μόνο επί αδίκων · τυχόν παρεκτροπές δε μπορεί παρά να οφείλονται παρά σε ατομικές «υπερβάσεις εξουσίας» των εντεταλμένων οργάνων ή ατυχείς συμπτώσεις. Για το νεαρό αφισοκολλητή, που σκοτώνεται από διερχόμενο αυτοκίνητο ενώ καταδιώκεται από αστυνομικούς, φταίει η απροσεξία του κι όχι η πρακτική της δίωξης του συγκεκριμένου τρόπου πολιτικής έκφρασης · για το λιώσιμο της φοιτήτριας έξω από το εργοστάσιο ευθύνεται η κακιά η ώρα κι όχι η δημιουργία «υγειονομικής ζώνης» στους χώρους δουλειάς προκειμένου να προστατευθεί η εργασιακή ειρήνη · για τους νεκρούς στις παρυφές μαζικών συγκρούσεων με την αστυνομία, τέλος, ας όψονται οι «εξτρεμιστές», οι «προβοκάτορες», οι «γνωστοί – άγνωστοι» και όσοι άλλοι προκαλούν τα ΜΑΤ και τη δημοκρατική ευαισθησία του περιβόητου «μέσου πολίτη»… Τα 22 χρόνια που κύλησαν από την αποκατάσταση των κοινοβουλευτικών θεσμών στη χώρα μας έχουν να επιδείξουν πλείστα όσα παραδείγματα για του λόγου το αληθές. 

Το χρονικό των φοιτητικών συγκεντρώσεων και επεισοδίων

όπως αναγράφεται στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» (21/2/72)

Στις 9 το πρωί πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση των φοιτητών της Φυσικομαθηματικής στο χημείο. Εξελέγη από τους χίλιους περίπου παρόντες επιτροπή, η οποία μετέβη στον πρύτανι του Πανεπιστημίου κ. Τούντα για να ζητήση την χορήγηση αδείας και την παραχώρηση αιθούσης για τη σύγκληση γενικής συνελεύσεως. Ο κ. Τούντας είπε στην επιτροπή ότι ο πρύτανις δεν είναι αρμόδιος να χορηγή άδεια για γενική συνέλευση και ότι αυτό που μπορεί και επιτρέπει είναι η χορήγηση αδείας για συγκέντρωση σήμερα στις 8 – 10 π.μ. στα χτίρια της Πανεπιστημιουπόλεως. Η επιτροπή επέστρεψε και ανεκοίνωσε τα ανωτέρω στους συγκεντρωμένους φοιτητάς. Στη συνέχεια ανεγνώσθη ανοικτή επιστολή προς τους καθηγητάς της Φυσικομαθηματικής Σχολής με την οποία ζητούν τη συμπαράσταση τους. Επίσης ενεκρίθησαν ψηφίσματα με τα οποία. αποφασίζουν αποχή επ’ αόριστον από τα μαθήματα τους σε όλα τα τμήματα της Σχολής και συμπαρίστανται σ’ όλους τους φοιτητάς της χώρας.

Η «έκρηξη» του 1968 και ο επαναστατικός του χαρακτήρας είχε να κάνει σε μεγάλο βαθμό με τη «συνάντηση» διαφορετικών κινημάτων και αγώνων, μέσα από την οποία απέκτησαν έναν πολιτικό, ριζοσπαστικό χαρακτήρα. Ισχυρός παράγοντας αυτού του εκρηκτικού μείγματος ήταν το κίνημα των μαύρων στις ΗΠΑ.

Τ ο κίνημα αυτό μετρούσε χρόνια ιστορίας, διαφορετικών μορφών πάλης και εμπειριών για τους μαύρους και τους λευκούς αντιρατσιστές αγωνιστές μέχρι να φτάσει στη ριζοσπαστική στροφή και το ξέσπασμα του 1968.

Οι ρίζες του βρίσκονται στα γεγονότα του Μοντγκόμερι το 1955. Η Αφροαμερικανή Ρόζα Παρκς αρνήθηκε να παραχωρήσει τη θέση της στο λεωφορείο σε ένα λευκό επιβάτη και συνελήφθη από την αστυνομία. Η σύλληψή της πυροδότησε ένα καθολικό μποϊκοτάζ των λεωφορείων από τον μαύρο πληθυσμό, το οποίο παρά τις απειλές και τις επιθέσεις ρατσιστών και αστυνομίας άντεξε 13 μήνες και πέτυχε την κατάργηση του φυλετικού διαχωρισμού στις θέσεις των λεωφορείων. Αυτή η πρώτη νίκη των Αφροαμερικανών αποτέλεσε ουσιαστικά τη γέννηση του «Κινήματος για τα Πολιτικά Δικαιώματα».

Ο Αντρέ Ζιντ γεννήθηκε στο Παρίσι στις 22 Νοεμβρίου του 1869 και πέθανε στις 19 Φεβρουαρίου του 1951.
Πνεύμα αντιφατικό απέδιδε την ιδιαιτερότητά του αυτή στις θρησκευτικές αντιθέσεις της οικογένειας του που ήσαν μείγμα Ουγενότων και Νορμανδών καθολικών που ασπάστηκαν τον προτεσταντισμό. Έτσι καταφεύγοντας στην τέχνη ασχολήθηκε με την συγγραφή κομψών έμμετρων και πεζών έργων τα οποία έφεραν την σφραγίδα του τότε ακμάζοντος συμβολισμού.
Ωστόσο το ταξίδι του στην Αφρική το 1893, υπήρξε η αιτία να διδαχθεί την αξία της ζωής και εξηγεί το μυστικό της βασανισμένης φύσης του. Αποτέλεσμα η συγγραφή του ειρωνικού έργου του Βάλτοι και Γήινες Τροφές όπου εξυμνείται η χαρά του να ζει κανείς με τις αισθήσεις του.
Έχοντας ολοκληρώσει την προσωπικότητά του και έχοντας κατακτήσει την προσωπική του ελευθερία, αφιερώνεται στο να διδάξει τους άλλους να πράξουν το ίδιο. Συγγράφει το καταπληκτικής ελευθεροστομίας έργο Εάν ο σπόρος δεν μαραθεί, όπου υπεραμύνεται της ομοφυλοφιλίας, το Ταξίδι στο Κογκό, όπου υπερασπίζεται τους ιθαγενείς της Αφρικής και προσχωρώντας στον κομμουνισμό, τον αποκηρύσσει στην συνέχεια γράφοντας το Επιστροφή από την Σοβιετική Ένωση. Η επίδρασή του ως δημιουργού και κριτικού υπήρξε τεράστια, κυρίως μέσα από το περιοδικό που εξέδιδε «Νέα, Γαλλική Επιθεώρηση». Όμως παρ’ όλο που το έργο του διαπνέεται από ένα σταθερό ρεύμα ηθικού φιλοσοφικού ουμανισμού, ο αλλοπρόσαλλος χαρακτήρας του και το γεγονός του ότι έθετε υπό κρίση όλες τις αξίες, του στέρησαν επί πολύ την απονομή επίσημων τιμών. Μόλις το 1947 παίρνει το βραβείο Νόμπελ.
Ο Ζιντ θεωρείται ο κλασικός ηθικολόγος της εποχής μας δίπλα στον Μονταίν και τον Γκαίτε και ο κορυφαίος στυλίστας του γαλλικού λόγου.

[Αναδημοσίευση ενός παλιότερου κειμένου απο το blog La vie est belle et facile με αφορμή τη συμπλήρωση 116 χρόνων απο τη γέννηση του Αντρέ Μπρετόν]

«Αναζητώ το Χρυσάφι του Χρόνου»

Στην ιστορία της Τέχνης, όπως άλλωστε και της επιστήμης, υπάρχουν εκείνοι που αρνούνται να προσηλωθούν σε οτιδήποτε άλλο πέρα από την άρδην και ριζική αλλαγή των κανόνων του παιχνιδιού, από το εκ νέου ανακάτεμα της τράπουλας, από την μεθοδική και ποιητική επιμονή τους να δράσουν και να δημιουργήσουν έτσι ούτως ώστε, μετά το πέρασμά τους, τίποτε να μην είναι όπως ήταν πριν. Φυσικά, ο βίος τέτοιων ανθρώπων είναι, συνήθως, περιπετειώδης, είναι μια εύοσμη γιρλάντα γεγονότων που οδηγούν σε απόλυτους έρωτες, σε πανίσχυρες φιλίες, σε ακαριαίες ρήξεις. Είναι βίος όλος βία, αλλά και βίος κοσμημένος πάντα από το αστέρι της ευγένειας. «Είμαι βίαιος γιατί μονάχα θέλω να είμαι ευγενής», έλεγε άλλωστε ο Άμλετ τουΟυίλιαμ Σαίξπηρ, και, «Φοβερός μονάχα από μειλιχιότητα», επαναλάμβανε, με τον δικό του τρόπο, ο Νίκος Καρούζος. Ο Αντρέ Μπρετόν έζησε και έδρασε πεισματικά εμμένοντας στη μέριμνά του να διευρύνει τα όρια της ποίησης, να επιφέρει μιαν εκρηκτική ένωση σχεδόν όλων των τεχνών και, ακόμα πιο σημαντικό, να θέσει τις τέχνες στην υπηρεσία της ελευθερίας, προτείνοντας και προωθώντας με πάμπολλα μέσα το «πάντρεμα» της καλλιτεχνικής πρωτοπορίας με την εμπροσθοφυλακή της επανάστασης. Και κατάφερε πολλά!

Το 74% του πληθυσμού της Σρι Λάνκα είναι βουδιστές που μιλάνε τη διάλεκτο Σινχάλα, ενώ οι υπόλοιποι είναι ινδουϊστές και μουσουλμάνοι που μιλάνε Ταμίλ. Από τη δεκαετία του ’80 ένας σκληρός πόλεμος ανάμεσα στις κυβερνητικές δυνάμεις και τους «Τίγρεις Ταμίλ» έχει κοστίσει 70.000 νεκρούς, με εκατοντάδες χιλιάδες (Ταμίλ στην πλειοψηφία) να έχουν τραυματιστεί ή γίνει πρόσφυγες. Τα περισσότερα ΜΜΕ παρουσιάζουν ως αρχή της σύγκρουσης την ίδρυση των «Τίγρεων Ταμίλ» τη δεκαετία του ’80, αλλά οι Ταμίλ αντιμετωπίζουν διακρίσεις και καταπίεση από τη Σινχαλέζικη κυβέρνηση από τότε που η Σρι Λάνκα κέρδισε την ανεξαρτησία της από τη Βρετανία, το 1948.

Σαν σήμερα το 1884 γεννήθηκε ο Γιαννιώτης κομμουνιστής, διακεκριμένος γιατρός, εξαιρετικός ποιητής, αγωνιστής του δημοτικισμού, πρωτοπόρος «οδηγητής» των προοδευτικών Ελληνικών Γραμμάτων στον 20ό αιώνα και «θεμελιωτής» της θεωρίας και της κριτικής της λογοτεχνίας στην Ελλάδα, Μάρκος Αυγέρης. Ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, όπως ήταν το πραγματικό όνομά του, «έφυγε» εν μέσω της Απριλιανής χούντας, αφήνοντας στο λαό μας την επίκαιρη και σήμερα «διαθήκη» του: «Μέσα στις ύπουλες ενέδρες των καιρών/ έτοιμος πάντα νάσαι/ γι’ αντίσταση κι αγώνα/ Κι αν τόχει η μοίρα σου να πέσεις/ βάστα ακόμα/ μην πεις ποτέ, ψυχή μου παραδόσου». Ο,τι δίδαξε, έπραξε με όλη τη ζωή και το έργο του ο Αυγέρης, γι’ αυτό και πραγματοποιήθηκε ο πόθος του: «Αχ, να φτερώσω και να ‘ρθώ κι εγώ μαζί σας/ να με αναστήθηκα θανάτω θάνατον πατήσας».

Ο Μάρκος Αυγέρης δικαιωματικά πέρασε στη χορεία των «αθανάτων». Και γιατί η ζωή, πρότυπο ανθρώπινου, αγωνιστικού, επιστημονικού ήθους και προσφοράς στο λαό μας, εκτιμήθηκε και εξακολουθεί να εκτιμάται, ακόμα και από τους ιδεολογικούς αντιπάλους του. Και γιατί το – αν και όχι εκτενές – ποιητικό έργο του θεωρείται σημαντικότατο. Και γιατί τα θεωρητικά και κριτικά κείμενά του για κορυφαίους Ελληνες και ξένους ποιητές και πεζογράφους αποτελούν «αφετηριακό» και μέγιστο σημείο αναφοράς, «δάσκαλο» των σύγχρονων μελετητών (ακόμα και των αντιμαρξιστών) της ιστορίας, της θεωρίας και της κριτικής της λογοτεχνίας στην Ελλάδα. Για κάθε σοβαρό σημερινό Ελληνα μελετητή αυτού του τομέα, η μελέτη του θεωρητικού και κριτικού έργου του Αυγέρη είναι εκ των ων ουκ άνευ.

Το Σιδηρούν Παραπέτασμα έπεσε βίαια πριν 20 χρόνια στη Ρουμανία, με την εκτέλεση του δικτάτορα Νικολάε Τσαουσέσκου και της γυναίκας του. Δύο δεκαετίες αργότερα, κάποιοι από τους ανθρώπους- κλειδιά της επανάστασης θυμούνται τα σκοτεινά γεγονότα που οδήγησαν στην ανατροπή του ηγέτη και το λουτρό αίματος που ακολούθησε.

Tα πρόσωπα των σκοπευτών παραμένουν στο σκοτάδι της τηλεοπτικής εικόνας της εκτέλεσης. Το 1989, ένα χρόνο μετά από σαρωτικές αλλαγές στην Ανατολική Ευρώπη, η Ρουμανία αποτέλεσε τη μοναδική περίπτωση που το κεφάλαιο έκλεισε με το θάνατο του αρχηγού κράτους.

« Πήραμε εκδίκηση για τους νεκρούς που είχε στη συνείδηση του ο Τσαουσέσκου. Επρόκειτο για μια τιμητική αποστολή», λέει χαρακτηριστικά ο Dorin Carlan στην Spiegel. Ο Carlan είναι ένας από τους τρεις άνδρες του 64ου Συντάγματος Αλεξιπτωτιστών που εκτέλεσε τη θανατική ποινή κατά του Τσαουσέσκου. Για μια και μοναδική στιγμή στην ιστορία, έγινε εργαλείο της επανάστασης. Σήμερα ζει στο Βουκουρέστι, όπου εργάζεται σαν νομικός σύμβουλος, ενώ η μελαγχολία είναι εμφανής στο βλέμμα του με τα γεγονότα του 1989 να βαραίνουν ακόμη τους ώμους του.