Με αφορμή το ορθόδοξο πάσχα, το έθιμο του Ιούδα συνεχίζει να υπάρχει σε ολόκληρη την Ελλάδα. Μια από αυτές τις εκδηλώσεις μίσους λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο και στη Μονεμβάσια.
H Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου, καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης έγραφε σε ένα εξαιρετικό βιβλίο της με θέμα τον αντισημιτισμό στην ελληνική λαϊκή παράδοση: «Η πιο γνωστή και διαδεδομένη εκδήλωση λαϊκού αντισημιτισμού στην Ελλάδα, το κάψιμο του Ιούδα, είναι έθιμο της Μεγάλης Πέμπτης. Ο Γ. Μέγας παρατηρεί ότι μετά την επικράτηση του χριστιανισμού ταυτίστηκαν με το όνομα του περιπλανώμενου Ιούδα παλιότερες παραδόσεις που σχετίζονταν με τον Οιδίποδα. Σύμφωνα με τον ίδιο, η ασάφεια σχετικά με τον Ιούδα στα Ευαγγέλια οδήγησε τη λαϊκή φαντασία σε ένα πλήθος παραδόσεων, παραμυθιών, τραγουδιών, καταδέσμων, όπου το όνομα Ιούδας χρησιμοποιείται μετωνυμικά. Στους Εβραίους αποδίδονται οι ιδιότητες του Ιούδα. Και αυτές είναι φιλαργυρία, προδοσία, περιπλάνηση, θεοκτονία. Ο Εβραίος ενέχεται για φιλαργυρία και δειλία στις παραδόσεις και παροιμίες του ελληνικού λαού, και πολλά παραδείγματα έχει καταγράψει ο Νικόλαος Πολίτης.» – Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου «Ο Αλλος εν διωγμώ» (Η εικόνα του Εβραίου στη λογοτεχνία -Ζητήματα Ιστορίας και μυθοπλασίας), εκδ. Θεμέλιο, 1998.
Το αντισημιτικό έθιμο του καψίματος του Ιούδα ήταν και παραμένει διαδεδομένο στον ελλαδικό χώρο. Συνήθως γίνεται τη μεγάλη Πέμπτη ή τη μεγάλη Παρασκευή του Πάσχα σε πάρα πολλές γωνιές της επικράτειας. Παρ όλες τις αντιδράσεις και διαμαρτυρίες της ελληνικής εβραϊκής κοινότητας, το έθιμο αυτό, όχι μόνο δεν έχει σταματήσει αλλά αντιθέτως προβάλλεται κάθε χρόνο από σελίδες και έντυπα κάθε είδους, μεταξύ αυτών, διαφημιστικές τουριστικές ιστοσελίδες, την κρατική τηλεόραση και τοπικά ΜΜΕ. Στη Λακωνία, όπου ο αντισημιτισμός είναι καλά ριζωμένος στη συνείδηση της ευρύτερης πλειοψηφίας (ασχέτως αν οι Εβραίοι εκδιώχθηκαν από την περιοχή από την εποχή του Νίκωνα κοκ), το έθιμο αναβιώνει τα τελευταία χρόνια στη Μονεμβασιά. Με ευθύνη του προέδρου της τοπικής κοινότητας Μονεμβασίας, το αντισημιτικό έθιμο γίνεται με κάθε επισημότητα και μαζική συμμετοχή στην Πλατεία του Ελκόμενου μέσα στο κάστρο τη Κυριακή του Πάσχα. Βρισκόμαστε στην Ελλάδα του 2018 και το χωριό (να ταν μόνο ένα!) είναι πανέτοιμο για το αντισημιτικό απάνθρωπο πανηγυράκι του. Αύριο βράδυ θα κάψουν τον Ιούδα αφού πρώτα τα παιδιά του χωριού τον λιθοβολήσουν γελώντας. Οι γονείς τους θα χειροκροτάνε περήφανοι. Ο κύριος κοινοτάρχης έχει βεβαίως πιάσει το νόημα της εποχής και ξέρει τι σημαίνει «τουριστική ατραξιόν» σε αυτή τη χώρα, γιαυτό άλλωστε η αντισημιτική εκδήλωση στο κάστρο προβάλλεται μαζικά από τα τοπικά ΜΜΕ και διάφορες τουριστικές σελίδες.
Για όσες/ους βρεθούν στη Μονεμβασιά για κάποιο ταξιδάκι αναψυχής και τους φανεί ενδιαφέρον να πάνε προς το κάστρο, καλό είναι να ξέρουν ότι το βάρβαρο έθιμο του καψίματος του «Οβριού», μαζί με την συκοφαντία του αίματος (βλέπε σημειώσεις στο τέλος), όπου σύμφωνα με αυτή: οι Εβραίοι έπιναν αίμα μικρών παιδιών κατά την περίοδο του Πάσχα, έγιναν η αφορμή για πογκρόμ και επιθέσεις ενάντια στις Εβραϊκές κοινότητες στην Ελλάδα με ποιο γνωστό το πογκρόμ στην Ζάκυνθο και την Κέρκυρα το 1891. Το έθιμο του Οβριού συνοδευόταν από επιθέσεις με πυροβολισμούς σε σπίτια Εβραίων, οι οποίοι τις ημέρες του ορθόδοξου Πάσχα, στην κυριολεξία κρύβονταν για να προστατέψουν τις οικογένειες τους.
Στην Ελληνική εθνολαϊκή παράδοση ο «Εβραίος» είναι μια κατασκευή του αντι-ιουδαϊσμού που σχετίζεται με την θρησκευτική διαφορά και την κατηγορία της θεοκτονίας. Σε διάφορες μορφές ελληνικής παραδοσιακής λαϊκής τέχνης συναντούμε τις στερεοτυπικές ιδιότητες του Εβραίου που ήταν διαδεδομένες από εποχής του Μεσαίωνα. Οι Εβραίοι είναι ακάθαρτοι, φονιάδες παιδιών, λεπροί κλπ. Ο «Εβραίος» όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη εκείνης της εποχής, έτσι και στην Ελλάδα αποτέλεσε τον διαχρονικό «Άλλο», τον άξονα του κακού, τον θεοκτόνο. Μια ιστορική καταγραφή και αρχειοποίηση του νεοελληνικού αντισημιτισμού μέσα από τις στερεοτυπικές αφηγήσεις στα έθιμα, τις παραδόσεις αλλά και την ελληνική λογοτεχνία μπορεί να βοηθήσει σε μια καλύτερη καταγραφή και κατανόηση, σε αυτό που εμείς ονομάζουμε ελληνική ιδεολογία και πολύ περισσότερο ενός εκ των βασικών της ιστορικών χαρακτηριστικών, τον αντισημιτισμό.
Μέσα από αυτή τη σύντομη δημοσίευση, κάνουμε μια ανοιχτή παράκληση προς όσους/ες θεωρούν ότι έχουν κάποια ευαισθητοποίηση και βρίσκονται απέναντι στον αντισημιτισμό σε αυτή τη χώρα, να διαμαρτυρηθούν και να μην αφήσουν ασχολίαστη την εκδήλωση μίσους στη Μονεμβασιά. Και πρωτίστως οι ίδιες οι Ισραηλιτικές Κοινότητες της Ελλάδας (ΚΙΣΕ, ΙΚΑ κοκ).
Καμία ανοχή στον αντισημιτισμό. Ούτε στη Μονεμβασιά, ούτε πουθενά.
Παραπομπές
Το Πάσχα του Μίσους Εφημερίδα των Συντακτών http://www.efsyn.gr/arthro/pasha-toy-misoys
Χρονικά Αντισημιτισμού 08 «To κάψιμο του Ιούδα, κομμάτι της ελληνικής λαϊκής παράδοσης. Ηλεκτρονική περιοδική έκδοση Shades: https://theshadesmag.wordpress.com/2017/05/22/xronikaantisimitismou08/
Για τη συκοφαντία του αίματος δές άρθρο στο βικιπαίδεια εδώ: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%85%CE%BA%CE%BF%CF%86%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%B1%CE%AF%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%BF%CF%82_(%CE%A1%CF%8C%CE%B4%CE%BF%CF%82_1840)
Για το αντισημιτικό πογκρόμ σε Κέρκυρα και Ζάκυνθο: Χρονικά Αντισημιτισμού 02 Ηλεκτρονική περιοδική έκδοση Shades https://theshadesmag.wordpress.com/2016/12/17/pogromcorfu1891/
To κάψιμο του Ιούδα στη Μονεμβάσια https://peloponnese.events/event/megali-evdomada-sti-monemvasia-2/2018-04-02/
Πηγή: https://theshadesmag.wordpress.com