Είναι σίγουρα σημαντικό να παίρνουμε θέση για ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ειδικά όταν αυτά δε μας επηρεάζουν απαραίτητα άμεσα, δηλαδή όταν δεν ανήκουμε στην ίδια τη κοινότητα ανθρώπων που δέχεται την εκάστοτε διάκριση. Είναι όμως πιο σημαντικό πέρα από το να μη μένουμε αμέτοχες/οι, να δίνουμε χώρο & να ακούμε τις ίδιες τις κοινότητες κάθε φορά σε σχέση με το πώς θέλουν να διεκδικούν τα δικαιώματα τους. Εμείς οφείλουμε απλά να σταθούμε δίπλα τους, όχι να κάνουμε υποθέσεις για τις ανάγκες τους ή ακόμα και υποδείξεις. Έτσι, η σημερινή συνέντευξη δίνεται από τους 2 ανάπηρους διαχειριστές της σελίδας «Η αναπηρία είναι πολύ κουλ», σε εμένα. (Νικολέτα Γεροντάκη). Οι διαχειριστές έχουν επιλέξει (για την ώρα) να διατηρήσουν την ανωνυμία τους. Στόχος μας ήταν να θιχτούν κάποια σημαντικά ζητήματα με απλό, κατανοητό λόγο αλλά από τη σκοπιά των ίδιων των αναπήρων, οπότε δεν έχει αλλάξει κάτι στο λόγο τους. Σε περίπτωση που δεν έχετε ακολουθήσει τη σελίδα τους στο Facebook ή και στο Instagram (@cool_crips), να το κάνετε & γενικώς να ψάξετε το κοινωνικό μοντέλογια την αναπηρία. Ακόμα και αν δε θέλετε να το ψάξετε σε ακαδημαϊκό επίπεδο, στη σελίδα ή άλλες σχετικές για χειραφέτηση αναπήρων, μπορείτε να πάρετε μια πρώτη ιδέα. Η συνέντευξη:
- Θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια για τη σελίδα σας «Η αναπηρία είναι πολύ κουλ»;
«Η σελίδα ξεκίνησε ως μια αυθόρμητη προσπάθεια των δυο μας (δυο αναπήρων που έχουν πιει μαζί ένα ποτήρι τσίπουρο το καλοκαίρι) να κάνουν τον χώρο της αναπηρίας mainstream. Πολύ γρηγορα η σελίδα είχε μεγάλη ανταπόκριση την οποία δεν περιμέναμε και έτσι αντιληφθήκαμε ότι ο σκοπός μας είναι πραγματικά κάτι θεμιτό από όλους/όλες και όλα. Κινούμαστε λοιπόν δυναμικά παρέα με το πρόβατο μας ισορροπώντας ή καλύτερα συνδυάζοντας το χιούμορ μέσω των memes με την «κατήχηση» όπως συνηθιζουμε να λέμε, η οποία περιλαμβάνει την κρυφή ατζέντα μας που μιλάει για προσβάσιμες τουαλέτες, ράμπες στα πεζοδρόμια και ισότητα στην εκπαίδευση.
Ο τίτλος που έχουμε δώσει στην σελίδα, πέρα από μισοκλεμμένος, είναι γεμάτος σαρκασμό, μιας και η αναπηρία- συμφωνα με το κοινωνικό μοντέλο- δεν είναι κατι κουλ αλλά είναι η επιβολή του αποκλεισμού από την πολιτεία και την κοινωνία προς τα άτομα που δεν ταιριάζουν με το «κανονικό» πρότυπο.»
- Τι είναι περιληπτικά το κοινωνικό μοντέλο για την αναπηρία;
«Το κοινωνικό μοντέλο βρίσκει το πρόβλημα στα εμπόδια κι όχι στα ανθρώπινα σώματα, ξεχωρίζοντας την βλάβη* από την αναπηρία. Στηρίζει την πρόταση που λέει πως οι βλάβες είναι μέρος της ανθρώπινης ποικιλομορφίας και πως η αναπηρία επιβάλλεται στους ανθρώπους με βλάβες από τα εμπόδια που θέτει η πολιτεία και η κοινωνία με την δικαιολογία ότι δεν είναι ικανά τα σώματα μας κι ότι δεν είμαστε παραγωγικοί. Αυτή η πολιτική του αποκλεισμού καταπιέζει περίπου το 15% του πληθυσμού. Αυτό το 15% γίνεται ανάπηρο λόγω των εμποδίων, δηλαδή είμαστε ανάπηροι αφού μας αποκλείουν και δεν μας αφήνουν να συμμετέχουμε. Συμφωνα με το κοινωνικό μοντέλο η λύση είναι μια ισχυρή και χειραφετημένη κοινότητα αναπήρων που θα διεκδικήσει την ισότιμη παρουσία της στον χώρο. Για παράδειγμα, πόλεις και κτίρια που να μην είναι φτιαγμένα μόνο για σώματα χωρίς βλάβες.
*βλάβες είναι τα «κουσούρια» όπως ακρωτηριασμοί, τύφλωση, έξτρα χρωμοσώματα κλπ που έχουμε οι άνθρωποι και διαφέρουμε από το τυπικό πρότυπο.»
3) Σε ποιους τομείς δεν υπάρχει προσβασιμότητα σε ανάπηρους/ες/α;
«Ας είμαστε αισιόδοξοι: Πουθενά. Άντε, σχεδόν πουθενά. Μπορείς να είσαι ανεμπόδιστα θεατής στο Athens Pride και σε εκδηλώσεις της Κίνησης Αναπήρων Καλλιτεχνών. Να κυκλοφορείς άνετα στο Νιάρχος στην Καλλιθέα και να χρησιμοποιείς τις δυο γραμμές του μετρό αν λειτουργεί το ασανσέρ. Α, και το τραμ στην Αθήνα. Και φυσικά για να ικανοποιείς την καπιταλιστική σου φύση στα malls.
Η προσβασιμότητα όμως είναι κατι πολυεπίπεδο. Πρόσβαση χρειάζονται και δικαιούνται οι μαθητές και οι μαθήτριες στα σχολεία της γειτονιάς τους. Πρόσβαση θα πρέπει να έχουν τα τυφλά και τα κωφά άτομα σε περιεχόμενο και υπηρεσίες (ακουστική περιγραφή εικόνων, υπότιτλοι για κωφά και βαρήκοα άτομα κλπ). Πρόσβαση θα πρέπει να έχει ένα ανάπηρο άτομο στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση, την επαγγελματική κατάρτιση και την εργασία. Πρόσβαση χρειάζονται όλα τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, που σε αυτόν τον τομέα είναι τόσο ξένη η έννοια προσβασιμότητα ώστε η Ελλάδα έχει τον μεγαλύτερο αριθμό αναπήρων που οδηγούν αυτοκινητο, γιατι αλλιώς δεν έχουν κανένα τροπο να μετακινηθούν! Σε όλους αυτούς τους παράγοντες η χώρα βρίσκεται σε εμβρυακό στάδιο, όχι λογω οικονομικής δυσχέρειας αλλα λογω της λογικής του αποκλεισμού και της μισαναπηριστικής σκέψης που λέει πως «ανάπηροι είναι μωρέ πού θα πάνε;!».
4) Τι ακριβώς είναι ο μισαναπηρισμός; Που τον συναντάμε; Πώς συνδέεται και με την έλλειψη της προσβασιμότητας των αναπήρων στη κοινωνία;
«Σχετικά με την προσβασιμότητα, οι πόλεις και τα κτίρια είναι χτισμένα για τα σώματα που συμβαδίζουν με το πρότυπο. Όσο δεν το αλλάζουμε αυτό, τόσο το ενισχύουμε και αποκλείουμε ανθρώπους από μια ελεύθερη καθημερινότητα. Ο μισαναπηρισμος είναι ένας όρος που χαρακτηρίζει την συμπεριφορά, τις πρακτικές και τις θεωρητικές αντιλήψεις που βάζουν τα εμπόδια που λέμε παραπάνω. Σχετίζεται με το ableism που θεωρεί πως η ανθρώπινη ποικιλομορφία τελειώνει εκεί που αρχίζουν οι βλάβες και τα υπόλοιπα είναι ανωμαλίες. Με πιο απλά λόγια μισαναπηρισμός είναι το να φιλάς την ανάπηρη και να πέφτεις στα μάτια κάποιων, το να λες ότι οι Παραολυμπιακοί Αγώνες είναι παρά φύση και το να σου χαλάει την αισθητική η διερμηνεία στην νοηματική επειδή κουνάει τα χέρια περίεργα.»
5) Οι κινηματικοί χώροι είναι συμπεριληπτικοί για ανάπηρες/ους; Αν όχι, που αποδίδεται αυτό & πώς θα μπορούσε να υπάρξει συμπερίληψη/προσβασιμότητα; Είστε σε μια κοινότητα που δέχεται διαρκώς διακρίσεις & η χειραφέτηση/διεκδίκηση είναι πολύ σημαντική.
«Η αλήθεια είναι πως πολλοί χώροι αλληλεγγύης δεν είναι προσβάσιμοι, όπως και πολλές δράσεις/φεστιβάλ.
Η κοινότητα μας δεν χρειάζεται μόνο ισχυρή φωνή από μέσα αλλά και υποστήριξη από έξω. Από μέσα έχουμε σαθρό συνδικαλισμό κι από έξω βρίσκουμε πότε υποστήριξη και πότε λογικές ή και παράλογες κουβέντες που καταλήγουν συχνά σε αποκλεισμό. Η δικαιολογία για τον αποκλεισμό συνήθως είναι το κόστος. Ότι δεν μπορεί η συναυλία ξέρω γώ να γίνει προσβάσιμη λόγω κόστους. Οπότε είναι λογικό να την κάνουμε και να αποκλείσουμε κάποιους/ες/α. Δηλαδή αν δεν έχουμε μικρόφωνα, λόγω κόστους, ας κάνουμε την συναυλία unplugged κι ας μην ακούει το κοινό.
Δυστυχώς, οι ανάπηροι άνθρωποι έχουν συνδεθεί κατά κύριο λόγο στο μυαλό του μέσου ανθρώπου με φιλανθρωπικές κοινότητες, εκκλησιαστικές κινήσεις και δακρύβρεχτα ρεπορτάζ. Κι έτσι θεωρούμαστε κάτι ακόμα πιο ξένο. Δεν είμαστε αυτό. Δεν είμαστε ξένοι στην κοινωνία. Μας αποξενώνουν. Είμαστε άνθρωποι που τους έχει δωθεί μια ταυτότητα βάσει κάποιων άστοχων αντιλήψεων και αντιμετωπίζουμε ένα συνεχές «Απαγορεύεται η Είσοδος». Σίγουρα πολύς κόσμος έχει μια αίσθηση αλληλεγγύης αλλά όχι αρκετός.
Για να κλείσουμε όμορφα, πιστεύουμε πως με κόπο και υπομονή κάθε μέρα που έρχεται θα είναι καλύτερη για τα ανάπηρα άτομα. Όσο βρισκόμαστε πλάι πλάι κι ακούμε ο ένας τον άλλον. Την επόμενη φορά που θα φτιάξετε κάτι, σκεφτείτε να γίνει προσβάσιμο, κι αν δεν ξέρετε πώς ρωτήστε κάποιο αναπηρόπουλο, αν δεν γνωρίζετε κάποιο, στείλτε μας μήνυμα.»
