Για το χρονικό των κομμένων κεφαλών υπάρχουν λίγα και αποσπασματικά στοιχεία. Η έκταση όμως του κανιβαλισμού ήταν τέτοια που ο ίδιος ο Αμερικάνος πρόξενος στην Ελλάδα, μετά από εικόνες που δημοσιεύτηκαν στις ΗΠΑ, με κομμένα γυναικεία κεφάλια, προέβη σε διάβημα.. Η ελληνική απάντηση ήταν η παρακάτω: » Οι κομμένες κεφαλές και η δημόσια επίδειξή τους αποτελούν ελληνικό έθιμο».
Στο άρθρο αυτό που θα ανανεώνεται συνεχώς θα επιχειρήσουμε να καταγράψουμε τα περιστατικά αυτά αναφορικά και γεωγραφικά για να αποκαλύψουμε την πραγματική τους έκταση
Οι αναγνώστες που διαθέτουν υλικό σχετικό με το θέμα ας αφήσουν ένα σχόλιο και θα το λάβουμε υπόψην μας.
![]() |
Ο Πέρδικας στη Μεγαλόπολη |
Ο Πέρδικας στην Τρίπολη |
![]() |
Η εφημερίδα «Αλήθεια της Τρίπολης» για τον Πέρδικα (21/8/49) |
14) Τα κεφάλια εννέα ανταρτών εκτίθενται από συμμορία κατσαπλιάδων το 1949 σε χωριό της Μακεδονίας.
17) Τα κεφάλια των: Τάσος Μανωλίτσης, Γαζής Νίκος, Γεράσιμος Θέρμος, Ζακυνθινός Κώστας, Κοντογιώργης Γιάννης, Μήνος Παναγιώτης και Παπαδόπουλος Ζώης. Βρίσκονται κρεμασμένα από ζερβικούς στο πεντοφάναρο της Λευκάδας το 1946. Οι άνδρες αυτοί είχαν σκοτωθεί στην μάχη της Πούντας
18) Κεφάλια ανταρτών του ΔΣΕ περιφέρονται σε άλογα στην ελληνική ύπαιθρο
19) Τα κεφάλια 7 ανδρών του ΔΣΕ σε κοινή επίδειξη από τον ΕΣ. Πιθανότατα σε κάποια επιχείρηση στην Πελοπόννησο.
21) Στην Μηλιά Ευβοίας το 1948 ο αντάρτης Σίμος Δήμητρας που κατάγονταν από εκεί εστάλη για αναγνώριση του μέρους. Τον συνέλαβαν δύο ΜΑΥδες και του έκοψαν το κεφάλι με τσεκούρι. Αργότερα το κρέμασαν στην πλατεία.
22) Στην Λίμνη Ευβοίας, το άψυχο σώμα του δολοφονημένου με προδοσία Γεώργιου Βλαχούτσικου (Ευβοιώτης) εκτέθηκε σε κοινή θέα τον Σεπτέμβρη του 1949 απέναντι από τα γραφεία της Χωροφυλακής.
23) Στο χωριό Βουργαρέλι Άρτας το 1949 κεφάλια άγνωστων μαχητών του ΔΣΕ βρίσκονται κρεμασμένα από αγνώστους. Το μακάβριο θέαμα συνοδεύουν και αποκομμένα χέρια και συνεχίζεται για αρκετές μέρες μέχρι που οι κάτοικοι αποφασίζουν να τα ξεκρεμάσουν.
24) Στο χωριό Κωσταλέξι το χρονικό της αθλιότητας ξεκινά ήδη από το 1946. Δημόσιες εκτελέσεις κομμουνιστών και βασανισμοί συνέβαιναν στην πλατεία ενώ το θέαμα των κομμένων κεφαλών ήταν τακτικό..
25) Στο Αίγιο μέχρι το 1949 τα περιστατικά έκθεσης κομμένων κεφαλιών ήταν τόσο πολλά και ανατριχιαστικά που ο τοπικός τύπος ( «Αιγιώτης») δημοσίευσε ένα δυνατό άρθρο του Ανδρέα Βαρελά με τίτλο «Μουλάρια και ντενεκέδες». Το άρθρο αναφέρεται στους διάφορους κατσαπλιάδες που μάζευαν κεφάλια μέσα σε γκαζοτενεκέδες από τα θύματά τους για να πληρωθούν με μια λίρα το κεφάλι…
26) Στην πόλη των Ιωαννίνων, το 1947 κρεμάστηκαν πέντε κεφάλια ανδρών του ΔΣΕ απέναντι από το κτίριο της διεύθυνσης της χωροφυλακής. Το θέαμα ξένισε και ενόχλησε τους κατοίκους και μετά τρεις ημέρες οι χωροφύλακες κατέβασαν τα τρόπαιά τους.
27) Στο χωριό Καστέλι όπως αναφέρει στο σχεδόν αυτοβιογραφικό βιβλίο του ο Αντώνης Κακαράς, περί τα 1949, γνωστή ήταν η καρότσα με τα κεφάλια. Την καρότσα τραβούσαν οι τοπικοί κατσαπλιάδες και την γέμιζαν κεφάλια ανταρτών τα οποία πούλαγαν στον στρατό για μια λίρα το κομμάτι…
28) Το κεφάλι του ηρωικού λοχαγού Ποδιά του ΔΣΕ Κρήτης αποκόπηκε από την συμμορία των Μπαντουβάδων και αφού τοποθετήθηκε σε παλούκι εξετέθη δημόσια στο Ηράκλειο.
29) Το κεφάλι του Στέλιου Ψωμά, αντάρτη του ΔΣΕ από το Λογγίτσι της Στυλίδας κόπηκε από το σώμα του το 1949 από τον χωροφύλακα Παλιό και εκτέθηκε στην Στυλίδα για λίγες ημέρες. Αργότερα ο χωροφύλακας το πήγε στην Λαμία για να εισπράξει την αμοιβή.
30) Το κεφάλι του Κώστα Θωμόπουλου, ανθυπολοχαγού του ΔΣΕ Ευβοίας κρεμάστηκε στο χωριό Αγία Σοφία. Οι φασίστες σκύλιασαν που δεν μπόρεσαν να τον πιάσουν ζωντανό , αφού αυτός αυτοκτόνησε, όντας τραυματισμένος στην κοιλιακή χώρα, και έτσι βεβήλωσαν το κορμί του..
31) Τα κεφάλια των διμοιριτών Φάνη Κερπίνη και Λάκη Παντίδα του ΔΣΕ Ευβοίας κόπηκαν από χίτες και κρεμάστηκαν σε φανοστάτη της Χαλκίδας.
32) Ο αντάρτης του ΔΣΕ Ευβοίας Νίκος Μαχαιράκος που είχε την ατυχία να πιαστεί ζωντανός από τον στρατό το 1949, βασανίσθηκε φρικτά και πέθανε σταυρωμένος σε σκάλα, στην πλατεία του χωριού Ιστιαία
33) Ο αντάρτης του ΔΣΕ Ευβοίας Νίκος Συμεωνίδης (Αθηναίος) αιχμαλωτίσθηκε το 1949 από στρατιώτες του ΕΣ και δόθηκε να τον κατασπαράξουν τα λυκόσκυλα. στην πλατεία της Ιστιαίας
34) Oι έξι αδικοσκοτωμένοι μαχητές του ΔΣΕ στο Ντάμι της Τσερκέζας. Φορτώθηκαν μετά το στυγερό έγκλημα σε έναν αραμπά και τέθηκαν σε κοινή θέα για μερικές μέρες στο Ιππείο της Λέσβου. Όταν η αποφορά ήταν ανυπόφορη τους έθαψαν σε λάκκο στον τοίχο του νεκροταφείου από όπου οι οικογένειές τους του ξέθαψαν κρυφά το 1952. Τα ονόματα των νεκρών είναι: Βασίλης Παπαδέλλης, Σταύρος Καζάκος, Θανάσης Στέφανος, Βασίλης Καλαντζής, Κώστας Πηγάσης, Στρατής Τσουκαρέλλης.
35) Τα κεφάλια έντεκα μαχητών του ΔΣΠ και του λοχαγού Τάσου Γερμανάκου κρεμάστηκαν στην πλατεία της Σπάρτης στις 6 Ιουνίου του 1947. Οι μαχητές και ο αξέχαστος Γερμανάκος πέσαν μαχόμενοι τους χωροφύλακες του Ραγγόπουλου κοντά στην Σπάρτη.
36) Τα κεφάλια του Νίκου Καράμπελα και του Βλάση Σταυρόπουλου εκτέθηκαν μετά την δολοφονία τους στην πλατεία Κουρμαδά της Ανδρίτσαινας Πελ/σου.
37) Τα κομμένα κεφάλια του Αρχίατρου του ΔΣΠ και στέλεχους του ΚΚΕ, Νίκου Μάστορη και του Θεόδωρου Πρεκεζέ εκτέθηκαν από χωροφύλακες, στην πλατεία της Αράχωβας (Καρυές) και μετά μερικές ημέρες στην Σπάρτη. Το κεφάλι του Πρεκεζέ εξανάγκασαν να το κουβαλάει ο πατέρας του.
![]() |
Για τον θάνατο των Πρεκεζέ και Μάστορη ( εφημερίδα Αλήθεια της Τρίπολης) |
38) Στην πλατεία της Αράχωβας (Καρυές) εκτέθηκε το κεφάλι ενός νεκρού μαχητή του ΔΣΠ που σκοτώθηκε στην μάχη της Βαμβακούς Σπάρτης. Τα λοιπά στοιχεία του νεκρού μας είναι άγνωστα. Το κεφάλι εκτέθηκε στις 9-10-1946.
39) Στο χωριό Δαφνί Σπάρτης το 1947, η ομάδα του ταγματασφαλίτη Γιάννη Παυλάκου με επικεφαλής τον ίδιο, συνέλαβε, βασάνισε και εκτέλεσε τον Παρθύμο Παναγιώτη και τον αδελφό του Παρθύμο Γιώργο. Τα σώματά τους εκτέθηκαν κρεμασμένα για 5 ημέρες και μόνο όταν η αποφορά ήταν ανυπόφορη επετράπη στους κατοίκους του χωριού να τους κατεβάσουν και να τους θάψουν.
40) Τα κομμένα κεφάλια τριών ανταρτών του ΔΣΕ εκτέθηκαν κατά την διάρκεια του εμφυλίου στην κεντρική πλατεία του Αγρινίου. Τα κεφάλια έμειναν σε κοινή θέα για περίπου μια εβδομάδα και μετά πετάχθηκαν στα σκουπίδια (!) Λοιπά στοιχεία για το σε ποιόν ανήκαν μας είναι άγνωστα.
47) Το χωριό Φραγκίστα Ευρυτανίας γνώρισε την φρίκη του εμφυλίου από κοντά αφού συχνά, παρακρατικοί πετούσαν στα χωράφια και τα κτήματα των χωρικών τα κορμιά και τα κομμένα κεφάλια των ανταρτών. Ο δεξιός δάσκαλος Χ. Αλέστας μάλιστα τα πάταγε κάτω για να δείξει την υποτίμησή του
48) Ο αντάρτης του ΔΣΕ Στάθης Σχοινάς από το Μόδι, τραυματίζεται στις 18/03/1947 από ΜΑΥ και παρακρατικούς στο χωριό Στρόμη. Καθώς δεν καταφέρνει να διαφύγει συλλαμβάνεται και οδηγείται στην πλατεία του χωριού όπου αποκεφαλίζεται με τσεκούρι. Το κεφάλι του κρεμιέται επιτόπου σε δέντρο.
49) Στα πλαίσια του σχεδίου Τέρμινους, ο ΕΣ και η Χωροφυλακή διενέργησε μεγάλης κλίμακας επιχειρήσεις ενάντια στον ΔΣΕ στα Τζουμέρκα. Οι ομάδες του Χάρη Παπαγιάννη και του Παλιούρα δώσαν πολλές και φωνικές μάχες με ΜΑΥδες και στρατιώτες μέχρι που τελικά περικυκλώθηκαν στην περιοχή Ανεμοράχη από υπέρτερες δυνάμεις του στρατού που είχαν έρθει από την Άρτα. Ανάμεσα στις δυνάμεις του μοναρχοφασισμού και οι συμμορίες των παρακρατικών Παπαδόπουλου και Βόιδαρου. Οι αντάρτες μετά από τριήμερη μάχη δοκίμασαν να διασπάσουν τον κλοιό και να μεράσουν στο χωριό Ζυγός βορειανατολικά για να διαφύγουν. Δυστυχώς ελάχιστοι κατάφεραν να περάσουν με την έφοδο και πολλοί αντάρτες σκοτώθηκαν τραυματίστηκαν και πιάστηκαν αιχμάλωτοι. Το βράδυ τους μετέφεραν στο μοναστήρι των Μελατών και τους βασάνισαν πολλές ώρες μέχρι που και ο τελευταίος υπέκυψε. Οι στρατιωτικοί έκοψαν τα κεφάλια τους και τα τοποθέτησαν σε σακιά ενώ τα σώματα τα έθαψαν κοντά στο μελατιώτικο ποτάμι. Τα κεφάλια μεταφέρθηκαν στην Άρτα, παλουκώθηκαν και τοποθετήθηκαν σε διάφορα μέρη της πόλης. Ακόμα και στο καφενείο του Μπούση, κοντά στον δρόμο που πηγαίνει προς το Πέτα, στάθμευε ένα τζιπ του στρατού με τέσσερα κεφάλια περασμένα σε σύρμα που κρέμονταν από τον προφυλακτήρα τους. Τέτοια ήταν η ντροπή και το αίσχος των κυβερνητικών δυνάμεων.
50) Στις 15/10/1946, η συμμορία Κατσαρέα εισέρχεται στο χωριό Βαμβακού και εκτελεί στην κεντρική του πλατεία 25 άνδρες, 5 γυναίκες και 3 μικρά παιδιά, όλοι οικογένειες ανταρτών του ΔΣΕ. Στην συνέχεια το κεφάλι ενός εκ των νεκρών (λοιπά στοιχεία δεν είναι γνωστά) κόβεται και καρφώνεται σε παλούκι. Το τρόπαιο της φρίκης μένει σε έκθεση στο χωριό Βαμβακού και αργότερα μεταφέρεται και στο χωριό Αράχοβα (Καρυές).
51) Τα κεφάλια της δασκάλας Ευαγγελίας Κλαδά και του Δημήτρη Τσαγκαράκη εκτέθηκαν από κυβερνητικές δυνάμεις στο χωριό Καλάμι της Κρήτης και σε άλλα γύρω χωριά. Οι δύο αντάρτες του ΔΣΕ Κρήτης σκοτώθηκαν σε ενέδρα του στρατού στον δρόμο για την περιοχή Αναφυντοχάλαρα το 1948. Η Ευαγγελία Κλαδά τραυματίστηκε σοβαρά και ζήτησε από τους συντρόφους της να την σκοτώσουν. Η περιφορά των τρόπαιων έγινε υπό τις διαμαρτυρίες των κατοίκων του χωριού που προπυλάκισαν τους στρατιώτες φωνάζοντάς τους δολοφόνους.
52) Τα κεφάλια των ανταρτών του ΔΣΕ Κρήτης Πισσά, Ροζάκη, Μπαντουρογιάννη, Τσιτίλου, Μακριδάκη και Αναγνωστάκη εξετέθησαν στην πλατεία Χανίων μετά τον θάνατό τους. Το περιστατικό αναφέρεται στο βιβλίο «Στα βουνά της Κρήτης και την παρανομία» του Νίκου Μαδαρίτη
53) Το 1953 και αφού η κοινωνία των Χανίων ησύχαζε πια από τις φρικαλεότητες και τους καννιβαλισμούς του δεξιού παρακράτους, ένα ακόμη κεφάλι εμφανίζεται κρεμάμενο στην πλατεία των Χανίων. Είναι αυτό ενός από τους τελευταίους των ανταρτών, του Αγγελή, που πιάστηκε σε σπηλιά και δολοφονήθηκε με βασανιστήρια…
54) 1949. Σύμφωνα με προσωπική μαρτυρία, στο λιμάνι της Πρέβεζας τέσσερα κεφάλια ανταρτών του ΔΣΕ βρίσκονταν τοποθετημένα σε παλούκια για να τα βλέπουν οι ερχόμενοι με βάρκες από την νότια Ελλάδα.
55) Στην περιοχή Κλαδισό των Χανίων Κρήτης, τα κεφάλια μερικών ανταρτών του ΔΣΕ κρεμάστηκαν σε σχολείο! Δεν είναι σίγουρο για το αν επρόκειτω για κεφάλια προαναφερθέντων που απλά μετακινήθηκαν για να εκτεθούν και αλλού. Τα παιδιά του σχοελίου κληθησαν να θαυμάσουν το θέαμα… Πηγή: «Στα βουνά της Κρήτης και την παρανομία» του Νίκου Μαδαρίτη
56) Aίγιο, 26 Φεβρουαρίου του 1949. Ο κτηνάνθρωπος βουλευτής Σωτηρόπουλος περιφέρει στην πλατεία της πόλης τα κομμένα κεφάλια δύο ανταρτών του ΔΣΕ που σκοτώθηκαν σε επιδρομή της χωροφυλακής και των παρακρατικών το προηγούμενο βράδυ. Το ένα από αυτά ανοίκει στον αντάρτη του ΔΣΕ Λάλιο Ηλία το άλλο όμως ανοίκει στον άτυχο βοσκό Ηλία Μητρόπουλο που δολοφονήθηκε άγρια επειδή βρέθηκε στην ίδια τοποθεσία με τον αντάρτη… (Πηγή άρθρο του Φάνη Ζουρόπουλου προέδρου του ΕΙΕΤ)
57) 24 Φεβρουαρίου του 1949. Τρία κεφάλια κρεμιόνται στα δέντρα της πλατείας του χωριού Λιόπεσι Κουνινάς. Ανοίκουν στους αντάρτες του ΔΣΕ Νίκο Κουνάβη, Χρήστο Γραικιώτη και Δημήτρη Καποτά. Τα κεφάλια παρέμειναν στα δέντρα για καιρό μέχρι που η χωροφυλακή διέταξε να ταφούν και ο νεκροθάφτης τα έθαψε στις ρίζες των δέντρων που κρεμάστηκαν. Πρόσφατα, ο δήμαρχος του χωριού ανακάλυψε τα ιερά οστά και μην ξέρωντας τι να τα κάνει τα έθαψε σε μια σακούλα στο νεκροταφείο. (Πηγή άρθρο του Φάνη Ζουρόπουλου προέδρου του ΕΙΕΤ)
68) To 1947 μια ομάδα ΜΑΥδων και παρακρατικών εισέρχεται στην πόλη της Νάουσσας. Στην πλατεία Τρούμαν θα σταματήσουν για να ολοκληρώσουν το φρικτό έργο τους. Εκεί βγάζουν τρία κεφάλια από μια σακούλα και τα πετάνε στις πλάκες. Τα κλωτσούν και τα πατάνε χλευάζοντας και βρίζοντας τους «Βούλγαρους». Το ένα κεφάλι είναι της ανταρτοπούλας Ελένης Γαλάνη. Ο πατέρας της που την γνώρισε από τα κατακόκκινα κατσαρά της μαλλιά, το βράδυ το σηκώνει στα χέρια του και το φιλάει. «Θα το πληρώσουν Ελενίτσα» της λέει. Μετά την μάχη της Νάουσσας, ο γέρο-Βασίλης Γαλάνης κι ο μικρός του γιός Στέργιος ανέβηκαν μαζί με τους αντάρτες…
69) Στις 18-8-1949 ένα κεφάλι αντάρτη εκτίθεται από φαντάρους του ΕΣ και παρακρατικούς στην πλατεία του χωριού Κρίκελλο Ευρυτανίας. Πρόκειται για την κάρα του δάσκαλου Βασιλη Παπανικολάου που εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ το 1942 και στον ΔΣΕ το 1946 μετά από μαρτυρικούς διογμούς. Ο δάσκαλος κυκλωμένος στην θέση Κουβελαίικα Κρίκελλου από δυνάμεις του στρατού και παρακρατικούς αποφάσισε να δώσει λεβέντικα τέλος στην ζωή του και να μην υποστέι τα μαρτύρια που του επιφύλασσαν…
70) To κεφάλι του ΕΠΟΝίτη και μαχητή του ΔΣΕ Ηλία Μπούσγου εκτέθηκε στο χωριό του Ελατόβρυση Ευρυτανίας τον χειμώνα του 1949. Ο αντάρτης που είχε ενταχθεί στον ΔΣΕ το 1947 έχασε την ζωή του σε σύγκρουση με παρακρατικούς και στρατιώτες σε τοποθεσία κοντά στο χωριό όπου και κρύβονταν. Την τοποθεσία πρόδοσε στις αρχές κάποιος συγχωριανός του. Το κεφάλι του πριν το κρεμάσουν, οι κτηνάνθρωποι το παρουσίασαν σαν φρικτό δώρο στην μάνα του.
71) Την άνοιξη του 1947, μια ομάδα στρατιωτών του ΕΣ και παρακρατικών εισέρχονται στην Άρτα. Μαζεύονται στην πλατεία για να εκθέσουν το περιεχόμενο των σακιών που κουβαλάνε μαζί τους. Μια σειρά κομμένων κεφαλών εκτίθεται στα μάτια του κόσμου. Πρόκειται για τα κεφάλια των νεκρών μαχητών του ΔΣΕ που έπεσαν στην περιοχή Μηλάτες κατά την επιχέιρηση της Νιάλας. Τα κεφάλια ανήκαν σε μαχητές του αρχηγείου Τζουμέρκα του ΔΣΕ που διείσδυσε πρόωρα στην Άρτα με αποτέλεσμα τον εγκλωβισμό και την ήττα του. Τα κεφάλια εκτέθηκαν και σε γύρω χωριά από παρακρατικούς και ΜΑΥ. Ένα από τα κεφάλια των νεκρών ταυτοποιήσαμε ότι ανήκε στον Θεόδωρο Ζαλοκώστα (Παλιούρα) υπολοχαγό του ΔΣΕ και σημαίνοντα κομμουνιστή του αρχηγείου Τζουμέρκα.
72) To κεφάλι του αντάρτη του ΔΣΕ Ταμπάκου Γεώργιου εκτέθηκε σε χωριά του Ελικώνα αφού ο ίδιος είχε θανατωθεί στα χέρια του αδελφού του που δρούσε στα ΜΑΥ. (ΠΗΓΗ: Θανάσης Κόκκας: 1108 ημέρες στα βουνά της Ρούμελης)
73) Στις 26 Νοεμβρίου του 1947 παρακρατικοί του χωριού Μαργιολάτα Παρνασσίδας δολοφόνησαν τον παλιό αντάρτη του ΕΛΑΣ Ηλία Μακρυνιώτη. Μετά το έγκλημα απέκοψαν το κεφάλι του και μαζί με τα ζώα του (η δολοφονία έγινε στο μαντρί του θύματος) κατευθύνθηκαν στην πλατέια του χωριού. Εκεί εξέθεσαν το κεφάλι σε δέντρο αφού πρώτα χτύπησαν με αυτό (!) την γυναίκα και την επτάχρονη κόρη του. (ΠΗΓΗ:Ελένη Τραγγανίδα-Μακρυνιώτη » Μυρτιά του βουνού»)
74) Tον Νοέμβριο του 1949, ο διοικητής της 123ης Ταξιαρχίας ΔΣΕ Λευτέρης Παπαστεργίου, βρίσκεται στα Πιέρια οργανώνοντας ομάδες ανταρτών για να περάσουν στην Αλβανία. Κάτω από συνθήκες ήττας, πείνας και διόξεων, ο «Ολυμπίσιος» παλευει να σώσει ότι απέμεινε από τον ΔΣΕ. Στα μέσα του Νοέμβρη κατεβαίνει στο χωριό του Τσαριτσάνη να βρει ψωμί για να φάει. Του την έχουν στημένη παρακρατικοί και χωροφύλακες και μετά από προδοσία. Εκεί ο Παπαστεργίου θα αφήσει την τελευταία του πνοή. Το κορμί του μεταφέρθηκε στην Ελασσόνα και κρεμάστηκε για πολλές ημέρες από φανοστάστη.
75) Το κεφάλι του Τσιάκου Γεώργιου μέλους της διοίκησης του Εργατικού Κέντρου Αγρινίου και Υπολοχαγού της Λαικής Πολιτοφυλακής του ΔΣΕ κρεμάστηκε το 1949 στην πλατεία Αβόρανης Αγρινίου. Ο Τσιάκος έπεσε ηρωικά σε μάχη με χωροφύλακες στην περιοχή Αραποκέφαλα Τριχωνίδας.
76) Στις 15 -12-1949, μια όμάδα αγωνιστών του ΔΣΕ με επικεφαλής τον Γιάννη Μαγκλάρα οργανώνει εξόδους αγωνιστών από την χώρα. Η ομάδα αυτή έχει ως βάση της την γιάφκα των Αντωναίων στα Αργύρια Φθιώτιδας. Οι παλιοί τροφοδότες Αντωναίοι όμως έχουν προδόσει στα στερνά τους αντάρτες. Έτσι ο Μαγκλάρας πέφτει με ακόμα 6 συντρόφους του στην θέση Παλιοφυτιές Διλόφου. Τα επτά κεφάλια τους τοποθετούνται από τον στρατό σε κιβώτια πυρομαχικών και εκτίθενται στην πλατεία Σπερχειάδας. Όταν η διαπόμπευσή τους τελείωσε έδωσαν την άδεια να ταφούν σε κοινότάφειο στο νεκροταφείο της πόλης.
77) Το κεφάλι του Τάκη Παπαιωάννου, δάσκαλου και επιτελάρχη της 144η Ταξιαρχίας εκτέθηκε σε παλούκι στην πλατεία του χωριού του Πλέσσα Δωρίδας. Το κεφάλι επιχείρησε να το θάψει η εξαδέλφη του αλλά οι χίτες του χωριού το ξέθαψαν και το ξαναέβαλαν στην πλατεία. Μόνο την δεύτερη φορά επέτρεψαν στον νεκρό να ησυχάσει.
78) O Θεόπιστος Πιτσιλίδης, υπήρξε ένας από τους τελευταίους εν ενεργεία αντάρτες του ΔΣΕ. Το 1950 και ενώ βρίσκονταν σε κρυψώνα με ακόμα 5 συντρόφους του και ένα ασύρματο, κυκλώθηκε από δυναμεις του ΕΣ. Αποφάσισαν να δώσουν τέλος στην ζωή τους με μια χειροβομβίδα αφού κατάστρεψαν έγγραφα και τον ασύρματο. Το σώμα του εξετέθη στα Γρεβενά ως το κορμί του τελευταίου αντάρτη.
79) To 1949, έξω από το Γυμνάσιο Ακράτας βασανίσθηκε από ΛΟΚατζίδες ο αντάρτης του ΔΣΠ Γιώργης Χαραλαμπόπουλος. Εκεί ο Χαραλαμπόπουλος αναφέρει στην μαρτυρία του στο περιοδικό Εθνική Αντίσταση τεύχος 130, ότι άγνωστοι είχαν κρεμάσει στον φράχτη του Γυμνασίου και 3 κεφάλια ανταρτών.
80) To 1949, o καπετάνιος του ΕΛΑΣ και αξιωματικός του ΔΣΕ Γιάννης Κατσικόπουλος δίνει τελος στην ζωή του αυτοκτονώντας για να μην πέσει στα χέρια του στρατού ζωντανός. Το πτώμα του μεταφέρεται στην πλατεία Καλαβρύτων και εκτίθεται σε κοινή θέα για πολλές ημέρες.
81) Το 1948, μετά την μάχη στο Μπούζι Στυμφαλίας, παρακρατικοί αιχμαλωτιζουν μια νεαρή αντάρτισσα του ΔΣΕ. Την πέρασαν για την θρυλική «Δέσπω» του ΔΣΕ και αφού την βίασαν και την κατακρεούργησαν κατέβασαν το κεφάλι της και το κρέμασαν στην πλατέια Τρικάλων Κορινθίας. Το κεφάλι αυτό δεν ανοίκει στην «Δέσπω» (Βούλα Κουρούμαλη). Ήταν το κεφάλι της αδικοχαμένης Διαμάντως Αδαμοπούλου…
82) Tα κεφάλια των ΕΛΑΣιτών Μπαρμπα-Θωμά Μπέλου και του νεαρού Ηρακλή Παυλίδη κόπηκαν και εξετέθησαν μετά από την δολοφονία τους από ΜΑΥ και χωροφύλακες στην άνω πλατέια Αλμυρού.
83) Το κεφάλι του καπετάν Αλευρά εκτέθηκε στο χωριό Νεσάτες Λοκρίδας το 1947 μετά από επιχειρήσεις του ΔΣΕ στην περιοχή
95) Το παρακάτω αποτελεί απόσπασμα του αυτοβιογραφικού έργου του Μίκη Θεοδωράκη Δρόμοι του Αρχάγγελου.
(Βρισκόμαστε στην Κρήτη των τελών του 1949, ο Μίκης Θεοδωράκης έχει επιστρέψει στο πατρικό του από την Μακρόνησο. Πρακτικά ο Εμφύλιος έχει λήξει)
Όταν πλησιάζαμε στην γέφυρα του Κλαδισού, για να μπεις στα Χανιά ένας χωροφύλακας μας έκανε σήμα να σταματήσουμε και να παρκάρουμε πίσω από την ουρά παρκαρισμένων λεωφορείων και αυτοκινήτων, που είχαν στηθεί στη δεξιά πλευρά του δρόμου. Μας διέταξε να βγούμε έξω. Ο θείος του είπε «Τμηματάρχης της Γενικής Διοικήσεως». Όμως ο χωροφύλακας χωρίς να εντυπωσιαστεί από το αξίωμα, θα έλεγα ζοχαδιασμένος, του λέει «Κι ο Παπάγος να σουνα το ίδιο μου κάνει. Θα βγείτε όλοι για να δείτε όλοι.» Μια ουρά από χωριάτες και χωριάτισσες κάπου διακόσια μέτρα μάκρος, είχε σχηματιστεί και βάδιζε αργά προς τον Κλαδισό. Εκεί είχαν κρεμάσει τον καπετάν Γιώργη, τον φόβο και τον τρόμο της Χωροφυλακής και γενικότερα των «εθνικών δυνάμεων» της περιοχής. Είχαν φτιάξει ένα είδος κρεμάστρας, με χοντρά κλαδιά από δέντρα κι από εκεί κρέμονταν σαν σφαχτάρια οι σκοτωμένοι αντάρτες και αντάρτισσες. Τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα, όλοι όσοι έμπαιναν κι όσοι έβγαιναν από τα Χανιά και που θα περνούσαν υποχρεωτικά τη γέφυρα, θα έπρεπε να παρελάσουν μπροστά στους κρεμασμένους για «να δουν». Πλάι στον καπετάν-Γιώργη είχαν κρεμασμένη τη Δασκάλα- έτσι ήταν το αντάρτικο ψευδώνυμό της.(μάλλον η Βαγγελιώ Κλάδου) Αυτή την είχαν κρεμάσει ανάποδα. Έτσι που φαίνονταν η μαύρη κιλότα της. Η άσπρη κοιλιά της και ο αφαλός της που είχε τριχίτσες. Τα δυο βυζιά της είχαν πέσει στους ώμους απ’ τις δυο πλευρές του προσώπου που ήταν παράξενο να το βλέπεις ανάποδα. Είχε τα μάτια ολάνοιχτα, μαύρο χρώμα. Κάτασπρη κόρη. Κι όπως σε κοίταζαν ανάποδα, σου έρχονταν να οπισθοχωρήσεις, αυθόρμητα. Σαν να σε πρόσταζαν: «Τι κάθεσαι προχώρα!» Πιο πέρα, άλλοι δυο αντάρτες κρεμασμένοι κανονικά. Δυο παιδιά θα λεγες δεκαέξι χρονών το πολύ. Ο ένας χαμογελούσε. Όμως και οι δύο είχαν πολλές και βαθιές πληγές από όπου έσταζε αίμα. Σημάδι ότι τα βασάνισαν και τα σκότωσαν εκείνο το πρωί. Πλάι στον κάθε κρεμασμένο δεξιά ζερβά ήταν τοποθετημένοι στρατιώτες με πλήρη εξάρτυση. Άλλοι είχαν ύφος αδιάφορο κι άλλοι φάνηκαν θλιμμένοι. Όμως οι περισσότεροι κοίταγαν καλά στα μάτια όσους περνούσαν από μπροστά σαν να ήθελαν να μαντέψουν τι σκέπτονται. Οι πιο πολλοί, κυρίως χωριάτες κοίταζαν τους νεκρούς με τρόμο. Κάπου κάπου βρίσκονταν κανένας να βρίσει να φτύσει τους νεκρούς. Το έκαναν από φόβο ή από μίσος; Ο χωρικός που ήταν ακριβώς μπροστά μας, έσβησε το τσιγάρο του στον αφαλό της Δασκάλας. Μύρισε καμένο κρέας. Γέλασε με το κατόρθωμά του στον φρουρό, όμως αυτός τον αγριοκοίταξε. Καθώς περνούσα με την σειρά μου μπροστά στους σκοτωμένους σκεπτόμουν μονάχα μια λέξη «Εκδίκηση» Τίποτα άλλο.
96) Το παρακάτω αποτελεί απόσπασμα του αυτοβιογραφικού έργου του Μίκη Θεοδωράκη Δρόμοι του Αρχάγγελου.
Στο χωριό Κλαδισός κοντά στα Χανιά οι κυβερνητικές δυνάμεις τοποθέτησαν τα ακέφαλα σώματα και τα κεφάλια 7 ανταρτών του ΔΣΕ Κρήτης και μιας γυμνής γυναίκας στο κεφάλι της οποίας είχαν βάλει και γυαλιά για αστείο. Το τελευταίο κεφάλι και κορμί ήταν του Έκτορα Θεοδωράκη (μακρινού εξαδερφου του Μίκη Θεοδωράκη.
97) Από το βιβλίο «Μακρόνησος» του Νίκου Μάργαρη
Το νεκρό σώμα του Παναγιώτη Αδάμου, κρατούμενου στη Μακρόνησο που δολοφονήθηκε από το ξύλο, οι χωροφύλακες το τοποθέτησαν σε φορείο και το περιέφεραν στις σκηνές των «αμετανόητων» για παραδειγματισμό. Το περιστατικό έλαβε χώρα στα τέλη του 1949.
98) Από το βιβλίο του Απόστολου Αποστολόπουλου «Γροθιά στη νύχτα»
Το κεφάλι του αδελφού του Αποστόλη Αποστολόπουλου, Δημήτρη, που ήταν αντάρτης του ΔΣΕ κόπηκε από αγνώστους που τον σκότωσαν το 1949 και κρεμάστηκε σε μπαλκόνι του Αγίου Γεωργίου της Εύβοιας. Το χωριό βρίσκεται κοντά στην Ιστιαία.
99) Ριζοσπάστης 1/1/2010
Τα κεφάλια των τελευταίων ανταρτών της Ρούμελης, Δρόσου Κεφαλά, Νίκου Γεράνη, Κώστα Κόκλα, Κώστα Κραβαρίτη και του Γιάννη Ζερμπίνου μεταφέρθηκαν στο παζάρι της Σπερχειάδας όπου νωρίτερα κρέμασαν το κεφάλι του Θανάση Καλαμπόκα. Οι τελευταίοι αντάρτες σκοτώθηκαν από ΜΑΥ και στρατιώτες του ΕΣ στις 17/12/1949. Για το φρικτό τους τέλος ευθύνεται ο ταγματάρχης Φλώρος.
100) Το κεφάλι του στελέχους του ΔΣΕ Στερεάς Γεώργιου Καλδή (Κέδρος) αποκόπηκε μετά την αυτοκτονία του, από μέλη των ΜΑΥ, κατ’ εντολή στελεχών του Εθνικού Στρατού και περιφέρθηκε καννιβαλικά στην πλατεία του χωριού Μελίβοια.
101) Μετά τη μάχη του όρους Κέρκη στις 21 Ιουλίου του 1949, ο στρατιωτικός διοικητής του ΔΣΕ Σάμου Γιάννης Μαλαγάρης κινδύνευσε να πιαστεί αιχμάλωτος από τις κυβερνητικές δυνάμεις μαζί με ομάδα ανταρτών του αρχηγείου. Ο Μαλαγάρης, αξιωματικός καριέρας, προτίμησε να αυτοκτονήσει παρά να υποστεί τον εξευτελισμό της διαπόμπευσης. Μαζί του αυτοκτόνησαν και τα στελέχη του αρχηγείου Γρυδάκης, Βακαλόπουλος και Σβερκίδης. Τα σώματα των νεκρών συγκεντρώθηκαν από τον κυβερνητικό στρατό και διαπομπεύθηκαν στο Βαθύ Σάμου. Τα κορμιά πέρασαν πρώτα από το στρατόπεδο αιχμαλώτων στο Βαθύ όπου βρίσκονταν κλεισμένοι, αντάρτες του ΔΣΕ Σάμου και συγγενείς τους. Οι φρουροί του στρατοπέδου ανάγκασαν τους αιχμαλώτους να σταθούν στο συρματόπλεγμα για να δουν την πομπή.
102) Στις 17 Μαΐου του 1949, ο συγκροτηματάρχης Μιλτιάδης Βακάκης από την Υδρούσα κατεβαίνει στο χωριό του να πάρει πληροφορίες, τον συνοδεύει ο αντάρτης Θεόδωρος Χατζηθεοδώρου από τα Κουμέικα. Η αντάρτες πέφτουν σε ενέδρα κυβερνητικών και σκοτώνεται ο Βακάκης. Ο Χατζηθεοδώρου καταφέρνει να διαφύγει. Οι κυβερνητικές δυνάμεις αφού έγδυσαν το σώμα του Βακάκη το κατέβασαν με κάρο και το εξέθεσαν σε κοινή θέα στο Καρλόβασι. Ο λαός της πόλης όχι μόνο δεν ασέλγησε στο πτώμα του νεκρού αλλά απέφευγαν συστηματικά την πλατεία όπου βρίσκονταν η σωρός. Μόνη εξαίρεση υπήρξε κάποιος παλαιοημερολογίτης ιερέας, ο Παπαθεόδωρος που πλησίασε τον νεκρό, το έβρισε και τον κλώτσησε.
103) Στις 4 Σεπτεμβρίου του 1949, η ομάδα των Γ. Βακαλόπουλου, Μ. Κόκα και Βαγγέλη Δεσκέ ξεκίνησε αποκομμένη όπως ήταν μετά τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις να πάρει επαφή από τις ομάδες του όρους Καρβούνη. Ενώ η ομάδα προσπαθούσε να περάσει από την περιφέρεια Καρλοβασίων, έγινε αντιληπτή από τους κυβερνητικούς και χτυπήθηκε δίπλα στο Ποτάμι. Στη σύγκρουση σκοτώθηκε ο Βαγγέλης Δεσκές και αιχμαλωτίσθηκε ο Βακαλόπουλος. Οι κυβερνητικοί μετέφεραν τον νεκρό και τον αιχμάλωτο στο πλοίο που μυδραλλιοβολούσε από την θάλασσα και έπαιρνε μέρος στη μάχη. Σε λίγο κουβάλησαν, βαριά τραυματισμένο και τον Μ. Κόκα ο οποίος βλέποντας τους συντρόφους του φώναξε » Μας φάγαν οι φασίστες Βακαλοπουλε». Αυτό εξαγρίωσε έναν αξιωματικό που έβγαλε το περίστροφό του και αποτελείωσε τον τραυματία. Ο Βακαλόπουλος εκτελέστηκε μερικές ώρες αργότερα επάνω στο καράβι υπό άγνωστες συνθήκες. Τα κορμιά των τριών ανταρτών διαπομπεύθηκαν στο Καρλόβασι και μετέπειτα στο χωριό Λέκα από όπου κατάγονταν ο Βακαλόπουλος. Επειδή οι κυβερνητικές δυνάμεις απαγόρευαν την ταφή ανταρτών σε κοινοτικά νεκροταφεία, οι 3 νεκροί θάφτηκαν από τον Στέλιο Σεβαστάκη σε μια ασβεστοκάμινο έξω από το χωριό. Όπως μαθέυτηκε αργότερα οι ΜΑΥ που πρωτοστάτησαν και ζήτησαν την εκτέλεση του Βακαλόπουλου είναι ο Λεκάτες Γεώργιος Βαλής, Μανώλης Κρητικός, Δημήτρης Κόκας, Δημήτρης Πετράκης και Χρυσόστομος Σαρημανώλης. Οι ΜΑΥ εισέπραξαν το ποσό επικήρυξης του Βακαλοπουλου. Ο ΜΑΥ Κρητικός επιχείρησε να δώσει το μερίδιό του στη χήρα του Βακαλόπουλου η οποία του απάντησε » Κράτησέ τα. Αυτά θα σε κυνηγάνε σε όλη σου τη ζωή».
104) Το 1951, ο ανθυπασπιστής Ευτύχιος, σταθμάρχης Χωροφυλακής Μαραθοκάμπου κάλεσε στο γραφείο του τον κατάδικο τότε καπετάνιο του ΔΣΕ Σάμου Γιάννη Ζαφείρη για να του διηγηθεί το φοβερό έγκλημα του Μαραθόκαμπου. Στα τέλη του Μάη του 1948 οι ΜΑΥδες των Αρβανιτών σε συνεργασία με Πυργιώτες παρακρατικούς και με χωροφύλακες της μονάδας Πύργου εκτέλεσαν με φρικτά βασανιστήρια έξι άνδρες του ΔΣΕ Σάμου που είχαν αιχμαλωτιστεί στις Ξηρόλακες. Ανάμεσά τους βρίσκονταν και ο Μανώλης Αποστόλου που αφού τον βασάνισαν τον έσφαξαν και με ένα κατσούνι και απέκοψαν το κεφάλι του. Το κεφάλι τοποθετήθηκε σε τορβά και διαπομπεύτηκε στον Μαραθόκαμπο. Εκεί οι ΜΑΥ το κλωτσούσαν σαν τόπι.
105) Το καλοκαίρι του 1948, ομάδες νεολαίων του ΔΣΕ ανατρέπουν τους κυβερνητικούς από την περιοχή Μαρμαρέικα του όρους Καρβούνη. Οι αντάρτες κατάφεραν να πάρουν μαζί τους τους τραυματίες τους, όμως δεν κατάφεραν να θάψουν τους δύο νεκρούς τους. Την επόμενη ημέρα ο γνωστός κεφαλοκυνηγός χωροφύλακας Νίκος Λιόντας, βγήκε να μαζέψει κεφάλια ανταρτών. Μαζί με τα δύο κεφάλια των ανταρτών έριξε στον ίδιο τορβά και το κεφάλι του στρατιώτη Βασμάρη που είχε πέσει στην μάχη και των οποίο οι κυβερνητικοί δεν βρήκαν για να περισυλλέξουν. Τα κεφάλια εκτέθηκαν στο χωριό Κοντέικα όπου ανάμεσα στους θεατές ήταν και η γυναίκα του στρατιώτη η οποία άρχισε να ξεφωνίζει στη θέα του κεφαλιού του άνδρα της. Η μακάβρια υπόθεση και το κανιβαλικό λάθος του Λιόντα πήρε έκταση αφού ξεσήκωσε όλο το χωριό. Τελικά ομάδα φαντάρων στάλθηκε πίσω στο βουνό να περισυλλέξει και το υπόλοιπο κορμί του στρατιώτη το οποίο συγκόλλησε υγειονομικός για να ταφεί με τιμές αξιωματικού αμέσως μετά. Από τότε με στρατιωτική εντολή, οι εκθέσεις κεφαλών έπαψαν και εκτίθονταν ολόκληρα τα σώματα των ανταρτών.
Το κορμί του Αριστέιδη Ζάγκα σε φωτογραφία με τους δολοφόνους του |
Το κορμί του Αριστέιδη Ζάγκα εκτίθεται κρεμασμένο στο Βαθύ Σάμου |
109) Ο αντάρτης του ΔΣΕ Ικαρίας Βελετάκης Γιώργης σκοτώθηκε σε αψιμαχία με χωροφύλακες στα υψώματα πάνω από τον Εύδηλο. Οι χωροφύλακες του απέκοψαν το κεφάλι ενώ ακόμα ανάπνεε και το τοποθέτησαν στο χωνί με το οποίο τους φώναζε κατά τη διάρκεια της μάχης συνθήματα. Αργότερα κατέβηκαν στον Ευδηλο και το τοποθέτησαν σε κοινή θέα, ενώ από κάτω έπιναν κρασί και χόρευαν.
110) Ο αντάρτης του ΔΣΕ Ικαρίας και μέλος του ΚΚΕ Μόσχος Μάζαρης έπεσε το 1949 σε ενέδρα χωροφυλάκων στην περιοχή της εκκλησίας Άγιος Νούφριος, ενώ κάλυπτε την υποχώρηση των συντρόφων του με το οπλοπολυβόλο του. Το κορμί του εκτέθηκε σε δημόσια θέα στον Άγιο Κύρηκο Ικαρίας.
111) Νίκος Κουκουλιός, ο πρώτος αντάρτης γιατρός του ΔΣΕ σκοτώθηκε το 1947 σε μάχη με τον Εθνικό Στρατό. Το κεφάλι του αποκόπηκε από έναν λοχαγό του Ε.Σ. και μεταφέρθηκε στην Καλαμπάκα όπου εκτέθηκε σε πλατεία.
112) Μιχάλης Κυρίτσης, ελεύθερος σκοπευτής του ΔΣΕ. Παγίδεύτηκε κατά τη διάρκεια της εισόδου του στη Λάρισα και σκοτώθηκε μερικές ημέρες μετά από στρατιώτες του Εθνικού Στρατού. Το πτώμα του καρφώθηκε σε παλιά πόρτα και εξετέθη στον Προφήτη Ηλία.
113) Τα κεφάλια των ανταρτών Στάθη Πιάκα (καπετάν Φουρτούνας) και Καλπένου, του ΔΣΕ Πελοποννήσου εκτέθηκαν, πιθανότατα το 1949 στο χωριό Βέρσοβα (σημερινό Χρυσάνθιο) Αχαίας. Τα κεφάλια τοποθετήθηκαν πάνω σε τσιμεντένιο βάθρο και οι ΜΑΥ που τα περιέφεραν τοποθέτησαν τσιγάρα στα στόματά τους.
114) Ο Αριστείδης Παρασκευόπουλος μέλος της ΟΠΛΑ στην Κατοχή και αγωνιστής που συμμετείχε στην εκτέλεση του Γερμανού διοικητή στην Τρίπολη, καταταγόμενος στο ΔΣΕ σκοτώθηκε στη μάχη της Αράχωβας Γορτυνίας. Το κεφάλι του περιφέρθηκε σε Δημητσάνα και Τρίπολη από τον Εθνικό Στρατό μαζί με αυτά δύο μαχητών του ΔΣΕ από τη Μεσσηνία.
115) Στις 15 Οκτωβρίου 1946, 80 παρακρατικοί του Κατσαρέας με επικεφαλής τους τον Γερακάρη μπήκαν στο χωριό Βαμβακού Λακωνίας και συνέλαβαν 25 χωρικούς, 5 γυναίκες και 3 παιδιά, όλοι συγγενείς ανταρτών. Τους οδήγησαν στην πλατεία του χωριού και τους εκτέλεσαν όλους. Αργότερα ανακάλυψαν ανάμεσα στους νεκρούς τον συγγενή του Θεόδωρου Πρεκεζέ, Κοσμά Πρεκεζέ, του απέκοψαν το κεφάλι και του μετέφεραν στο χωριό Καρυές όπου το εξέθεσαν στην πλατεία. (Το Βήμα, 15/10/46).
116) Το κεφάλι του Χαρ. Γιαννίκου αποκόπηκε από τον εθνικόφρονα Δημ. Παπαδόπουλο ή Χάρο στο χωριό του Λουκά και μεταφέρθηκε στις αρχές μετά τη δολοφονία του πρώτου. Ο χώρος έκθεσης της κεφαλής μένει άγνωστος.