Αναδημοσιεύουμε ένα πολύ ενδιαφέρον αφιέρωμα για την κοινωνία των Μαύρων Ελλήνων που εδρεύει κοντά στην Ξάνθη και η ύπαρξη της οποίας παραμένει άγνωστη για την υπόλοιπη Ελλάδα. Υπολογίζεται ότι οι Μαύροι Έλληνες ζουν εκεί εδώ και περίπου έναν αιώνα, σε πλήρη αρμονία με τους υπόλοιπους λευκούς πληθυσμούς της περιοχής.
Ένα λαμπρό παράδειγμα για το πως μπορούν να συνυπάρξουν για χρόνια και σε πλήρη αρμονία άνθρωποι με διαφορετικές ρίζες, διαφορετικό πολιτισμό και θρησκεία, διαφορετικό χρώμα. Άλλη μία τρανή απόδειξη ότι «καθαρές φυλές» και «κατώτεροι λαοί» υπάρχουν μόνο στα βρώμικα μυαλά…συγγραφέας: Κουμαρτζής Νικόλαος
Προς χάρη της σταθερότητας, οι όποιες αντιθέσεις σύντομα χάθηκαν και ό,τι απέμεινε περιορίστηκε στη Θράκη: στα ορεινά της Ξάνθης οι γνωστοί σε όλους μας Πομάκοι (Έλληνες δηλαδή Μουσουλμάνοι που κατοικούν στα Πομαχώρια), ενώ λίγο πιο νότια -προς την πλευρά της θάλασσας- μία μικρότερη και πολύ πιο ιδιαίτερη κοινότητα. Αυτή των Μαύρων Ελλήνων!
Η ύπαρξής τους παραμένει άγνωστη για την υπόλοιπη Ελλάδα, η καταγωγή τους ιστορικό μυστήριο. Εμείς τους αναζητήσαμε και μαζί με αυτούς μία απάντηση στο αίνιγμα της προέλευσής τους…
Πολλά έχουν ακουστεί για την καταγωγή τους, μέρος όμως της συντακτικής ομάδας του περιοδικού στάλθηκε στην περιοχή για να ακούσει τη δική τους ιστορία. Έχοντας έρθει από πριν σε επαφή με τον τοπικό δήμο και κατοίκους των χωριών, είχαμε ξεκινήσει το ταξίδι προς τη βορειοανατολική Ελλάδα: αρχικά θα επισκεπτόμασταν το χωριό ‘Αβατο όπου θα συναντούσαμε ντόπιους στο τοπικό καφενείο, ενώ στη συνέχεια θα ταξιδεύαμε στο γειτονικό Κατράμιο όπου θα μας άνοιγε το σπίτι της μία οικογένεια μαύρων Ελλήνων.
Η Κοινωνία των Μαύρων Ελλήνων
Γνωρίζαμε ήδη ότι οι μαύροι αυτοί Έλληνες ζουν σήμερα οργανωμένοι μέσα σε μία ενεργή μειονοτική κοινότητα, διόλου κλειστή ή απειλητική. Μουσουλμάνοι στο θρήσκευμα, έχοντας αρκετά τζαμιά στην περιοχή, επιμένουν να δηλώνουν με κάθε ευκαιρία Έλληνες, μην ξεχνώντας όμως τα δικά τους έθιμα που αναδεικνύουν την ιδιαιτερότητά τους (σε περίπτωση που προσκληθείτε σε κάποιο γάμο τους, μη χάσετε την ευκαιρία).
Στη «μουσουλμανική» πλατεία του χωριού, δίπλα από το τζαμί και το μειονοτικό σχολείο. Τα δορυφορικά πιάτα αποκαλύπτουν την ύπαρξη τουρκόφωνων πληθυσμών, όπως ακριβώς συμβαίνει και στη Ξάνθη.
Με αυτές τις σκέψεις φθάσαμε στο ‘Αβατο, λίγα χιλιόμετρα νότια της Ξάνθης. Μπήκαμε στο χωριό και κατευθυνθήκαμε προς το τζαμί των Μουσουλμάνων, δίπλα στο οποίο κάτοικοι μας περίμεναν σε ένα μικρό καφενείο.
Πρώτος μας μίλησε ο Μουσταφά Ετέμ, δημοτικός σύμβουλος στο ‘Αβατο: «Λίγο πιο κάτω βρίσκεται ο οικισμός μας [εννοεί των μαύρων κατοίκων], ο οποίος δεν είναι αποκομμένος από το υπόλοιπο χωριό. Είμαστε καλοί άνθρωποι και δεν αντιμετωπίσαμε ποτέ φυλετικά προβλήματα με τους λευκούς συγχωριανούς μας».
«Είμαστε απλοί άνθρωποι», συμφωνεί ο Αλί Οσμάν Αϊντί, κάτοικος του χωριού: «αγρότες και τεχνίτες που ζουν ήσυχα σε αυτόν τον τόπο».
Μακρινοί Απόγονοι από το Σουδάν;
Σύντομα η συζήτηση στράφηκε στην καταγωγή τους, άλυτο μυστήριο μέχρι σήμερα για τους Έλληνες ιστορικούς. Ο Αλί σπεύδει να μας αποθαρρύνει από την αρχή: «Μόνο οι παππούδες μας ήξεραν για την καταγωγή μας. Έπειτα από τόσα χρόνια που βρισκόμαστε εδώ αυτά έχουν ξεχαστεί».
Έπειτα από επίμονες ερωτήσεις παίρνει το λόγο ένας άλλος κάτοικος, ο Σαΐτ Ντερόλ, περιγράφοντας όσα θυμάται από τις διηγήσεις των προγονών του: «Έχουμε ακούσει ότι οι πρώτοι μαύροι ήρθαν εδώ από το Σουδάν κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ως μισθοφόροι από τους ’γγλους. Πρόσφατα μάλιστα Σουδανοί φοιτητές της Θεσσαλονίκης μάς επισκέφθηκαν, για να μας γνωρίσουν. Θέλουν λένε να ανοίξει σουδανικό προξενείο στην πόλη και χρειάζονται την υποστήριξή μας (γελάει). Εμείς όμως εδώ μεγαλώσαμε και εδώ ζούμε. Δεν νιώθουμε κανένα ιδιαίτερο δέσιμο με το Σουδάν».
Τα ίδια πάνω-κάτω είχε ακούσει και ο Ραΐμ Ρασίμ, ένας άλλος μαύρος κάτοικος που καθόταν λίγο πιο πέρα: «Όταν ο πόλεμος τελείωσε, οι μπέηδες της περιοχής μάς κράτησαν εδώ για να δουλέψουμε στα χωράφια τους. Οι μαύροι που είχαν κουβαλήσει τότε δεν ήταν βάρβαροι και κακοί άνθρωποι. Αν ήταν κακοί, θα τους είχαν διώξει, δεν θα τους έδιναν δουλειά».
Την άγνοια των κατοίκων έρχεται να επιβεβαιώσει και ο Αντώνης Δομπράκης, λευκός δημοτικός εκπρόσωπος του χωριού που καθόταν λίγο πιο πέρα και μας βοήθησε εξαρχής στην έρευνά μας: «Δυστυχώς δεν υπάρχουν επίσημες καταγραφές για την καταγωγή των μαύρων αυτών κατοίκων. Κανείς δεν γνωρίζει επισήμως. Το θετικό πάντως είναι ότι λευκοί και μαύροι ζούνε αρμονικά στην περιοχή. Υπάρχει τζαμί στο ‘Αβατο, ενώ τα ελάχιστα παιδιά των μαύρων κατοίκων μαθαίνουν τόσο την ελληνική όσο και την τουρκική γλώσσα στο μειονοτικό σχολείο του χωριού».
Με αυτά τα λόγια (και έχοντας όλοι τους αρνηθεί ευγενικά να καθίσουν μπροστά στο φωτογραφικό φακό) τους αποχαιρετήσαμε για να κατευθυνθούμε προς το γειτονικό χωριό Κατράμιο, το όνομα του οποίου αποκαλύπτει πολλά για τους μαύρους κατοίκους του.Από τα Σκλαβοπάζαρα της Ανατολής…
Εκεί μας περιμένει η οικογένεια του Σαλή Ογλού Σαλή και σύντομα μας οδηγεί στο σαλόνι του σπιτιού της γεμάτη χαμόγελα. Πατέρας και κόρη μάς μιλάνε Τούρκικα, αν και καταλαβαίνει κάθε λέξη που ακούει από εμάς.
Μία από τις κυριότερες ασχολίες των μαύρων Ελλήνων της περιοχής είναι η καλλιέργεια καπνού. Ο Σαλή δίπλα σε μία μικρή σοδειά για το 2008.
Η ερώτησά μας αναμενόμενη, το ίδιο όμως και η απάντηση του Σαλή: «Πάντα ακούγαμε τους παππούδες μας να αναρωτιούνται για το πώς βρεθήκαμε εδώ! Κάποιοι έλεγαν πως μας πουλούσαν σε σκλαβοπάζαρα της Ανατολής και μας αγόραζαν για μπράβους λόγω της σωματικής μας διάπλασης, άλλοι πως μας έφεραν στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι ’γγλοι. Μέχρι σήμερα όμως δεν έχουμε βρει σαφή απάντηση για την καταγωγή μας. Πάντα όταν βρισκόμαστε, συζητάμε, μα ποτέ δεν καταλήγουμε πουθενά».
Αφήνοντας πίσω και το Κατράμιο, τα συναισθήματά μας ήταν ανάμεικτα. Από τη μία δεν βρήκαμε σαφείς απαντήσεις για το ιστορικό αυτό μυστήριο της Θράκης, από την άλλη όμως γνωρίσαμε αρκετούς από τους μοναδικούς μαύρους Έλληνες της χώρας μας. Ίσως τελικά να μην έχει και τόση σημασία η καταγωγή τους, αφού αποδεικνύουν με τον καλύτερο τρόπο πως το να είσαι Έλληνας δεν σχετίζεται τόσο πολύ με τα γονίδια, αλλά με τα βιώματα και το πώς αισθάνεσαι ο ίδιος…
Για την αποστολή, την έρευνα και τις φωτογραφίες του παρόντος κειμένου υπεύθυνος είναι ο Νικόλαος Κουμαρτζής, ενώ η δημοσιογραφική έρευνα πραγματοποιήθηκε από τον δημοσιογράφο Γιώργο Μαυρίδη. Στην αποστολή της Ομάδας Πυθέας στα χωριά των μαύρων Ελλήνων συμμετείχαν -εκτός των παραπάνω- η Μαρία Σαρηγιαννίδου (μέλος της Ομάδας Πυθέας) και η δημοσιογράφος Νικολέτα Κιαπίδου.
Οδηγίες Πρόσβασης
Η «Επίσημη» Εκδοχή
σημείωση: Η παρούσα αποστολή δημοσιεύθηκε αρχικά στο περιοδικό Forbidden History (τεύχος 15), τον Απρίλιο του 2009.
Πηγη:http://antinazizone.blogspot.gr/2012/11/blog-post_8.html