Σημειώσεις για την πολιτική της Αριστεράς στην Κύπρο και την ανατολική Μεσόγειο

Την ώρα που γρά­φο­νται αυτές οι γραμ­μές, στα ανοι­χτά της Κύ­πρου «συ­νω­στί­ζο­νται» απέ­να­ντι στο τουρ­κι­κό ερευ­νη­τι­κό σκά­φος Barbaros και τα 2-3 πο­λε­μι­κά πλοία που το συ­νο­δεύ­ουν, γαλ­λι­κές φρε­γά­τες υπο­στή­ρι­ξης της έρευ­νας της Total, αμε­ρι­κα­νι­κά, ελ­λη­νι­κά και αι­γυ­πτια­κά πο­λε­μι­κά πλοία, ενώ ο ενα­έ­ριος χώρος της πε­ριο­χής έχει «δε­σμευ­τεί» από την πο­λε­μι­κή αε­ρο­πο­ρία του Ισ­ρα­ήλ. Για όσους βιά­ζο­νται να με­τρή­σουν «στιγ­μιαία» το συ­σχε­τι­σμό δύ­να­μης, θυ­μί­ζου­με ότι η Τουρ­κία ταυ­τό­χρο­να με τον από­πλου του Barbaros ανα­κοί­νω­σε τη συμ­φω­νία προ­μή­θειας υπερ­σύγ­χρο­νων συ­στοι­χιών πυ­ραύ­λων S400, επι­ση­μο­ποιώ­ντας μια σο­βα­ρό­τα­τη κλι­μά­κω­ση στη σύ­σφι­ξη των στρα­τιω­τι­κών σχέ­σε­ών της με τη Ρωσία του Πού­τιν. Ο κίν­δυ­νος συ­ντε­ταγ­μέ­νης πο­ρεί­ας προς πο­λε­μι­κή πε­ρι­πέ­τεια ή της «διο­λί­σθη­σης» προς αυτήν την κα­τα­στρο­φή μέσα από ένα «ατύ­χη­μα» είναι προ­φα­νής. Όσοι δεν το πι­στεύ­ουν ας ρί­ξουν μια ματιά στο χάρτη, εκεί που κά­πο­τε βρι­σκό­ταν η Συρία…

Αυτή η πυ­ρι­τι­δα­πο­θή­κη δη­μιουρ­γεί­ται από τη σύν­θε­ση δύο με­γά­λων ζη­τη­μά­των: του Κυ­πρια­κού και της σύ­γκρου­σης για τη μοι­ρα­σιά των υδρο­γο­ναν­θρά­κων της ανα­το­λι­κής Με­σο­γεί­ου (ΑΟΖ):

1. Όσοι προ­σέγ­γι­σαν τις εξε­λί­ξεις σχε­τι­κά με το Κυ­πρια­κό κά­νο­ντας λόγο για «ένα νέο σχέ­διο Ανάν», δη­λώ­νο­ντας μια εκ προ­οι­μί­ου «απορ­ρι­πτι­κή» πο­λι­τι­κή απέ­να­ντι στο εν­δε­χό­με­νο μιας συμ­φω­νί­ας επα­νέ­νω­σης του νη­σιού, σή­με­ρα απο­δει­κνύ­ο­νται εκτός τόπου και –κυ­ρί­ως– χρό­νου.

1α. Η ελ­λη­νι­κή και η ελ­λη­νο­κυ­πρια­κή πλευ­ρά μπή­καν στη δια­πραγ­μά­τευ­ση με σαφή στόχο: να ανα­τρέ­ψουν τα απο­τε­λέ­σμα­τα του πο­λέ­μου του ’74 με δι­πλω­μα­τι­κά μέσα. Ο Ν. Κο­τζιάς δή­λω­σε προ­σερ­χό­με­νος στο Κραν Μο­ντα­νά ότι η κα­τάρ­γη­ση των εγ­γυ­ή­σε­ων και η από­συρ­ση του τουρ­κι­κού στρα­τού θα ήταν αδια­νό­η­το ακόμα και να τε­θούν στο τρα­πέ­ζι μέχρι και πριν από δύο χρό­νια. Αυτή είναι μια μεί­ζων δια­φο­ρά με τις δια­πραγ­μα­τεύ­σεις της επο­χής Ανάν.

Η δια­φο­ρά αυτή «χτί­στη­κε» μέσα από με­γά­λες αλ­λα­γές στο συ­σχε­τι­σμό δύ­να­μης στην πε­ριο­χή: Αφε­νός τη συ­γκρό­τη­ση του «άξονα» Ελ­λά­δα – Κύ­προς – Αί­γυ­πτος – Ισ­ρα­ήλ, με την πλήρη υπο­στή­ρι­ξη των ΗΠΑ και της ΕΕ. Αφε­τέ­ρου τη ρήξη των σχέ­σε­ων με­τα­ξύ της Τουρ­κί­ας του Ερ­ντο­γάν και των δυ­τι­κών Με­γά­λων Δυ­νά­με­ων που στα­δια­κά συν­δυά­ζε­ται με τη με­τα­τό­πι­ση της Τουρ­κί­ας μετά το (να­τοϊ­κής έμπνευ­σης) πρα­ξι­κό­πη­μα προς τη Ρωσία.

1β. Η τουρ­κι­κή πλευ­ρά στο Κραν Μο­ντα­νά, κα­τα­νο­ώ­ντας τις αλ­λα­γές στο συ­σχε­τι­σμό δύ­να­μης, απο­δέ­χθη­κε τη δια­πραγ­μά­τευ­ση επί των εγ­γυ­ή­σε­ων και της απο­χώ­ρη­σης του στρα­τού της, ελ­πί­ζο­ντας σε χρο­νο­δια­γράμ­μα­τα και την πα­ρου­σία της στο «μη­χα­νι­σμό ελέγ­χου» της υλο­ποί­η­σης των απο­φά­σε­ων. Εκεί βρέ­θη­κε μπο­στά σε νέα «έπλη­ξη»: Η ελ­λη­νι­κή πρό­τα­ση, με την υπο­στή­ρι­ξη της ΕΕ, του γ.γ. του ΟΗΕ, των Βρε­τα­νών (και δι’ αυτών, των ΗΠΑ), ανέ­θε­τε το «μη­χα­νι­σμό ελέγ­χου» των απο­φά­σε­ων σε δύ­να­μη υπό την επο­πτεία της… ΕΕ. Το στα­δια­κό «σβή­σι­μο» του εγ­γυ­η­τι­κού ρόλου και της στρα­τιω­τι­κής πα­ρου­σί­ας της Τουρ­κί­ας στο νησί ανε­τί­θε­το στον διε­θνή ιμπε­ρια­λι­στι­κό θεσμό όπου η Τουρ­κία δεν συμ­με­τέ­χει και απέ­να­ντί του βρί­σκε­ται σε καλ­πά­ζου­σα πο­ρεία επι­δεί­νω­σης σχέ­σε­ων (βλ. «επει­σό­δια» με Γερ­μα­νία, Ολ­λαν­δία κ.ο.κ.).

Αυτή ήταν η πραγ­μα­τι­κή αιτία του «ναυα­γί­ου» στο Κραν Μο­ντα­νά. Όπως χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά δή­λω­σε ο Ν. Κο­τζιάς κατά την επι­στρο­φή του από την Ελ­βε­τία, στο Κραν Μο­ντα­νά υπήρ­ξαν δύο αντι­τι­θέ­με­να στρα­τό­πε­δα: η Τουρ­κία και όλοι οι άλλοι μαζί.

1γ. Η αί­σθη­ση υπε­ρο­χής οδή­γη­σε σε κλι­μά­κω­ση των απαι­τή­σε­ων και σχε­τι­κά με το χα­ρα­κτή­ρα ενός πι­θα­νώς ενο­ποι­η­μέ­νου κρά­τους στην Κύπρο. Ο Ν. Κο­τζιάς δή­λω­σε ότι δεν πρό­κει­ται να υπο­γρά­ψει τί­πο­τε λι­γό­τε­ρο από τη με­τα­τρο­πή της Κύ­πρου σε «φυ­σιο­λο­γι­κό κρά­τος», όπου, ως γνω­στόν, οι απο­φά­σεις λαμ­βά­νο­νται με την αρχή της πλειο­ψη­φί­ας. Μόνο που η Κύ­προς δεν είναι «φυ­σιο­λο­γι­κό κρά­τος»: συ­γκρο­τεί­ται από μια πλειο­ψη­φι­κή και μια μειο­ψη­φι­κή κοι­νό­τη­τα και –με ευ­θύ­νη των εθνι­κι­στών και των δύο πλευ­ρών– με­τα­ξύ των κοι­νο­τή­των έχει κυ­λή­σει αίμα. Η μόνη πραγ­μα­τι­κά δη­μο­κρα­τι­κή λύση σε ανά­λο­γα προ­βλή­μα­τα διε­θνώς είναι η (τάχα μη φυ­σιο­λο­γι­κή) πρό­νοια για ει­δι­κές «προ­στα­σί­ες» της μειο­ψη­φί­ας.

Ανή­κου­με σε αυ­τούς που είναι κα­χύ­πο­πτοι απέ­να­ντι στις λύ­σεις από τα πάνω. Ελ­πί­ζου­με σε κι­νή­σεις απο­κα­τά­στα­σης της εμπι­στο­σύ­νης «από τα κάτω», από την κοινή δράση των ερ­γα­ζο­μέ­νων, του λαού, της Αρι­στε­ράς. Όμως αυτήν τη στιγ­μή, η εκ προ­οι­μί­ου απόρ­ρι­ψη της Δι­ζω­νι­κής Δι­κοι­νο­τι­κής Ομο­σπον­δί­ας (ΔΔΟ) από το ΚΚΕ, αλλά και η στάση άλλων που χρό­νια απο­δέ­χο­νταν τη ΔΔΟ (π.χ. στο Συ­να­σπι­σμό) ενώ σή­με­ρα «στρί­βουν» σε μια γε­νι­κό­λο­γη απορ­ρι­πτι­κό­τη­τα, είναι πο­λι­τι­κή στάση που ρί­χνει νερό στο μύλο των εθνι­κι­στών στην Ελ­λά­δα και την Κύπρο, ενώ αφή­νει απο­λύ­τως ελεύ­θε­ρη την πρω­το­βου­λία κι­νή­σε­ων στις κυ­βερ­νή­σεις Τσί­πρα-Ανα­στα­σιά­δη για ελιγ­μούς κατά βού­λη­ση.

1δ. Η στάση αυτή είναι «τυφλή». Η Τουρ­κία και η τουρ­κο­κυ­πρια­κή πλευ­ρά έχουν, αν πιε­στούν δρα­μα­τι­κά, μια διέ­ξο­δο επι­κίν­δυ­νη μεν, αλλά διέ­ξο­δο: το σε­νά­ριο «Κρι­μαί­ας», δη­λα­δή την προ­σχώ­ρη­ση της τουρ­κο­κυ­πρια­κής Βό­ρειας Κύ­πρου στην Τουρ­κία, ύστε­ρα από ένα ει­κο­νι­κό ή ένα αυ­θε­ντι­κό δη­μο­ψή­φι­σμα. Και τότε ο πό­λε­μος θα έχει κάνει ένα με­γά­λο βήμα προς την επι­και­ρό­τη­τα…

1ε. Η εξέ­λι­ξη αυτή έχει μια πα­ρά­πλευ­ρη πο­λι­τι­κή συ­νέ­πεια. Ο Ν. Κο­τζιάς από «δαί­μο­νας» που τάχα προ­ε­τοί­μα­ζε ένα νέο σχέ­διο Ανάν έχει με­τα­τρα­πεί σε «εί­δω­λο» των απορ­ρι­πτι­κών δη­μο­σιο­γρά­φων αλλά και όλων των πα­ρα­γό­ντων του «πα­τριω­τι­κού χώρου», πα­σο­κι­κής, δε­ξιάς ή ακρο­δε­ξιάς προ­έ­λευ­σης. Ο πει­ρα­σμός για τον ίδιο τον Τσί­πρα είναι με­γά­λος: να ανα­ζη­τή­σει διέ­ξο­δο στην κα­τάρ­ρευ­ση του κόμ­μα­τός του μέσα από μια επι­κίν­δυ­νη «στρο­φή» σε εθνι­κο­πα­τριω­τι­κή πο­λι­τι­κή. Ήδη σε βι­βλιο­πα­ρου­σιά­σεις «εθνι­κού πε­ριε­χο­μέ­νου» (όπως του Θ. Κα­ρυώ­τη…) εμ­φα­νί­ζε­ται ένα φάσμα αμε­ρι­κα­νό­φι­λων, πα­ρα­δο­σια­κών «πα­τριω­τών», πα­λαιού πα­σο­κι­σμού και ση­μα­ντι­κού τμή­μα­τος του κυ­βερ­νη­τι­κού ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Ένα φαι­νό­με­νο που επα­να­λαμ­βά­νε­ται δεν είναι φρό­νι­μο να υπο­τι­μά­ται…

2. Αυτή η σύν­θε­τη κα­τά­στα­ση πε­ρι­πλέ­κε­ται πε­ρισ­σό­τε­ρο με το άνοιγ­μα της γε­ω­πο­λι­τι­κής των υδρο­γο­ναν­θρά­κων και τη διεκ­δί­κη­ση των ΑΟΖ.

Πολ­λοί μι­λούν για εφαρ­μο­γή κά­ποιου Διε­θνούς Δι­καί­ου των Θα­λασ­σών. Πρό­κει­ται για αφέ­λεια. Είναι απο­τέ­λε­σμα του γυ­μνού συ­σχε­τι­σμού δύ­να­μης. Όχι τυ­χαία, οι χάρ­τες των ΑΟΖ δό­θη­καν στη δη­μο­σιό­τη­τα από το κρά­τος του Ισ­ρα­ήλ και στη συ­νέ­χεια «ανα­γνω­ρί­στη­καν» από την Κύπρο και την Αί­γυ­πτο.
Είναι χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό ότι το ελ­λη­νι­κό κρά­τος (επί Κα­ρα­μαν­λή, Γ. Πα­παν­δρέ­ου, Α. Σα­μα­ρά και Α. Τσί­πρα) δεν έχει επι­σή­μως ανα­γνω­ρί­σει αυτήν την κα­τα­νο­μή και δεν έχει επι­λέ­ξει να κη­ρύ­ξει την ελ­λη­νι­κή ΑΟΖ. Ο «εθνι­κό­φρων-ει­δι­κός» Θ. Κα­ρυώ­της έχει εξη­γή­σει από τις στή­λες της «Κα­θη­με­ρι­νής» το γιατί: θα ήταν, λέει, εθνι­κό έγκλη­μα, γιατί θα έδινε στην Τουρ­κία τη δυ­να­τό­τη­τα να κα­τα­φύ­γει στη Χάγη, ελ­πί­ζο­ντας βά­σι­μα σε δύο βα­σι­κές ανα­τρο­πές: α) την προ­φα­νή ανι­σο­κα­τα­νο­μή 93%-7% με­τα­ξύ Ελ­λά­δας και Τουρ­κί­ας στο ευ­ρύ­τε­ρο Αι­γαίο, β) την ανα­γνώ­ρι­ση της «με­γά­λης ΑΟΖ» του Κα­στε­λό­ρι­ζου, που στρα­τη­γι­κά είναι κρί­σι­μη: γιατί δια­σφα­λί­ζει τη γε­ω­γρα­φι­κή συ­νέ­χεια Ισ­ρα­ήλ – Κύ­πρου – Ελ­λά­δας. Αντί λοι­πόν του δρό­μου του διε­θνούς δι­καί­ου, ανά­λο­γοι κα­θη­γη­τά­δες προ­τεί­νουν το δρόμο της δη­μιουρ­γί­ας τε­τε­λε­σμέ­νων με την έναρ­ξη ερευ­νών, γε­ω­τρή­σε­ων και την προ­ώ­θη­ση του με­γά­λου σχε­δί­ου του αγω­γού East Med.

2α. Η δη­μιουρ­γία τε­τε­λε­σμέ­νων είναι αυτό που ήδη συμ­βαί­νει στην ανα­το­λι­κή Με­σό­γειο. Η πα­ρου­σία κο­λοσ­σών όπως η Exxon Mobil, η Total και η Enic, η στρα­τιω­τι­κή κι­νη­το­ποί­η­ση των ΗΠΑ, της Γαλ­λί­ας και η «επα­γρύ­πνη­ση» του Ισ­ρα­ήλ, δεν αφή­νουν πε­ρι­θώ­ρια για αυ­τα­πά­τες σχε­τι­κά με το ποιος υπο­στη­ρί­ζει ποιον. Ο λε­γό­με­νος «πα­τριω­τι­κός χώρος», που για πολλά χρό­νια κα­μω­νό­ταν έναν κά­ποιον αντι­ι­μπε­ρια­λι­σμό, σή­με­ρα βρί­σκε­ται στην ουρά των ΗΠΑ, της ΕΕ, του κρά­τους του Ισ­ρα­ήλ.

2β. Όταν εκ­κρε­μούν με­γά­λες κα­τα­στρο­φές, όπως ένας πό­λε­μος, η ευ­θυ­γράμ­μι­ση με τις Με­γά­λες Δυ­νά­μεις δεν απο­τε­λεί ασφα­λές κα­τα­φύ­γιο. Θυ­μί­ζου­με ότι το 1918-22, όταν οι ιμπε­ρια­λι­στές ολο­κλή­ρω­σαν την κα­τά­κτη­ση των πε­ριο­χών της Μέσης Ανα­το­λής που πραγ­μα­τι­κά τους εν­διέ­φε­ραν, άφη­σαν σύ­ξυ­λο τον ελ­λη­νι­κό στρα­τό που είχε πλέον να υπο­χω­ρή­σει ατά­κτως από τα βάθη της Ανα­το­λί­ας, τερ­μα­τί­ζο­ντας αι­μα­τη­ρά μια εκ­στρα­τεία στην οποία δεν πί­στευαν ούτε οι στρα­τη­γοί του…

2γ. Η λο­γι­κή της αντι­πα­ρά­θε­σης είναι η κλι­μά­κω­ση. Στο Αι­γαίο υπήρ­ξε ήδη «θερμό επει­σό­διο» με πρω­τα­γω­νι­στή την ελ­λη­νι­κή πλευ­ρά στα ανοι­χτά της Ρόδου. Η απαί­τη­ση για έλεγ­χο σε εμπο­ρι­κό πλοίο, που είχε απο­πλεύ­σει από τουρ­κι­κό λι­μά­νι και έπλεε προς τουρ­κι­κό λι­μά­νι, έθεσε ευ­θέ­ως όχι μόνο την άρση του κα­θε­στώ­τος «αβλα­βούς διέ­λευ­σης», αλλά στην ουσία το ζή­τη­μα του ναυ­τι­κού απο­κλει­σμού. Καμιά χώρα, ιδιαί­τε­ρα μά­λι­στα με με­γά­λη και οι­κο­νο­μι­κά ανα­πτυγ­μέ­νη ακτο­γραμ­μή, δεν είναι δυ­να­τόν να απο­δε­χθεί ει­ρη­νι­κά μια τέ­τοια εξέ­λι­ξη. Στο Αι­γαίο παί­ζουν με τη φωτιά.

3. Σε αυτές τις συν­θή­κες, από­λυ­τη προ­τε­ραιό­τη­τα της Αρι­στε­ράς οφεί­λει να είναι η αντι­πο­λε­μι­κή-αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κή πο­λι­τι­κή.

Η για λό­γους αρχής επι­λο­γή της ει­ρή­νης –και συ­να­κό­λου­θα η πο­λι­τι­κή συμ­φι­λί­ω­σης και αλ­λη­λεγ­γύ­ης με όλους τους γεί­το­νες– ται­ριά­ζει με την ανα­γκαία προ­τε­ραιό­τη­τα του τα­ξι­κού στοι­χεί­ου στην πο­λι­τι­κή της Αρι­στε­ράς για την αντι­με­τώ­πι­ση της οι­κο­νο­μι­κής και κοι­νω­νι­κής κρί­σης.

Κάθε υπο­χώ­ρη­ση από αυτόν τον προ­σα­να­το­λι­σμό είναι κα­τα­δι­κα­σμέ­νη να γε­νι­κευ­τεί ως υπο­χώ­ρη­ση εφ’ όλης της ύλης.

Μόνο έτσι μπο­ρεί να αντι­με­τω­πι­στεί πο­λι­τι­κά η κυ­βέρ­νη­ση Τσί­πρα, η κυ­βέρ­νη­ση των μνη­μο­νί­ων και της ιμπε­ρια­λι­στι­κής επι­τρο­πεί­ας, η κυ­βέρ­νη­ση που δια­θέ­τει στις τά­ξεις της υπουρ­γούς αδί­στα­κτου τυ­χο­διω­κτι­σμού όπως ο Καμ­μέ­νος και ο Κο­τζιάς.

* Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από το φύλλο Νο 388 της «Ερ­γα­τι­κής Αρι­στε­ράς»