Στο κεντρικό κτίριο του ιστορικού μουσείου στη μεγαλύτερη πόλη της αμερικανικής κοινοπολιτείας της Πενσιλβάνιας, 6 υπέροχα έργα του αυτοδίδακτου μαύρου καλλιτέχνη προσφέρουν συγκλονιστικά μαθήματα αμερικανικής ιστορίας. Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, υπηρέτησε σε ένα τμήμα αποκλειστικά αφροαμερικανών στρατιωτών, τραυματίστηκε σοβαρά στο δεξί του χέρι όμως στράφηκε στη ζωγραφική για να αναρρώσει σωματικά και κυρίως ψυχικά.
Ο Horace Pippin (1888–1946) γεννήθηκε στο Δυτικό Τσέστερ της Πενσιλβάνιας, σχεδόν 25 χρόνια μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου. Μεγάλωσε στο χωριό Goshen της Νέας Υόρκης, 50 μίλια βορειοδυτικά του Μανχάταν, και παρακολούθησε σχολείο αποκλειστικά για μαύρους μαθητές.
Αυτό πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας, καθώς η φαινομενικά ουδέτερη περιγραφή του Pippin ως αυτοδίδακτου καλλιτέχνη πρέπει πρώτιστα να εξεταστεί μέσω του φαινομένου της πολιτικής διαχωρισμού στην Αμερική και των φυλετικών διακρίσεων που διατηρούνται από την κυβέρνηση.
Οι πιθανότητες του Pippin -όσο επιθυμία και ταλέντο να είχε- να παρακολουθήσει μια σχολή τέχνης -για λευκούς- ήταν σχεδόν ανύπαρκτες κατά τη διάρκεια της ζωής του. Ηταν αυτοδίδακτος από αναγκαιότητα, καθώς η κοινωνία στην οποία ζούσε έκλεισε σχεδόν όλες τις πόρτες γι’ αυτόν.
Εργάστηκε στη μεταφορά κάρβουνου, ως αχθοφόρος σε ξενοδοχείο και έγινε πλανόδιος πωλητής μεταχειρισμένων ενδυμάτων. Μόλις όμως ξεσπά ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος κατατάσσεται στο 369ο Σύνταγμα Πεζικού αποκλειστικά αποτελούμενο από μαύρους και Πορτορικανούς. Οι Γερμανοί τους αποκαλούσαν «Harlem Hellfighters» (Οι μαχητές της κόλασης από το Χάρλεμ).
Το 369ο Σύνταγμα Πεζικού έγινε μια ξεχωριστή μονάδα που εντάχθηκε στον γαλλικό στρατό επειδή οι στρατιωτικές μονάδες της «Λευκής Αμερικής» δεν πολεμούσαν μαζί τους. Αντιμετώπισαν τεράστιο ρατσισμό όμως αποδείχθηκαν το μακροβιότερο αμερικανικό σύνταγμα στις πρώτες γραμμές του πολέμου, κρατώντας το έδαφός τους ενάντια στα ισχυρά εχθρικά πυρά και επιθέσεις έως το τέλος του πολέμου. Στο σύνταγμα -στο σύνολό του- απονεμήθηκε με τιμές ο γαλλικός Croix de Guerre (Πολεμικός Σταυρός).
Τον Σεπτέμβριο του 1918, ο Pippin πυροβολήθηκε στον δεξιό ώμο από έναν Γερμανό ελεύθερο σκοπευτή. Ο σοβαρός τραυματισμός τού κόστισε αρχικά την καθολική απώλεια του χεριού του αλλά αργότερα απέκτησε μερική κίνηση με μικρό εύρος. Απολύθηκε τιμητικά το 1919. Αναδρομικά τού απονεμήθηκε πολύ αργότερα το 1945 ένα μετάλλιο τιμής «Purple Heart» (Πορφυρή Καρδιά) για τον τραυματισμό του.
Για τα χρόνια του πολέμου ο Pippin δήλωσε: «Δεν με ένοιαζε τι ήταν εκεί ή σε ποιον μακρινό τόπο πήγα. Ζήτησα από τον Θεό να με βοηθήσει και το έκανε. Ετσι πέρασα μέσα από αυτό το τρομερό μέρος της κόλασης. Γιατί ολόκληρο το πεδίο της μάχης ήταν κόλαση, οπότε δεν ήταν μέρος για να βρίσκεται καμιά ανθρώπινη ύπαρξη».
Το πεδίο της μάχης και τα βιώματά του στον αιματηρό Παγκόσμιο Πόλεμο «έφερε όλη την τέχνη μέσα του» όπως έλεγε ο ίδιος. Επιστρέφει στη γενέτειρά του και στρέφεται στη ζωγραφική για να αναρρώσει σωματικά και κυρίως ψυχικά. Λόγω του τραυματισμού του, ο Pippin έπρεπε να μετακινεί και να στηρίζει το δεξί χέρι του με το αριστερό του χέρι, κρατώντας τα πινέλα του με το δεξί του χέρι. Μέσω αυτής της μεθόδου, έμαθε να ζωγραφίζει.
Το 1931 δημιουργεί σε διάφορα μέσα συμπεριλαμβανομένης της πυρογραφίας και ολοκληρώνει την πρώτη του ελαιογραφία. Μεταξύ του 1931 και του θανάτου του το 1946, ολοκλήρωσε περίπου 140 πίνακες. Στα περισσότερα έργα του αποτυπώνει την εμπειρία του ως στρατιώτη στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά και τον ρατσισμό μαζί με τις φυλετικές διακρίσεις που αντιμετώπισε μετά την επιστροφή του στην Αμερική, η οποία -παρά τις συνεισφορές των μαύρων στρατιωτών- δεν άλλαξε.
Σε σύντομο χρονικό διάστημα, οι ελαιογραφίες του Pippin κέρδισαν την προσοχή κριτικών, καλλιτεχνών και κοινού. Ανάμεσα στους θαυμαστές του ήταν ο ζωγράφος και εικονογράφος Ν. C. Wyeth (1882-1945) και ο καλλιτέχνης κριτικός και συλλέκτης Christian Brinton (1870-1942). Το 1939, οι περίφημες γκαλερί «Robert Carlen» της Φιλαδέλφειας αναγνωρίζουν το ταλέντο του και άρχισαν να τον εκπροσωπούν.
Το ιστορικό Μουσείο Τέχνης της Φιλαδέλφεια στην κοινοπολιτεία της Πενσιλβάνια, είναι ένα κόσμημα που από το 2006 και μέχρι σήμερα σταδιακά επανασχεδιάστηκε, αναδιαμορφώθηκαν οι χώροι του και δημιουργήθηκαν νέες επεκτάσεις με την έμπνευση του Καναδο-Αμερικανού, αρχιτέκτονα-σχεδιαστή Φρανκ Οουεν Γκέρι (1929). Το κεντρικό κτίριο στον λόφο Fairmount ολοκληρώθηκε το 1928 με υπέροχους αρχαιοελληνικούς κίονες στις εισόδους και πέτρες ψαμμίτη με υπέροχα χρώματα στα αετώματα.
Εκθέτει στο κοινό περισσότερα από 240.000 εκθέματα από τις συλλογές του που περιλαμβάνουν πολλούς εικαστικούς θησαυρούς ευρωπαϊκής, αμερικανικής και ασιατικής προέλευσης. Τα έργα του είναι ζωγραφικά, γλυπτά, εκτυπώσεις, σχέδια, φωτογραφίες, πανοπλίες και φορεσιές, διακοσμητικά αντικείμενα τέχνης, υφάσματα, που εκτείνονται και στα παραρτήματά του όπως το Μουσείο Ροντέν και τα ιστορικά σπίτια αποικιακής εποχής του Mount Pleasant και του Cedar Grove.
Αυτήν την εποχή μετά το πολύμηνο lockdown λόγω της πανδημίας του COVID-19 το μουσείο άνοιξε τις πύλες του αλλά επίσης εξακολουθεί να διοργανώνει διαδικτυακές εκθέσεις και εικονικές ξεναγήσεις στις συλλογές του σε όλες τις πτέρυγες.
Στο κεντρικό κτίριο και στην γκαλερί 208 συνεχίζεται η έκθεση «Horace Pippin: From War to Peace» (Από τον Πόλεμο στην Ειρήνη) που φέρει το όνομα του αυτοδίδακτου μαύρου καλλιτέχνη. Περιλαμβάνει μόνο πέντε πίνακες ζωγραφικής και μία μελέτη για λάδι -από τις μόνιμες συλλογές του μουσείου-, αλλά το καθένα έργο ξεχωριστά αλλά και μαζί με τα υπόλοιπα προσφέρουν συγκλονιστικά μαθήματα αμερικανικής ιστορίας.
Η μικρή αλλά καταπληκτική έκθεση είναι βαθιά συγκινητική καθώς περιγράφει με συναίσθημα τις κακές συνθήκες διαβίωσης που υπέστη ο Pippin και οι μαύροι στρατιώτες συνάδελφοί του προσφέροντας τις υπηρεσίες τους πολεμώντας μέσα στις τάφρους παρά τον ρατσισμό που βίωναν στην πατρίδα τους. Το εκπληκτικό βέβαια είναι πως όλα τα έργα του ο καλλιτέχνης τα ανασυνέθεσε στον καμβά από μνήμης βάζοντας το χρώμα, την αίσθηση και τις σκιάσεις εκείνων των στιγμών από τις αναμνήσεις που ανεξίτηλα χαράχτηκαν στο θυμικό του.
Σίγουρα ο Pippin ως επιτυχημένος δημιουργός ίσως ένιωθε ότι είχε ξεφύγει από κάτι, επειδή ήταν ένας φημισμένος μαύρος καλλιτέχνης που ζούσε σε έναν κόσμο λευκών. Το μόνο που ήθελε ήταν να βιώνει τη χαρά της ζωγραφικής και έκανε τα πάντα γι’ αυτό, μέσα από τρομερές σωματικές δυσκολίες λόγω του τραυματισμού του.
Τις πολεμικές σκηνές των έργων διαδέχεται η γαλήνη μέσα από το τελευταίο ολοκληρωμένο έργο του με τίτλο «The Park Bench» (1946), που είναι τόσο συγκινητική και σε συνεπαίρνει. Ενας μαύρος άνδρας κάθεται μόνος σε ένα παγκάκι μπροστά από δέντρα και γρασίδι. Ενα λευκό ζώο, ίσως ένα σκυλί ή ένα κουνέλι, βρίσκεται στη δεξιά πλευρά, ανάμεσα στα δέντρα. Ο άντρας δεν το προσέχει, κοιτάζει το έδαφος σαν να συλλογίζεται. Πίσω του υπάρχει ακόμα ένα άδειο κόκκινο παγκάκι. Αγαλλιάζεις και αναπολείς βλέποντας το αριστούργημα, που σε φέρνει μπροστά σε ονειροπολήσεις μέσα σε χρόνια ειρηνικά.
Η ζωή του Pippin, όλα όσα είχε να υπομείνει και τα εμπόδια που ξεπέρασε, καθιστά το ζωγραφικό του έργο, αδιάψευστο μάρτυρα στον τρόπο που η επιμονή και η πίστη στον εαυτό σου σε οδηγεί να «πολεμήσεις», να ανεβείς, να απογειωθείς και να αρπάξεις το όνειρό σου όσο ψηλά κι αν βρίσκεται.
Πηγή:efsyn.gr
